Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru—Leanne Wood.

Diolch, Lywydd. Weinidog, dyfynnwyd prif weithredwr Canolfan Huggard yn y cyfryngau yn galw ar bobl i beidio â rhoi pebyll i bobl sy'n cysgu allan. A ydych yn cytuno ag ef?

Mae'n anodd iawn gwybod beth yn union i'w wneud pan fyddwch yn gweld rhywun sy'n ddigartref ac ar y stryd, ac rwy'n deall awydd pobl i wneud rhywbeth ar unwaith dros rywun sydd yn yr amgylchiadau hynny. Y broblem yw ein bod yn gwybod, pan fydd pobl wedi cael pabell o'r fath, mewn gwirionedd, maent yn llai llwyddiannus o ran cael mynediad at wasanaethau cymorth eraill, ac mewn ffordd ryfedd, rydych yn eu hatal rhag cael mynediad at wasanaethau eraill y maent eu hangen i'w cynorthwyo i gael cartref parhaus. Felly, nid wyf am feirniadu unrhyw un sy'n awyddus i helpu rhywun sy'n ddigartref ar y stryd, gan fod eich calon yn gwaedu drostynt wrth ichi gerdded heibio.

Ond byddai'n well ymgysylltu â phrosiect StreetLife a rhoi gwybod i'r awdurdod lleol amdanynt. Yng Nghaerdydd a mannau eraill, rydym yn ariannu amrywiaeth o brosiectau a fydd yn galluogi pobl i gael llety diogel, gan gynnwys rhai o'r mentrau tai yn gyntaf sy'n caniatáu i bobl na fyddent yn gallu ymdopi, er enghraifft, â hostel mawr i allu dod oddi ar y stryd ac i mewn i gartrefi parhaol. Felly, nid wyf am feirniadu rhywun sydd am wneud hynny, ond mae ffyrdd gwell o helpu pobl sy'n ddigartref ac ar y stryd.

Wel, rwy'n falch eich bod yn anghytuno â'r sylwadau, Weinidog, gan fod yn rhaid dweud bod llawer o bobl yn siomedig iawn ynglŷn â'r sylwadau hynny. Ymddengys eu bod yn awgrymu bod cysgu allan yn ffordd o fyw y mae pobl yn ei dewis, yn hytrach na rhywbeth sy'n ganlyniad i gyni. Eglurai'r bobl ddigartref a ddyfynnwyd yn y stori y gall llochesau i bobl ddigartref fod yn lleoedd peryglus iawn, gyda diffyg diogelwch, diffyg cefnogaeth, a chamddefnyddio sylweddau yn rhemp. Yn rhy aml, mae llawer o lochesau yn pentyrru pobl heb fawr o oruchwyliaeth, a gallant fynd ymlaen i achosi problemau i bobl eraill sy'n agored i niwed, yn enwedig menywod, sydd o bosibl wedi dioddef trais.

Er ein bod ni ym Mhlaid Cymru yn awyddus i sicrhau bod tai ar gael i bawb sy'n ddigartref, yn y tymor byr, mae angen llochesau i atal pobl sy'n cysgu ar y stryd rhag rhewi i farwolaeth. Felly, a wnewch chi ymrwymo heddiw i adolygu'r ddarpariaeth bresennol o lochesau a hostelau, gyda'r bwriad o atal cyllid i'r llochesau yr ystyrir eu bod yn anniogel neu'n annigonol, fel y gellir ei ddefnyddio, a'i dargedu'n benodol i ariannu sawl math o loches sy'n darparu amgylcheddau diogel a chefnogol, yn hytrach na chynnal sefydliadau sy'n dal i roi'r bai ar bobl ddigartref am beidio â bod eisiau cael eu pentyrru?

