2. Pa ystyriaeth y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi'i rhoi i sefydlu bargen dwf i ganolbarth Cymru? (OAQ51067)

Diolch i Russell George am ei gwestiwn. Mae’r posibilrwydd o fargen dwf i ganolbarth Cymru wedi cael ei drafod mewn nifer o gyfarfodydd a fynychais gydag arweinwyr cynghorau sir Ceredigion a Phowys, cyn ac ar ôl etholiadau’r awdurdodau lleol eleni. Cynhaliwyd trafodaethau anffurfiol ar lefel swyddogol hefyd. Mae cyrff lleol yn parhau i arwain y gwaith o ddatblygu unrhyw gynnig ar y fargen dwf.

Diolch am eich ateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y gwyddom, datblygu economaidd yw asgwrn cefn goroesiad economïau gwledig. Roeddwn yn falch o weld y Prif Weinidog yn cadarnhau, yn ei ddatganiad ar y strategaeth genedlaethol yr wythnos diwethaf, y bydd Llywodraeth Cymru yn ystyried creu bargen dwf i ganolbarth Cymru er mwyn cefnogi economi’r rhanbarth. Felly, ar y sail honno, a gaf i ofyn pa gyllid cychwynnol rydych wedi ystyried ei roi ar waith i gynorthwyo’r gwaith cynnar y bydd ei angen er mwyn gwireddu bargen dwf i ganolbarth Cymru?

Hyd yn hyn, Cadeirydd, mae’r arian sydd wedi bod yn angenrheidiol er mwyn datblygu’r syniad wedi cael ei gyfrannu gan y rhai a fu’n aelodau o’r bartneriaeth a sefydlwyd: aelodau o’r sector preifat, o weithgynhyrchu, amaethyddiaeth a thwristiaeth, ynghyd ag addysg uwch, addysg bellach, y sector gwirfoddol a llywodraeth leol. Daw Llywodraeth Cymru, ac yn wir, Llywodraeth y DU, yn rhan o’r peth, pe bai bargen dwf yn cael ei datblygu, pan ddaw’n bryd nodi syniadau penodol, set o ddibenion craidd, set o flaenoriaethau y cytunwyd arnynt, ac yna, byddwn yn ymrwymo i gynnal trafodaethau pwrpasol gyda Llywodraeth y DU, a chyda chynrychiolwyr lleol ynglŷn â’r cyfraniad ariannol y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i fargen o’r fath.

A gaf i yn gyntaf groesawu’r Ysgrifennydd Cabinet a’i fod e yma heddiw yn hytrach nag yn gwrando ar ei arweinydd yn Brighton? Mae’n siŵr y byddai’n well gyda fe fod ar lan y môr yn fanna, ond rydym ni’n falch iawn o’i weld e fan hyn. Os caf i ofyn yn benodol ar y cysyniad yma o ryw fath o fargen dwf ar gyfer y canolbarth? Hefyd, mae’n rhaid meddwl yn nhermau’r gorllewin i gyd, yn fy marn i, achos mae gyda ni beth sy’n digwydd yn y de, rydym ni’n gwybod am y dinas-ranbarthau, a rhywbeth penodol gan y Llywodraeth hon a Llywodraeth Llundain yn fanna. Yn y gogledd, mae yna gysyniad yn mynd ar draws y gogledd, ac, wrth gwrs, mae cysylltiadau dros y ffin i Loegr a gwahanol gytundebau dinasoedd yn fanna. Mae yna wacter yn y canol, a beth rwy’n chwilio amdano gan yr Ysgrifennydd Cabinet heddiw yw rhyw fath o syniad ganddo fe o ble mae’r Llywodraeth hon yn sefyll o ran hynny? A ydych chi’n credu y dylid llanw’r gwacter yna gyda rhyw fath o fargen neu gytundeb twf ar gyfer yr ardaloedd? Rwy’n gwybod bod rhaid iddo fe gael ei dyfu o’r gwaelod i fyny, ond a ydych chi’n awyddus i weld hynny’n digwydd?

We are eager, Deputy Presiding Officer, naturally, and we are eager to support local people who are working on future possibilities. We are not starting from a point where we say every place in Wales has to have some kind of deal, but where local people are interested, and where they are aware, as Simon Thomas said, if they are aware of how they want to engage in cross boundary or broader working with other people, either in England or in Wales, then we as a Government are eager to support them and work with them to see whether it is possible for them to generate ideas that’ll work for local people and where both we and the UK Government can assist in supporting them financially in relation to their ambition.

A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwybodol fy mod wedi siarad, ddydd Gwener, yn un o gyfarfodydd is-adran wledig Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, lle yr anogais y cynghorau a oedd yn bresennol—Ceredigion, Powys, Sir Benfro, Sir Gaerfyrddin, Gwynedd ac Ynys Môn—i gydweithio i ddatblygu bargen wledig ehangach, yn seiliedig ar le, a’u bod wedi cytuno i wneud hynny? O ran y posibilrwydd fod y strwythur economaidd newydd i sicrhau bod datblygu economaidd yn seiliedig ar hanfodion bargeinion dinesig, tybed a fyddai Ysgrifennydd y Cabinet yn siarad â’i Ysgrifennydd dros yr economi i ystyried y posibilrwydd, yn nes ymlaen, pe bai bargen wledig yn cael ei datblygu, y gellir ystyried y strwythur newydd hwnnw fel grŵp newydd o fewn y strwythur economaidd newydd hwnnw.

Diolch i Eluned Morgan. Roeddwn yn ymwybodol, yn wir, ei bod wedi bod yn siarad â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac yn y grŵp o gynghorau gwledig ddydd Gwener diwethaf, a heb os, ei bod wedi mynd ar drywydd adroddiad a luniwyd ganddi hi ei hun yn gynharach yn y flwyddyn yn y drafodaeth honno.

Credaf mai’r pwynt yr hoffwn ei wneud yw’r pwynt a wnaeth Simon Thomas ar y dechrau: y bydd arnom angen rhywfaint o hyblygrwydd er mwyn caniatáu i drefniadau a gwmpesir yn y trefniadau rhanbarthol ehangach rydym yn eu sefydlu allu gwreiddio a ffynnu pan fo’r syniadau hynny’n rhai da. Yn y Siambr hon, yn aml iawn, mae Sian Gwenllian wedi codi’r angen am drefniant rhanbarthol sy’n cysylltu ochr orllewinol Cymru gyda’i gilydd, gan adeiladu ar yr adroddiad a gynhyrchodd Rhodri Glyn Thomas ar gyfer Llywodraeth Cymru oddeutu blwyddyn yn ôl. Felly, dyna enghraifft arall o ble y bydd angen rhywfaint o hyblygrwydd arnom o fewn cwmpas y trefniadau rhanbarthol y mae Llywodraeth Cymru yn awyddus i’w cael, er mwyn sicrhau trefniadau sydd weithiau’n croesi’r ffiniau hynny ac weithiau’n gweithredu y tu mewn iddynt. Byddwn angen yr hyblygrwydd angenrheidiol i ganiatáu i’r syniadau hynny gael eu harchwilio a’u rhoi ar waith lle y bo modd.