7. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn ne-ddwyrain Cymru? OAQ52968

Diolch. Ar 8 Tachwedd, cyhoeddodd Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd oddeutu £13.4 miliwn o arian o'r gronfa drawsnewid i gefnogi gwell mynediad at wasanaethau yng Ngwent. Mae cynnig Gwent yn canolbwyntio ar atal, llesiant, a modelau iechyd a gofal di-dor newydd wedi'u darparu yn nes at adref. Rydym yn falch iawn o ddweud ei fod hefyd yn cynnwys datblygu system integredig o lesiant emosiynol a meddyliol ar gyfer plant a phobl ifanc ledled Gwent. Cefnogir y rhaglen hyderus ac uchelgeisiol hon gan fwrdd partneriaeth rhanbarthol Gwent.

Diolch i chi, Weinidog, ac fel y sonioch chi, fe wnaethoch chi ac Ysgrifennydd y Cabinet y cyhoeddiad diweddar am y buddsoddiad o £13.4 miliwn mewn gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yng Ngwent yn ystod eich ymweliad â chanolfan blant Serennu yn Nhŷ-du. Mae'r ganolfan a'i staff ymroddedig wedi bod yn darparu gwasanaeth amhrisiadwy i blant gydag anghenion cymhleth ar draws Casnewydd a'r rhanbarth ehangach ers iddi agor yn 2011. Rwy'n gwybod, o siarad gyda phlant, rhieni a staff, yn y gorffennol a'r presennol, fod y ganolfan wedi trawsnewid bywydau'r rhai sy'n ei defnyddio a'u teuluoedd. Mae darpariaeth canolfan Serennu yn unigryw, gyda thriniaethau, gofal, gwybodaeth, ymgynghoriadau a gwasanaethau hamdden i gyd o dan yr un to. Gall plant elwa o'r gofal di-dor hwn ac mae'n lleihau'r baich ar deuluoedd yn sylweddol. Felly, a all y Gweinidog amlinellu sut y defnyddir y ganolfan fel enghraifft ardderchog o'r ffordd y caiff gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol eu darparu'n lleol?

Diolch i chi, Jayne. Credaf fod Ysgrifennydd y Cabinet a minnau wedi cael ein syfrdanu gan y sgyrsiau a gawsom yno gyda rhieni a staff a'r bobl ifanc eu hunain, a oedd yn canmol yr hyn y mae'r ganolfan yn ei wneud yn huawdl iawn, ac mae'n rhaid i mi ddweud i ni gael ein synnu hefyd gan y ffordd y mae'n cyd-fynd â'r dull rydym yn ei fabwysiadu ar draws Gwent erbyn hyn, oherwydd mae'r egwyddorion sydd ganddynt yno yn ymwneud â chanolbwyntio ar yr unigolyn, cydgynhyrchu atebion o gwmpas yr unigolyn, a gweithio ar atal ac ymyrraeth gynnar gyda theuluoedd a phobl ifanc, gan roi cymorth iddynt ar yr adeg gywir, yn y modd cywir. 

Wel, roedd yn lle delfrydol, mae'n rhaid i mi ddweud, i lansio'r cynnig trawsnewid cyffredinol sydd ganddynt yn ogystal â'r elfennau sy'n ymwneud â phlant a phobl ifanc. Un o'r elfennau diddorol sydd ar y gweill yng Ngwent, ar sail Gwent gyfan, yw eu bod yn ceisio ymgorffori eu fersiwn, fersiwn Gymreig, fersiwn Gwent, o fodel y mynydd iâ, y gwn fod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi edrych arno'n fanwl—mae wedi bod o ddiddordeb i Aelodau yma yn y Cynulliad—ac mae'n edrych ar y gwaith mwy integredig hwnnw ar draws ffiniau sefydliadol. Mae'n edrych ar ymyrraeth gynnar, y cymorth cywir ar yr adeg gywir, fel bod mwy'n cael ei gynnig o ran pethau fel iechyd meddwl a llesiant na gwasanaethau iechyd meddwl plant a phobl ifanc yn unig. Mae'n ymagwedd fwy cyfannol o lawer ac mae'n cynnwys plant a phobl ifanc, gan roi llais iddynt wrth gynllunio gwasanaethau. Mae canolfan Serennu yn gwneud hynny i gyd. Wrth i mi adael, dywedais wrthynt fy mod yn edrych ymlaen at ddychwelyd a threulio mwy o amser yno, oherwydd mae'n bleser ei gweld ac mae angen i ni weld mwy o hynny ac o'r ffordd hon o fynd ati, mae'n rhaid i mi ddweud, sy'n cael ei fabwysiadu ar draws Gwent, ar draws Cymru. A dyna yw diben y gronfa drawsnewid—nad yng Ngwent yn unig rydych yn ei wneud; rydych yn dysgu'r gwersi ac yna'n ei ymestyn ac yn dweud, 'A allwn ni wneud hyn ledled Cymru?'

Ym mis Medi, bu'n rhaid i oddeutu traean y cleifion, 22,300 o bobl, a ymwelodd â'r adran ddamweiniau ac achosion brys yn Ysbyty Brenhinol Gwent, aros mwy na phedair awr i gael eu gweld. Cafodd ychydig dros 66.4 y cant eu gweld o fewn pedair awr, o gymharu â tharged Llywodraeth Cymru o 95 y cant. Dwy adran ddamweiniau ac achosion brys yn unig yng Nghymru a berfformiodd yn waeth na hyn. Pa gamau y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn eu cymryd i wella amseroedd aros yn yr Adran Ddamweiniau ac Achosion Brys yn Ysbyty Brenhinol Gwent er mwyn sicrhau ei bod yn cyrraedd y targedau a osodwyd gan ei adran ei hun?

Clywodd Ysgrifennydd y Cabinet yr hyn y mae'r Aelod newydd ei ddweud, ac rydym yn parhau i weithio ar welliannau mewn adrannau damweiniau ac achosion brys, oherwydd nid ydym byth yn hunanfodlon ynglŷn â hyn, ond mae gennym ardaloedd lle mae perfformiad, fel y nodoch chi, yn gweithio, ond nid yw'n gyson. Felly, yr hyn sydd angen i ni ei wneud yw gweithio gyda'r byrddau iechyd i roi baich y cyfrifoldeb arnynt hwy i wneud yn siŵr eu bod yn gostwng yr amseroedd aros hynny mewn adrannau damweiniau ac achosion brys ac yn gweithio gyda gwasanaeth ambiwlans Cymru hefyd i sicrhau bod cleifion yn cael eu trosglwyddo mewn modd di-dor, eu bod yn cael eu rhyddhau'n effeithiol ac ati. Felly, nid ydym yn hunanfodlon ynglŷn â hyn o gwbl, ond mae yna rai meysydd sydd ag arferion da iawn o fewn GIG Cymru. Mae angen i ni wneud y meysydd hynny sydd ag arferion da yn rhai cyffredin.

Cwestiwn 8, Angela Burns.

Diolch. Maesu da. [Chwerthin.]