Eitem 8 y prynhawn yma yw datganiad gan y Gweinidog dros yr Amgylchedd ar y strategaeth goetiroedd. Rwy'n galw ar y Gweinidog dros yr Amgylchedd, Hannah Blythyn.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Heddiw hoffwn gyhoeddi newidiadau i bolisi Llywodraeth Cymru ar gyfer coetiroedd. Mae'n amserol gwneud hynny yn awr. Wrth i'r DU adael yr Undeb Ewropeaidd daw llawer o heriau i'n rhan, ond cawn hefyd gyfrwng i gynyddu'r enw da sydd gan Gymru o safbwynt nwyddau a gwasanaethau o ansawdd uchel, wedi'u seilio ar adnoddau naturiol cadarn. Rwy'n dymuno sicrhau bod gan y sector coedwigaeth bolisïau clir a diweddar i'w helpu i weithio gyda'i gilydd i wynebu'r her hon. Hoffwn hefyd ailddatgan gweledigaeth hirdymor Llywodraeth Cymru ar gyfer coetiroedd a'u swyddogaeth hynod bwysig wrth gyfrannu at reoli ein hadnoddau naturiol yn gynaliadwy. Rwyf wedi gwneud coedwigaeth yn un o fy mhrif flaenoriaethau a byddaf yn cyhoeddi diweddariad i'n strategaeth coetiroedd, 'Coetiroedd i Gymru', ac mae copi wedi'i anfon atoch.

Ond, yn gyntaf, hoffwn i dalu teyrnged i Martin Bishop, Rheolwr Cenedlaethol Cymru Cydffederasiwn Diwydiannau Coedwigoedd, neu Confor, a fu farw'n ddiweddar. Roedd Martin yn eiriolwr brwd dros goedwigaeth ac fe wnaeth gyfraniadau gwerthfawr i'r strategaeth goetiroedd dros nifer o flynyddoedd. Gwn fod pawb a fu'n gweithio gydag ef yn gweld colled ar ei ôl a hoffwn fynegi'n ffurfiol fy nghydymdeimlad dwysaf i deulu Martin, i'w ffrindiau a'i gydweithwyr.

Fis nesaf, bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros Ynni, Cynllunio a Materion Gwledig yn cyflwyno cynigion ar gyfer diwygio ar ôl Brexit a fydd yn ceisio chwalu'r rhwystrau rhwng amaethyddiaeth a choedwigaeth. Rydym yn gweithio gydag amrywiaeth o randdeiliaid, yn cynnwys undebau'r ffermwyr, cyrff amgylcheddol a chynrychiolwyr coedwigaeth, i gyflawni defnydd cynaliadwy o dir ar ôl Brexit.

Mae ein polisi adnoddau naturiol yn nodi ein cynlluniau i fynd i'r afael â'r heriau yr ydym yn gwybod y mae ein hamgylchedd yn eu hwynebu. Yn y polisi, rydym ni'n datgan yn glir bod angen mwy o goetiroedd a choed ar Gymru i'n helpu i reoli ein holl adnoddau naturiol mewn ffordd gynaliadwy. Nid ydym ni wedi gwneud digon eto i gynyddu'r gwaith o greu coetiroedd ac felly, am y tro cyntaf, rwyf i wedi cyflwyno targedau ar gyfer creu coetiroedd i'r strategaeth. Mae angen coetiroedd amrywiol bach a mawr sy'n cynnwys conwydd a rhywogaethau coed llydanddail. Mae'n rhaid inni gydnabod hefyd bwysigrwydd cynyddu nifer y coed mewn amgylcheddau gwledig a threfol.

Y llynedd, derbyniodd Ysgrifennydd y Cabinet argymhelliad y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig y dylem ni ddiweddaru'r strategaeth. Mae panel cynghori strategaeth coetiroedd Llywodraeth Cymru wedi diweddaru'r strategaeth i sicrhau ei bod yn cyd-fynd â'r ddeddfwriaeth newydd. Mae hanfodion y weledigaeth a'r strategaeth yn aros yr un fath. Ein gweledigaeth yw cyflawni coetiroedd o ansawdd uchel sy'n fuddiol iawn i bobl, i ddiwydiannau ac i'r amgylchedd.

Ond nid dogfen bolisi yn unig yw'r strategaeth hon. Mae'n rhoi canllawiau ymarferol ynghylch y math o goed a choetiroedd y mae eu hangen yng Nghymru a lle y mae eu hangen nhw. Mae hefyd yn rhoi cyfeiriad clir i reolwyr coetiroedd ac yn sicrhau bod y rhai sy'n rheoli ein coetiroedd yn gallu cyflawni rheolaeth gynaliadwy ar gyfer pob un o'n hadnoddau naturiol. Mae ganddo gysylltiad cryf hefyd drwy safon coedwigaeth y DU â'r safonau ardystio a weithredir gan y Cyngor Stiwardiaeth Coedwigoedd a'r rhaglen cymeradwyo ardystio coedwigoedd ar gyfer pren a chynnyrch arall coetir hefyd.

Mae'r strategaeth yn bwysig, ond mae angen camau gweithredu eraill os ydym am gyflawni ei nodau. Fe wnaeth y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig 13 o argymhellion, ac mae fy swyddogion wrthi'n eu datblygu. Yn benodol, rwy'n benderfynol bod y rhai hynny sy'n dymuno plannu coed yn gwybod yn glir pa fath o goetiroedd sydd eu hangen, a lle y gellir eu plannu. Rydym ni'n dymuno ei gwneud yn haws i blannu'r goeden iawn yn y lle iawn. Mae map y cyfleoedd coetir yn cael ei adolygu ar hyn o bryd, a byddaf yn cyfarfod â swyddogion safonau coedwigaeth yfory i drafod hyn.

