5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y safonau proffesiynol newydd ar gyfer addysgu ac arweinyddiaeth? (OAQ51118)[W]

Diolch, Llyr. Mae’r safonau proffesiynol newydd ar gyfer addysgu ac arweinyddiaeth wedi’u cyhoeddi ar Dysgu Cymru ac yn y pasbort dysgu proffesiynol, sydd, fel y gwyddoch, yn cael ei gynnal gan Gyngor y Gweithlu Addysg. Mae athrawon newydd gymhwyso sy’n dechrau eu cyfnod ymsefydlu o’r mis Medi hwn yn defnyddio’r safonau newydd, a bydd gweddill yr athrawon ac arweinwyr ysgolion yn mabwysiadu’r safonau newydd erbyn mis Medi 2018.

Diolch i chi am eich ateb. Yr hyn rydw i am holi yw: pwy ŷch chi’n credu ddylai nawr fod â pherchnogaeth o’r safonau hynny? Pwy ŷch chi’n credu ddylai fod yn eu gyrru nhw yn eu blaen a sicrhau eu bod nhw’n cael eu defnyddio yn well na’r rhai blaenorol? A fydd Cyngor Gweithlu Addysg Cymru, er enghraifft, â rôl yn hynny o beth, oherwydd ym mhob gwlad arall, y corff cyfatebol sy’n cyflawni’r rôl honno?

Llywydd, mae’r Aelod yn gofyn pwy a ddylai berchnogi’r safonau hyn: y proffesiwn. Dylai’r proffesiwn berchnogi’r safonau, ac rwy’n falch o ddweud bod cefnogaeth eang yn y proffesiwn i’r safonau newydd hyn. Mae ein cynigion newydd yn gosod pum safon allweddol newydd yn lle’r 55 o safonau blaenorol, ac wrth gwrs, mae gan Gyngor y Gweithlu Addysg rôl bwysig iawn yn helpu i’w datblygu. Ar hyn o bryd, mae’r safonau hynny wedi’u hymgorffori ym mhasbort dysgu proffesiynol Cyngor y Gweithlu Addysg, a byddaf yn parhau i adolygu a ddylai rôl Cyngor y Gweithlu Addysg fod yn fwy yn y maes penodol hwn.

Wel, ni allwn aros i chi wneud penderfyniad ynglŷn â hyn. Gwnaed penderfyniad, mewn gwirionedd, gan y Cabinet blaenorol yn y Llywodraeth flaenorol, ac ni roddwyd y penderfyniad hwnnw ar waith o ran ymestyn cylch gwaith Cyngor y Gweithlu Addysg, sef y proffesiwn, i bob pwrpas, yng Nghymru. Rydych yn dweud y dylai’r proffesiwn berchnogi’r pethau hyn. Pam na allwch roi cyfrifoldeb i gorff y proffesiwn, Cyngor y Gweithlu Addysg, i fod yn gyfrifol am lunio’r safonau proffesiynol o hyn ymlaen? Rydych yn dweud, Ysgrifennydd y Cabinet, y bydd pum safon yn unig yn cymryd lle 55 o safonau. Mewn gwirionedd, pan fydd pobl yn chwilio ar-lein i weld beth y mae’r safonau hyn ei olygu a sut y gallai hynny effeithio ar eu hymarfer, maent i bob pwrpas yn mynd trwy gyflwyniad PowerPoint â thua 100 o sleidiau.

Pan fyddwch yn gwneud penderfyniad yn y pen draw ynglŷn â chylch gwaith Cyngor y Gweithlu Addysg, a wnewch chi hefyd ystyried diffyg gallu Cyngor y Gweithlu Addysg ar ei ffurf bresennol i atal pobl rhag cofrestru pan wneir honiadau difrifol? Fel y gwyddoch, mae sawl achos wedi bod yng Nghymru dros y blynyddoedd diwethaf o bobl yr honnir eu bod wedi cyflawni troseddau difrifol iawn weithiau. Ac er eu bod, efallai, wedi cael eu hatal rhag gweithio gan eu cyflogwyr at ddibenion cyflogaeth, maent yn parhau i fod ar gofrestr Cyngor y Gweithlu Addysg, ac nid oes unrhyw bŵer, yn wahanol i rai cyrff proffesiynol eraill, i atal eu cofrestriad er mwyn eu hatal rhag gweithio yn ein hysgolion. Credaf fod problem ddiogelu yma y mae angen mynd i’r afael â hi. A allwch gadarnhau y byddwch yn ystyried hynny hefyd pan fyddwch yn edrych ar gylch gwaith Cyngor y Gweithlu Addysg yn y dyfodol?

Rwyf am fod yn gwbl glir: mae Cyngor y Gweithlu Addysg wedi chwarae rhan yn natblygiad y safonau proffesiynol, ynghyd ag Estyn ac undebau’r gweithlu, ac fe gawsant yr holl wybodaeth drwy gydol y broses. Ar hyn o bryd, nid fy mwriad yw ymestyn eu cylch gwaith i safonau addysgu proffesiynol.

O ran y mater arall a godwyd gennych, mae fy swyddogion wedi gofyn i Gyngor y Gweithlu Addysg am dystiolaeth gadarn ynglŷn â pham y dylid cyflwyno’r newidiadau y maent yn eich lobïo amdanynt. A phan ddaw’r dystiolaeth honno i law, byddaf yn ei hystyried.