Rydym yn gobeithio adolygu'r cysyniad o flaenoriaeth. Mae gennym adolygiad ar waith ar hyn o bryd, un a etifeddais gan fy rhagflaenydd yn y swydd, Rebecca Evans. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r teimladau a fynegodd yr Aelod o ran digartrefedd. Mae'n broblem wirioneddol gymhleth, fel y gŵyr. Gwn ei bod yn gwybod hynny. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r datganiad ynglŷn â phentyrru ac ati. Mae'n gwbl afresymol disgwyl i rywun fynd i hostel 15 gwely gyda phobl nad ydynt yn eu hadnabod, gan adael eu hanifail anwes y tu allan, er enghraifft, ac ymdopi â'u problem camddefnyddio sylweddau hefyd. I rai pobl, nid dyna fydd yr ateb. I eraill, mae'n ateb dros dro, gan y gallant gael mynediad at wasanaethau eraill. Mae'n llygad ei lle: mae angen inni sicrhau bod gennym sector tai sy'n addas i'r diben, gyda llif priodol, neu lwybr priodol, er mwyn i bobl allu cael eu bywydau yn ôl, gyda'r holl bethau sydd eu hangen arnynt, a gwyddom fod cartref diogel yn gwbl greiddiol i hynny. Felly, sicrhau bod pobl yn llwyddo i fynd i'r cartref diogel hwnnw cyn gynted â phosibl, gan na fydd hostel, os yw'n addas i rywun, ond yn rhywbeth dros dro cyn iddynt allu mynd i'r cartref diogel hwnnw, ac mewn gwirionedd, sicrhau bod cartref diogel yn gartref y byddai'r unigolyn yn ei ddewis eu hunain, fel eu bod â rhywfaint o lais yn y mater; nid cael eu gwthio i mewn i rywbeth na fyddent byth wedi'i ddewis.

Ymwelais â phrosiect tai yn gyntaf sy'n cael ei redeg gan Fyddin yr Iachawdwriaeth yng Nghaerdydd yr wythnos diwethaf—mae fy synnwyr o amser yn wael iawn, fel y gŵyr yr Aelod; yr wythnos diwethaf oedd hi, rwy'n credu—ac roedd yn drawiadol iawn. A chyfarfûm â gŵr bonheddig yno a ddywedodd, heb y strategaeth tai yn gyntaf, na fyddai ef yn bersonol byth wedi mynd o'r sefyllfa roedd ynddi—roedd yn arfer cysgu mewn cerbyd, ond mae hynny lawn cyn waethed ag unrhyw fath o gysgu allan—i'r cartref parhaol a diogel a gafodd gan na fyddai wedi gallu cael mynediad at y system hostelau. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr. Rydym yn gobeithio ailasesu ein systemau a'n grant tai cymdeithasol, a gweld sut y gellir eu defnyddio yn y ffordd orau i sicrhau'r llwybr priodol hwnnw, ac adeiladu'r tai, a'r tai â chymorth a'r tai gwarchod sydd eu hangen ar bobl weithiau er mwyn gallu ymdopi â'u hamgylchiadau.

Ac i fod yn gwbl glir ac i ateb pob rhan o'r hyn a ddywedodd: mae'n amlwg iawn nad yw'n rhywbeth y mae rhywun yn ei ddewis, ond weithiau maent yn ei ddewis am fod yr opsiynau eraill sydd ar gael iddynt hyd yn oed yn waeth. Ac mae hwnnw'n ddefnydd cwbl wahanol o'r gair 'dewis'.

Diolch am eich ateb llawn i'r cwestiwn hwnnw, Weinidog. Gwyddoch fy mod, ers peth amser, wedi bod yn awyddus i Lywodraeth Cymru fabwysiadu'r holl argymhellion yn adroddiad Crisis, sy'n amlinellu'n glir iawn sut y gallwn roi diwedd ar ddigartrefedd. Fodd bynnag, gwyddom fod nifer y marwolaethau ymhlith pobl ddigartref wedi codi 24 y cant dros y pum mlynedd diwethaf, ac nid yw hynny'n syndod o ystyried bod mwy o bobl yn ddigartref ac yn wynebu'r sefyllfa honno. Felly, mae mynd i'r afael â chysgu allan yn argyfwng cenedlaethol, ac ni allwn aros am fwy o adolygiadau neu grwpiau gorchwyl a gorffen. Felly, a wnewch chi ymrwymo heddiw i fabwysiadu un o'r argymhellion hynny, sef: a wnewch chi gyflwyno dyletswydd i ddarparu llety brys ar unwaith i bawb heb le diogel i aros tan y caiff angen blaenoriaethol ei ddiddymu?