Argymhellodd y pwyllgor hefyd y dylem ni ddarparu mwy o hyfforddiant coedwigaeth. I gefnogi hyn, rydym ni'n chwilio am opsiynau i ddatblygu clwstwr sector dan arweiniad cyflogwyr, â'r nod o gynyddu sgiliau yn y sector coedwigaeth drwy brosiect prentisiaeth newydd. Y nod yw creu hyd at 30 o swyddi prentis newydd yn ardal tasglu'r Cymoedd yn ystod 2019.

Er mwyn darparu gweithlu medrus, proffesiynol ar draws y sector coedwigaeth cyfan, rydym yn defnyddio'r cynllun trosglwyddo gwybodaeth ac arloesi, i ddarparu cyllid o dros £3.2 miliwn i'r prosiect hyfforddi a sgiliau, Focus on Forestry First.

Ym mis Ebrill, roeddwn yn nathliad 10 mlwyddiant prosiect Plant! Llywodraeth Cymru. Mae hon yn fenter symbylol gyda'i gwreiddiau yn syniad un person ifanc—i blannu coeden ar gyfer pob plentyn a gaiff ei eni a'i fabwysiadu yng Nghymru. Mabwysiadwyd y syniad hwn gan Lywodraeth Cymru ac mae wedi mynd o nerth i nerth. Rwy'n gobeithio y bydd coeden ar gyfer pob plentyn yn grymuso plant i ddeall sut y gallan nhw chwarae eu rhan dros yr amgylchedd.

Gwyddom y gallwn gyflawni ein huchelgais yn y maes hwn dim ond trwy weithio gyda rhanddeiliaid, y cyhoedd a gwleidyddion, a byddwn i'n annog pawb sydd â diddordeb yn nyfodol ein coedwigoedd i gynnig syniadau a chynlluniau a fydd yn ehangu ein coetiroedd yng Nghymru. Bydd ein huchelgeisiau ar gyfer ein pobl, ein cymunedau a'n gwlad yn cael eu gwireddu orau trwy weithio gyda'n gilydd. Heddiw, rwy'n ailddatgan ein gweledigaeth ar gyfer coedwigaeth a'n hymrwymiad i weithredu ar ein huchelgais ar gyfer coetiroedd Cymru.

Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw. Hoffwn i ategu ei sylwadau ynglŷn â Martin Bishop, gan fynegi fy nghydymdeimlad dwysaf i'w deulu a'i ffrindiau ar ran y Ceidwadwyr Cymreig.

Er fy mod yn croesawu'r datganiad heddiw a'r ymrwymiadau sydd wedi'u gwneud ynghylch coetiroedd yng Nghymru, mae'n bwysig hefyd cydnabod bod Cymru'n bell o gyrraedd y cyfraddau plannu sydd eu hangen i sicrhau cynaliadwyedd y sector yn ddigonol ar gyfer y dyfodol, yn enwedig o gymharu â'n cymdogion mewn rhannau eraill o'r DU. Ers peth amser, mae sectorau coetiroedd, coedwigaeth ac amaethyddol wedi datgan yn gwbl glir bod angen inni gynyddu gorchudd coetir a phlannu mwy o goed. Yn wir, wrth roi tystiolaeth i Bwyllgor Materion Gwledig, Newid yn yr Hinsawdd ac Amgylchedd y Cynulliad, fe wnaeth Confor hi'n glir, bod creu coetiroedd yng Nghymru wedi bod yn fethiant trychinebus hyd yn hyn. Felly, er fy mod yn falch bod y datganiad heddiw yn cadarnhau ymrwymiad Llywodraeth Cymru i blannu mwy o goed a gosod targedau ar gyfer creu coetiroedd, fe fyddwn yn ddiolchgar pe gallai'r Gweinidog ddweud mwy wrthym ynghylch sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu pontio'r bwlch a achosir gan ddiffyg plannu hanesyddol, fel y gall Cymru wneud cynnydd sylweddol â'r agenda hon, yn hytrach na pharhau i geisio dal i fyny â rhannau eraill y DU.

Wrth gwrs, rwy'n derbyn bod rhai rhwystrau i blannu, ac fe wnaeth rhanddeiliaid hi'n gwbl glir drwy gydol ymchwiliad Pwyllgor Materion Gwledig, Newid yn yr Hinsawdd ac Amgylchedd bod rhai o'r rhwystrau hynny yn cynnwys problemau yn ymwneud â chynlluniau coetir Glastir. Mae Undeb Cenedlaethol Amaethwyr Cymru wedi ei gwneud hi'n glir bod y broses yn hirfaith a llafurus iawn, ac yn aml, unwaith y bydd wedi'i chymeradwyo, ychydig o amser sydd ar ôl i gwblhau'r gwaith plannu a gosod ffensys i gadw da byw draw. Ac mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi dweud hefyd nad oes fawr ddim cymhelliant ariannol i ffermwyr blannu coetiroedd. Felly, a all y Gweinidog ddweud wrthym beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i ymdrin â'r pryderon penodol hyn, ac a all hi ddweud wrthym hefyd sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda'r diwydiant amaeth i annog mwy o ffermwyr i blannu coetiroedd gan dderbyn bod ffermwyr Cymru yn chwarae rhan bwysig yn y gwaith o wella'r amgylchedd naturiol?

Rwyf yn sicr bod y Gweinidog yn cytuno â fy marn i bod y sector coedwigaeth yng Nghymru yn rhan sylweddol o economi wledig Cymru. Efallai y gall ddweud wrthym pa asesiad wnaeth ei swyddogion o'r effaith gafodd creu Cyfoeth Naturiol Cymru yn 2013 ar y sector coedwigaeth ac a yw hi'n cydnabod pryderon rhai yn y diwydiant na chafodd y sector coedwigaeth ddigon o flaenoriaeth yn y blynyddoedd diwethaf.

