2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

– Senedd Cymru am 2:23 pm ar 4 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:23, 4 Mehefin 2019

Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud ei datganiad. Rebecca Evans. 

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:24, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Mae ychydig o newidiadau i fusnes yr wythnos hon. Bydd y Prif Weinidog yn gwneud datganiad yn fuan ar goridor yr M4 o amgylch Casnewydd, ac ar ôl hynny bydd y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog Brexit yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am Brexit. O ganlyniad, mae'r datganiad sy'n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am hyrwyddo cydraddoldeb a hawliau dynol yng Nghymru wedi'i ohirio tan yr wythnos nesaf. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi yn y datganiad a chyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative

(Cyfieithwyd)

A gaf i alw am ddatganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol o ran gofal hosbis i blant yma yng Nghymru? Mae'n bosibl iawn bod y rheolwr busnes yn ymwybodol bod adroddiad diweddar gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru o'r enw 'Sut mae gwasanaethau gofal iechyd yn diwallu anghenion pobl ifanc?' ac yn yr adroddiad hwnnw gwnaeth argymhelliad clir iawn bod angen i Lywodraeth Cymru asesu unrhyw alw heb ei ddiwallu am wasanaethau gofal lliniarol i wneud yn siŵr bod plant a phobl ifanc ledled Cymru yn cael y gofal sydd ei angen arnyn nhw. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn i ni ddeall yr amserlenni ar gyfer cyflawni'r gwaith hwnnw, er mwyn sicrhau y gall ein hetholwyr gael gafael ar y gofal lliniarol pwysig iawn y mae blant a phobl ifanc weithiau, yn anffodus, ei angen. Mae gennym ni rai hosbisau plant rhagorol yma yng Nghymru gyda hosbisau plant Tŷ Gobaith yn y gogledd a Thŷ Hafan yma yn y de. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn sicrhau bod ganddyn nhw'r gallu i ymdrin â'r plant o Gymru sydd angen y math hwnnw o ofal a chymorth. Felly, byddwn yn gwerthfawrogi pe byddai modd cael datganiad ar hynny.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:25, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn am gyflwyno'r cais yna am ddatganiad heddiw. Rwy'n cytuno â chi fod gennym ni ddarpariaeth ragorol yma yng Nghymru. Ond mae'n bwysig ein bod yn ymwybodol o ba un a oes galw heb ei ddiwallu am ofal lliniarol i blant a phobl ifanc yng Nghymru, felly gofynnaf i'r Gweinidog Iechyd, yn y lle cyntaf, archwilio hynny yng nghyd-destun yr adroddiad yr ydych wedi cyfeirio ato ac ysgrifennu atoch chi gyda diweddariad.

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 2:26, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Trefnydd, efallai eich bod chi'n ymwybodol o'r dadlau sydd wedi codi yn fy rhanbarth i yng Ngorllewin De Cymru o ran penderfyniad Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr i fynnu bod murlun 'Cofiwch Dryweryn' ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn cael ei dynnu ymaith. Mae llawer iawn o ddiddordeb cyhoeddus wedi dod yn sgil penderfyniad y Cyngor i gymryd camau yn erbyn perchennog yr eiddo. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod yn gweld y camau y mae'r Cyngor yn eu cymryd yn afresymol, o ystyried bod dwsinau o gopïau o'r murlun wedi eu hatgynhyrchu ar draws Cymru yn ystod y misoedd diwethaf mewn ymateb i fandaliaeth gywilyddus y murlun 'Cofiwch Dryweryn' gwreiddiol ger Llanrhystud yng Ngheredigion. Rwy'n siŵr y byddem ni i gyd yn cydnabod bod boddi Capel Celyn yng Ngwynedd yn 1965 yn ddigwyddiad allweddol yn hanes Cymru. Yr hyn y mae'r murluniau sydd wedi'u paentio ar hyd a lled Cymru yn ystod y misoedd diwethaf yn ei wneud yw adlewyrchu cryfder y teimlad sy'n parhau i fodoli.