Carwn allu dweud 'gwnaf' i hynny—rwy'n ystyried y mater. Rwyf ar fin cyfarfod â Crisis i drafod ein sefyllfa mewn perthynas â hynny, ac rwyf wedi comisiynu briff ar fy nghyfer fy hun. Mae tai yn faes newydd i mi, ac nid wyf ond wedi bod yn y swydd ers faint bynnag o wythnosau—chwe wythnos neu rywbeth. Felly, rwyf wedi comisiynu briff ar fy nghyfer fy hun mewn perthynas â'r adroddiad hwnnw i ddeall ein sefyllfa ar hyn o bryd, ac i weld beth yw'r ffordd ymlaen. Felly, nid wyf am wneud unrhyw ymrwymiad heddiw, ond rwy'n ystyried o ddifrif i weld beth y gallwn ei wneud ar hynny.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Mark Isherwood.

Diolch, Lywydd. Wrth siarad ar ôl cyhoeddi adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru ar 15 Ionawr ar safonau rheolaeth ariannol mewn cynghorau cymuned, dywedodd Trefnydd Llywodraeth Cymru, neu'r trefnydd busnes, yr wythnos diwethaf:

'Gwn y bydd y Gweinidog, yn amlwg, yn ystyried yr adroddiad hwnnw. Caiff yr Aelodau gyfle i'w holi hi ar hynny yn ystod ei sesiwn gwestiynau yr wythnos nesaf.'

Felly, dyma ni. [Chwerthin.]

Yn yr adroddiad, roedd yr archwilydd cyffredinol yn galw ar Lywodraeth Cymru i weithredu ar frys. Dywedodd fod safon rheolaeth ariannol yn y Llywodraeth yn dal i fod yn siomedig, gan fod gormod o gynghorau tref a chymuned yn y flwyddyn ariannol hon wedi dioddef yn sgil barnau archwilio amodol, gyda nifer y barnau'n dyblu; fod cynghorau tref a chymuned yn parhau i reoli symiau cynyddol o arian cyhoeddus; fod incwm yn parhau i fod yn uwch na gwariant wrth i gronfeydd wrth gefn barhau i gynyddu; a daeth yr adroddiad i'r casgliad fod nifer sylweddol o gynghorau wedi methu cydymffurfio â'u cyfrifoldebau statudol i baratoi eu cyfrifon a sicrhau y gwneir trefniadau priodol ar gyfer yr archwiliad statudol.

Wel, yn amlwg, mae sawl diwrnod wedi bod ers hynny. A ydych wedi dod i unrhyw gasgliadau? Pa gamau rydych yn eu cynnig, ac a wnewch chi ailystyried, o bosibl, y pwerau wrth gefn sydd ar gael i chi o dan Fesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011, i gyflwyno cynllun statudol ar gyfer achredu ansawdd mewn llywodraeth gymunedol?

Mae'n adroddiad diddorol iawn. Fel y gwyddoch, nid wyf ond yn y swydd hon ers chwe wythnos, felly nid wyf wedi cael amser, mewn unrhyw ffordd, i—. Rwyf wedi ei frasddarllen—dyna'r gorau y gallais ei wneud yn yr amser a oedd ar gael. Fodd bynnag, rwy'n bwriadu ei ddarllen yn drylwyr a'i ystyried. Mae gennyf nifer o safbwyntiau fy hun ynghylch cynghorau tref a chymuned, ac rwy'n fwy na pharod i'w rhannu gyda'r Aelod, a chyda'r Senedd yn gyffredinol. Mae rhai ohonynt yn rhagorol. Mae gennym enghreifftiau ledled Cymru o gynghorau tref ardderchog. Mae rhai ohonynt yn bell iawn o hynny gan nad oes ganddynt y cryfder llywodraethu, os mynnwch, i allu cynnal eu hunain. Mae'r adroddiad hwnnw'n nodi hynny. Yr hyn sydd angen inni ei wneud yw edrych i weld a yw'r trefniadau sydd gennym yn addas ar gyfer ein cynghorau tref a chymuned ledled Cymru, a yw eu cymunedau eu hunain yn eu cefnogi, a beth y gallwn ei wneud i gryfhau'r trefniadau llywodraethu. Felly, nid wyf wedi gweld unrhyw beth rwy'n anghytuno ag ef wrth fwrw golwg sydyn ar yr adroddiad hwnnw. Nid wyf mewn sefyllfa eto i ymateb yn llawn iddo. Ond fe ddywedaf wrth yr Aelod y byddaf yn ymateb yn llawn iddo, ac mae'n codi nifer o faterion sy'n peri pryder i mi'n bersonol, o brofiad blaenorol mewn bywyd.

