Triumph Furniture ym Merthyr Tudful

3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru ar 9 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Dawn Bowden Dawn Bowden Labour

1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gwymp Triumph Furniture ym Merthyr Tudful? 349

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:05, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Gwnaf. Mae hwn yn amlwg yn ddatganiad a chyfres o ddigwyddiadau hynod o siomedig sydd wedi arwain at gwymp y cwmni. Mae ein meddyliau, yn amlwg, gyda'r gweithwyr a'u teuluoedd ar yr adeg anodd hon, a byddwn yn ceisio gweithio gyda'r gweinyddwr i wneud popeth yn ein gallu i leihau'r effaith ar y gymuned leol a'r economi ehangach.

Photo of Dawn Bowden Dawn Bowden Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Mae cau'r cwmni hwn a cholli 250 o swyddi yn amlwg yn newyddion drwg i fy etholaeth, ond mae'n sicr yn newyddion drwg iawn i'r unigolion hynny a'u teuluoedd ac i economi leol Merthyr Tudful. Yn anffodus, daw hyn ar ben colli swyddi eraill, gan gynnwys y rhai yn Hoover, a'r bwriad i symud 250 o swyddi'r Adran Gwaith a Phensiynau o Ferthyr Tudful. Ond a gaf fi ddiolch i'ch swyddogion am eu cyfarfodydd â'r cwmni yn ddiweddar? Yn amlwg, er gwaethaf ymdrechion i ddod o hyd i ateb, roedd problemau'r cwmni'n rhy fawr i allu eu datrys y tro hwn.

Yn amlwg, rhaid mai'r flaenoriaeth yn awr yw cael cymaint o gymorth ag sy'n bosibl i'r bobl sydd, yn ôl yr hyn rwy'n ei ddeall, yn ddibynnol yn awr ar y Gwasanaeth Taliadau Diswyddo i dalu eu harian diswyddo. Felly, a allwch fy sicrhau bod Llywodraeth Cymru a'ch partneriaid yn gweithredu cyn gynted ag sy'n bosibl i gynorthwyo staff, yn enwedig gan fy mod yn gwybod bod rhai o'r gweithwyr a ddiswyddwyd eisoes yn byw o'r llaw i'r genau? Gwn fod hynny'n swnio'n ddramatig, ond i lawer dyna realiti eu bywydau bob dydd mewn gwirionedd, er eu bod yn gweithio.

Y tu hwnt i hynny, mae angen inni hefyd ddysgu gwersi o'r sefyllfa hon, felly a gaf fi ofyn i chi ein helpu i ddeall union achosion y gostyngiad trychinebus a fu yn nifer yr archebion ers mis Gorffennaf eleni ac i ba raddau y gellid bod wedi lliniaru hynny? Gwn fod fy nghydweithiwr, Gerald Jones AS, wedi bod mewn cysylltiad â'r Adran Gwaith a Phensiynau ynghylch colli eu harchebion gyda'r cwmni, a byddai'n dda gwybod pam y bu i'r adran honno, heb ymgynghori mae'n debyg, atal archebion gwerth tua £400,000 i Triumph Furniture, gan adael twll mawr yn eu llyfr archebion a phroblem fawr o ran llif arian. A oedd hyn yn gysylltiedig â moratoriwm gan Lywodraeth y DU ar gontractau'r sector cyhoeddus, ac os felly, pwy sy'n cymryd cyfrifoldeb am ganlyniadau'r gweithredu hwnnw?

Mae'r cwmni wedi dweud hefyd fod llawer o'u harchebion o'r sector preifat wedi diflannu oherwydd yr ansicrwydd ynghylch Brexit. A wyddom faint o gwmnïau eraill a allai wynebu sefyllfa debyg? Mae'n rhaid inni edrych ar y sefyllfa gyfan o ran Brexit a'r effaith y mae'n ei chael ar yr hinsawdd fusnes yn gyffredinol ac amharodrwydd cwmnïau i fuddsoddi mewn offer newydd ac yn y blaen. Gyda'r economi'n arafu, ofnaf y byddwn yn gweld llawer mwy o hyn wrth i'n sylfaen weithgynhyrchu yn y Cymoedd gael ei tharo'n galed gan ansicrwydd ynglŷn â'r dyfodol, felly buaswn yn croesawu datganiad manwl gan y Llywodraeth ar sut y mae'n ceisio mynd i'r afael â hyn o fewn ei strwythur economaidd.