Yr hyn sy'n nodedig yw ei bod yn ymddangos mai Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr yw'r unig awdurdod lleol yng Nghymru sy'n mynnu bod angen cais cynllunio ar gyfer murlun 'Cofiwch Dryweryn'. Credaf fod hyn yn ymwneud â'r ffaith bod y Cyngor wedi camddehongli'r ddeddfwriaeth yn llwyr. Nid wyf yn credu y gellir galw'r murlun yn hysbyseb; dim ond nodi digwyddiad hanesyddol y mae'n ei wneud. Mae'n ymddangos bod safbwyntiau awdurdodau lleol eraill yn cefnogi'r farn honno—ei fod yn nodi digwyddiad hanesyddol ac nad hysbyseb ydyw. Yn wir, dim ond y llynedd y gwnaeth yr arlunydd enwog Banksy baentio ar wal garej ym Mhort Talbot. Nid wyf i'n cofio Cyngor Castell-nedd Port Talbot yn mynnu bod Banksy yn gwneud cais am ganiatâd cynllunio. Os ydyw wedi gwneud hynny, mae'n dal i aros—yn disgwyl penderfyniad ôl-weithredol. Yng ngoleuni'r uchod, rwyf eisoes wedi ysgrifennu at Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr i ofyn iddo ailystyried ei safbwynt ynghylch y murlun. A wnaiff Llywodraeth Cymru ymuno â mi i gondemnio'r camau hyn gan Gyngor Pen-y-bont ar Ogwr, ac a ydych chi'n barod i wneud datganiad i'r perwyl hwnnw?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:28, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am godi'r mater hwn. Wrth gwrs, byddwch yn cofio fy mod i wedi gallu manteisio ar y cyfle mewn datganiad busnes blaenorol i resynu am y fandaliaeth ddifeddwl a disynnwyr i'r gofeb wreiddiol. Mae'r Gweinidog â chyfrifoldeb am gynllunio wedi dweud wrthyf y byddai'n ddiolchgar pe byddech chi'n ysgrifennu ati gyda manylion yr achos penodol hwn fel y gall hi ymchwilio i'r mater o ran dehongli'r ddeddfwriaeth.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative

(Cyfieithwyd)

Gweinidog, a gaf i ddatganiad gan y Gweinidog Addysg ynghylch recriwtio athrawon yng Nghymru os gwelwch yn dda? Yr wythnos diwethaf, adroddwyd bod Llywodraeth Cymru wedi methu ei tharged ei hun ar gyfer recriwtio athrawon ysgol uwchradd newydd dan hyfforddiant gan 40 y cant. Methwyd y targed ar gyfer hyfforddeion mewn ysgolion cynradd am y drydedd flwyddyn yn olynol. Hefyd, mae'r ffigurau'n dangos bod Cymru'n mynd yn rhanbarth llai deniadol i raddedigion ifanc hyfforddi yno, a bu gostyngiad o fwy na hanner yn nifer y myfyrwyr o Loegr  yn ystod y pum mlynedd diwethaf. A allwn ni gael datganiad ynghylch yr argyfwng cynyddol o ran recriwtio athrawon yng Nghymru os gwelwch yn dda?

Ar gyfer fy ail ddatganiad, Weinidog, hoffwn ofyn i'r Gweinidog Llywodraeth Leol a all ef neu hi wneud datganiad am yr amseru casglu biniau. Oherwydd yng Nghasnewydd, mae'r orsaf reilffordd yn union yng nghanol y dref ac mae'r strydoedd i gyd yn mynd i'r cyfeiriad hwnnw. Yn y bore, mae'n sefyllfa wael iawn  pan fydd pobl eisiau dod ac mae'r casglwyr biniau yn union yn y canol ac mae pobl yn ffurfio ciw. Yn hytrach nag ar yr heolydd bach mae hyn ar y prif strydoedd, felly mae'n cymryd cryn amser i fynd naill ai'r orsaf neu i'r gwaith. Felly, hoffwn gael datganiad gan y Gweinidog ar y mater hwnnw, os gwelwch yn dda.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:29, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich cais am ddau ddatganiad. Roedd y cyntaf yn ymwneud â recriwtio athrawon ac, wrth gwrs, fe wnaeth eich arweinydd ofyn nifer o gwestiynau i'r Prif Weinidog am recriwtio athrawon yn ystod y cyfarfod llawn yn gynharach heddiw. Ond mae'r Gweinidog addysg hefyd wedi nodi y byddai'n hapus i gael cwestiynau ar y pwnc hwnnw yn ystod ei sesiwn cwestiynau hi, a bydd hynny yn digwydd yfory.

Mae'n rhaid bod ateb call i'r mater o gasglu biniau, ond, yn y lle cyntaf, byddwn yn awgrymu trafodaeth—. O ran y mater o amseru casglu biniau, efallai mai trafod â'r Cyngor yn y lle cyntaf fyddai'r ffordd fwyaf priodol ymlaen.