Diolch. Ac wrth gwrs, pan oeddwn yn gynghorydd cymuned, roedd yn gyngor cymuned rhagorol—er fy ngwaethaf i, ond ta waeth am hynny. Yn amlwg, nid yw'n broblem ym mhob man, ond mae'n broblem ddigon difrifol i gael ei nodi yn y modd hwn. Cyflwynwyd adroddiad terfynol y panel adolygu annibynnol ar gynghorau tref a chymuned yng Nghymru i'ch rhagflaenydd ar 3 Hydref. Roedd yn cynnwys nifer o argymhellion, gan gynnwys y gred y dylid cynnal adolygiad cynhwysfawr o ffiniau cynghorau tref a chymuned, a hynny ar unwaith; roedd yn galw ar yr holl gynghorau tref a chymuned i weithio tuag at fodloni meini prawf i allu arfer y pŵer cymhwysedd cyffredinol; argymhelliad y dylai cynghorau tref a chymuned, neu gynrychiolydd, ddod yn gyfranogwr a wahoddir yn statudol ar bob bwrdd gwasanaethau cyhoeddus. Rwyf am roi un enghraifft arall: roedd yn argymell y dylai fod cymhwyster proffesiynol gan bob glerc neu eu bod yn gweithio tuag at un.

Cafwyd ymateb Llywodraeth Cymru, gan eich rhagflaenydd, ar ffurf datganiad ysgrifenedig ar 30 Tachwedd, a ddywedai:

'Mae rhai o'r materion a nodwyd... yn haeddu cael eu hystyried ymhellach... Rwy'n edrych ymlaen at ymchwilio i'r syniadau mwy pellgyrhaeddol, rhai ohonynt hefyd yn fwy dadleuol... Rwy'n gweld hyn fel dechrau sgwrs'.

Sut rydych yn ymateb i'r cynghorwyr sir a ysgrifennodd ataf ar ôl mynychu gweithdy yn ddiweddar yng ngogledd Cymru yn pryderu eu bod wedi cael clywed, ac rwy'n dyfynnu, ei bod hi'n ymddangos bellach fod Llywodraeth Cymru o blaid peidio â deddfu i roi unrhyw un o argymhellion y panel adolygu annibynnol ar waith?

Wel, yn sicr, nid wyf wedi dod i'r casgliad hwnnw. Fel y dywedais wrthych, nid wyf wedi ystyried adroddiad diweddar Swyddfa Archwilio Cymru yn llawn eto. Rwyf wedi cael ychydig mwy o amser i ystyried canfyddiadau'r adolygiad. Credaf ei fod yn gosod sail dda ar gyfer y dyfodol, ac yn sicr, bydd yn llywio ein polisi wrth symud ymlaen. Mae nifer o broblemau'n codi gyda chynghorau tref a chymuned—o ran maint a chapasiti ac ati—ac mae angen eu hystyried. Mewn rhai ardaloedd o Gymru, nid oes gennym unrhyw gynghorau tref a chymuned; mewn ardaloedd eraill, mae gennym lu ohonynt. Felly, yn amlwg, nid oes dull unffurf o weithredu wedi datblygu'n organig, ac mae angen inni edrych i weld a oes angen dull unffurf o weithredu, a yw'r ffiniau—neu mewn gwirionedd, ai'r ffordd orau o gynrychioli cymuned sy'n teimlo fel cymuned yw drwy gyngor llawer llai o faint. Ond ni fyddai'r cyngor hwnnw mewn sefyllfa dda o reidrwydd i fod â'r adnoddau i fod ar fwrdd gwasanaethau cyhoeddus, er enghraifft. Felly, credaf ei bod yn amhosibl ymateb i hynny drwy ddweud y dylai pob cyngor cymuned gael lle ar fwrdd gwasanaethau cyhoeddus, oherwydd, a dweud y gwir, os ydynt yn cynrychioli pentref bach yn rhywle, ni fydd y capasiti ganddynt i wneud hynny, er y gall fod yn gyngor sy'n gweithio'n dda iawn am bob math o resymau eraill. Felly, credaf y dylem edrych yn ofalus iawn ar y lleoedd y gwyddom y ceir arferion da, a sut bethau yw'r rheini. Ond yn y bôn, rwy'n credu y dylai cyngor cymuned fod yn union hynny—cyngor ar gyfer ei gymuned—a dylem ganiatáu i gymunedau wneud y dewisiadau hynny yn unol â'r ddemocratiaeth leol y dylent allu ei fwynhau.

