3. A wnaiff y Gweinidog amlinellu polisi Llywodraeth Cymru ar ad-drefnu llywodraeth leol? OAQ53242

Gwnaf. Mae'r Prif Weinidog wedi dweud yn glir y byddwn yn cadw'r 22 awdurdod lleol sydd gennym yng Nghymru. Os bydd cynigion uno gwirfoddol yn cael eu cyflwyno, byddwn yn gweithredu i'w cefnogi.

Diolch, Weinidog. Mae'n dra hysbys fod gan eich rhagflaenydd berthynas heriol weithiau gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a llywodraeth leol yn gyffredinol. Yn wir, dyfynnir eich cynghorydd arbennig yn y newyddion yn dweud bod y Gweinidog blaenorol yn dibynnu ar ffeithiau amgen yn aml iawn ar gyfer seilio ei benderfyniadau ynghylch llunio polisi. A allwch gadarnhau na fyddwch yn dibynnu ar ffeithiau amgen ac y byddwch yn seilio eich penderfyniadau ar yr hyn sydd er budd gorau cymunedau ledled Cymru a bod sicrwydd i lywodraeth leol yn un o'r prif bethau sy'n eu galluogi i ddarparu'r gwasanaethau y maent yn gyfrifol am eu darparu?

Gallaf, nid yw'n arfer gennyf ddibynnu ar ffeithiau amgen, felly gallaf roi sicrwydd i'r Aelod nad wyf ar unrhyw frys i ddechrau gwneud hynny. Rwy'n gefnogwr hirdymor i lywodraeth leol. Gŵyr Aelodau yn y Siambr fy mod wedi treulio rhan fawr iawn o fy ngyrfa mewn llywodraeth leol. Credaf eu bod yn gwneud gwaith da mewn amgylchiadau cyfyngedig. Mae arnynt angen help a chymorth, ac weithiau, gallent gydweithio'n well, ac weithiau, rydym wedi peri problemau iddynt o ran y ffordd rydym wedi eu gorfodi i gydweithredu. Rwy'n falch iawn fy mod yn gweithio gyda gweithgor o lywodraeth leol, i ystyried sut y gallwn wneud y gorau o dalent gyfunol llywodraeth leol er mwyn sicrhau'r effaith orau ar gyfer pobl Cymru. Ond yn gyffredinol, rwy'n frwd fy nghefnogaeth i lywodraeth leol, ac rwy'n bwriadu parhau i fod.

Yn amlwg, mae'r sôn parhaus am ad-drefnu yn arwain at ansicrwydd ac atal datblygu. Beth y bwriadwch ei wneud yn wahanol i'ch rhagflaenwyr yn y swydd hon er mwyn newid hynny?

Fel y dywedais, rwyf eisoes wedi cael cyfarfod da iawn y bore yma gyda'r is-bwyllgor cyllid, i sôn am y fformiwla ariannu. Byddaf yn cyfarfod â CLlLC ddydd Gwener. Mae gennym weithgor, a gadeirir gan Derek Vaughan, yn edrych ar y ffordd y gwnawn waith rhanbarthol gyda'n gilydd, ac edrychaf ymlaen at gael perthynas dda a chynhyrchiol gydag awdurdodau lleol yn gyffredinol.

[Anghlywadwy.]—gyda chi mewn llywodraeth leol. A yw'r Gweinidog yn derbyn y bydd uno cynghorau'n hynod o gostus, ac yn mynd ag arian o'r gwasanaethau rheng flaen, gan gofio mai'r unig gyngor sydd wedi methu ym Mhrydain yw Swydd Northampton, gyda phoblogaeth sydd dros deirgwaith poblogaeth cyngor Caerdydd? Pan fydd pobl yn sôn am uno, rwyf bob amser yn meddwl am Fwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr a Cyfoeth Naturiol Cymru.

Ni chredaf y gellir cael un ateb sy'n addas i bawb. Ceir enghreifftiau da iawn ledled Prydain ac ar draws y byd o awdurdodau lleol bach a mawr sy'n gweithio'n effeithiol iawn. Mae a wnelo hyn â harneisio adnoddau lleol i bobl leol a harneisio pŵer penderfyniadau democrataidd lleol er mwyn gwneud hynny. Felly, yn fy marn i, os byddai dau awdurdod lleol o'r farn y byddent yn gweithio'n well fel un awdurdod, ni fuaswn yn ceisio atal hynny, ac os ydynt o'r farn y byddai'n well ganddynt gydweithredu'n rhanbarthol a gwneud rhai pethau'n unigol, buaswn yn edrych i weld beth y gallem ei wneud i hwyluso trefniadau gwaith o'r fath.

Weinidog, a ydych yn derbyn nad oes angen 22 awdurdod lleol ar wahân ar Gymru a bod ymdrechion Gweinidogion blaenorol i ddatrys y broblem heb ad-drefnu llywodraeth leol wedi arwain at wastraff sylweddol a biwrocratiaeth?

Ddydd Llun, cyfarfûm â grŵp o benaethiaid o fy rhanbarth i drafod yr argyfwng ariannu mewn addysg, ac roedd un o'u prif bryderon yn ymwneud â'r haen ychwanegol o lywodraethu a ychwanegir gan y consortia rhanbarthol a'r gwastraff a gyflwynwyd yn sgil hynny. Weinidog, a ydych yn cytuno gyda chomisiwn Williams y byddai Cymru'n cael ei gwasanaethu'n well gan nifer llai o gynghorau mwy o faint, gan gael gwared ar yr angen am gonsortia rhanbarthol?

Na, nid wyf yn cytuno, a chredaf fy mod wedi dweud yn glir iawn nad wyf yn cytuno. Ni chredaf fod yna un ateb sy'n addas i bawb o gwbl. Yr hyn y mae angen inni ei wneud yw gweithio'n agos gyda llywodraeth leol i gytuno ar weledigaeth a rennir ar gyfer y dyfodol lle rydym yn sicrhau bod yr arbenigedd sydd ar gael yn cael ei ddefnyddio i ddarparu'r effaith orau ar gyfer pobl Cymru. Weithiau, bydd yr arbenigedd hwnnw i'w gael mewn un awdurdod a bydd angen ei rannu ag un arall. Ar adegau eraill, efallai y bydd yn cael ei ledaenu. Fel y dywedaf, nid oes un ateb sy'n addas i bawb. Yr hyn y mae angen inni ei wneud yw llunio gweledigaeth a rennir rhyngom, cytuno ar y trefniadau gweithio a glynu atynt. Yr hyn nad yw'n ddefnyddiol yw pan fo gennym drefniadau rhanbarthol a bod pobl yn ceisio eu tanseilio drwy'r amser, ac felly ni ellir dibynnu arnynt. Dibynadwyedd a sicrwydd, fel y nododd Dai Lloyd, yw'r pethau sy'n hollbwysig ar gyfer gweinyddu lleol da, ac rwy'n bwriadu sicrhau y gallwn fwrw ymlaen ar y cyd â llywodraeth leol i sicrhau bod gennym hynny.