Yn olaf, Weinidog, a gaf fi ddiolch i bob un o'r partneriaid lleol niferus sydd yn awr, rwy'n gwybod, eisoes yn gweithio mewn ymateb i'r sefyllfa druenus hon ac yn ceisio helpu staff sydd wedi colli eu swyddi? Gwerthfawrogir eu hymdrechion wrth i bawb ohonom geisio gwneud ein gorau dros y gweithwyr di-waith hyn yn yr wythnosau a'r misoedd i ddod.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:08, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Ddirprwy Lywydd, a gaf fi rannu diolch Dawn Bowden i'r partneriaid a fu'n gweithio'n ddiflino ers i'r cyhoeddiad gael ei wneud i gefnogi'r gweithwyr yr effeithiwyd arnynt? A gaf fi ddiolch hefyd i Dawn Bowden am gydnabod yr ymdrechion a wnaed gan fy swyddogion i geisio arbed ac ailstrwythuro'r cwmni? Rwy'n cydnabod y bydd cau Triumph Furniture yn effeithio'n fawr ar economi Merthyr a'r cyffiniau.

Nawr, mae Dawn Bowden yn gofyn nifer o gwestiynau pwysig, yn bennaf mater y taliadau diswyddo a pha mor gyflym y gellir bwrw ymlaen â hwy a'u prosesu a hefyd y rôl y mae Brexit wedi'i chwarae yng nghwymp y cwmni, yn ogystal â ffactorau eraill, sef yn benodol, colli un contract mawr. Gyda golwg ar daliadau diswyddo, byddaf yn ysgrifennu at Wasanaeth Taliadau Diswyddo Llywodraeth y DU i ofyn a ellir prosesu hawliadau mewn modd yr un mor gyflym â'r hyn a ddigwyddodd gyda Thomas Cook, lle y rhoddwyd taliadau diswyddo i gyflogeion yn gyflym. O'r hyn a ddywedodd Dawn Bowden heddiw, ac o'r hyn y gallais innau hefyd ei ganfod, rwy'n credu bod llawer iawn o weithwyr yn byw o'r llaw i'r genau ac angen cymorth ar frys oherwydd hynny. A byddaf yn ysgrifennu heddiw ynghylch y mater hwnnw.

O ran Brexit a ffactorau eraill, wel, os ymdriniwn â chwestiwn archeb yr Adran Gwaith a Phensiynau yn gyntaf, mae hwn yn gwestiwn y mae angen ei gyfeirio at Lywodraeth y DU ac yn rhywbeth y byddwn yn sicr yn mynd ar ei drywydd. Gwn fod Aelodau Seneddol, Gerald Jones yn bennaf, yn gofyn y cwestiwn yn San Steffan hefyd. Rwyf am ddeall i ba raddau y cyfrannodd colli'r un archeb fawr hon at gwymp dramatig a sydyn yn y busnes. Ond nid oes amheuaeth o gwbl fod Brexit wedi parhau i chwarae rhan. Yn wir, yng nghyfrifon y cwmni ei hun, nodwyd yr ansicrwydd parhaus ynghylch Brexit, yn ogystal â'r gostyngiad yng ngwerth y bunt. Mae gwerth y bunt wedi gostwng eto wrth i'r tebygrwydd ein bod yn mynd i adael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb gynyddu. Felly, yn y bôn, mae'r syniad o 'weld Brexit wedi'i wneud o'r diwedd' wedi rhoi diwedd ar y cwmni hwn. Ofnaf y bydd llawer o gwmnïau eraill yn wynebu cwymp tebyg.

Mae Dawn Bowden yn gofyn pa asesiadau a pha ymateb y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ei roi i fusnesau sy'n debygol o wynebu anawsterau difrifol iawn yn ystod yr wythnosau nesaf. Wel, gallaf ddweud wrth yr Aelodau heddiw ein bod wedi cynnal asesiad ar draws pob un o'r 22 o ardaloedd awdurdodau lleol o swyddi yr ystyrir eu bod yn wynebu risg canolig i uchel o gael eu colli os byddwn yn gadael Ewrop heb gytundeb. Mewn rhannau o Gymru, mae'r risg mor uchel â 30 y cant o'r swyddi sy'n cael eu categoreiddio fel risg ganolig i uchel. Mae honno'n sefyllfa ofnadwy i fod ynddi. Felly, rhaid i mi bwysleisio wrth yr Aelodau na fydd unrhyw waith paratoi gan y Llywodraeth hon na chan Lywodraeth y DU yn llwyr liniaru'r effaith ar y canlyniadau pe bai Prydain yn gadael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb.

