2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i leihau'r risg o drosedd a thrais mewn ysgolion? OAQ51666

Diolch, Mr Bennett. Mae trais ac ymddygiad ymosodol mewn ysgolion, yn erbyn athrawon neu ddisgyblion, yn gwbl annerbyniol. Er mwyn mynd i'r afael â thrais ac ymddygiad ymosodol o'r fath, yn yr ystafell ddosbarth a thu allan iddi, gan weithio gyda rhanddeiliaid, mae'n rhaid inni ddeall yn gyntaf pam fod plant yn ymddwyn fel hyn. Fel arall, trin symptomau yn unig a wnawn yn hytrach na'r rhesymau sydd wrth wraidd ymddygiad o'r fath.

Iawn. Diolch am eich ateb. Rwy'n cytuno bod angen inni ddeall. Efallai hefyd fod angen inni sicrhau dull safonol o fonitro lefel y trais fel y gallwn o leiaf ganfod hefyd faint sy'n digwydd mewn gwirionedd, sy'n rhywbeth y mae Cymdeithas Genedlaethol yr Ysgolfeistri ac Undeb yr Athrawesau yn galw amdano ar hyn o bryd. Felly, a fyddech bellach yn ystyried meddwl am ddull safonol o fonitro lefelau trais mewn ysgolion?

Diolch. Yn gyntaf, credaf ei bod yn bwysig iawn cydnabod, fel y crybwyllwyd yn ddiweddar yn adroddiad diweddaraf y prif arolygydd ar y system addysg yng Nghymru, fod ymddygiad mewn ysgolion yn gwella, a byddai'n gas gennyf pe bai pobl yn gwrando ar y cwestiwn hwn ac yn credu bod gennym broblem arbennig o ddifrifol. Ond yn amlwg, fel y dywedais yn fy ateb cychwynnol, mae unrhyw drais, boed tuag at gyd-ddisgyblion neu tuag at staff yr ysgol, yn gwbl annerbyniol i mi. Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu canllawiau i ysgolion ac awdurdodau lleol ynghylch ymyriadau diogel ac effeithiol, ac rwyf bob amser yn barod i ystyried pa gamau ychwanegol y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd i fynd i'r afael â'r materion hyn. Rwyf am i ysgolion Cymru fod yn lleoedd diogel a hapus i ddysgu ac i weithio ynddynt.

Ysgrifennydd y Cabinet, yr wythnos diwethaf, bûm yn ymweld ag adeilad newydd sbon Ysgol Gyfun Trefynwy, sydd heb ei orffen eto, rhaid cyfaddef, yn Nhrefynwy, ac mae'r adeilad hwnnw'n lle gwych a chreadigol a gynlluniwyd i fod yn agored, yn dryloyw ac i leihau'r posibilrwydd o drais corfforol yn y gofod hwnnw gymaint â phosibl. Ond wrth gwrs, hanner y stori'n unig yw adeiladau, a gwyddom fod trais yn bodoli ar sawl ffurf, yn enwedig trais seicolegol, ac o ran ysgolion a'u disgyblion, seiberfwlio. A allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ynglŷn â pholisïau Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â phob math o fwlio, ond seiberfwlio yn benodol, gan ei bod yn ymddangos bod hynny ar gynnydd mewn rhai ardaloedd?

Diolch, Nick. Credaf y gall adeiladau ysgolion chwarae rhan bwysig yn cynorthwyo i greu'r amgylchedd hwnnw ar gyfer ein plant, ond mae'n rhaid inni gydnabod y gall bwlio fod yn broblem ym mhob ysgol, waeth ble y maent, ac y gall ddigwydd ar sawl ffurf. Rydym yn diweddaru ein canllawiau gwrthfwlio 'Parchu Eraill', a chyhoeddir y canllawiau diwygiedig yn ddiweddarach eleni. Rwyf hefyd wedi ymrwymo i gynnal adolygiad o'r problemau penodol sydd ynghlwm wrth seiberfwlio, diogelwch ar-lein ac ar y cyfryngau cymdeithasol ar y rhyngrwyd, a byddaf yn parhau i weithio yn y maes hwn. Mae hon yn agwedd gymharol newydd ar fwlio. Yn y gorffennol, roedd modd i blant ddychwelyd adref i le diogel. Bellach, mae eu ffonau a'u dyfeisiau symudol yn caniatáu i'r ffrwd gyson o glebran barhau, ac mae angen inni sicrhau bod ein plant yn gwybod sut orau i ymdopi â hynny, sut i ymddwyn mewn ffordd gyfrifol ar-lein, ac os ydynt yn dyst i ymddygiad anghyfrifol, pwy y gallant roi gwybod iddynt amdano gan fod yn ffyddiog, wrth roi gwybod amdano, y bydd camau'n cael eu cymryd i'w cefnogi.