Yr eitem nesaf, felly, yw'r cynnig i benodi comisiynydd safonau dros dro. Rydw i'n galw ar Jayne Bryant i wneud y cynnig. Jayne Bryant. 

Cynnig NDM6856 Jayne Bryant

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi nad yw Comisiynydd Safonau Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn gallu gweithredu:

a) mewn perthynas â chwyn gan Joyce Watson AC dyddiedig 8 Mai; a

b) mewn perthynas ag unrhyw gwyn arall sy'n codi o'r un pwnc.

2. Yn penodi, mewn perthynas ag unrhyw gwyn y cyfeirir ato ym mharagraff 1, Douglas Bain CBE TD fel Comisiynydd dros dro, yn unol ag Adran 4(1) o Fesur Comisiynydd Safonau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2009, ar y telerau a ganlyn:

a) bydd y penodiad yn dod i rym ar 7 Tachwedd 2018.

b) bydd y penodiad yn dod i ben ar unwaith pan roddir hysbysiad i'r Comisiynydd dros dro gan Glerc y Cynulliad.

c) bydd taliad y Comisiynydd dros dro yn gyfradd ddyddiol o £392 (neu pro-rata am ran o ddiwrnod) ar gyfer gweithgareddau sy'n ymwneud yn uniongyrchol â rôl a chyfrifoldebau'r swydd ynghyd â threuliau rhesymol.

d) bydd pob swm y cyfeirir ato ym mharagraff 2(c) i'w dalu i'r Comisiynydd dros dro gan Gomisiwn y Cynulliad.

Cynigiwyd y cynnig.

Cynigiaf yn ffurfiol.

Mark Reckless—o.

Ymddiheuriadau nad oedd Mark Reckless yn ei le. [Chwerthin.] Roeddwn wedi cymryd yn ganiataol y byddai Cadeirydd y pwyllgor safonau yn siarad yn gyntaf.

Nid oes unrhyw rybudd o'r digwyddiad hwn ar y system gyfrifiadurol sydd gennym ni yma ar gyfer yr agenda. Ni chafodd ei grybwyll fel newid i'r agenda gan arweinydd y tŷ dros dro. Cefais e-bost am 12.34 p.m. gyda dolen i agenda, gyda hon yn eitem heb rif rhwng Rhif 2 a 3. A hoffwn rannu fy mhryder ynghylch y ffordd yr ydym yn mynd i'r afael â hyn. Dywed y cynnig na all y comisiynydd safonau ystyried mater y gŵyn hon gan Joyce Watson ym mis Mai, na chwynion eraill sy'n ymwneud â'r un pwnc, a'r rheswm na ellir ei hystyried yw oherwydd ei fod eisoes wedi ei hystyried ac wedi penderfynu, yn ei farn ef, yn yr ystyriaeth honno, nad oedd yn haeddu ystyriaeth gan y pwyllgor safonau yn ei gyfanrwydd nac mewn adroddiad.

Nawr, wn i ddim beth yw rhinweddau'r penderfyniad hwnnw. Nid wyf wedi gweld y fideo y cwynir amdano. Y cyfan yr wyf i yn ei wybod yw bod gennym gomisiynydd safonau. Rwyf yn ei barchu ef a'i benderfyniadau, ac os yw ef wedi ystyried mater, oni ddylem dderbyn y penderfyniad hwnnw yn hytrach na chwyno amdano a rhoi pwysau arno i ail-wneud y penderfyniad hwnnw mewn ffordd wahanol, pan, mewn gwirionedd, nid yw ein gweithdrefnau'n caniatáu inni wneud hynny. Felly, rydym yn ceisio bellach cael cynnig gwahanol i ddatrys hyn drwy benodi rhywun arall i ddod i mewn a'i wneud uwch ben y comisiynydd safonau sydd eisoes wedi ei ystyried, ac rydym yn cynnig talu £392 y dydd iddo, yn ogystal â chael swyddog y wasg i ddod i mewn yn lle'r comisiynydd safonau yn y dyfodol. Dim ond cwestiynu'r ffordd y caiff hyn ei wneud wyf i. Credaf ei bod hi'n bwysig nad yw Aelodau nac eraill yn y system gyfiawnder, fel yn y system gyfiawnder y tu allan, yn dioddef erlyniad dwbl, a dim ond oherwydd bod Aelod yn amhoblogaidd, o bosibl, neu fod pobl yn arddel barn sy'n wahanol i farn y comisiynydd safonau ar rywbeth penodol mae ef eisoes wedi ei ystyried, siawns na fyddai'n well derbyn ei benderfyniad yn hytrach na cheisio ei ailagor.