Photo of Russell George Russell George Conservative 3:12, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n ategu'r sylwadau a wnaed gan eraill o ran ein bod yn meddwl am y rhai a gyflogwyd yn Triumph. A gaf fi ofyn i'r Gweinidog—? Cafwyd rhai awgrymiadau bod y sefyllfa ariannol wedi'i hachosi gan oedi mewn perthynas â chontractau newydd gan y Llywodraeth gan effeithio ar elw a gwerthiannau. Buaswn yn ddiolchgar pe gallech wneud sylwadau ar hynny. Yn anffodus, rydym wedi gweld cyfres o gwmnïau'n mynd i'r wal ar draws de Cymru dros y misoedd diwethaf, ac rwy'n meddwl tybed pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella cysylltedd trafnidiaeth er mwyn i gwmnïau ledled de Cymru allu cynnal mantais gystadleuol o gymharu â chystadleuwyr mewn rhannau eraill o'r wlad. Tybed pa drafodaethau a gawsoch chi hefyd gyda chydweithwyr ym Manc Lloegr a'r Trysorlys i gymryd camau—ar y cyd, wrth gwrs, â Llywodraeth Cymru—i liniaru effaith trefniadau ariannol ar gwmnïau gweithgynhyrchu canolig a mawr.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:13, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i Russell George am ei sylwadau a'i gwestiynau? Yn gyntaf oll, mae'r cyfryngau wedi adrodd bod cwymp y cwmni—yn rhannol o leiaf, os nad yn bennaf—yn deillio o golli, neu'r oedi cyn sicrhau contractau Llywodraeth. Hyd y gwn i, mae hynny'n ymwneud â'r contract â'r Adran Gwaith a Phensiynau gan nad oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw berthynas gontractiol â Triumph Furniture. Unwaith eto, hoffwn bwysleisio bod y rhain yn gwestiynau y mae angen eu cyfeirio at Lywodraeth y DU i'w hateb.

O ran cysylltedd, mae Dawn Bowden ei hun yn cadeirio is-grŵp o dasglu'r Cymoedd sy'n edrych ar ffordd Blaenau'r Cymoedd a sut y gallwn sicrhau'r manteision economaidd mwyaf posibl o gysylltiadau trafnidiaeth gwell yng nghymunedau'r Cymoedd, ac rwy'n siŵr bod Dawn yn gwneud cynnydd da ar hynny.

Ac o ran cymorth ariannol ac achub ac ailstrwythuro, rwyf wedi gofyn i Fanc Datblygu Cymru ddefnyddio cymaint o'r arian sydd ar gael iddo i'r union berwyl hwnnw. Ond hoffwn ddweud hefyd, Ddirprwy Lywydd, fod angen i Lywodraeth y DU roi arian go iawn yn awr i gefnogi'r rhaglen Kingfisher, sy'n edrych ar fusnesau sy'n wynebu risg ar hyn o bryd ac a fydd mewn perygl wrth inni adael yr Undeb Ewropeaidd.

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 3:14, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Weinidog, wythnos arall, cyhoeddiad arall am golli cannoedd o swyddi yn y de-ddwyrain. Y mis diwethaf yn unig, roeddem yn trafod cau gwaith dur Orb yng Nghasnewydd, ac ym mis Mehefin, buom yn trafod cau Quinn Radiators. Heddiw, gyda chau Triumph Furniture, daw hynny â chyfanswm y nifer o swyddi a gollwyd dros gwta bedwar mis i 912, o gau tri chwmni yn unig. Nid yw hynny'n normal, Weinidog, ac ni ddylai fod yn digwydd. Nid wyf eto wedi clywed unrhyw fath o esboniad pendant gan Lywodraeth Cymru ynglŷn â'r achosion cyffredin sy'n sail i'r holl gau. Rwy'n gwybod eich bod wedi siarad heddiw am rai o'r rhesymau pam y credwch fod y cwmni hwn wedi mynd i'r wal, ond byddai'n dda clywed eich dadansoddiad o'r achosion cyffredin sy'n sail i fethiant pob un o'r busnesau hyn. Beth bynnag, mae'n amlwg na all hyn barhau.