Photo of Leanne Wood Leanne Wood Plaid Cymru 2:30, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Rwyf i am godi cyflwr gwasanaethau bysiau yn y Rhondda. Rwyf i wedi cael nifer o sylwadau gan etholwyr ynghylch y dirywiad yn amlder ac ansawdd y gwasanaeth. Mae llawer o'r bysiau Stagecoach aur modern wedi cael eu disodli gan fodelau hŷn a llai o faint mewn llawer o achosion, ac rwyf i wedi cael gwybod bod y bysiau hyn wedi cael eu hailddosbarthu i lwybrau Coed-duon, Casnewydd a Chaerdydd. Mae rhai llwybrau poblogaidd hefyd yn dioddef gwasanaeth llai aml, gan arwain at broblemau o ran mynd ar y bws, heb sôn am ddod o hyd i sedd. Gallaf roi digon o enghreifftiau i chi o gwynion yr wyf i wedi'u cael, ond roedd un yn dweud, '

Rwy'n gyrru i bobman, yn bennaf oherwydd bod yr amseroedd aros am gludiant cyhoeddus yn gyffredinol warthus. Nid yw cost tocyn yn werth aros am fysiau. Pe byddai trenau a bysiau yn amlach ac yn rhatach, yna 100 y cant byddwn yn eu defnyddio'n amlach.

Rwyf i'n cymeradwyo'r penderfyniad i beidio â bwrw ymlaen â'r llwybr du costus ar gyfer yr M4, os nad y gost a'r rigmarôl a fu i gyrraedd y fan hon. Fodd bynnag, os ydym ni'n mynd i wneud Cymru'n lanach, yn wyrddach ac yn fwy ffyniannus, sef y wlad yr ydym ni i gyd yn ymwybodol y gall hi fod, yna mae angen cynllun radical i wella cludiant cyhoeddus. Mae angen i'r Llywodraeth hon wneud ymdrech i gael gwared ar y car. A all y Llywodraeth felly gyhoeddi datganiad ar ei chynlluniau i wella cludiant cyhoeddus yng Nghymru, ac yn benodol sut y bydd yn unioni'r problemau hyn yr wyf i wedi cyfeirio atynt yn y Rhondda?

Cefais wybod yr wythnos diwethaf am y penderfyniad i oedi'r broses o ganoli gwasanaethau pediatrig ym Mwrdd Iechyd Cwm Taf. Byddai'r penderfyniad hwn, a gefnogwyd gan y Llywodraeth Lafur hon, wedi gweld gwasanaethau dan arweiniad ymgynghorwyr yn cael eu symud o Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn Llantrisant, ac wedi'u canoli yn ysbyty'r Tywysog Siarl ym Merthyr. I mi, a'r miloedd o bobl eraill a orymdeithiodd ac a ymgyrchodd yn erbyn y cynlluniau hynny am flynyddoedd lawer, roedd hyn yn newyddion calonogol iawn. Er nad yw canoli gwasanaethau mamolaeth yng Nghwm Taf wedi bod yn llwyr gyfrifol am y methiannau a welwyd yno, prin ei fod wedi helpu'r mater.

Hoffwn i'r Llywodraeth  gydnabod yn awr nad canoli gwasanaethau yw'r ateb i'r argyfwng recriwtio. Recriwtio rhagweithiol a darparu mwy o leoedd hyfforddi yw'r ateb. Dyma'r hyn y bu Plaid Cymru yn galw amdano ers talwm. A wnaiff y Llywodraeth ddatganiad am ei chynlluniau ar gyfer mynd i'r afael â'r argyfwng recriwtio os gwelwch yn dda?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:32, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am godi'r materion hyn. Roedd y cyntaf yn adlewyrchu pryderon eich etholwyr ynglŷn â'u profiad o wasanaethau bysiau yn y Rhondda, yn enwedig o ran amlder ac ansawdd y gwasanaeth. Byddwch yn ymwybodol, wrth gwrs, bod Llywodraeth Cymru wedi cwblhau ymgynghoriad yn ddiweddar ar gynlluniau eithaf radical ar gyfer dyfodol gwasanaethau bysiau yng Nghymru, ac rydym ni'n hynod uchelgeisiol ynghylch yr hyn y gallai gwasanaethau bws eu darparu o ran cludiant cyhoeddus, ochr yn ochr â'r holl waith yr ydym ni'n ei wneud drwy Ddeddf Teithio Llesol (Cymru) 2013 ac yn y blaen. Ond rydych chi'n dweud bod llawer o etholwyr wedi cysylltu â chi, felly byddwn yn sicr yn eich annog i rannu'r profiadau unigol hynny gyda Gweinidog yr economi, sy'n gyfrifol am yr ymgynghoriad ar wasanaethau bysiau, er mwyn iddo allu eu hystyried yn rhan o hynny.

