1. Cwestiynau i'r Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd – Senedd Cymru ar 16 Hydref 2019.
4. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad ynglyn a sut mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau fod perchnogion ail gartrefi yn talu treth gyngor? OAQ54553
Mae trefniadau casglu a gorfodi cadarn ar waith i sicrhau bod pob deiliad tŷ yn talu'r dreth gyngor y maent yn atebol amdani. Rydym yn gweithio'n agos gyda llywodraeth leol i wella'r prosesau hyn, lle bynnag y bo modd.
Mae yna fater o annhegwch sylfaenol yn digwydd yn fan hyn. Mae nifer fawr o ail gartrefi yng Nghymru, sef tai domestig sy'n cael eu defnyddio fel ail gartrefi tra bo'r prif annedd yn rhywle arall, felly dwi ddim yn sôn am unedau busnes, arlwyo masnachol na busnesau gwyliau fan hyn. Ond mae yna fwlch yn y gyfraith, ac dwi'n credu bod eich Llywodraeth chi yn ymwybodol o hyn. Mae yna fwlch sy'n golygu bod nifer gynyddol o berchnogion ail gartrefi wedi canfod ffordd o beidio â thalu treth cyngor na threth busnes. Ydych chi'n cytuno bod angen canfod ateb buan i'r broblem yma? Ydych chi'n cytuno y byddai diwygio adran 66 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1988 yn un ffordd o gael gwared ar yr annhegwch hwn?
Wel, nid wyf yn siŵr y buaswn yn cytuno bod bwlch yn y gyfraith, gan fod y gyfraith yn glir iawn ynglŷn ag a yw eiddo yn annedd at ddibenion y dreth gyngor neu a yw'n fusnes at ddibenion ardrethi annomestig. Rwy'n sylweddoli y bydd rhai ohonynt wedi'u categoreiddio'n fusnesau bach ac yna'n gymwys i gael rhyddhad ardrethi. Ond cyfarfûm ag Asiantaeth y Swyddfa Brisio yn ddiweddar i drafod y pryderon penodol hyn, a chefais weld y ffurflenni y mae'n rhaid i fusnesau eu llenwi i ddangos eu bod yn bodloni amodau busnes go iawn—felly, fod yr eiddo hwnnw wedi'i osod am 70 noson ac ar gael i'w osod am 140 noson. Ond gwn hefyd ein bod wedi gwahodd awdurdodau lleol i roi enghreifftiau o ble nad yw hynny'n digwydd. Felly, gwn fod Gwynedd wedi rhoi nifer o enghreifftiau i Asiantaeth y Swyddfa Brisio ac fe wnaethant ymchwilio i bob un o'r achosion hynny, a chanfuwyd nad oedd perchnogion yr eiddo'n torri'r gyfraith mewn unrhyw un o'r achosion hynny.
Mae'n gyfreithiol. Mae'n fwlch yn y gyfraith.
Am fod bwlch yn y gyfraith. Gallant ei wneud. Dyna ble mae'r bwlch yn y gyfraith.
Dyna'r holl bwynt.
Nid oes bwlch yn y gyfraith.
Fel y gwyddoch, mae'r Gorchymyn ardrethu annomestig yn nodi'r telerau rydych newydd eu disgrifio—ar gael i'w osod am 140 diwrnod, wedi'i osod am 70 diwrnod—er mwyn bod yn fusnes hunanddarpar. Ac fe gyfeirioch chi at y rôl y mae Asiantaeth y Swyddfa Brisio yn ei chwarae fel ceidwad y porth a'r ddogfennaeth sy'n ofynnol ganddynt, a'u bod wedi ymchwilio i ychydig o achosion a gyfeiriwyd atynt gan Gwynedd. Ond pa larymau sydd ar waith o fewn y system i sicrhau bod y swyddfa brisio yn ymchwilio ac yn gwirio sampl, o leiaf, o eiddo hunanddarpar honedig fel mater o drefn er mwyn sicrhau eu bod yn rhai dilys, gan gydnabod hefyd fod y telerau a roddwyd ar waith gan Lywodraeth Cymru yn gyfaddawd gyda'r diwydiant i amddiffyn busnesau cyfreithlon?
Os oes gan awdurdodau lleol unrhyw bryderon penodol am unrhyw eiddo o gwbl, dylent dynnu sylw Asiantaeth y Swyddfa Brisio atynt a byddant yn eu hasesu'n fanwl. Credaf fod angen i ni ystyried hefyd ei fod yn fater difrifol iawn mewn gwirionedd os yw perchennog eiddo yn ceisio efadu ac osgoi trethi drwy honni bod eu heiddo yn eiddo gwyliau i'w osod yn hytrach na phreswylfa ddomestig, oherwydd, wrth gwrs, os cânt eu dal yn gwneud hynny, gallant wynebu bil ôl-ddyddiedig mawr iawn am y dreth gyngor. Mewn gwirionedd, gallai unrhyw ymgais i gamarwain awdurdod neu Asiantaeth y Swyddfa Brisio, neu i ddarparu gwybodaeth anwir neu anghywir yn fwriadol, arwain at erlyniad am dwyll. Felly, mae ceisio efadu neu osgoi talu trethi yn y ffordd honno'n hynod o ddifrifol.