Cytunaf yn llwyr gyda phopeth a ddywedodd Mark Reckless. Credaf fod y cynnig hwn yn codi cwestiynau sylfaenol am y broses briodol yng nghyd-destun ein pwyllgor safonau a'r ffordd y mae'n gweithio. Mae hwn yn gorff lled-farnwrol ac nid oes ganddo'r pŵer i osod cosbau ariannol na mathau eraill. Mae ganddo'r pŵer i wahardd o'r Cynulliad hwn yr ydym i gyd wedi ein hethol iddo gan y bobl y tu allan. Mae'r rhain yn bwerau difrifol iawn ac felly dylid eu harfer nhw gyda gofal, a dylai'r gweithdrefnau ar gyfer ymchwilio i gwynion, y sail y dylid defnyddio unrhyw gosb, fod yn deg a dylai pawb sy'n aelod o'r lle hwn ddibynnu arno, yn gyfartal, ac ni ddylid trin unigolion yn wahanol.

Nawr, mae'r cynnig hwn yn berthnasol dim ond ar gyfer un gŵyn yn erbyn un Aelod. Mae'r comisiynydd wedi ysgrifennu i ddweud nad oes darpariaeth yn y weithdrefn a bennir gan y Cynulliad i ailystyried cwyn, naill ai ar gais yr achwynydd gwreiddiol neu drydydd parti. Fodd bynnag, roedd pob un o'r ceisiadau y mae ef bellach wedi eu derbyn ynglŷn â'r mater penodol hwn yn cynnwys cwyn am y fideo, ac mae wedi penderfynu, felly, y dylid trin pob cais fel cwyn ffres. Nawr, mae hyn yn ailystyriaeth o gŵyn a ystyriwyd eisoes, nid ar sail tystiolaeth newydd anorfod, y mae'r Ddeddf erlyniad dwbl, a gyflwynwyd yn dilyn ymchwiliad Lawrence, wedi ei darparu ar ei gyfer, er enghraifft, tystiolaeth DNA nad oedd ar gael yn flaenorol. Yn yr amgylchiadau hynny, gall rhywun weld yn iawn y gallai camweinyddu cyfiawnder sy'n cynnwys troseddau difrifol megis llofruddiaeth alw am ailystyriaeth ar sail tystiolaeth newydd. Nid oes unrhyw dystiolaeth newydd yn yr achos hwn. Dim ond y fideo sydd ar gael, a mater o farn oddrychol yw'r hyn y mae rhywun yn ei feddwl ohono. Nid wyf wedi gweld y fideo ychwaith, er fy mod i fy hun wedi bod yn destun fideo o'r fath—[Torri ar draws.] Rwyf i fy hun wedi bod yn destun fideo o'r fath ar YouTube, lle rhoddwyd fy mhen yn lle pen Miley Cyrus yn 'Wrecking Ball' . Chwarddais ac anghofiais amdano; Yn sicr fyddwn i ddim yn ystyried hynny'n feirniadaeth ddifrifol sy'n haeddu ystyriaeth gan y pwyllgor safonau.

Rwyf yn credu bod erlyniad dwbl yn fater difrifol. Mae'r Deyrnas Unedig wedi cydsynio i'r Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Sifil a Gwleidyddol), ac mae erthygl 14.7 ohono'n dweud:

Nid oes neb yn atebol i gael ei roi ar brawf na'i gosbi eto am drosedd y mae eisoes wedi ei ddyfarnu'n derfynol yn euog neu'n ddieuog yn unol â chyfraith a gweithdrefn gosb pob gwlad.

Os caiff y cynnig hwn ei basio y prynhawn 'ma, bydd yn gwrth-ddweud rhwymedigaethau Prydain yn llwyr o dan y gofynion penodol hynny. A gwelaf gyd-gyfreithiwr yn chwerthin ar hyn, sy'n fy synnu'n fawr, a dweud y gwir, gan y gallai ganfod ei hun mewn sefyllfa debyg yn y dyfodol. Os ydym am ddweud, waeth beth yw penderfyniad y comisiynydd, y gall cwynion pellach sydd yr un fath o ran ffurf gael eu hystyried a'u hailystyried yn ddi-ben-draw, yna nid oes diwedd i'r broses. Un o'r prif resymau dros gefnogi'r rheol erlyniad dwbl—

Nid yw hynny'n wir.

Os gwelwch yn dda a wnewch chi fod yn dawel a gwrando? [Torri ar draws.] Rwyf yn ceisio gwneud pwynt difrifol yn y fan yma, sydd—[Torri ar draws.] Rwyf yn ceisio gwneud pwynt difrifol—

Gwnewch y pwynt. A bydd Aelodau eraill yn dawel.