Bellach, gydag allbwn blynyddol o 500,000 o fetrau ciwbig o bren wedi'i lifio yn dod o gynnyrch coedwigoedd Cymru, mae'n amlwg bod cyfle da yma i ychwanegu gwerth a thargedu amrywiaeth o farchnadoedd yng Nghymru. O ystyried pwysigrwydd coedwigaeth a phren i'r economi wledig o safbwynt eu cynhyrchion ac o safbwynt swyddi, efallai y gallai'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ynghylch pa drafodaethau y mae hi'n eu cael gydag awdurdodau lleol ledled Cymru i'w hargymell nhw'n gryfach i ddefnyddio pren a gynhyrchwyd yn lleol, fel y gwnaeth Powys wrth greu polisi i annog mwy i ddefnyddio cynnyrch pren, sy'n amlwg yn dangos ymrwymiad y sir i ddatblygu ymhellach diwydiant cynnyrch pren a choedwigoedd.

Dywedodd y Llywodraeth yn gynharach, ar ôl i Brydain adael yr Undeb Ewropeaidd, y bydd polisi rheoli tir newydd Llywodraeth Cymru yn canolbwyntio ar nwyddau cyhoeddus a choetiroedd â photensial mawr yn y gofod hwn, a tybed a all y Gweinidog ddweud wrthym heddiw sut yn union bydd coetiroedd yn elwa o dan y polisi newydd ar gyfer rheoli tir ac i ba gyfeiriad newydd bydd y Gweinidog yn mynd gyda'r mater hwn ar ôl Brexit.

Mae'r Gweinidog yn ymwybodol o'r gwaith ardderchog a wnaethpwyd gan fy nghyd-Aelod, David Melding ar bolisi coetiroedd, yn enwedig wrth ymwneud â gorchudd coed trefol. Rwy'n falch ei bod hi'n ei gwneud hi'n glir yn ei datganiad heddiw ei bod hi'n bwysig cynyddu nifer y coed mewn amgylcheddau gwledig a threfol. Mae dogfen bolisi 'Dinasoedd Byw' y Ceidwadwyr Cymreig yn galw ar y Llywodraeth i gadarnhau'r lleiafswm o 20 y cant o orchudd canopi coed trefol, drwy gynlluniau llesiant lleol a datganiadau ardal erbyn 2030. Mae'r ddogfen hefyd yn galw am siarter ar gyfer coed i amddiffyn ein coed hynaf. Gobeithiaf y bydd y Gweinidog yn ymuno â mi i groesawu gwaith fy nghyd-Aelod ar yr agenda hon ac efallai yn ei hymateb, y bydd hi'n ymrwymo i ystyried ei gynigion ac i weithio'n adeiladol gyda ni ar y mater penodol hwn.

Felly, wrth gloi, hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad. Edrychaf ymlaen at weithio gyda'm cyd-Aelodau yn y Cynulliad i graffu ar hynt Llywodraeth Cymru gyda'i pholisïau coetir wrth iddynt ddatblygu. Diolch.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Diolch. Diolch i'r Aelod am ei gwestiynau ac am ei gyfraniad, a'r mewnbwn gwerthfawr yn awr, yn arbennig wrth ichi gyfeirio at eich cyd-Aelod, David Melding a'r holl waith a wnaeth yn y maes hwn. Wrth gwrs, fel y nodais yn glir yn fy natganiad, rwy'n credu bod hyn yn rhywbeth lle, os ydym ni am gyflawni'r hyn y dymunwn ar gyfer Cymru, nid oes gan neb fonopoli ar syniadau da, a dyna pam mae'n bwysig iawn i weithio gyda rhanddeiliaid. Gwyddom fod cyfleoedd ar ôl Brexit o ran y cyfleoedd ar gyfer rheoli tir ac yn sgil hynny, cyfleoedd i greu coetiroedd a choedwigoedd, ond mae hyn yn y tymor byr, ac mewn gwirionedd mae'n—. Dyna pam, cyfarfûm â Chydffederasiwn Diwydiannau Coedwigoedd a rhanddeiliaid y diwydiant drwyddi draw—felly, wrth gwrs, o'r sector gwirfoddol ac o Gyfoeth Naturiol Cymru ac o Cadw—i weld beth yw'r rhwystrau presennol. Byddaf yn codi'r mater hwn gyda Cyfoeth Naturiol Cymru o ran, mewn gwirionedd, sut gallwn ei gwneud hi'n haws yn y ffordd iawn i blannu'r coed iawn. Credaf fod dyhead tymor byr o ran beth yw'r rhwystrau cychwynnol a sut y gellir gwneud newidiadau i annog mwy o blannu coed â gwneud newidiadau sylweddol nes ymlaen ar ôl Brexit.

Rydw i a fy nghyd-Aelod yn y Cabinet, Ysgrifennydd y Cabinet ar gyfer newid hinsawdd a materion gwledig wedi ei gwneud hi'n glir ein bod yn bell o gyrraedd y targedau a bennwyd yn 2010 o ran y cyfraddau y mae angen inni eu plannu. Y gwir amdani yw, mae'n debyg, nad yw creu coetiroedd yng Nghymru wedi newid yn ystod y rhan fwyaf o'm hoes i. Rwy'n credu y dylwn edrych ymlaen yn awr. Dyna pam mae'n rhaid i'r ddogfen hon fod nid yn unig yn ddogfen bolisi, ond yn un sydd ag atebion ymarferol a phragmataidd ynghylch sut yr awn ymlaen â hynny. Mewn gwirionedd, o ran edrych ar Glastir a chyllid, rwyf wedi treulio cryn dipyn o amser gyda chydweithwyr yn siarad â ffermwyr ynglŷn â beth yw'r rhwystrau ar hyn o bryd, sut y byddent yn gwella Glastir a sut y gallwn ni ei wneud yn ddewis mwy deniadol. Gwn y bu rhai o'r rhwystrau'n ymwneud â newid parhaol a'r amser y mae'n rhaid ichi aros am enillion ar eich buddsoddiad. Felly, rwyf wedi siarad am hyn gyda chydweithwyr ac rwyf wedi sôn amdano wrth y pwyllgor newid yn yr hinsawdd o ran beth y maen nhw yn ei wneud â'r prosiect defaid a choed yn yr Alban. Mae hwnnw'n edrych ar sut y gallan nhw weithio gyda ffermwyr yn y fan yno o ran annog ffermwyr i barhau ond i arallgyfeirio, a'r manteision i'r hyn y maen nhw'n ei wneud eisoes, yn ogystal ag arallgyfeirio o ran creu coetiroedd, efallai, gyda gwell mynediad—y mae'n eu helpu gyda mynediad i'r tir. Edrych mwy ar sail conwydd yw hyn, ond mewn gwirionedd, rydym ni eisiau cael y cyfuniad hwnnw yng Nghymru.