Mae'r Gweinidog iechyd wedi ymrwymo i roi'r wybodaeth ddiweddaraf yn rheolaidd i Aelodau ynglŷn â gwasanaethau pediatrig Cwm Taf, a'r gwasanaethau mamolaeth yn enwedig, fe ddylwn ddweud. Ac yn ddiweddar, rhoddodd ddiweddariad llafar i'r Cynulliad ar y rhaglen 'Hyfforddi. Gweithio. Byw.', a wnaeth gynnig cyfle i Aelodau drafod yn fanwl yr heriau recriwtio yn y GIG.

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 2:34, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Ychydig wythnosau yn ôl, cafwyd bwletin undeb llafur yn Ford Pen-y-bont ar Ogwr ynghylch y posibilrwydd o weithredu streic posibl os bydd cynlluniau, fel y maen nhw'n eu deall, yn mynd rhagddynt i dorri dwy ran o dair o'r swyddi yn Ford Pen-y-bont ar Ogwr oherwydd toriadau, ac oherwydd newidiadau yn Ford ar lefel y DU ac ar lefel Ewropeaidd. Deallaf y bydd cyfarfod rheoli Ford ar y lefel uchaf ym mis Mehefin—y mis hwn—ac roeddwn i eisiau ddeall beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud (a) i gymryd rhan yn y cyfarfod hwnnw, a (b) i warchod a diogelu'r swyddi yn Ford. Mae cryn dipyn o weithwyr yn y ffatri yn cysylltu â mi yn pryderu am y dyfodol, o ystyried mai hwn yw un o gyflogwyr mwyaf Cymru. Felly, hoffwn gael diweddariad ar frys ynglŷn â'r safbwynt y mae Llywodraeth Cymru yn ei gymryd yng nghyswllt y swyddi penodol hynny yn Ford.

Mae fy ail gwestiwn yn ymwneud â rhywbeth sydd wedi cael ei ddwyn i'm sylw dros y penwythnos, am fenyw o Abertawe sy'n geisydd lloches/ffoadur. Mewn gwirionedd, nid oedd yn ymwybodol o'i statws ei hun gan nad oedd ei gŵr yn fodlon dweud wrthi. Cafodd ei churo dros y penwythnos, ac aeth at yr heddlu a'r gwasanaethau cam-drin domestig, ond dywedwyd wrthi, oherwydd nad oedd ganddi unrhyw hawl i gael arian cyhoeddus, na allai gael unrhyw gefnogaeth. Felly rwyf wedi bod yn ceisio ei helpu dros y dyddiau diwethaf i gael hostel, i gael gafael ar unrhyw le i gael cymorth, oherwydd ni allai fynd yn ôl i'r berthynas gamdriniol hon. Ac, i mi, roedd yn ymwneud  â'r ffaith bod yn rhaid iddi ddiffinio ei hun cyn y gallai gael unrhyw gymorth. Doedd hi ddim yn ymwybodol o'i statws mewn gwirionedd, gan nad oedd ei gŵr, gan ei fod yn ei cham-drin, yn dweud wrthi. Felly, beth allwn ni ei wneud i sicrhau mai'r peth cyntaf y byddwn ni'n ei ystyried, os yw menyw yn cael ei cham-drin, yw ei helpu, a pheidio â meddwl am faint o arian sydd ganddi, o ba wlad y mae hi'n dod, beth yw ei statws, fel nad yw'r fenyw honno'n mynd yn ôl i berthynas gamdriniol? Hoffwn gael datganiad yn benodol am y grŵp bach hwn o bobl, mewn gwirionedd, y mae angen cymorth arnynt o ran lloches, hostel, pan nad ydynt hyd yn oed yn gwybod beth yw eu statws.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:36, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Mae gan y Dirprwy Weinidog a'r Prif Chwip gyfrifoldeb dros y gefnogaeth y gallwn ni ei chynnig i geiswyr lloches a ffoaduriaid yng Nghymru, a hefyd y mater o fynd i'r afael â thrais yn y cartref. Felly, credaf y bydd hi mewn sefyllfa dda iawn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf ichi o ran sut y gall y ddau ddarn hyn o waith gyd-fynd yn ddi-dor, fel nad ydym yn rhoi pobl fel y fenyw yr ydych chi'n ei disgrifio mewn sefyllfa mor ofnadwy, pan mai'r unig ddewis sydd yn agored iddyn nhw, efallai, yw dychwelyd at bartner sy'n eu cam-drin.FootnoteLink Mae gennym ddatganiad yr wythnos nesaf ar y genedl noddfa, felly gallai hwn fod yn gyfle i godi'r achos penodol hwn ar lawr y Cynulliad gyda'r Gweinidog dan sylw.

