2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu cynlluniau Llywodraeth Cymru i hyrwyddo datblygu economaidd yng ngorllewin Cymru yn ystod y pumed Cynulliad? OAQ(5)0201(EI)

Diolch. Rydym yn datblygu ymagwedd strategol tuag at ddatblygu economaidd yn seiliedig ar ffyniant i bawb, gan alluogi pob rhan o Gymru i elwa ar dwf economaidd a’r cyfle i sicrhau y caiff mwy o swyddi eu creu.

Diolch am hynny, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y gwyddoch, mae rhannau helaeth o fy etholaeth ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro, a gall y penderfyniadau a wneir gan y parc effeithio’n sylweddol ar fusnesau sy’n gweithredu naill ai’n gyfan gwbl o’i fewn, neu’n rhannol o’i fewn ac yn rhannol yng ngweddill Sir Benfro. Er fy mod yn deall bod angen rhoi ystyriaeth i brif egwyddorion y parc, mae’n hanfodol i ddatblygiad economaidd yng ngorllewin Cymru fod busnesau’n gallu tyfu ac aeddfedu. A allwch amlinellu pa gefnogaeth y gall eich adran, ynghyd ag adran Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig, ei chynnig i fusnesau er mwyn sicrhau y gwneir penderfyniadau yn y modd mwyaf amserol gan y parciau cenedlaethol i leihau’r effaith economaidd ar fusnesau sy’n gweithredu yn yr ardal? Fel arall, ofnaf y bydd nifer o fusnesau yn cael eu gyrru o orllewin Cymru.

Byddwn yn cytuno â’r Aelod fod angen i’n parciau cenedlaethol weithio mewn partneriaeth â’r busnesau sydd wedi’u lleoli ynddynt. Mewn sawl rhan o Gymru, rydym yn gweld parciau cenedlaethol rhagweithiol iawn yn gweithio’n effeithiol ac yn effeithlon iawn gyda busnesau mewn ysbryd o bartneriaeth. Mewn perthynas â’r parc cenedlaethol yn Sir Benfro, credaf ei fod wedi gwneud ymdrech gydunol i fanteisio ar Flwyddyn y Chwedlau a Blwyddyn y Môr sydd i ddod, gan weithio mewn partneriaeth â’r awdurdod lleol, ac yn hanfodol, gyda busnesau.

Mae’r Aelod yn llygad ei le fod yn rhaid i’r parc fod yn rhagweithiol wrth ymgysylltu â busnesau ac wrth gynorthwyo busnesau i—roeddwn yn mynd i ddweud, ‘ecsbloetio’—i fanteisio a gweithio gyda’r parc i ddenu mwy o ymwelwyr a sicrhau bod yr ymwelwyr yn aros am fwy o amser. Mae rhai atyniadau rhyfeddol ar arfordir Sir Benfro. Dyna pam rwy’n mynd yno bob haf ar fy ngwyliau personol a phreifat gyda fy nheulu. Mae’n lle anhygoel, ond hoffem droi ymweliadau dydd ac ymweliadau penwythnos yn ymweliadau wythnos o hyd, a dim ond drwy fabwysiadu dull partneriaeth a ddaw â’r holl fusnesau a darparwyr yr atyniadau a’r digwyddiadau hynny ynghyd y gallwch wneud hynny.

Bydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn ymwybodol bod maes cyhoeddi llyfrau yn bwysig iawn yng ngorllewin Cymru yn ogystal, ac rwy’n datgan buddiant, fel sydd yn y gofrestr, gan fod fy ngwraig a fy nith yn gweithio yn y maes yma. Hoffwn ofyn iddo am y maes cyhoeddi, ond gan ddechrau trwy dalu teyrnged, os caf fi, i Tony Bianchi—gŵr a fu farw tua thair wythnos yn ôl. Gŵr o Newcastle a ddysgodd Gymraeg ac a drodd yn llenor o fri yn yr iaith Gymraeg, a hyrwyddodd lenyddiaeth a chyhoeddi yng Nghymru, a phroffesiynoleiddio’r grefft hefyd.

Yn y cyd-destun hwnnw, mae ganddo, wrth gwrs, adroddiad gan yr Athro Medwin Hughes, sydd wedi creu tipyn bach o gur pen iddo fe o bryd i’w gilydd yn ystod yr wythnosau diwethaf. Hoffwn i ddiolch iddo fe am y ffordd y mae wedi ymateb i’r adroddiad a’r ffordd y mae wedi dod â phawb at ei gilydd i gytuno ffordd ymlaen. A gaf fi ofyn iddo fe yn benodol a wnaiff e wneud yn siŵr, gan ein bod ni mewn sefyllfa lle mae pobl sydd yn cael eu gweld yn cael eu heffeithio’n ddrwg gan yr adroddiad ar hyn o bryd yn codi eu lleisiau, y bydd hefyd yn gwrando ar y bobl hynny sydd efallai yn fwy tawel ar hyn o bryd ond sydd eisiau gweithio gydag ef, a phawb yn y maes, i sicrhau dyfodol ffyniannus i gyhoeddi yng Nghymru?

A gaf fi ddiolch i Simon Thomas am ei gwestiwn? Mae Simon yn gwneud pwynt pwysig y dylai pob un ohonom ymddwyn yn gyfrifol ac yn deg wrth ymateb i adroddiad o’r math hwn. A gaf fi hefyd dalu teyrnged i Tony Bianchi a’r gwaith anhygoel a gynhyrchwyd ganddo a’i ymrwymiad i lenyddiaeth Cymru? Bydd yn chwith ar ei ôl, rwy’n siŵr, nid yn unig yn etholaeth a rhanbarth fy nghyd-Aelod, ond ledled y wlad a thu hwnt o ystyried pa mor bellgyrhaeddol oedd ei waith. Mewn perthynas â chyhoeddi, credaf fod yr adroddiad wedi’i gynllunio i gryfhau llenyddiaeth a chyhoeddi yng Nghymru. Nawr ei fod wedi’i gynhyrchu, credaf ei bod yn bwysig i’r holl gyrff cyfrannog gydweithio i sicrhau bod pob corff cyfrannog yn cryfhau yn eu meysydd eu hunain, ac yn darparu’r hyn y maent wedi bod yn ei ddarparu’n dda hyd yma hyd yn oed yn well. Cyngor y celfyddydau, Cyngor Llyfrau Cymru a Llenyddiaeth Cymru—mae pob un ohonynt wedi darparu digwyddiadau, gwasanaethau a gweithgareddau godidog, ac yn gwneud llawer iawn i hyrwyddo cyhoeddi. Rwy’n awyddus i sicrhau bod y cyrff hyn yn parhau i gryfhau a ffynnu yn y dyfodol.