Roeddwn hefyd yn falch o glywed ar yr achlysur hwn fod Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU yn rhoi camau ar waith ar unwaith i gefnogi gweithwyr Triumph, a hoffwn annog pob gweithiwr yr effeithir arnynt i wneud defnydd o'r cymorth sydd ar gael iddynt. Ond rhaid i Lywodraeth Cymru roi pob gewyn ar waith yn awr i atal colli rhagor o swyddi wrth i gyfnod y Nadolig agosáu, a rhoi cynllun gweithredu ar waith ar gyfer economi ddiwydiannol y de-ddwyrain. Weinidog, a wnewch chi ymrwymo heddiw felly i gynnal uwchgynhadledd frys ar yr economi i ddadansoddi beth sy'n mynd o'i le gyda strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth Cymru, ac i nodi mannau gwan economaidd posibl er mwyn i chi allu rhoi camau ar waith i amddiffyn gweithwyr ac i atal rhagor o sgiliau rhag cael eu colli o economi'r de-ddwyrain?

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:16, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei chwestiynau a dweud bod ei phlaid wedi rhybuddio'n gyson am ganlyniadau Brexit? Mae'r canlyniadau hynny bellach yn dod yn amlwg, ac mae yna achos cyffredin: Brexit yw hwnnw. Mae hynny'n hollol amlwg ac yn gwbl eglur. Nid yw hyn yn digwydd oherwydd strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth Cymru; i'r gwrthwyneb yn hollol, mewn gwirionedd. Mae gennym fwy na 250,000 o fusnesau yng Nghymru bellach, y nifer uchaf erioed o fusnesau â'u pencadlys yng Nghymru, ac mae diweithdra ar y lefel isaf erioed, ac anweithgarwch yn yr un modd. Ceir gwrthgiliad sylweddol yn yr economi, ond mae tuedd ar hyn o bryd oherwydd Brexit i swyddi gael eu colli neu fod mewn perygl o gael eu colli, yn enwedig ym maes gweithgynhyrchu. Felly, i ateb cwestiwn yr Aelod ar ei ben, os oes achos cyffredin, does bosibl nad yr achos cyffredin hwnnw yw Brexit. Mae ffactorau eraill ar waith yn yr economi. Gadewch i ni fod yn realistig. Mae yna ffactorau eraill. Er enghraifft, mae'r newid i awtomeiddio yn achosi anawsterau i lawer o fusnesau, a dyna pam y datblygwyd y cynllun gweithredu economaidd gennym a pham y gwnaethom un o'r galwadau allweddol i weithredu ar ddigido ac awtomeiddio a deallusrwydd artiffisial, i sicrhau bod busnesau'n cael eu diogelu ar gyfer y dyfodol. Dyna pam y gwnaethom sicrhau, drwy'r contract economaidd, fod angen i fusnesau allu dangos eu bod yn buddsoddi yn sgiliau eu gweithlu er mwyn manteisio ar ddiwydiant 4.0 yn hytrach na chael eu gadael ar ôl. Felly, er bod ffactorau eraill yn bodoli, mae Llywodraeth Cymru yn rhoi sylw i'r rhai sydd yn y cynllun gweithredu economaidd. Yr her fawr nad yw Llywodraeth Cymru na Llywodraeth y DU o dan unrhyw blaid—gadewch i ni fod yn realistig; o dan unrhyw blaid—yn gallu mynd i'r afael â hi na'i lliniaru'n llawn yw Brexit heb gytundeb. Byddai hynny'n drychinebus i'r wlad.

