3. Pa gynlluniau sydd gan y Gweinidog i adeiladu ar lwyddiant y rhaglen Cymru o Blaid Affrica Llywodraeth Cymru? OAQ53727

Rwyf wrth fy modd fod Cymru o Blaid Affrica yn rhan o fy mhortffolio a bod cynifer o bobl yn cymryd rhan weithredol yn y gwaith o wneud Cymru a'r byd yn lle gwell. Bydd y rhaglen yn rhan allweddol o'r ymgynghoriad ar y strategaeth ryngwladol. Rwy'n ystyried ymateb i'r strategaeth ryngwladol gan y sector gwirfoddol ynghylch sut y gallwn fwrw ymlaen â'r agwedd hon ar waith Llywodraeth Cymru.

Diolch am eich ymateb, Weinidog. Cytunaf yn llwyr, a chredaf y ceir cytundeb cyffredinol ar draws y Siambr fod hon yn rhaglen werth chweil sy'n darparu manteision sylweddol i Affrica Is-Sahara, ac yn wir, i Gymru. Un agwedd bwysig ar hyn yw'r cysylltiadau rhwng cymunedau. Credaf fod gennym nifer calonogol iawn ohonynt yng Nghymru, ond yn amlwg, gellid ychwanegu atynt, Weinidog, a gellid dwysáu a chryfhau'r rhai sy'n bodoli'n barod. Felly, o ystyried pwysigrwydd agor Cymru i'r byd a'r byd i Gymru, a'r rhan arwyddocaol y mae'r cysylltiadau hyn yn ei chwarae wrth gyflawni’r uchelgais honno, a wnewch chi ystyried gwella argaeledd adnoddau a chyllid er mwyn cynyddu nifer y cysylltiadau, ac fel y dywedais, er mwyn cryfhau a dwysáu’r rheini sy'n bodoli eisoes?

Wel, mae'n amlwg mai'r strategaethau mwyaf llwyddiannus yw'r rhai sy'n ymwneud â'r cysylltiad rhwng cymunedau, ac mae hon yn enghraifft wych o ble mae pobl yn mynd i’r afael â hynny, yn fy marn i. Mae PONT yn enghraifft wych o hynny; mae peth o'r gwaith a wneir yn Lesotho yn dangos o ddifrif sut y mae adeiladu'r cymunedau hynny a'r cysylltiadau hynny rhwng pobl yn rhoi dyfnder i raglen Cymru o Blaid Affrica.

Un o'r pethau y mae angen i ni eu gwneud yw sicrhau y ceir mwy o eglurder o ran pwy sy'n gwneud beth ac ym mhle, felly rwyf eisoes wedi comisiynu gwaith i weld sut i fynd ati i fapio hynny, er mwyn sicrhau bod pob un ohonom yn ymwybodol o'r hyn sy'n digwydd cyn inni ddechrau. Rydych yn llygad eich lle—bydd adnoddau bob amser yn broblem yn hyn o beth, ond yr hyn sy'n glir yw bod yr ychydig iawn o adnoddau a ddarparwn ar gyfer hyn yn cael cryn effaith. Ond gallwn hefyd fod yn greadigol gyda rhai o'r ffyrdd eraill rydym yn rhoi cymorth. Felly, yn ddiweddar, rhoddodd Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig gwch ar gyfer amddiffyn pysgodfeydd i Lywodraeth Liberia. Mae'n broblem wirioneddol yno—sut y mae pobl yn amddiffyn eu stociau pysgota—a chredaf fod hwnnw'n gyfraniad gwych y gallwn ei roi. Nid arian ydoedd, ond llong, a gwnaethom hynny gyda Banc y Byd a chyda sefydliadau eraill. Credaf y gallwn fod yn falch iawn o rywfaint o'r gwaith a wnawn.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Credaf fy mod yn prysur ddod yn hyrwyddwr fy mhlaid ar ran Affrica, Weinidog. Ymddengys fy mod bob amser yn eich holi ynglŷn ag Affrica neu Love Zimbabwe yn fy nghwestiynau i chi. A gaf fi gytuno â'r sylwadau a wnaed gan John Griffiths? Fel y gwyddoch, mae gennyf gysylltiadau ag elusen Love Zimbabwe, sydd â chysylltiadau cryf â thref Y Fenni. Fel y dywedais wrthych yr wythnos diwethaf, bydd Martha Holman, un o'r gwirfoddolwyr, yn mynychu ei seremoni ddinasyddiaeth Brydeinig yfory ym Mrynbuga. Felly rwy'n siŵr yr hoffech ymuno â mi i ddymuno'n dda iddi.