Wel, roedd yr argymhelliad hwn yn cynnwys cynrychiolydd o gynghorau tref a chymuned, yn hytrach nag o reidrwydd—

Rwy'n derbyn y pwynt y mae'r Aelod yn ei wneud, ond mae yna broblemau ynghylch capasiti, a sut rydych yn sicrhau—

Gadewch i'r Aelod orffen ei drydydd cwestiwn. Rydych wedi cynhyrfu yn eich briff gweinidogol newydd, mae'n amlwg.

Mae'n ddrwg gennyf.

Gadewch i Mark Isherwood barhau.

Mae fy mrwdfrydedd yn drech na mi.

Fel y clywsoch gan fwy nag un Aelod yn y Siambr, fis Tachwedd diwethaf, lansiodd Cyngor Sir y Fflint eu hymgyrch #CefnogiGalw yn y cyfarfod llawn, a chawsant gefnogaeth drawsbleidiol lawn ac unfrydol i, ac rwy'n dyfynnu, fynd â'r frwydr i lawr i'r adran lywodraeth leol yng Nghaerdydd i gael cyfran deg o'r arian cenedlaethol. Mewn llythyr dilynol i Lywodraeth Cymru, dywedodd, ochr yn ochr â'r prif weithredwr, ei bod yn anochel fod yr anghyfartalwch mewn cyllid sy'n seiliedig ar fformiwla yn creu amrywiaeth eang o ran y risgiau ariannol sy'n wynebu cynghorau Cymru, ac mae sir y Fflint ar y pegwn eithaf. Bellach, rwyf wedi cael fy nghopïo i mewn i gyfres o negeseuon e-bost rhwng cynghorwyr o bob plaid—gan gynnwys yr arweinydd—lle y maent yn cynnig dod i lawr yma, fel grŵp trawsbleidiol, er mwyn, ac rwy'n dyfynnu,

Mynd â'n cwynion ynglŷn â'r cyllideb yn uniongyrchol i Gaerdydd.

A dywed yr e-bost gan yr arweinydd y bydd yn ceisio cael cyfarfod â Gweinidogion yn ystod yr ymweliad hwnnw. A ydych yn barod i gyfarfod â chynghorwyr sir y Fflint sy'n dod i yma i drafod, dyfynnaf, eu 'cwynion', a gweld a oes unrhyw fodd o fynd i'r afael â'r rheini gyda'n gilydd?

Mae arnaf ofn nad wyf yn gwybod pa ddyddiad y maent yn bwriadu dod yma. Os oes modd i mi gyfarfod â hwy, fe wnaf hynny, yn sicr. Fodd bynnag, rwyf newydd ddod o is-grŵp cyllid cyngor partneriaeth Cymru y bore yma lle roedd arweinydd Cyngor Sir y Fflint yn gyfranogwr. Credaf inni gael sgwrs gyfeillgar a defnyddiol iawn ynglŷn â sut y mae'r fformiwla'n gweithio.