Mae awdurdodau lleol yn cefnogi coed lleol. Rwy'n gwybod bod fy nghyd-Aelod, y Gweinidog tai yn dilyn hyn yn fanwl iawn, a chredaf y cafodd gyfarfod gyda Confor ddoe gan ddweud ein bod ni'n gweithio'n agos iawn ar draws y Llywodraeth ar hynny. Roeddwn i'n falch iawn—oherwydd mae'n rhaid inni gael y cyflenwi a'r galw yn iawn hefyd er mwyn sicrhau bod gennym gyflenwad i ateb y galw ac, mewn gwirionedd, sut yr ydym yn hyrwyddo manteision defnyddio coed wrth adeiladu o ran budd economaidd posibl i economi Cymru, ond hefyd o safbwynt yr amgylchedd o ran sut yr ydym yn ymdrin â'r agenda ddatgarboneiddio.

Roeddwn yn falch o ymweld â phrosiect ym Mwcle yr wythnos ddiwethaf. Maen nhw'n adeiladu nifer o fflatiau newydd, a beth y maen nhw wedi'i wneud yw, maen nhw mewn gwirionedd—[Anghlywadwy.]—sut, mewn gwirionedd, y cadwyd y gadwyn gyflenwi gyfan o fewn Cymru. Daw'r pren o'r sbriwsen Sitka, o'r coedwigoedd o amgylch Pontnewydd-ar-Wy, ger Llandrindod, a gweithgynhyrchwyd y fframiau yn y Bala, ac maen nhw'n gweithio'n agos iawn gyda Woodknowledge Wales. Felly, ar bethau fel hyn yr ydym ni'n gweithio ar draws y Llywodraeth i sicrhau y gallwn ddatblygu hyn ymhellach.

I orffen, yn ôl at eich cyd-Aelod, David Melding. Rwy'n fwy na pharod i ni ymgymryd â'r trafodaethau hynny ar y cyd yn y dyfodol. Rwy'n credu o bosibl bod rhan benodol o ran pan fyddwn ni'n edrych ar orchudd trefol. Rydym ni'n gwybod bod hyn yn creu nifer o fanteision i ganol ein trefi a'n dinasoedd ac edrychwn ar y rhan y gall byrddau gwasanaeth cyhoeddus a datganiadau ardal chwarae yn hynny.

Yn gyntaf oll, a gaf i gysylltu fy hun, a Phlaid Cymru â'r sylwadau a wnaed gan y Gweinidog ynghylch Martin Bishop? Bydd colled mawr ar ei ôl yn ystod y Sioe Frenhinol, lle'r oedd yn wyneb cyfarwydd iawn ac roedd yn barod bob amser i drafod coetiroedd a'r amgylchedd yng Nghymru.

A gaf i droi at ddatganiad y Gweinidog? Yn gyntaf oll, wrth gwrs, i ailadrodd bod creu coetir o'r math cywir ac yn y lle cywir yn arf defnyddiol iawn wrth ymladd newid yn yr hinsawdd—mae'n glanhau'r aer, mae'n amddiffyn rhag llifogydd, mae'n cynnig cysgod mewn amgylcheddau trefol, mae'n gwella bioamrywiaeth ac mae'n fuddiol i'r economi ac i'n hiechyd a lles. Gyda'r holl fuddion hynny y mae coetir yn eu cynnig, mae'n drueni mawr mai dim ond tua hanner y coetir a ddylai fod yng Nghymru sydd gennym o ran hunangynhaliaeth mewn coed, ond hefyd o ran ateb yr heriau hynny a ddaw yn sgil newid yn yr hinsawdd ac allyriadau. Mae ein coetir, sy'n cwmpasu tua 15 y cant o arwynebedd y tir, yn llawer llai na'r cyfartaledd Ewropeaidd o 37 y cant, a gallem yn sicr ddyblu nifer y coetiroedd sydd gennym yng Nghymru.

Yr hyn sydd heb ei grybwyll hyd yn hyn yn y datganiad hwn a'r cwestiynau, yw targed gwirioneddol. Ond, wrth edrych ar y strategaeth newydd a gyhoeddwyd heddiw, ymddengys bod y targed ar gyfer Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn 2,000 o hectarau'r flwyddyn o goetir newydd o 2022 i 2030 a thu hwnt, ond mae'r strategaeth yn cydnabod na fydd hynny'n ddigonol i fodloni ein rhwymedigaethau cyfreithiol i ostwng allyriadau 80 y cant erbyn 2050. Felly, mae gennym darged hyd at 2030 nad yw'n ddigonol i fodloni ein rhwymedigaethau tymor hir, hefyd mae gennym y budd ardderchog hwn o greu coetiroedd sydd hefyd ar goll ac mae gennym y realiti, a nodwyd gan y Pwyllgor ar y newid yn yr hinsawdd, fod y Llywodraeth wedi cyflawni dim ond 10 y cant o'r targed i greu coetir hyd yn hyn. Felly, a all y Gweinidog nodi a chadarnhau beth yw'r targedau ar gyfer y degawd nesaf a sut y mae hi'n bwriadu adeiladu ar y rheini ar ôl derbyn yn y strategaeth na fyddant yn ddigonol, yn wir, i fodloni ein rhwymedigaethau ynghylch newid yn yr hinsawdd? Mae'r strategaeth yn dweud mai ychydig sydd wedi newid mewn 30 mlynedd, a dyna'r gwir.

