1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am sut y mae polisi cynllunio yn rhoi ystyriaeth i'r farchnad leol wrth ganiatáu datblygiadau tai? OAQ52146

Diolch. Mae angen i awdurdodau cynllunio lleol feddu ar ddealltwriaeth glir o’r ffactorau sy'n dylanwadu ar ofynion tai yn eu hardal. Dylai eu hasesiad diweddaraf o'r farchnad dai leol ffurfio rhan allweddol o'u sylfaen dystiolaeth ar gyfer cynlluniau datblygu lleol a chynnwys y farchnad dai gyfan drwy ystyried yr angen am dai'r farchnad agored a thai fforddiadwy.

Mi rydym ni'n wynebu prinder tai, ond, ar yr un pryd, mae rhannau o Gymru, yn cynnwys fy etholaeth i, lle mae cyfran sylweddol o dai yn ail gartrefi neu yn dai haf. Mae'r ffigwr yn un o bob 10 tŷ ar gyfer Ynys Môn i gyd, ac mae dros 40 y cant o'r tai yn Rhosneigr, er enghraifft, yn wag neu yn dai haf. Mi allaf eich cyfeirio chi at ddatblygiad tai diweddar, tai a fyddai'n cael ei disgrifio fel tai fforddiadwy, maen siŵr, lle mae cynghorydd lleol yn dweud wrthyf fi bod pump o'r chwech tŷ wedi cael eu gwerthu fel tai haf; dim ond un yn eiddo lle mae rhywun yn byw ynddo fo'n llawn amser. Fe ddangoswyd cyn dŷ cyngor i fi sydd bellach yn dŷ haf. Pa obaith mewn amgylchiadau felly sydd yna i'n pobl ifanc ni?

Yn St Ives yng Nghernyw, mi wnaed penderfyniad rai blynyddoedd yn ôl i gyflwyno system gynllunio i osod cyfyngiad ar werthiant tai newydd i bobl sy'n gallu profi mai hwnnw fydd eu prif gartref, ac mi wnaeth 83 y cant o bobl mewn refferendwm gefnogi'r newid hwnnw. Rŵan, mae yna fesurau o dan y cynlluniau datblygu lleol newydd i Wynedd a Môn sydd yn efelychu hynny, yn rhannol beth bynnag. Ond tra bod y premiwm ar y dreth trosglwyddiadau, neu'r dreth trafodiadau tir y dylwn i ddweud, ar ail gartrefi a'r lefel uwch o dreth cyngor yn ymdrechion i ymateb i'r pwysau yma ar y farchnad dai, pa mor bell ydych chi fel Gweinidog yn eiddgar i fynd i'n gweld ni'n ceisio creu system gynllunio sydd yn wirioneddol yn gwarchod buddiannau ein cymunedau ni er mwyn ateb gwir ofynion tai lleol?

Nid yw hynny'n rhywbeth rwyf wedi'i ystyried yn fy nhrafodaethau â fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, ynglŷn â'r dreth trafodiadau tir. Rwy'n ymwybodol iawn o gynllun datblygu lleol Gwynedd ac Ynys Môn, a luniwyd, yn amlwg, yn unol â'r holl weithdrefnau statudol. Mae'n rhywbeth y byddaf yn ei ystyried, yn sicr. Fe sonioch chi am Gernyw, rwy’n credu, a byddai gennyf gryn ddiddordeb mewn edrych ar yr hyn y maent wedi'i wneud.

Yn 2015, er gwaethaf y ffaith bod 79 y cant o awdurdodau lleol yng Nghymru wedi gwrthwynebu diwygiadau i TAN 1, bu i'ch Llywodraeth fwrw ymlaen â pholisi sy'n newid yn llwyr y dull o gyfrifo cyflenwad ac argaeledd tir ar gyfer tai o gyfraddau adeiladu blaenorol yn ôl dull gweddilliol. Mae hyn yn cael cryn effaith ledled Cymru. Yn Aberconwy, er enghraifft, mae'r hyn a fu gynt yn gyflenwad 8.5 mlynedd bellach wedi ei leihau i 3.1 blynedd. Serch hynny, nid oes unrhyw newid cyfatebol yn y boblogaeth neu newid demograffig i gefnogi hyn. O ganlyniad, mae ein swyddogion cynllunio, ac yn wir, ein haelodau etholedig, yn ei chael yn eithriadol o anodd cyflawni rhwymedigaethau'r targedau hyn, gan roi rhyddid llwyr i ddatblygwyr gyflwyno ceisiadau ar safleoedd y tu allan i'r cynllun datblygu lleol, ac maent yn hapus i fwrw ymlaen wedyn i apêl gyda'ch arolygiaeth gynllunio. Bydd y polisi hwn yn dinistrio ein cymunedau ac mae'n dwyn anfri ar y blynyddoedd a'r arian y mae awdurdodau lleol wedi eu rhoi i ddarparu cynllun datblygu lleol i'r Llywodraeth hon. A wnewch chi dderbyn goblygiadau'r canllawiau hyn rydych wedi'u cyhoeddi, ac a wnewch chi wrthdroi'r polisi hwn cyn gynted â phosibl fel rhan o'ch gwaith o ddiwygio'r polisi cynllunio wrth symud ymlaen?

Bydd yr Aelod yn ymwybodol fy mod yn ymgynghori ar 'Polisi Cynllunio Cymru' ar hyn o bryd. Fe ddaw i ben wythnos i ddydd Gwener, ar y 18fed. Ar wahân i hynny, rwyf wedi dweud y byddaf yn edrych ar TAN 1, ac rwy'n disgwyl y byddaf yn gwneud cyhoeddiad yn y dyfodol agos. Rwy'n clywed eich beirniadaeth, ac rwyf wedi clywed cryn dipyn o feirniadaeth o'r fethodoleg a ddefnyddiwn mewn perthynas â TAN 1, ond rwy'n dal i fod yn argyhoeddedig fod y problemau ynghylch diffyg cyflawni yn ymwneud â'r broses gynllunio. Felly, nid wyf am ddweud unrhyw beth heddiw, ond rwy'n disgwyl cyngor gan fy swyddogion, yn sicr y mis hwn, a byddaf yn gwneud cyhoeddiad.