Gofynnais yn benodol a oedd unrhyw rannau o'r fformiwla roedd pobl am ailedrych arnynt. Rydym yn agored iawn i ailedrych ar y fformiwla, cyhyd â bod hynny'n cynhyrchu'r mathau o ganlyniadau y mae llywodraeth leol am eu gweld, sef mecanwaith dosbarthu teg a chyfartal, sy'n lefelu rhywfaint o'r enillwyr a'r collwyr, ac fel y gwyddoch, rydym yn ariannu'r cyllid gwaelodol yn gyfan gwbl ar sail hynny. Aeth y cyfarfod hwnnw'n dda iawn ac ni chafwyd unrhyw sylwadau croes. Bydd yr is-grŵp dosbarthu sy'n gweithio ar y fformiwla yn cyfarfod. Nod y cyfarfod heddiw oedd gallu cymeradwyo'r rhaglen waith ar gyfer yr is-grŵp dosbarthu. Felly, nid wyf yn cydnabod y darlun y mae'r Aelod yn ei baentio mewn gwirionedd.

Yn amlwg, ceir mater hollol wahanol a chamddealltwriaeth efallai ynghylch maint y pot yn y lle cyntaf sy'n sail i'r fformiwla ddosbarthu. Ac mae maint y pot yn y lle cyntaf, wrth gwrs, yn cael ei bennu gan fesurau cyni Llywodraeth Geidwadol y DU. Felly, ni allwn wneud dim ond dosbarthu'r arian sydd ar gael i ni, ac felly ni chredaf fy mod am dderbyn unrhyw wersi gan yr Aelod gyferbyn ynglŷn â sut i ymdrin â'r gronfa yn ei chyfanrwydd. Ond os yw'n sôn am y mecanwaith dosbarthu, roedd Aaron Shotton yn un o aelodau'r grŵp. Roedd y grŵp yn gyfeillgar, fe'i mynychwyd gan y Dirprwy Weinidog a minnau, a chawsom gyfarfod defnyddiol iawn gyda llywodraeth leol. Roeddwn yn ddiolchgar iawn iddynt am eu hagwedd gyfeillgar ac ni chodwyd unrhyw faterion o'r math hwnnw gyda mi.

Llefarydd UKIP, Gareth Bennett. 

Diolch, Lywydd. Hoffwn groesawu'r Gweinidog i'w swydd newydd. Weinidog, gwelaf fod cynllunio yn rhan o'ch portffolio bellach, ac nid oedd yn rhan o gyfrifoldebau'r adran lywodraeth leol a thai o'r blaen. Rwy'n derbyn yr hyn rydych wedi'i ddweud heddiw ynglŷn â'r ffaith nad ydych ond wedi bod yn y swydd ers chwe wythnos, ond a oes gennych unrhyw syniadau cychwynnol ynglŷn â pha mor dda y mae'r broses gynllunio yn gweithio yng Nghymru?

Y rheswm pam ein bod wedi cyfuno cynllunio yn y portffolio hwn yw am y gallwn ddwyn cymaint o'r dulliau sydd gennym yma yn Llywodraeth Cymru ynghyd i ddatrys rhai o'r problemau endemig sydd gennym, er enghraifft, gydag adeiladu digon o dai neu faterion seilwaith. Edrychaf ymlaen at allu defnyddio'r holl dulliau hynny gyda'i gilydd yn y broses. Ailgyhoeddasom 'Polisi Cynllunio Cymru' ym mis Rhagfyr, felly mae'n ddyddiau cynnar ar hyn o bryd o ran gweld a yw hwnnw'n gweithio'n effeithiol.

Diolch am egluro rhai o'r rhesymau pam y daethpwyd â'r elfen cynllunio i'r adran. O'm rhan i, yn sicr, credaf fod hynny'n ddefnyddiol, mae'n debyg. Roeddwn bob amser wedi meddwl bod cynllunio'n rhywbeth sy'n rhychwantu sawl adran wahanol. Ond roeddwn bob amser o'r farn y byddai ei gyfuno â thai yn gwneud pethau'n haws o bosibl.

Wrth gwrs, mae angen inni ymateb i'r angen am dai, ond ceir dadl hefyd nad yw'r system gynllunio bob amser yn ymateb i anghenion lleol sy'n mynd i'r cyfeiriad arall, pan fydd gennym benderfyniadau cynllunio o bryd i'w gilydd sydd wedi cael eu gwrthod gan gynghorau lleol, ond sy'n cael eu cymeradwyo wedyn wrth i'r arolygydd cynllunio farnu'n erbyn hynny. Nawr, yn amlwg, nid wyf am sôn am unrhyw achos penodol, gan na fyddai modd i chi roi sylwadau arnynt, ond a ydych yn credu bod dadl ddilys i'w chael nad yw cynllunio'n ddigon ymatebol i anghenion lleol?