A all hi hefyd ddweud a yw hi wedi cael cyfle i adolygu datganiad drafft 'Polisi Cynllunio Cymru', a oedd fel petai'n gwanhau diogelwch coetiroedd hynafol yn benodol, ac rwy'n gwybod bod hyd wedi cael ei godi gan nifer o Aelodau yma yn y Cynulliad, a dywedodd y Llywodraeth, fel y cofiaf, y byddai'n edrych eto ar ddatganiad drafft 'Polisi Cynllunio Cymru' i wneud yn siŵr nad oedd unrhyw arwydd o wanhau diogelwch coetiroedd hynafol. Felly, a all hi sicrhau'r Cynulliad na fyddai unrhyw wanhau yn digwydd?

Ac yn olaf, a all hi ddweud wrthym ni sut y byddai hi'n bwriadu sicrhau y bydd y 40 y cant o'r coetiroedd presennol, sydd, yn ôl yr 'Adroddiad ar Sefyllfa Adnoddau Naturiol', heb lawer o reolaeth neu ddim o gwbl ar hyn o bryd, yn cael eu rheoli yn y dyfodol? Ai tasg ar gyfer Cyfoeth Naturiol Cymru yw hyn? A fydd y cyfrifoldeb ar ysgwyddau perchnogion preifat? Neu a gawn ni gynllun rheoli coetir a fydd yn fwy cynhwysfawr a chefnogol yng Nghymru wrth i ni gynyddu ein hunangynhaliaeth o ran pren, i gefnogi ein diwydiannau ein hunain a hefyd i leihau mewnforion a lleihau costau economaidd ac amgylcheddol mewnforio, wrth inni ddechrau ehangu coetiroedd, rhywbeth rwy'n credu y byddem ni i gyd yn hoffi ei weld fel rhan o'n hymateb i'r newid yn yr hinsawdd a'r amgylchedd?

Diolch. Diolch i'r Aelod am ei gyfraniad. Rydych yn llygad eich lle o ran dechrau eich cyfraniad drwy dynnu sylw at y manteision niferus y mae creu coetir a seilwaith gwyrdd yn eu dwyn yn ein cymunedau gwledig a'n cymunedau trefol. Yn ogystal â dwyn manteision amgylcheddol, maen nhw hefyd yn gwneud ein hamgylchedd yn lle llawer mwy dymunol i fod, yn enwedig mewn ardal drefol, ac mae'n amlwg yn dwyn manteision economaidd a chynhyrchiol, a manteision iechyd hefyd.

I egluro yn gyntaf o ran targedau, dywed y strategaeth ei hun y bydd cynnydd o 2,000 hectar neu fwy y flwyddyn o ran gorchudd coetir. Mae hynny'n unol ag argymhellion Pwyllgor Newid yn yr Hinsawdd y DU. Fodd bynnag, rydym ni wedi cydnabod nad yw hynny'n ddigon i gyflawni'r gyfran—y gostyngiad o 80 y cant—felly rydym yn uchelgeisiol i roi dulliau ar waith o gyflawni 4,000 hectar y flwyddyn os gallwn i fodloni hynny. Felly, mae'n isafswm, o leiaf, gwaelodlin. Wrth edrych ar y sefyllfa sydd ohoni, rydym yn edrych, ar gyfartaledd, ar 100 hectar y flwyddyn. Mae hynny'n fwy o lawer, ond rwy'n glir mai o leiaf yw hynny, ac mae llawr isaf yw hynny o ran yr hyn y mae angen inni ei wneud i gyflawni'r newid, i gyflawni'r rhwymedigaethau hynny yn y dyfodol ac i fynd ymhellach eto.

Fe wnaf i droi efallai at goetiroedd hynafol a choed hynafol. Rwy'n cydnabod y pryder sydd wedi'i fynegi gan y rhai hynny yn y sector, ac yn y gymuned gyfan, ynghylch—mae'n deg dweud yr arweiniodd at lefel sylweddol o ymatebion, yn codi pryderon nad yw'r dewis geiriau yn 'Polisi Cynllunio Cymru' yn rhoi'r lefel o warchodaeth y dylid ei rhoi i goed hynafol, hynod a threftadaeth. Rwyf i eisiau egluro nad oes dim bwriad o gwbl i wanhau'r warchodaeth a roddir i goed hynafol, hynod a threftadaeth yn 'Polisi Cynllunio Cymru'. Yn amlwg, ystyriwyd yn briodol bob ymateb i'r ymgynghoriad, fel y byddan nhw, ond rwy'n credu bod dewisiadau geiriau penodol megis 'yn aml', 'dylid', 'pob ymdrech', yn dechnegol, yng nghyd-destun senario cynllunio, yn cario pwysau, ond mae dewisiadau iaith yn rhywbeth y gallwn ei ailystyried yn amlwg yn rhan o'r ymateb i'r ymarfer ymgynghori, a gobeithio y bydd yn cynnig rhywfaint o sicrwydd nad oes gen i unrhyw fwriad o gwbl i wanhau'r warchodaeth a roddir i'n coed hynafol, hynod a threftadaeth sydd mor annwyl i ni.

Yn gyntaf, hoffwn i dalu teyrnged i Martin Bishop, Rheolwr Cenedlaethol Confor, a fu farw yn drasig yn ddiweddar, ar ran y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig, pwyllgor y gweithiodd yn agos iawn gydag ef, ac roedd ei wybodaeth a'i frwdfrydedd ynghylch popeth sy'n ymwneud â choed bob amser yn creu argraff arnom ni.

A gaf i groesawu ailddatganiad y Gweinidog o weledigaeth hirdymor Llywodraeth Cymru ar gyfer coetiroedd a'u swyddogaeth hynod bwysig wrth reoli ein hadnoddau naturiol yn gynaliadwy? Rwy'n cytuno bod angen mwy o goetiroedd a choed ar Gymru i'n helpu ni i reoli ein holl adnoddau naturiol mewn ffordd gynaliadwy. Yn wir, nid wyf yn credu y bydd unrhyw un yn yr ystafell hon yn dweud nad oes angen mwy o goetiroedd a choed i'n helpu i reoli ein hadnoddau naturiol mewn ffordd gynaliadwy. Ond nid ydym wedi gwneud digon hyd yn hyn i gynyddu nifer y coetiroedd sy'n cael eu creu, felly rwy'n croesawu'r ffaith bod gennym ni dargedau ar gyfer creu coetiroedd yn y strategaeth am y tro cyntaf.

