5. Pa asesiad sydd wedi cael ei wneud o effaith awtomateiddio ar gyflenwi gwasanaethau cyhoeddus? OAQ51365

Mae yna gyfleoedd sylweddol i dechnoleg ddigidol gefnogi'r broses o drawsnewid gwasanaethau yn y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Dylid rhoi ystyriaeth i gynnwys atebion digidol neu awtomataidd wrth ddatblygu polisïau neu wasanaethau newydd.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, ac a gaf fi eich croesawu i'ch rôl newydd? Mae adroddiad diweddaraf Sefydliad Polisi Cyhoeddus Cymru ar gyfer Llywodraeth Cymru yn rhagweld y bydd traean o swyddi yng Nghymru yn cael eu heffeithio gan awtomatiaeth, ond a fuasai Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno nad yw awtomatiaeth yn rhywbeth y dylem geisio ei atal; mae'n rhywbeth y dylem geisio ei harneisio? Mae'r datblygiadau hyn mewn technoleg yn cynnig cyfleoedd i arloesi yn y sector cyhoeddus a gwella'r modd y darparir gwasanaethau, gan ryddhau pobl o orfod gwneud tasgau cyffredin i ddarparu gwasanaethau cyhoeddus gwell. Ond wrth gwrs, mae yna gwmnïau sector preifat sy'n ceisio ei bedlera fel ffordd o gael gwared ar swyddi. Felly, er mwyn rhwystro cynghorau sydd o dan bwysau rhag mabwysiadu dull ad hoc o weithredu, a fuasai Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno bod angen dull strategol? Ac a wnaiff ymrwymo i gynnal adolygiad o sut y gellir cynorthwyo awdurdodau lleol i ddefnyddio awtomatiaeth ar gyfer gwella gwasanaethau cyhoeddus a sicrhau eu bod yn barod i wynebu'r heriau sydd o'u blaenau?

A gaf fi ddweud, Lywydd, fy mod yn hapus iawn i wneud hynny? Rwy'n hapus iawn i edrych ar sut y gall ein gwasanaethau cyhoeddus gyflawni trwy gyfrwng technoleg ddigidol a sicrhau y manteisir i'r eithaf ar y cyfleoedd hynny. Buaswn yn hapus iawn i barhau â'r sgwrs gyda'r Aelod os oes ganddo syniadau ynglŷn â sut y gellid cyflawni hynny. Gwn ei fod wedi cyfweld yr Ysgrifennydd Parhaol ar y mater hwn yn y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus fis diwethaf, a gobeithiaf ei bod wedi llwyddo i'w sicrhau, gyda phrif swyddog digidol Llywodraeth Cymru, Caren Fullerton, fod gan Lywodraeth Cymru gynllun cyflawni ar y mater hwn ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus yn rhan o'n cylch gwaith. Ond yn amlwg, os yw awdurdodau lleol a—. Bydd awdurdodau lleol yn darparu gwasanaethau y maent yn gyfrifol amdanynt, ac os yw'r Aelod yn dymuno parhau â'r sgwrs ar y mater hwnnw, buaswn yn hapus iawn i wneud hynny gyda'r Aelod dan sylw.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae'n amlwg y bydd awtomatiaeth yn ymestyn i'r dosbarthiadau proffesiynol yn ogystal, megis meddygon a llawer o bobl sy'n gweithio yn y sector iechyd, ond eraill hefyd sy'n rhoi cyngor proffesiynol, a chyngor drwy awdurdodau lleol a'r sector dinesig yn gyffredinol. Rwy'n credu mai'r hyn sy'n bwysig yw y bydd llawer o hyn yn cynnig ffordd wych o ategu'r gwasanaethau hynny, gan ganiatáu i bobl gael mwy o amser gyda'r gweithwyr proffesiynol y maent yn rhyngwynebu â hwy yn y bôn, a bod y gweithwyr proffesiynol hynny'n gallu rhoi'r wybodaeth—y wybodaeth ddiagnostig, er enghraifft—y maent yn ei chael o ddeallusrwydd artiffisial mewn cyd-destun, ac yna'r gwaith dilynol a sicrhau mai llesiant yr unigolyn hwnnw sy'n dod gyntaf ym mha wasanaeth bynnag y maent yn ei gael. Felly, nid wyf yn siŵr y bydd yn dinistrio rhagolygon swyddi i bawb, ond bydd angen protocolau newydd a hyfforddiant gofalus iawn o ran sut i ddefnyddio'r dechnoleg newydd hon, ac os ydym eisiau gwasanaethau cyhoeddus effeithlon, mae hynny'n rhywbeth y bydd yn rhaid i ni fod yn ymwybodol iawn ohono.

Rwy'n cytuno'n llwyr â sylwadau'r Aelod. Rwyf am ddweud fy mod yn gweld cyfleoedd digidol fel ffordd o ymestyn, dyfnhau ac ehangu'r cyfleoedd sydd gennym i wasanaethu'r cyhoedd ac i alluogi'r cyhoedd i gael mynediad at wasanaethau'n haws nag sy'n bosibl ar hyn o bryd. Buaswn yn annog yr holl ddarparwyr gwasanaethau i edrych ar sut y gallant ddarparu gwasanaethau mewn ffordd gadarnhaol a rhagweithiol er mwyn sicrhau ein bod yn ehangu'r gwasanaethau digidol sydd ar gael ar hyn o bryd, ond ein bod yn gwneud hynny mewn ffordd nad yw'n eithrio'r rhai nad ydynt yn gallu cael mynediad at wasanaethau o'r fath.