Mae'r system gynllunio'n gymhleth iawn, ac mae ei natur led-farnwrol yn ei gwneud hi'n anodd iawn rhoi sylwadau ar achosion penodol. Bydd yr Aelod yn ymwybodol iawn mai'r awdurdod lleol sy'n pennu'r cynllun datblygu lleol ar lefel awdurdod lleol, a thrwy'r cynllun hwnnw, gallant roi ystyriaeth lawn i ddymuniadau democrataidd y bobl maent yn eu cynrychioli wrth nodi anghenion gofodol eu hardal, gyda set o reolau cynllunio, sy'n cynnwys 'Polisi Cynllunio Cymru' yn rhan ohonynt, ond set o reolau cynllunio sy'n deillio o Ddeddfau cynllunio amrywiol ar lefel y DU, yn ogystal ag ar lefel Cymru.

Mae gennym system alw ceisiadau i mewn i Lywodraeth Cymru, sy'n gweithio, gan ein bod yn rhoi ystyriaeth farnwrol ofalus iawn i ba un a yw'r meini prawf penodol iawn ar gyfer galw ceisiadau i mewn yn gweithio ai peidio. A phan fydd rhywbeth yn cael ei alw i mewn, caiff ei drosglwyddo i arolygwyr proffesiynol fel y gallant ffurfio barn ar ran y Llywodraeth. Credaf fod hynny'n gweithio'n iawn. Credaf fod materion yn codi mewn perthynas â chapasiti weithiau, a chyflymder y broses, ond nid wyf yn gweld unrhyw reswm dros gael gwared ar y rhan gyfreithiol o hynny. Fodd bynnag, mae'n bwysig iawn fod y rhannau sy'n ymwneud â pholisi'n rhyngweithio'n gywir â hynny, a'n bod yn gosod yr agenda bolisi'n briodol fel y gall y system led-farnwrol weithio'n iawn o fewn hynny.

Diolch am eich asesiad ynglŷn â'r modd y mae hynny'n gweithio gyda'r system alw i mewn. Rwy'n falch eich bod wedi rhoi eich barn ar hynny. Beth am y cwestiwn ynglŷn â pha mor effeithiol yw'r cynlluniau datblygu lleol fel mesur ar gyfer pennu anghenion lleol, gan fod system y cynlluniau datblygu lleol ei hun wedi bod o dan y lach dros y blynyddoedd diwethaf?

Credaf mai'r broblem gyda chynlluniau datblygu lleol, weithiau, yw capasiti a chyflymder awdurdodau lleol yn eu llunio. Rydym wedi bod yn gweithio'n agos iawn gydag awdurdodau lleol ledled Cymru i sicrhau bod ganddynt yr arbenigedd i roi cynlluniau datblygu lleol ar waith. Mae'n rhywbeth rydym yn ei arolygu bob amser mewn perthynas â'r capasiti i wneud hynny a'r ffordd y mae gennym gytundebau ag awdurdodau lleol ynglŷn â'r amserlen ar gyfer gwneud hynny.

Yn bersonol, credaf fod lle i wella'r cyswllt rhyngom ac awdurdodau lleol o ran sut y maent yn strwythuro eu cynlluniau datblygu lleol a pha ddarpariaeth y gallwn ei chynnig i'w helpu i gyflymu rhai o'r prosesau hynny, gan y bydd awdurdod lleol nad oes ganddo gynllun datblygu lleol ar waith yn wynebu problemau gwirioneddol wrth reoli ei swyddogaethau rheoli datblygu a gallu gwrthsefyll ceisiadau cynllunio nad ydynt yn rhan o'i gynllun. Felly, nid yw peidio â chael cynllun yn gynllun da—mae'n ddrwg gennyf, mae hynny i'w weld yn gwbl amlwg—ond nid yw'n gynllun da, a chredaf y gallem weithio'n well gyda'n hawdurdodau lleol er mwyn cyflymu'r broses honno.