Photo of David Rowlands David Rowlands UKIP 3:18, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Hoffai fy nghyd-Aelodau a minnau gofnodi ein cydymdeimlad â'r 252 o weithwyr Triumph Furniture. Mae'n drist iawn fod busnes teuluol sydd wedi bodoli ers dros 60 o flynyddoedd wedi rhoi'r gorau i fasnachu, a hoffwn ganmol cyngor Merthyr Tudful, y dywedir eu bod yn gweithio gyda chyflogwyr lleol i gynnal diwrnod recriwtio ar gyfer y gweithwyr yr effeithiwyd arnynt. Gall colli gwaith mor gyflym mewn niferoedd o'r fath gael effaith wirioneddol andwyol ar gymuned, ac mae'n galonogol fod y cyngor yn gweithio'n rhagweithiol i helpu. Gyda'r busnes wedi colli cannoedd o filoedd o bunnoedd o elw mewn gwerthiannau sector cyhoeddus yn y misoedd diwethaf, byddai wedi bod yn hanfodol ailstrwythuro neu werthu'r busnes, ac mae'n drueni gennym glywed na lwyddodd yr ymdrechion i sicrhau cyllid ychwanegol ar gyfer ailstrwythuro. Mae'n ymddangos bod problemau wedi dod i'r amlwg yn rhy hwyr i Lywodraeth Cymru allu ymyrryd.

Nodwn hefyd y byddai ansicrwydd ynghylch Brexit wedi cael effaith. Anogwn ein cyd-Aelodau ar draws y Cynulliad i wneud yn siŵr ein bod yn cael Brexit yn gynt yn hytrach nag yn ddiweddarach fel bod busnesau'n gwybod beth fydd eu dyfodol a gallu addasu yn unol â hynny. A wnaiff y Gweinidog gadarnhau bod rhai o'r cwmnïau y cyfeiriwyd atynt gynnau a oedd wedi colli swyddi wedi dweud yn glir nad oedd a wnelo Brexit â'u cwymp mewn unrhyw fodd? Mae prynu a gwerthu tai yn parhau'n sefydlog—[Torri ar draws.] Mae'n ffaith fod prynu a gwerthu tai yn parhau'n sefydlog o'r data sydd ar gael i ni, a byddai hynny'n awgrymu y dylai'r galw am ddodrefn aros yn sefydlog hefyd, ond mae cwmni sy'n colli contractau gwerth cannoedd o filoedd o bunnoedd o elw bob amser yn mynd i wynebu her ddifrifol. Mae Triumph wedi mynd i ddwylo'r gweinyddwr o'r blaen, ond ar y pryd roedd modd eu hachub ac roeddent yn gallu newid eu ffocws. Mae'n anffodus tu hwnt na chafodd y cwmni amser i wneud newidiadau yn yr achos hwn. A gaf fi ofyn i'r Gweinidog gadarnhau y bydd yr ymyriadau arferol pan fydd cwmni'n methu yn cael eu rhoi ar waith yn yr achos hwn? Unwaith eto, hoffwn orffen drwy ddweud mai'r gost go iawn yw'r gost ddynol i'r gweithwyr, ac ailadroddaf fod fy nghyd-Aelodau a minnau'n cydymdeimlo'n fawr â'r 252 o weithwyr yr effeithir arnynt.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:20, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth y bydd yna broblemau difrifol i lawer o'r teuluoedd o ganlyniad i'r cyhoeddiad yn sgil cwymp y cwmni, ond rydym yn barod i helpu pob un o'r gweithwyr hynny a phob teulu yr effeithir arnynt gan y cyhoeddiad. Gallaf sicrhau'r Aelod y caiff ein rhaglen ReAct ei rhoi ar waith, ac mae ganddi hanes cadarn o gefnogi unigolion yr effeithir arnynt yn sgil colli swyddi, nid yn unig o ran dod o hyd i waith, ond hefyd o ran cefnogaeth emosiynol a'u lles teuluol hefyd. Bydd Canolfan Byd Gwaith a Gyrfa Cymru wrth law i gynorthwyo pobl sy'n colli eu swyddi o ganlyniad i'r cwymp.