Gwyddom am yr anawsterau y mae Zimbabwe yn eu hwynebu ar hyn o bryd, yn ogystal ag ardal ehangach de Affrica yn dilyn storm Idai yn ddiweddar. Mae gan y Cynulliad hwn, fel y dywedasoch, enw da am ei gysylltiadau ag Affrica ers y Cynulliad cyntaf, pan sefydlasom y cysylltiadau hynny â Lesotho. A wnewch chi, y Llywydd a'r Dirprwy Lywydd sicrhau bod pwysigrwydd y cysylltiadau hynny rhwng pobl Cymru a phobl Affrica yn cael sylw blaenllaw yn y digwyddiad eleni—y mis nesaf—i ddathlu 20 mlynedd ers datganoli, a fydd yn digwydd yma ac mewn mannau eraill, er mwyn sicrhau bod cysylltiadau rhwng Cymru ac Affrica yn y dyfodol yn cael eu cadarnhau, gan y credaf fod ein cefnogaeth i bobl Affrica yn cael ei gwerthfawrogi'n fawr?

Diolch. Credaf fod hynny'n syniad gwych, a gobeithiaf ei fod yn un y bydd y Dirprwy Lywydd yn ei rannu—y neges honno y byddai'n wych dathlu'r cysylltiadau Cymru-Affrica wrth ddathlu 20 mlynedd ers datganoli.

Buaswn wrth fy modd yn croesawu Martha fel dinesydd Cymru. Rydym yn falch iawn o'i chael. Pe bai pawb yn gwneud y math o gyfraniad y mae hi wedi'i wneud i'w chymuned, byddem yn llawer gwell ein byd fel cenedl. Rydym yn wirioneddol falch o'i chael, ac mae unrhyw un sy'n gallu pasio'r profion dinasyddiaeth hynny yn haeddu bod yn aelod o'n gwlad. Maent yn eithaf anodd. Felly, croeso iddi, i fod yn Zimbabwead Cymreig. Rydym yn falch iawn o'i chael.

Credaf ei bod hefyd yn hanfodol gofyn i bobl Cymru ddangos eu bod yn un â'r bobl yn ne Affrica sydd wedi'u heffeithio gan seiclon Idai. Mae wedi cael effaith enfawr a niweidiol ar yr economi, ar fywydau, ar y cymunedau yno, ac os oes modd i unrhyw un gyfrannu, mae hynny'n sicr yn rhywbeth y byddem yn eu hannog i'w wneud.

Weinidog, rwy'n falch iawn eich bod yn sôn am PONT a'r gwaith a wnaed gan bobl yn fy etholaeth, yn enwedig pobl fel Dr Geoff Lloyd, sydd wedi gwneud cymaint o waith ar iechyd mewn mannau fel Uganda. A tybed a ydych yn ymwybodol o'r cynnig sy'n datblygu gan y rhai sy'n ymwneud â rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru o Blaid Affrica, sy'n awgrymu y gallai Cymru fabwysiadu 3 miliwn o bobl yn Affrica Is-Sahara a darparu gwasanaeth iechyd cyffredinol iddynt drwy'r rhwydwaith sy'n bodoli eisoes. Nawr, mae hwn yn gynnig cyffrous iawn, nid yn unig o ran defnyddio'r rhwydwaith a'r adnoddau ac ati sy'n bodoli eisoes, ond byddai'n ymestyn holl gwmpas y rhaglen ac yn deyrnged wirioneddol i ben-blwydd rhaglen Cymru o Blaid Affrica.

Diolch. Credaf fod y gwaith y mae PONT wedi'i wneud dros y blynyddoedd yn wirioneddol anhygoel, ac mae cymaint o bobl wedi bod yn rhan o'r gwaith hwnnw o'r gwaelod i fyny. Rwy'n ymwybodol o'r gwaith a'r awgrymiadau a wnaed o ran y cyswllt hwnnw a'r posibilrwydd o weld faint yn rhagor y gallwn hybu'r cysylltiadau iechyd yn enwedig. Rwyf wedi cael cyfarfod gyda'r dirprwy Weinidog iechyd heddiw i weld a oes unrhyw fodd o hybu hyn ymhellach. Felly, mae angen i ni feddwl a nodi unrhyw bosibiliadau sydd i'w cael. Mewn egwyddor, buaswn wrth fy modd yn gweld hynny'n datblygu ychydig ymhellach. Wrth gwrs, mae cyfyngiadau ariannol difrifol arnom ar hyn o bryd, ond os oes posibilrwydd, yn enwedig o fewn y sector iechyd, hoffwn weld sut y gallwn archwilio hynny ymhellach.