8. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am bolisi Llywodraeth Cymru ynghylch mynd i'r afael â llygredd aer ar hyd yr A470? OAQ54495

Diolch. Mae mynd i'r afael â llygredd aer i gefnogi iechyd, bioamrywiaeth a gwelliannau amgylcheddol ar yr A470 a ledled Cymru yn parhau'n flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru. Mae camerâu cyflymder wedi cael eu gosod ar yr A470 i orfodi terfynau cyflymder o 50 mya, a byddwn yn parhau i ddatblygu camau ychwanegol i leihau lefelau nitrogen deuocsid.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, Weinidog. Mae'n amlwg nad wyf yn wyddonydd nac yn beiriannydd traffig, felly caf fy arwain gan arbenigwyr a'u gwybodaeth am hyn a'r hyn y maent wedi'i ddweud wrthym am lefelau niweidiol ac effaith llygredd yn y cymunedau ar hyd yr A470. Ond yn ddealladwy, ers i'r camerâu cyflymder ddod yn weithredol, cafwyd trafodaeth fwy cyffredinol ar y mater, yn enwedig gan bobl sy'n teithio i lawr o'r Cymoedd mewn lleoedd fel Merthyr Tudful. Roedd y datganiad gan Weinidog yr economi yn gynharach yn yr wythnos yn rhoi esboniad da iawn am hynny, a chredaf fod hwnnw'n ddefnyddiol. Mae'r mathau hynny o gyfathrebiadau â phobl yn gyffredinol am yr angen i ni fonitro cyflymder ac allyriadau yn ddefnyddiol iawn. Ond yr un mor bwysig, a allwn wneud mwy i helpu i reoli ffynhonnell y llygredd, neu'r broblem lygredd ei hun, er enghraifft drwy beidio ag ychwanegu pwysau traffig pellach ar rannau penodol o'r A470 yn sgil datblygiadau mawr, a thrwy wella ymdrechion i gadw'r gwasanaethau presennol, fel swyddfeydd yr Adran Gwaith a Phensiynau, yn ein trefi yn y Cymoedd, a pheidio â'u lleoli mewn ardaloedd sydd eisoes yn dioddef lefelau llygredd annerbyniol a dod â mwy o draffig i'r ardaloedd hynny pan allem ei wasgaru drwy ddod â swyddi gwell yn nes at adref yn y Cymoedd?

Diolch yn fawr i chi am y cwestiwn hwnnw. Mae gennyf finnau un o'r terfynau cyflymder hyn yn fy etholaeth hefyd, felly rwy'n ymwybodol iawn—rwyf wedi cael yr un peth yn union yn digwydd i mi. Mae'r camerâu newydd fynd yn weithredol, ac fel y dywedwch, mae llawer mwy o siarad amdanynt. Credaf fod yr adroddiad monitro a gyhoeddwyd gan Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth ar 7 Hydref wedi cadarnhau, ers cyflwyno'r terfyn cyflymder 50 mya ym mis Mehefin 2018, fod y lefelau ar yr A470 rhwng Glan-bad a chyfnewidfa Bridge Street wedi gostwng, ond wrth gwrs, maent yn parhau i fod yn uwch na therfyn cyfarwyddeb yr UE o 40 μg/cu m. Felly mae'n rhy gynnar i ffurfio unrhyw gasgliadau cadarn, ac mae gwaith monitro pellach yn cael ei wneud wrth gwrs, ond roedd yn galonogol iawn gweld gostyngiad ar draws pob un o'r pum safle. Gan fod camerâu cyflymder ar waith bellach, credaf y bydd hynny'n annog pobl i gadw at y terfynau cyflymder hynny eto, rhywbeth nad yw wedi digwydd dros y flwyddyn ddiwethaf o bosibl, ers i'r terfynau gael eu cyflwyno gyntaf.

Yn anffodus, oherwydd tywydd gwael, mae'r arwyddion—oherwydd roeddwn yn credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cyfleu, yn llawer mwy eglur, pam roeddem yn rhoi'r terfynau cyflymder hynny ar waith. Yn y pedwar safle arall, mae'r arwyddion i gyd wedi'u gosod erbyn hyn, ond yn anffodus nid ydynt wedi gallu gwneud hynny ar yr A470. Ond rydym yn edrych—yn sicr mae swyddogion y Gweinidog yn bwriadu gwneud hynny fel mater o frys. [Torri ar draws.] Mae'n dda clywed hynny. Mae'n golygu bod pobl yn deall pam ein bod yn gwneud hyn, oherwydd rwy'n credu bod rhywfaint o ddryswch ynghylch yr angen am y parth 50 mya ar y cychwyn. Credaf fod y pwynt a wnewch ynglŷn â meddwl ble i leoli swyddi, yn enwedig swyddi sector cyhoeddus, yn dangos pam y mae'n rhaid iddo ddigwydd ar draws y Llywodraeth, pam nad yw ond yn gyfrifoldeb i Weinidog yr economi, neu fi fel y Gweinidog sydd â chyfrifoldeb dros yr amgylchedd. Mae'n rhaid iddo fod yn drawslywodraethol, a dyna pam fod angen i bob Gweinidog edrych ar eu polisïau i wneud yn siŵr ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu mewn perthynas â llygredd aer.

Weinidog, rwy'n credu y bydd y bobl sy'n defnyddio neu'n byw ger yr A470 rhwng Glan-bad a Phontypridd eisiau gwybod pryd y byddwn yn symud ymlaen o'r gwaith monitro, gwaith rwy'n ei groesawu, i orfodi cyfarwyddeb yr UE ar nitrogen deuocsid mewn gwirionedd. Pryd y cawn sicrwydd ein bod yn cyflawni'r gostyngiad gwirioneddol bwysig hwn mewn llygredd aer?

Soniais y bydd monitro pellach wrth gwrs yn dilyn yr adroddiad a gyhoeddodd Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth yr wythnos diwethaf. Rydym yn disgwyl i lefelau cydymffurfiaeth wella'n sylweddol, fel y dywedais, ar ôl gosod y camerâu cyflymder cyfartalog a'r cynllun arwyddion cynhwysfawr. Mae'n rhywbeth y mae angen i ni barhau i weithio arno. Rydym eisiau sicrhau cydymffurfiaeth yn yr amser byrraf posibl, felly dyna pam ein bod, er enghraifft, yn parhau i ddatblygu ac ymgysylltiad â rhanddeiliaid ar y mesurau rhagofalus a ddargedwir, ac yn achos yr A470, mae'r mesurau'n cynnwys parth aer glân, rhwystrau ansawdd aer a chyfleusterau parcio gwell.