Mae Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth wedi cadarnhau ein bod mewn cysylltiad rheolaidd â Ford, ond byddaf yn gofyn iddo ysgrifennu atoch gyda'r wybodaeth ddiweddaraf am y trafodaethau diweddaraf a gafwyd.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 2:37, 4 Mehefin 2019

Gaf i ofyn i'r Trefnydd am ddau ddatganiad gan y Llywodraeth? Yn y lle cyntaf, wrth gwrs, byddwn ni i gyd yn ymwybodol bod nifer fawr o ddinasyddion o'r Undeb Ewropeaidd wedi methu pleidleisio yn ystod yr etholiad Ewropeaidd diweddar. Mae hynny, wrth gwrs, yn destun gofid i bob un ohonom ni. Rwy'n gwybod bod o leiaf 3,500 wedi gwneud cwyn swyddogol, ar draws y Deyrnas Unedig, eu bod nhw wedi cyrraedd yr orsaf bleidleisio ac wedi cael eu gwrthod. Bydd yna nifer mwy na hynny, wrth gwrs, ddim wedi gwneud cwyn swyddogol, a bydd yna mwy eto byddai ddim wedi derbyn y gwaith papur perthnasol cyn hyd yn oed cyrraedd y blychau pleidleisio. Dyw hi ddim yn broblem newydd—mi oedd yna broblemau yn 2014, ond wrth gwrs roedden nhw'n llawer, llawer gwaeth y tro hwn.

Camau syml a fyddai fod wedi gallu cael eu mabwysiadu fyddai cysylltu'n uniongyrchol drwy lythyr ac e-bost â'r etholwyr hynny—fel roedd rhai awdurdodau lleol wedi ei wneud, gyda llaw—ond hefyd gynnig y ffurflenni UC1 a oedd yn rhaid eu llenwi er mwyn datgan eich bod chi'n pleidleisio yma, ac nid mewn gwlad arall, nid yn unig ar-lein ond yn y gorsafoedd pleidleisio, lle y byddai modd eu llenwi nhw yn y fan a'r lle. Dau gam syml a fyddai, dwi'n credu, wedi achub camwedd eithriadol a wynebodd nifer o'r etholwyr hynny. Felly, gaf i ofyn, mewn datganiad, i'r Llywodraeth ei gwneud hi'n glir pa gyswllt rŷch chi wedi ei gael â Llywodraeth y Deyrnas Unedig, ac ag awdurdodau lleol, er mwyn mynegi'r consýrn y mae nifer ohonom ni'n ei deimlo ynglŷn â'r anghyfiawnder yma i'r rhai a gafodd eu gwrthod o safbwynt eu pleidlais, ac er mwyn sicrhau na fydd hynny yn digwydd eto?

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 2:38, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

A gaf i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog iechyd, os caf i? Mae llawer ohonom ni'n pryderu fwyfwy am y preifateiddio graddol yn y gwasanaeth iechyd yng Nghymru. Rwy'n poeni'n arbennig am y sefyllfa ym mwrdd Betsi Cadwaladr yn fy rhanbarth i, yng Ngogledd Cymru, sydd, wrth gwrs, o dan reolaeth uniongyrchol y Llywodraeth Lafur hon ar hyn o bryd. Y llynedd, rwy'n siŵr y cofiwch, ymgyrchodd llawer ohonom ni i atal preifateiddio gwasanaethau dialysis yn Wrecsam a'r Trallwng, lle'r oedd hyd yn oed cynnig i drosglwyddo staff y GIG i'r sector preifat. Nawr, rwyf fi, undebau llafur ac eraill wedi llwyddo yn yr ymgyrch honno, ond nawr rydym ni'n clywed bod y Bwrdd Iechyd yn troi at gwmnïau preifat i gynnal fferyllfeydd ysbytai, yn Ysbyty Wrecsam, yng Nglan Clwyd, ac yn Ysbyty Gwynedd ym Mangor hefyd.