Rwyf yn falch bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi derbyn argymhelliad y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig y dylem ni ddiweddaru'r strategaeth. Rwyf i hefyd yn falch bod swyddogion Llywodraeth Cymru yn gweithio i weithredu ar yr 13 o argymhellion a wnaed gan y Pwyllgor.

Rwy'n credu ein bod ni i gyd o blaid cael mwy o goed ac rydym ni i gyd yn hapus bod gennym niferoedd. Sut ydym ni am gyflawni hyn? Rwy'n credu mai hynny yw'r her mewn gwirionedd. A yw'r Gweinidog yn cytuno â mi bod angen i ni gynyddu'r gorchudd coed mewn ardaloedd trefol gan ddefnyddio coed priodol a bod angen inni i osod targedau ar gyfer hynny? Mae angen inni osod targedau i bob awdurdod lleol ar gyfer hynny, oherwydd, oni bai ein bod yn dechrau pennu targedau y gellir eu dadansoddi—mae dweud, 'Mae angen 10,000 yn fwy o goed yng Nghymru' yn un peth, mae dweud wrth gyngor Abertawe bod angen 1,000 yn fwy o goed arno yn gwbl wahanol a rhywbeth y gellir eu dwyn i gyfrif amdano. A yw'r Gweinidog hefyd yn cytuno bod angen inni osod targedau pum mlynedd i bob ardal awdurdod lleol ar gyfer plannu coed yn debyg i'r modd y gwnaethom osod y cynllun datblygu lleol ar gyfer tai, lle'r ydym yn dweud, o dan gynllun datblygu lleol, 'Mae'n rhaid i gymaint â hyn o dir fod ar gael ar gyfer tai'? Pam na allwn ni wneud yr un peth ar gyfer coed? Fel arall, rydym yn treulio llawer o'n hamser ar niferoedd Cymru gyfan. Rydym yn treulio llawer o'n hamser yn sôn bod angen inni gyflawni hynny, ond ymddengys fod diffyg cynllun fesul lle o ran sut yr ydym ni'n cyflawni hynny. A, pan fyddwn yn anochel methu â chyflawni'r niferoedd, bydd pawb yn eich beio chi, Gweinidog y Cabinet, yn gyntaf, ond rwy'n credu bod pob un ohonom yn haeddu rhywfaint o'r bai, oherwydd oni bai ein bod yn dechrau dadansoddi i 'Chi, mewn awdurdodau lleol, neu chi, yn yr ardal hon, sy'n gorfod cyflawni hyn', wedyn y cwbl y bydd pawb yn ei ddweud yw, 'Cyfrifoldeb rhywun arall yw hynny'.

Diolch, diolch i Mike Hedges am hynny. Fe wnaethoch chi daro'r hoelen yn union ar ei phen yn y fan yna trwy ddweud bod consensws a'n bod ni i gyd yn cytuno—a chewch chi'n anodd dod o hyd i rywun sy'n anghytuno mai rhywbeth cadarnhaol yw plannu rhagor o goed a'i bod angen inni wneud hynny—ond yr hyn sy'n allweddol yw sut i'w gyflawni. Rwy'n credu eich bod chi'n gwneud sylwadau gwirioneddol ddilys ac ystyrlon o ran, mewn gwirionedd—. Efallai na fyddwn i, efallai, yn defnyddio'r ymadrodd, 'derbyn y bai'; rwy'n credu, fel y dywedwch chi, ei bod i bob un ohonom ni, bod cyfrifoldeb ar bob un ohonom ni, i weithio ar hyn a phwyso ar ein hawdurdodau lleol ein hunain, yn ogystal â mi fy hun yn gwneud hyn fel y Gweinidog dros yr Amgylchedd. Ond rwy'n credu eich bod yn codi pwyntiau diddorol iawn o ran edrych ar bethau fesul lle—felly, rydym yn gwybod bod gan bob ardal drefol yng Nghymru wahanol anghenion a blaenoriaethau—a gwneud yn siŵr ein bod yn gweithio gydag awdurdodau lleol. Rwy'n awyddus, fel y dywedais, i fwrw ymlaen â hynny gyda Cyfoeth Naturiol Cymru drwy'r datganiadau ardal i wneud yn siŵr eu bod yn gydnaws â blaenoriaethau o ran seilwaith gwyrdd a chreu coetiroedd, ond hefyd o ran gwerth ein bioamrywiaeth, a gwneud yn siŵr ei bod yn gyson, yn amlwg, â Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Felly, mae'n rhywbeth—ydy, i edrych ar ddull wedi'i seilio ar le rwy'n credu yw'r dull gorau, wrth symud ymlaen.

Rwyf am ganolbwyntio ar un maes, a hynny fydd gorchudd coed trefol mewn trefi a dinasoedd, ac rwy'n cefnogi'r rheolaeth honno ar goed trefol. Mae pob un ohonom ni'n gwybod, on'd ydym, bod coed yn gynefin gwerthfawr i fywyd gwyllt a phryfed peillio, eu bod yn helpu i leihau llygredd aer, llifogydd trefol a thymheredd wyneb—a fyddai'n ddefnyddiol heddiw—a phob un o'r rhain yn hynod o bwysig i iechyd a lles pobl sy'n byw mewn trefi a dinasoedd. Rwy'n sicr y bydd pobl yn yr ystafell hon sydd â'r un meddylfryd â mi yn rhannu fy mhryderon ynghylch Cyngor Dinas Sheffield yn cwympo nifer enfawr o goed iach yn eu hardal.

