A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y canllawiau cyfredol ar gyfer rheoli a chael gwared ar strwythurau peryglus, ar ôl i ddyn farw pan ddisgynnodd adeilad yn Sblot ddoe? TAQ(5)0166(ERA)

Diolch. Gall awdurdodau lleol orfodi camau gweithredu mewn perthynas â strwythurau peryglus drwy Ddeddf Adeiladu 1984. Defnyddir Adran 77, ‘Adeiladu peryglus’, pan fo posibilrwydd o strwythur peryglus; defnyddir adran 78, ‘Adeiladu peryglus—camau argyfwng’, pan fo angen gweithredu ar unwaith i gael gwared ar y perygl.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw. A gaf fi fynegi fy nghydymdeimlad, Llywydd, â theulu’r dyn a laddwyd ddoe? Rwy’n meddwl bod angen rhoi camau prydlon ar waith pan nodir bod risg uchel yn gysylltiedig ag adeiladau. Mae gennym nifer go fawr o adeiladau cyhoeddus Fictoraidd nad ydynt mewn defnydd cyson, fel yr adeilad hwn, ac sydd mewn perygl o ddirywio. Rwy’n credu bod angen gofal lle mae adeiladau’n creu risg pellach i gymdogaethau lleol neu seilwaith cyfagos. Rwy’n gobeithio y byddwch yn gallu defnyddio’r system gynllunio i bwysleisio pwysigrwydd y materion hyn.

Fel y dywedais, cyfrifoldeb i’r awdurdod lleol yw hwn, ac ni fyddai cynllunio’n cwmpasu strwythurau peryglus. Y ddeddfwriaeth yw Deddf Adeiladu 1984, sy’n ddeddfwriaeth ar gyfer Cymru a Lloegr. Felly, Cymru a Lloegr, felly nid ein deddfwriaeth ni yw hi. Rydym yn gobeithio gweld pwerau’n cael eu trosglwyddo drwy Ddeddf Cymru 2017, o fis Ebrill nesaf, ac mae’n sicr yn rhywbeth y gallwn edrych arno. Ond rwy’n cytuno’n llwyr â chi y dylid rhoi camau prydlon ar waith bob tro.

Nid dyma’r amser i wleidydda. Mae dyn wedi marw, ac mae ein meddyliau gyda’i deulu a’r gymuned yn Sblot. Rwy’n meddwl, fodd bynnag, fod yn rhaid gofyn cwestiynau ynglŷn â sut y digwyddodd ac a oes unrhyw adeiladau eraill yng Nghaerdydd mewn cyflwr peryglus. Ar ran fy ngrŵp, hoffwn gydymdeimlo â’r teulu eto a chynnig unrhyw gymorth y gallwn ei roi, ac mae hynny’n cynnwys grŵp cyngor Caerdydd yn ogystal.

Diolch i Neil McEvoy am y pwyntiau hynny, ac rydym yn sicr wedi clywed arweinydd cyngor dinas Caerdydd yn dweud bod yna gwestiynau i’w gofyn. Mae fy swyddogion wedi bod mewn cysylltiad â swyddogion cyngor dinas Caerdydd ac wrth gwrs, fe wnawn unrhyw beth sy’n ofynnol i ni ei wneud. Ond fel y dywedais, mae angen edrych yn ofalus iawn ar hyn, yn amlwg. Mae’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn ymwneud â hyn, felly nid wyf yn credu y byddai’n briodol dweud rhagor.

Yn amlwg, gan ei fod yn destun ymchwiliad troseddol posibl, mae angen i ni fod yn ofalus iawn ynglŷn â’r hyn a ddywedwn yma, ond yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi nodi eisoes fod yr adeilad mewn cyflwr anniogel, a dyna pam y cafodd y perchennog gyfarwyddyd i’w ddymchwel. Ond yn amlwg, y mater sy’n codi yma yw ansawdd yr asesiad risg roedd angen ei gynnal i sicrhau bod yr adeilad wedi’i ddymchwel yn ddiogel. Yn amlwg, dyna un o’r materion y mae angen inni aros am yr ymchwiliad yn ei gylch, ond nid wyf yn credu bod unrhyw reswm i ragdybio bod adeiladau eraill ar fin cwympo am fod adeilad penodol wedi cwympo mewn modd mor drasig. Nid yw un yn dilyn o’r llall.

Deallaf o adroddiadau yn y wasg fod arolwg wedi’i gynnal yn yr ardal rai blynyddoedd yn ôl gan Network Rail rwy’n meddwl. Rwy’n credu ei bod yn bwysig iawn fod adrannau cynllunio a rheoliadau adeiladu awdurdodau yn gadarn, ac rwy’n credu bod hwnnw’n waith y gallaf ei wneud gyda fy nghyd-Aelod Mark Drakeford, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol. Ond fel rwy’n dweud, mae’n fater i’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn awr, felly nid wyf yn credu ei bod yn briodol gwneud unrhyw sylwadau pellach.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.