Wrth gwrs, mae'n ymddangos bod Llafur yn daer yn erbyn preifateiddio gwasanaethau iechyd yn Lloegr, ond nid yw'n ymddangos ei bod yn poeni llawer am ganlyniad tebyg sy'n dod i'r amlwg yma yng Nghymru. Rwy'n cytuno â'r undebau llafur, fel Unison, nad oes lle i gwmnïau preifat o fewn y mathau hyn o wasanaethau yng Nghymru. Yng ngoleuni'r duedd barhaus yr ydym ni'n ei gweld, o ran preifateiddio gwasanaethau ledled Gogledd Cymru, credaf fod angen i'r Llywodraeth wneud datganiad clir ynghylch rhoi gwasanaethau'r GIG ar gontract allanol, er mwyn sicrhau ein bod yn diogelu ein gwasanaethau GIG rhag ysglyfaethwyr y sector preifat.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:40, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Gallaf roi datganiad clir nawr ein bod ni'n gwrthwynebu'n sylfaenol unrhyw breifateiddio ar y gwasanaeth iechyd yma yng Nghymru, ac rydym ni'n gwrthwynebu'n sylfaenol unrhyw awgrym, er enghraifft, y dylid cael cytundeb ag Unol Daleithiau America a allai fod yn gwerthu rhannau o'n GIG ni yma yng Nghymru, ac fe fyddwn ni'n parhau i wneud y pwyntiau hynny.

O ran pleidleisiau i ddinasyddion yr UE, byddwn yn ystyried yr hyn y bydd arolwg y Comisiwn Etholiadol yn ei ddweud ac mae Bwrdd Cydgysylltu Etholiadol Cymru â rhan yn y gwaith hwnnw. Bydd hynny'n  gyfle i gyflwyno'r achosion hynny ar ran dinasyddion yr UE sydd wedi eu lleoli yma yng Nghymru na chafodd gyfle i gymryd rhan yn yr etholiad hwnnw.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Ac yn olaf, Rhun ap Iorwerth. 

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

Diolch, Llywydd. Cais sydd gen i am ddadl yn amser y Llywodraeth, a hynny wrth inni aros yn fan hyn am ddatganiad gan y Prif Weinidog ar y penderfyniad ynglŷn â'r M4 yn ardal Casnewydd. Does yna ddim amheuaeth gen i y bydd safbwyntiau cryf yn cael eu gwyntyllu yn ystod y tri chwarter awr neu'r ychydig mwy a fydd yn cael ei neilltuo ar gyfer hynny heddiw a'r dadleuon ar y ddwy ochr, dwi'n siwr. Ond feiddiwn i awgrymu bod yna ragor i'w ddweud nag all gael ei ddweud mewn ymateb i ddatganiad gan y Llywodraeth heddiw? Felly, mi hoffwn i wneud cais am ddadl, a dadl sylweddol, yn amser y Llywodraeth, o bosib hyd yn oed dros ddau ddiwrnod, ynglŷn â beth yn union ydy goblygiadau'r penderfyniad yma, a beth ydy'r camau sydd angen i ni eu cymryd fel sefydliad, y Llywodraeth yma a ni fel cenedl, wrth inni symud ymlaen o'r pwynt hwn mewn amser. Dwi'n meddwl bod hwn wedi bod yn un o'r testunau gwleidyddol pwysicaf i ni ei drafod mewn blynyddoedd diweddar, ond dwi'n credu yn wyneb hynny fod angen sicrhau bod digon o amser yn cael ei neilltuo yma yn ein Senedd genedlaethol ni i gael y drafodaeth bwysig yma wrth inni wynebu'r camau nesaf. 

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 2:42, 4 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Wel, mae adroddiad yr arolygydd yn hir iawn ac yn fanwl iawn, fel y llythyr penderfyniad, ac mae'n bwysig iawn i'r Aelodau gael cyfle i ddarllen y ddwy ddogfen a'u hystyried yn llawn cyn trefnu dadl yn amser y Llywodraeth. Ond fe fyddwn ni'n cyflwyno dadl yn amser y Llywodraeth yn ystod yr wythnosau nesaf, wedi i'r Aelodau gael cyfle i ystyried yn llawn yr wybodaeth sydd wedi ei chyflwyno heddiw.