Nawr, rydym ni'n gwybod bod 17 y cant o orchudd coed trefol a bod angen inni wneud rhywbeth am hynny. Gofynnaf i chi, Weinidog, a fyddwch chi'n cael sgwrs ag Ysgrifennydd y Cabinet sy'n gyfrifol am gynllunio i sicrhau, wrth inni geisio cyrraedd ein targed o 20,000 o gartrefi newydd erbyn 2021, nad ydym yn syml yn mynd i safle tir glas, yn ei glirio'n llwyr, yn adeiladu tai ac yn ceisio rhoi rhywfaint o borfa yn ôl neu ambell lwyn yma ac acw i'n bodloni ein hunain. Oherwydd nid yw hynny'n ein bodloni ein hunain. Rwy'n credu bod angen meddwl radical arnom yma wrth sôn am adeiladu cartrefi, ac, ar yr un pryd, ceisio cynnal y cynefinoedd sydd yno eisoes, yn hytrach na—ac rydym ni wedi clywed sôn amdano heddiw—meddwl am ddinistr ar raddfa fawr, yn fy marn i, yr amgylchedd trefol i'w gwneud yn haws ac yn rhatach i bobl adeiladu tai a sicrhau'r elw mwyaf.

Diolch i Joyce Watson am ei chyfraniad, eto yn ailadrodd y manteision y gall coetir a mannau gwyrdd trefol eu cyflwyno, ond, mewn gwirionedd, rwy'n credu mai'r ymdeimlad hwnnw—yn enwedig os ydych chi'n byw mewn ardal lle mae fwy na thebyg yn daith sylweddol i fynd, mewn gwirionedd, i ymweld â choedwig fawr rhywle, bod y coetiroedd hynny 10 munud o garreg eich drws yn gwneud gwahaniaeth sylweddol. Mae yna gysylltiad emosiynol clir iawn i hynny. Rwy'n credu fy mod i wedi defnyddio enghraifft Coed Gwepre eisoes, sydd drws nesaf i fy etholaeth i nawr, ond fe gynigiodd fanteision niferus i mi, fy nheulu a fy ffrindiau wrth i mi dyfu fyny, a gwn ein bod yn dymuno gwneud yn siŵr ein bod ni'n cadw hynny ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol hefyd.

O ran cynllunio, mae'n hollol, wyddoch chi—. Rydym yn edrych ar bethau mewn ffordd gyfannol a thraws-Lywodraethol ac yn unol â Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, ac mae angen inni wneud yn siŵr ein bod yn gweithio gyda'n gilydd a bod pethau yn gyson. Yn y strategaeth ddiwygiedig, ar dudalen 11, o ran dweud beth yr ydym ni'n dymuno ei weld yn digwydd, mae yn dweud

'Pan ganiateir gwaredu coetir yn barhaol at ddibenion datblygu, dylid plannu rhagor o goed i wneud iawn am y buddion y bydd y cyhoedd yn eu colli'.

Fodd bynnag, rwy'n awyddus i wneud yn siŵr y caiff seilwaith gwyrdd ei ystyried ac i weithio gyda fy nghyd-Aelodau ar draws y Llywodraeth ar hynny. Mae 'Polisi Cynllunio Cymru' wedi ei ddiweddaru yn ddiweddar i adlewyrchu Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, ac yn cynnwys polisi newydd yn ymwneud â seilwaith gwyrdd a datblygiadau newydd, felly mae'n rhywbeth y byddwn yn cydweithio'n agos arno i weld hynny'n dwyn ffrwyth yn ymarferol.

Diolch ichi am eich datganiad, Gweinidog. Rwy'n falch eich bod chi wedi ailadrodd bod coedwigoedd yn un o'ch blaenoriaethau pennaf. Mae gan goed trefol arwyddocâd hanesyddol a diwylliannol, ac nid oes unrhyw amheuaeth, y byddai ein hamgylcheddau trefol yn lleoedd gwahanol iawn heb goed. Mae cofnod helaeth o'r buddion i iechyd corfforol a meddyliol pobl, sy'n deillio o goed mewn ardaloedd trefol. Mae Coed Cadw yn amlygu'r buddion a ddaw i bobl, drwy fod yn agos at goed a thrwy ymarfer corff â choed o'u hamgylch. Mae coed trefol yn hanfodol i iechyd a lles pobl. Mae coed yn darparu cysgod, yn amsugno carbon deuocsid, yn hidlo llygredd aer, yn lliniaru llifogydd ac yn darparu cynefinoedd i fywyd gwyllt a phlanhigion. Mae coed trefol yn arbennig o effeithiol wrth amsugno carbon deuocsid.

Mae'n bwysig ein bod ni'n dod o hyd i ffyrdd o werthfawrogi coed yn fwy effeithiol, i adeiladu ardaloedd trefol mwy cynaliadwy y gellir byw ynddyn nhw. Canfu ymchwil newydd yng Ngholeg Prifysgol Llundain fod parthau gwyrdd trefol yn amsugno cymaint o garbon deuocsid â choedwigoedd glaw. Cynhaliwyd astudiaeth o 85,000 o goed yng ngogledd Llundain i ddangos pwysigrwydd plannu a gwarchod coedwigoedd trefol i wrthbwyso allyriadau tanwydd ffosil, ac rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn edrych ar yr astudiaeth hon ac yn gweld sut y gall Cymru ddysgu o'r gwaith ymchwil hwn.

Mae cynllun Plant! Llywodraeth Cymru wedi bod yn llwyddiannus, ac mae'n rhaid i fentrau fel hyn barhau. Rwy'n deall bod llawer o'r coed a blannwyd yng Nghaerllion yn fy etholaeth wedi'u plannu yn ystod y 1970au yn rhan o ymgyrch "Plant a Tree in '73" ac yna y flwyddyn ganlynol, "Plant some more in '74". Fodd bynnag, mae gennym ni lawer o ffordd i fynd, ac nid oes unrhyw amheuaeth bod yn rhaid gwneud mwy, yn arbennig o ran datblygiadau tai newydd, fel y dywedodd Joyce Watson, a seilwaith. Fel y dywedodd y Gweinidog, mae'n bwysig iawn ein bod ni'n plannu'r coed iawn yn y lleoedd iawn.

