2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am wasanaethau tocynnau ar rwydwaith Trafnidiaeth Cymru? OAQ54477

Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn. Bydd Trafnidiaeth Cymru yn gwella gwasanaethau tocynnau trwy gyfuniad o ddulliau sefydledig a newydd. Bydd dau gant tri deg a chwech o beiriannau tocynnau rheilffordd newydd yn dechrau cael eu gosod mewn gorsafoedd yn gynnar y flwyddyn nesaf. Ar yr un pryd, bydd ap newydd i deithwyr a thocynnau ar y we yn cael eu rhoi ar gael i deithwyr hefyd.

Diolch am yr ateb yna. Prif Weinidog, tynnwyd fy sylw at y ffaith bod cwsmer a aeth i brynu tocyn o ap Trafnidiaeth Cymru wedi cael cynnig y pris o £30.05 ar gyfer taith drên drawsffiniol. Yna, gwiriodd y cwsmer hwnnw National Rail, gan ddod o hyd i'r un daith am £22.10. Gallai'r gwahaniaeth hwnnw fwydo ei blant am ddiwrnod neu ddau. Beth mae Llywodraeth Cymru yn mynd i'w wneud i sicrhau bod teithwyr trên yng Nghymru yn cael cynnig y prisiau tecaf pan eu bod yn teithio?

Wel, mae'r Aelod yn cyfeirio at fater cyffredinol, sef bod tocynnau trên yn ddryslyd, ac mae pobl weithiau'n ei chael hi'n anodd dod o hyd i'r fargen orau sydd ar gael. Rydym ni'n cefnogi'r mesurau hynny a gymerwyd i symleiddio strwythurau prisiau. Dyna pam yr ydym ni yma yng Nghymru yn diddymu tocynnau ar gyfer pobl ifanc dan 11 oed, ac y bydd gennym ni docynnau hanner pris i bobl ifanc dan 16 oed ar y rhwydwaith yng Nghymru. Dyna pam yr ydym ni'n gostwng prisiau tocynnau yn y gogledd ac ar reilffyrdd Blaenau'r Cymoedd, a pham yr ydym ni wedi cyflwyno prisiau safonol i bobl dros 50 oed sy'n mynd ar deithiau hwy na 50 milltir. Ond rwy'n hapus iawn i ymchwilio i'r enghraifft benodol y mae'r Aelod yn ei chodi, i weld a oes unrhyw wersi cyffredinol y gellir eu dysgu o hynny. Mae angen tocynnau tryloyw a phrisiau tryloyw arnom ni, fel y gall teithwyr ddod o hyd i'r fargen orau iddyn nhw yn rhwydd.

Yr wythnos diwethaf, Prif Weinidog, ysgrifennodd etholwr lythyr a ysgrifennwyd â llaw ataf yn amlinellu ei phrofiad o deithio ar y rheilffyrdd. Mae'r unigolyn penodol hwn yn berson anabl, sydd â phroblemau symudedd, ac sydd â bathodyn glas. Cefais yr argraff fod y person hwn yn berson oedrannus, ac yn sicr nid yw'n teimlo'n gyfforddus, ar wahân i'r problemau symudedd, yn defnyddio peiriant tocynnau mewn gorsaf, gan ei bod wedi gwneud camgymeriadau yn y gorffennol a'i gael yn anodd ei ddefnyddio. Amlinellodd i mi yn ei llythyr hefyd nad oes ganddi ffôn—ffôn clyfar—heb sôn am wybod sut i ddefnyddio un. Felly, esboniodd ei hanawsterau i'r casglwr tocynnau pan ddaeth o gwmpas i gasglu arian a gwirio'r tocynnau, a dywedodd nad aeth yr holl ffordd a'i chyhuddo o osgoi talu. Felly, fy mhroblem i, gyda'r wraig benodol hon, yw ei bod hi wedi gorfod talu pris cosb, ac mae'n debyg mai'r cwestiwn yn y fan yma, Prif Weinidog, yw pa gymorth y mae Trafnidiaeth Cymru yn ei gynnig i gasglwyr tocynnau o ran sut y maen nhw'n ymateb i bobl sydd ag anableddau a phroblemau symudedd. A sut mae polisi diogelu refeniw Trafnidiaeth Cymru yn cynorthwyo'r math o broblem yr wyf i newydd ei hamlinellu i chi?