—o natur amhleidiol. Efallai mai Gareth Bennett yw hi heddiw, gallai fod yn unrhyw un arall yfory. Felly, mae'n rhaid i'r weithdrefn a sefydlwyd gennym fod yn deg ac yn ddibynadwy ac mae'n rhaid ei chymhwyso'n gyfartal. Gadewch inni sefydlu proses apeliadau o benderfyniad y comisiynydd ar bob cyfrif, ond gadewch inni beidio â gwneud hynny mewn achos unigol lle gellid dweud yn hawdd bod hyn yn achos o erledigaeth, yn erbyn unigolyn penodol, gan nad yw'n boblogaidd yn y Cynulliad. Ymddengys i mi mai dyna fyddai'r ffordd gywir i fwrw ymlaen.

Mae sefydliadau megis Liberty wedi lleisio eu barn gan ddweud y dylid cynnal y rheol erlyniad dwbl yn y gorffennol, ac mae llawer o sefydliadau y dylai fod yn fawr eu parch gan Aelodau Plaid Cymru neu'r Blaid Lafur wedi egluro'n gyhoeddus, ac mewn dogfennau, pa mor wrthun yw hi y dylai unigolion orfod dioddef aildreial, oni bai fod tystiolaeth newydd anorfod, y mae'r confensiwn Ewropeaidd ar hawliau dynol hefyd yn caniatáu ar ei gyfer. Yn yr achos penodol hwn, nid oes dim byd newydd o gwbl, fel y deallaf, yn y cwynion hyn. 

Nawr, mae Mr Bain, rwy'n siŵr, yn ddewis hollol dderbyniol ar gyfer swyddogaeth o'r fath; nid oes gennyf ddim yn ei erbyn o gwbl. Os daw ef i gasgliad sy'n wahanol i Syr Roderick Evans ar y mater hwn, ble mae hynny'n gadael hygrededd Syr Roderick Evans? Penderfyniad pwy y dylem ei dderbyn fel y gorau, a pham? A ddylid penodi trydydd comisiynydd, felly, er mwyn datrys y gwahaniaeth barn rhwng y ddau bresennol? A sawl gwaith sy'n rhaid i hyn ddigwydd? A ddylai'r bobl bleidleisio ar y mater hwn, yn y pen draw? Ymddengys hyn fel bod yn fater o bwys eithriadol i mi, nid oherwydd rhyddid unigolyn yn unig, ond oherwydd cyfiawnder hefyd, a dylai cyfiawnder fod yn bwysig i bob un ohonom, er efallai nad yw hynny'n amlwg i rai sydd wedi ceisio ymyrryd yn swnllyd â'm haraith heddiw.

Jayne Bryant i ymateb i'r ddadl. Jayne Bryant.

Diolch, Llywydd. Credaf efallai y byddai'n ddefnyddiol i amlinellu ychydig o bwyntiau yn y fan yma. Fel y dywedwyd yn y cynnig, mae'r comisiynydd wedi mynegi nad yw'n gallu gweithredu yn y mater sy'n ymwneud â'r gŵyn a wnaed gan Joyce Watson, nac unrhyw gwynion cysylltiedig, ac mae ef wedi gofyn am gomisiynydd dros dro i gael ei benodi. Mae darpariaeth ar gyfer comisiynydd dros dro wedi ei gynnwys yn y Bil, ac felly ni fydd yn cael unrhyw effaith ar swydd y comisiynydd. Yn yr achos hwn, ar ôl ystyriaeth ofalus, penderfynodd y comisiynydd mai dyma oedd y dewis gorau i ymdrin â'r mater.

Roedd y comisiynydd yn glir yn ei ddatganiad ei fod wedi derbyn rhagor o gwynion, ac mae ef wedi dod i'r casgliad na ddylid gweithredu yn y mater hwn. A gellir caniatáu penodi comisiynydd dro dros o fewn y ddeddfwriaeth. Nid oes dim yn y Bil sy'n atal ystyried cwyn pan fo cwyn debyg wedi ei gwrthod.

A wnaiff yr Aelod ildio? Tybed a allai hi ateb cwestiwn—yn gwbl ddiffuant. Pan ddywed hi fod y comisiynydd wedi gofyn am y comisiynydd dros dro hwn i gael ei benodi, a yw hi'n gallu sicrhau Aelodau na roddwyd pwysau ar y comisiynydd gan unrhyw Aelod mewn unrhyw ffordd cyn y penderfyniad hwnnw?

Penderfyniad y comisiynydd yn bendant oedd gwneud hyn, felly, ie. Diolch i chi, ac roedd hynny—. Roeddwn yn dod at—rydych wedi ymyrryd ar union ddiwedd fy araith, felly diolch i chi.

Mewn pryd o drwch blewyn. [Chwerthin.]

Amseru da.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw wrthwynebiad? Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36. 

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.