6. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am bwysau cynyddol ar feddygon teulu yng Ngogledd Cymru? OAQ52965

Gwnaf. Rydym yn cydnabod bod yna heriau ond rydym yn parhau i fod wedi ymrwymo i gefnogi ein meddygon teulu gweithgar a'u timau practis ledled Cymru. Yn ddiweddar, mae Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi penodi cyfarwyddwr gweithredol gofal sylfaenol a gwasanaethau cymunedol newydd, Dr Chris Stockport, a bydd yn arwain ac yn goruchwylio'r broses o fabwysiadu ac addasu'r model gofal sylfaenol ar gyfer Cymru ar draws y bwrdd iechyd er mwyn ceisio helpu i leddfu'r pwysau ar ymarfer cyffredinol yng ngogledd Cymru.

Diolch i chi am eich ateb. Wrth gwrs, ar ben y pwysau tymhorol cynyddol a'r pwysau arferol rŷm ni'n eu gweld ar ddoctoriaid a'r gwasanaeth iechyd, mae yna broblemau eraill yn deillio yn uniongyrchol o rai o bolisïau y Llywodraeth yma hefyd. Mae cynllun datblygu lleol Wrecsam, er enghraifft, yn rhagweld y bydd angen 10 meddyg teulu ychwanegol oherwydd y cynnydd sydd yn cael ei yrru yn y ddarpariaeth dai yn sgil y cynlluniau datblygu lleol yna. Felly, beth mae'r Llywodraeth yn mynd i'w wneud i sicrhau bod doctoriaid digonol ar gael i gwrdd â'r galw cynyddol fydd yna'n uniongyrchol yn sgil y cynllun datblygu lleol yn Wrecsam, ac wrth gwrs y cynlluniau datblygu lleol eraill ar draws y gogledd ac, yn wir, Gymru gyfan?

Ceir her bob amser wrth gysylltu twf poblogaeth a datblygiad tai â'r ddarpariaeth o wasanaethau amrywiol gan gynnwys gwasanaethau gofal iechyd. Bydd gennym yr un her ymarferol wrth ddarparu Wylfa Newydd yn ogystal. Mae'n her ac mae'n ymwneud â sgwrs gyda meddygfeydd lleol eu hunain, ond gyda'r tîm ehangach yn ogystal. Mae'r bwrdd iechyd yn datblygu academi gofal sylfaenol ar gyfer gogledd Cymru i gydlynu a datblygu hyfforddiant, mentora a chyfleoedd datblygiad proffesiynol yn lleol. Maent hefyd yn edrych ar sut i ad-drefnu gofal sylfaenol. Yng ngogledd-ddwyrain Cymru yn arbennig, mae'n un o flaenoriaethau allweddol Dr Stockport oherwydd rydym yn cydnabod y pwysau ychwanegol yno. Mae hynny'n debygol o olygu y bydd angen i glystyrau ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb gydag arweinyddiaeth a threfniadau newydd ar gyfer y practisau sydd wedi dychwelyd eu contractau.

Rwy'n cydnabod bod cynnal a diogelu'r hyn sydd gennym a'i ddatblygu ar gyfer y dyfodol yn her wirioneddol ac ymarferol, ond nid ad-drefnu syml a gyflawnir gan y Llywodraeth yw'r model newydd ar gyfer gofal sylfaenol; mae amrywiaeth o'n partneriaid yn ei gymeradwyo mewn gwirionedd gan gynnwys Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a phwyllgor ymarfer cyffredinol Cymdeithas Feddygol Prydain yn ogystal. Yr her yw sut y gwnawn iddo weithio, nid a allwn wneud iddo weithio, a'r rolau gwahanol y bydd yn rhaid i weithwyr gofal iechyd proffesiynol eu chwarae er mwyn darparu'r gofal iechyd o safon uchel y dylai pob rhan o Gymru fod â hawl iddo.