Mae dinas Casnewydd yn ffodus i gael ardaloedd mawr o fannau gwyrdd y mae'n hawdd i bobl gael atynt, a pharciau arobryn fel Parc Belle Vue, Parc Tredegar a Pharc Beechwood. Hefyd, mae coedwig Coed Gwent ar garreg ein drws, sy'n rhan o'r bloc mwyaf o goetir hynafol yng Nghymru, ag iddo hanes ar gofnod sy'n ymestyn dros 1,000 o flynyddoedd. Mae'r rhwydwaith o lwybrau coetir, gan gynnwys llwybrau beicio lawr mynydd, yn boblogaidd ac yn boblogaidd iawn. Fodd bynnag, mae mwy i'w wneud i sicrhau y gall y gymuned leol, yn enwedig pobl ifanc, ddefnyddio hyn oll. Yn ein hadroddiad 'Heb gyrraedd gwreiddyn y mater' y llynedd, roedd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig yn cydnabod y gwaith y mae grwpiau coetiroedd lleol yn ei wneud i ddiogelu ein mannau gwyrdd trefol a'u gwneud yn fwy hygyrch. Un grŵp o'r fath yn fy etholaeth i yw Ymddiriedolaeth Coetir Cymunedol Basaleg, sy'n cynnwys gwirfoddolwyr lleol. Mae'n hanfodol bod grwpiau cymunedol, Cyfoeth Naturiol Cymru, awdurdodau lleol a thirfeddianwyr preifat yn cydweithio i chwilio am gyfleoedd menter coetir a chefnogi perchnogaeth gymunedol o goetiroedd.

Roedd budd cymdeithasol coetiroedd yn o'r prif themâu yn yr adroddiad 'Heb gyrraedd gwreiddyn y mater', ac rwy'n falch bod y strategaeth yn cydnabod y gall coetiroedd trefol chwarae rhan mewn cydlyniant cymunedol. Felly, o ystyried hyn, Gweinidog, beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i gefnogi grwpiau presennol, fel yr un ym Masaleg, ac annog rhai tebyg i ffurfio i sicrhau y gall mwy o'n mannau gwyrdd ddod â mwynhad i'n  cymunedau trefol?

Diolch i'r Aelod am ei chyfraniad. Rwy'n eithaf hoffi hynny—"Plant a Tree in '73, Plant some more '74". Efallai fod angen inni feddwl am sloganau cyfoes i gyd-fynd â'r strategaeth coetiroedd. Gallwn fod yn temtio ffawd drwy wahodd cyfraniadau ar hyn, serch hynny.

Rydych chi'n iawn o ran, mewn gwirionedd, pwysigrwydd dod o hyd i ffyrdd o werthfawrogi coed, a byddaf yn sicr yn ymchwilio i adroddiad Coleg y Brenin, y gwnaethoch chi sôn amdano; mae'n swnio'n ddiddorol iawn. Nid oeddwn i'n gwybod, ond mewn gwirionedd, mae gennym ni fforestydd glaw yng Nghymru hefyd. Ond, o ran ffyrdd o werthfawrogi coed, siaradais yn ddiweddar mewn digwyddiad Meysydd Chwarae Cymru, a'r hyn a oedd yn wirioneddol arwyddocaol am hynny oedd eu bod yn rhoi—. Rydym ni'n gwybod bod coed yn werthfawr o ran y buddion amgylcheddol, cymdeithasol ac iechyd a lles a'r buddion ehangach niferus sy'n gysylltiedig â nhw, ond roedden nhw wedi'i roi yn ei gyd-destun, mewn gwirionedd, trwy ddweud, os cewch chi wared ar y parc hwn, neu'r man gwyrdd hwn, mae ganddo werth economaidd i'r gymuned a'r ardal ehangach. Rwy'n credu ei bod yn wirioneddol bwysig ein bod yn gallu crynhoi hynny mewn ystyr ehangach i bwysleisio'n wirioneddol i bobl, werth ein coetiroedd a'n mannau gwyrdd.

Mae coetiroedd cymunedol yn hanfodol, a dyna pam y mae gan Lywodraeth Cymru gynlluniau fel y cynllun coetiroedd cydweithredol, ac yn gweithio gyda Llais y Goedwig a chyswllt rhwydwaith cymunedol i gefnogi prosiectau cymunedol, a pherchnogaeth yn yr ystyr, mewn gwirionedd—mae pobl yn teimlo perchnogaeth, beth bynnag, o'r coetir sy'n agos iddyn nhw neu'r mannau gwyrdd, ond mewn gwirionedd, perchnogaeth yn yr ystyr fwy llythrennol. Ac mae'n ymwneud â mynediad ar gyfer pobl ifanc, y prosiect Plant! er enghraifft, ac rwy'n falch y pwysleisiodd y strategaeth y rhan y mae coetiroedd a mannau gwyrdd, coedwig, yn ei chwarae o ran addysg, oherwydd nid wyf i'n credu y gallwch chi danbrisio'r ffaith, i rai plant, trwy eu harwain i'r awyr agored mewn ysgol goedwig, cymryd rhan mewn eco-ysgolion, rydych yn gweld newid llwyr a'r cyfleoedd a ddaw yn sgil hynny. Felly, hefyd mae hynny'n rhywbeth yr wyf yn awyddus i'w archwilio gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg o ran, mewn gwirionedd, y modd o gysoni hynny yn y cwricwlwm newydd yn y dyfodol a sut yr ydym yn gallu, mewn gwirionedd, gwneud yn siŵr o oedran ifancach—a chynnal hynny yn yr ysgol uwchradd hefyd—fod mwy o bobl ifanc yn elwa ar ein mannau gwyrdd a'n coetiroedd, ac yn ogystal â hynny, mewn gwirionedd, yn cael cyfle o bosib trwy hynny i ddatblygu sgiliau a llwybr gyrfa yn y dyfodol hefyd.

Diolch i'r Gweinidog.