Wel, diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn yna. Pan fydd y peiriannau tocynnau rheilffordd newydd yn cael eu gosod ddechrau'r flwyddyn nesaf, byddan nhw'n haws i deithwyr eu defnyddio, a gobeithio y bydd yr etholwr sydd wedi ysgrifennu atoch yn teimlo'n hyderus o ran gallu eu defnyddio. Mae gan gasglwyr tocynnau ar drenau waith anodd i'w wneud. Mae ganddyn nhw ran i'w chwarae o ran sicrhau bod pobl yn talu'r pris y disgwylir iddyn nhw ei dalu, ond byddwn yn sicr yn disgwyl iddyn nhw wneud y swydd honno mewn ffordd sy'n sensitif i amgylchiadau unigolion y maen nhw'n dod i gysylltiad â nhw. Dyna pam yr ydym ni'n cynnal rhaglenni hyfforddi i bobl sy'n gweithio i Trafnidiaeth Cymru. Dyna pam mae gennym ni grŵp a sefydlwyd yn benodol i allu adlewyrchu profiadau pobl ag anableddau sy'n defnyddio ein gwasanaethau trên. A byddaf yn gwneud yn siŵr, drwy'r Gweinidog sy'n gyfrifol, ein bod ni'n tynnu sylw Trafnidiaeth Cymru at yr ohebiaeth y mae Russell George wedi ei derbyn fel ei fod yn gallu bod yn rhan o'r ymdrech i ddysgu o hynny ac i sicrhau nad yw digwyddiadau o'r fath yn cael eu hailadrodd.

Prif Weinidog, cyhoeddwyd yn gynharach eleni bod Trafnidiaeth Cymru wedi llofnodi contract gwerth £1.9 miliwn gyda chwmni offer a gwasanaethau gwybodaeth rhyngwladol, Fujitsu, i wella effeithlonrwydd ac, fel y dywedasoch, i uwchraddio peiriannau swyddfeydd tocynnau a setiau llaw symudol ar draws y rhwydwaith rheilffyrdd. Felly, Prif Weinidog, fel y gweithredwr trenau cyntaf yn y DU i ymrwymo i uwchraddio o'r fath, mae peiriannau swyddfa docynnau STAR newydd y cwmni rheilffordd yn cynnig y gobaith hwnnw o ddarparu system docynnau effeithlon i bob cwsmer mewn gorsafoedd, gan annog teithiau ar y rheilffyrdd a thynnu ceir oddi ar y ffordd. Felly, Prif Weinidog, gyda'r newyddion ychwanegol am y buddsoddiad hwn mewn mwy na 200 o beiriannau tocynnau newydd yn ogystal â gwerthu tocynnau mewn siopau cyfleustra lleol i wella mynediad, pa ffyrdd ychwanegol y gall Llywodraeth Cymru eu defnyddio i sicrhau bod Cymru'n creu gwasanaeth rheilffordd modern, glân ac ystyriol o gwsmeriaid sy'n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain i genedlaethau'r dyfodol ac i'r agenda argyfwng hinsawdd?

Wel, diolchaf i Rhianon Passmore am hynna, ac yn sail i'w chwestiwn y mae'r penderfyniad sydd gennym ni ac sydd gan Trafnidiaeth Cymru i'w gwneud mor hawdd â phosibl i deithwyr yn yr amryw o wahanol ffyrdd y mae pobl yn disgwyl gallu cael gafael ar docynnau erbyn hyn i allu gwneud hynny. Boed hynny gyda'r peiriannau tocynnau newydd a gwell, boed hynny, fel y dywedodd Rhianon Passmore, drwy allu prynu tocynnau rheilffordd mewn siopau cyfleustra neu, fel y tybiaf fod llawer o bobl yn y Siambr hon yn ei wneud, drwy allu archebu tocynnau ar-lein, naill ai drwy'r ap newydd neu drwy ffyrdd ar y we. Rydym ni eisiau cael cynifer o ffyrdd â phosibl lle gall pobl ddefnyddio ein gwasanaethau cludiant cyhoeddus yn effeithlon, yn hawdd ac, felly, fel y dywedodd Rhianon, mynd â cheir oddi ar y ffordd a chael pobl i ddefnyddio'r gwasanaethau gwell, y gwyddom y byddan nhw ar gael wrth i Trafnidiaeth Cymru gyflwyno'r fasnachfraint y cytunwyd arni ac a fydd yn arwain nid yn unig at ffyrdd gwell o brynu tocynnau, ond gwell gwasanaethau y gellir defnyddio'r tocynnau hynny arnynt.