Er gwaethaf rhybuddion flwyddyn ar ôl blwyddyn gan Goleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a Chymdeithas Feddygol Prydain, mae nifer y meddygon teulu cofrestredig sy'n gweithio yng Nghymru ar ei lefel isaf ers pum mlynedd. Yn 2014, rhybuddiodd Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol fod cyfran cyllid GIG Cymru ar gyfer gofal cleifion ymarfer cyffredinol wedi bod yn gostwng ers blynyddoedd, ac yn yr un flwyddyn, daeth pwyllgor meddygol lleol gogledd Cymru i'r Cynulliad hwn a rhybuddio bod sawl practis wedi methu llenwi swyddi gwag a bod llawer o feddygon teulu o ddifrif yn ystyried ymddeol oherwydd eu llwyth gwaith cynyddol ar hyn o bryd. Pam felly mai ymarfer cyffredinol yng Nghymru a gafodd y gyfran isaf o wariant GIG yn y Deyrnas Unedig y llynedd er gwaethaf y cynnydd yn y galw gan gleifion?

Y ffordd rydym yn dyrannu cyllid ar draws y gwasanaeth yw ceisio bodloni anghenion y presennol ac anghenion yn y dyfodol. Yn benodol, rydym yn buddsoddi mewn Cymru iachach, ac rwyf wedi dweud yn glir iawn, wrth symud gweithgarwch o amgylch ein system iechyd a gofal, fy mod yn disgwyl y bydd adnoddau'n cael eu symud er mwyn galluogi hynny i ddigwydd. Os edrychwn ar y diffiniad ehangach o ofal sylfaenol i olygu'r holl wasanaethau gofal sylfaenol gwahanol hynny, rydym yn ariannu gofal sylfaenol ar yr un lefel ag y maent yn ei wneud yn yr Alban mewn gwirionedd.

Yr her yw sicrhau bod y niferoedd cywir o weithwyr proffesiynol yn y lle cywir i ddarparu'r gwasanaeth rydym ei eisiau. Yn hynny o beth, wrth edrych tuag at y dyfodol, fe wnaethom orlenwi'r hyfforddiant meddygon teulu yn y flwyddyn cyn y ddiwethaf ac roedd gennym gyfradd lenwi o 98 y cant mewn hyfforddiant arbenigol i feddygon teulu y llynedd yma yng Nghymru—y ffigurau canran gorau mewn unrhyw wlad yn y DU. Rydym yn bwriadu cynyddu'r niferoedd hynny rywfaint ac rydym yn edrych ar adolygiad dan arweiniad Addysg Iechyd a Gwella Cymru eleni i edrych eto ar sut rydym yn recriwtio meddygon teulu mewn gwirionedd, ac rydym yn edrych ar y niferoedd ar gyfer hyfforddiant fel rhan o hynny hefyd. 

O ran gwneud y gwaith yn haws ac yn waith gwell i feddygon teulu hefyd, yn y gynhadledd ddiweddar ar ofal sylfaenol, cafwyd neges gadarnhaol gan Charlotte Jones o Gymdeithas Feddygol Prydain am y bartneriaeth sy'n bodoli rhwng meddygon teulu eu hunain, y GIG a'r Llywodraeth, ac yn arbennig, y camau a gymerwyd gennym mewn perthynas â'r cynllun indemniad a'r gwaith pellach rydym yn ei wneud ar glystyrau.

Felly, nid yw popeth yn berffaith, mae yna heriau i bob un ohonom fynd i'r afael â hwy o hyd, ond mewn gwirionedd, credaf ein bod mewn sefyllfa dda i sicrhau bod y bartneriaeth honno'n gweithio. Mae gennym grŵp ymroddedig o ymarferwyr cyffredinol sydd eisiau sicrhau bod gofal sylfaenol yn gweithio gyda gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill. Mae gennym y cynllun cywir; yr her fydd ei gyflawni mewn amgylchedd dadleuol iawn ac amgylchedd lle mae angen i ni wneud pethau'n wahanol yn y dyfodol. Ond dyna y mae'r Llywodraeth hon wedi ymrwymo i'w wneud.