Cyfarfûm â phartneriaid cymdeithasol ar y gweithgor ymadael â'r UE yn gynharach yr wythnos hon—cyrff cynrychiadol o blith cyflogwyr, undebau llafur a'r trydydd sector. Trafodasom yn faith y problemau presennol y mae llawer o fusnesau'n eu hwynebu oherwydd Brexit, ac er bod ansicrwydd yn bendant yn peri anhawster mawr i lawer o gyflogwyr, y farn unfrydol oedd na ddylem roi diwedd ar yr ansicrwydd hwnnw mewn unrhyw ffordd os yw'n golygu gyrru oddi ar ymyl clogwyn. Ac yn hytrach, roedd y partneriaid cymdeithasol hynny ar y gweithgor ymadael â'r UE yn croesawu'n fawr yr eglurder y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi drwy ddweud y byddem yn ymladd dros aros yn yr UE pe baem yn cael cynnig ail refferendwm.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative 3:22, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Weinidog, clywais fy holl gyd-Aelodau a ofynnodd y cwestiwn—dyna fy araith i fwy neu lai. Mae'r newyddion fod 252 o swyddi wedi'u colli gan Triumph Furniture ym Merthyr Tudful yn ergyd drom i'r gweithwyr a'u teuluoedd. Rwy'n cydymdeimlo â hwy ar yr adeg anodd hon. Darparodd Triumph Furniture swyddi medrus iawn ac allforiwyd eu cynnyrch o gwmpas y byd, nid yn unig i Ewrop. Mae'n golled wirioneddol i Ferthyr Tudful, a raddiwyd yn ddiweddar yn agos at waelod y gynghrair ar gyfer cystadleurwydd economaidd yn y Deyrnas Unedig. Gwn fod yr Adran Gwaith a Phensiynau wedi dweud y bydd gwasanaeth ymateb cyflym Canolfan Byd Gwaith yn gweithio ochr yn ochr â Llywodraeth Cymru, Gyrfa Cymru a chyflogwyr lleol i ddarparu cymorth wedi'i deilwra. Felly, a gaf fi ofyn pa gymorth y byddwch chi'n ei ddarparu i'r gweithwyr hyn er mwyn iddynt gael gwaith newydd? Ac a allwch hefyd gadarnhau y bydd camau buan yn cael eu cymryd i helpu'r rhai yr effeithir arnynt heddiw fel nad yw eu sgiliau a'u doniau'n cael eu colli, ond y gellir eu hailgyfeirio i gyfrannu at dyfu economi Merthyr Tudful? Weinidog, rydych chi wedi bod yn dweud mai Brexit yw prif achos hyn. Mae'r cwmni hwn wedi bod yn masnachu ers 1946, ac mae ganddo enw ym mhob rhan o'r byd. Rhaid inni ddiogelu ein brand—brand y DU a chynnyrch y DU. A ydych wedi rhoi unrhyw strategaeth ar waith fel na fydd yn rhaid i gwmnïau eraill yng Nghymru wynebu tynged debyg i'r hyn y mae'r cwmni hwn yn ei wynebu ar hyn o bryd? Dylem fod yn barod o leiaf, oherwydd mae pobl Cymru wedi pleidleisio o blaid Brexit, a rhaid inni wneud yn siŵr fod y cwmnïau hyn yn cael eu hamddiffyn gan y gyfraith yn y Siambr hon a chan Lywodraeth Prydain. Diolch.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 3:24, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Ni fydd unrhyw fesur o ddiogelwch yn atal pob busnes yng Nghymru rhag cael ei losgi mewn Brexit heb gytundeb. Bydd busnesau'n dioddef. Bydd unrhyw un ym myd diwydiant yn dweud wrthych fod Brexit heb gytundeb yn beryglus i'n heconomi. Byddwn yn gwneud ein gorau i ddiogelu gweithwyr yn ystod y misoedd nesaf. Rydym yn barod i neilltuo mwy na 500 o bobl ar draws Banc Datblygu Cymru, Llywodraeth Cymru a Busnes Cymru ar gyfer helpu busnesau. Ond mae perygl Brexit heb gytundeb yn real a bydd yn effeithio ar bob cymuned ar draws Cymru ac ar draws y Deyrnas Unedig. A phan soniwn am gystadleurwydd economaidd, rhaid i mi ddweud na fydd ein gallu i gystadlu yn gwella drwy ras i'r gwaelod o ran costau llafur. Bydd cystadleurwydd yn gwella o ganlyniad i fuddsoddi mewn swyddi sgiliau uwch, a datblygu systemau sy'n ein galluogi i gystadlu'n fwy cystadleuol yn oes awtomeiddio. Dyna'n union ble y byddwn yn canolbwyntio ein buddsoddiad.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 3:25, 9 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch. Daw'r ail gwestiwn amserol y prynhawn yma gan Rhun ap Iorwerth.