2. Pa drafodaethau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u cael gyda chydaelodau'r Cabinet ynghylch datblygu cynigion deddfwriaethol er mwyn helpu i leihau nifer y plant sy'n cael eu rhoi mewn gofal yng Nghymru? OAQ54691

Mae lleihau'n ddiogel nifer y plant sy'n cael eu derbyn i ofal yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon. Ni chynhaliwyd unrhyw drafodaethau ynghylch datblygu deddfwriaeth i wneud hynny. Mae'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 eisoes yn darparu fframwaith deddfwriaethol cynhwysfawr ar gyfer awdurdodau lleol fel y gallan nhw ddarparu cymorth addas i deuluoedd sy'n wynebu anawsterau, a thrwy hynny helpu plant a theuluoedd i aros gyda'i gilydd.

Diolch i chi, Gweinidog. Gyda niferoedd y plant sy'n derbyn gofal wedi cyrraedd y nifer uchaf ers dechrau cadw'r cofnodion yn 2003, nid wyf i'n synnu bod y Comisiwn ar Gyfiawnder wedi rhoi rhybudd. Rwy'n sylweddoli bod yna gynlluniau i weld gostyngiad o 4 y cant ar gyfartaledd ym mhob un o'r tair blynedd nesaf, ond mae angen ystyried dull ychwanegol. Nawr, er enghraifft, yn Lloegr, mae llysoedd teulu cyffuriau ac alcohol (FDAC) yn helpu i ddatrys problemau i deuluoedd sydd mewn perygl o golli plant i ofal. Yn fwy felly, y dystiolaeth, yn sgil gwerthusiad FDAC Llundain, yw bod arbediad o £2.30, dros bum mlynedd, am bob £1 sy'n cael ei gwario. O gofio'r effaith gadarnhaol y gall FDAC ei chael ar deuluoedd ac ar bwrs y wlad, a wnewch chi roi gwybod inni sut y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu ar yr argymhelliad y dylid sefydlu llysoedd teulu cyffuriau ac alcohol FDAC yma?

Rwy'n diolch i'r Aelod am y cwestiwn ychwanegol. Fel y dywedais yn fy ateb gwreiddiol, mae lleihau'n ddiogel niferoedd y plant sy'n cael eu derbyn i ofal yn flaenoriaeth, ac fe fydd hi'n ymwybodol o'r buddsoddiad a wnaeth y Llywodraeth o'r gronfa gofal integredig i geisio gwella'r sefyllfa'n gyffredinol. Mae hi'n cyfeirio'n benodol at waith y comisiwn cyfiawnder, ac rwyf innau, fel hithau, wedi darllen yr argymhellion a wnaeth y comisiwn. Mae trafodaethau yn parhau gyda'r barnwr cyswllt teulu dros Gymru, gyda'r Gwasanaeth Cynghori a Chynorthwyo Llys i Blant a Theuluoedd Cymru, a thrwy'r rhwydwaith cyfiawnder teuluol a byrddau cyfiawnder teuluol lleol. Bydd gwaith pellach yn cael ei wneud i gryfhau'r berthynas â'r farnwriaeth yn y maes hwn.

Ond y pwynt ehangach y mae hi'n ei wneud o ran argymhellion y Comisiwn—fe fydd hi wedi clywed datganiad y Prif Weinidog yn y Siambr ar yr argymhellion yn gyffredinol yn ddiweddar, ac fe fydd yna ddadl a chamau eraill yn cael eu cymryd yn y flwyddyn newydd a fydd yn rhoi cyfle i'r argymhellion hynny gael eu hystyried ymhellach ar lawr y Cynulliad hwn. Ond mae'r argymhellion a wneir yn gyfres o argymhellion ystyrlon a phendant iawn ar gyfer cael y system gyfiawnder y mae pobl Cymru'n ei haeddu, ac, yn benodol, i fynd i'r afael â'r mater pwysig iawn hwn o swyddogaeth a phresenoldeb plant sy'n derbyn gofal yn y system cyfiawnder troseddol.

Rwy'n ddiolchgar i'r Cwnsler Cyffredinol am ei ymateb i gwestiwn Janet Finch-Saunders. Tybed a yw ef yn cytuno â mi, er bod y targed o 4 y cant ar gyfer lleihad cyffredinol i'w groesawu ac nad oes unrhyw un ohonom yn dymuno gweld plant yn cael eu derbyn i ofal yn ddianghenraid, ni ddylai nodau cyffredinol fel hyn ddylanwadu ar benderfyniadau sy'n ymwneud â phlant unigol. Mae rhai gweithwyr cymdeithasol rheng flaen wedi dweud wrthyf y gallen nhw fod dan bwysau i beidio â dwyn achosion gofal gerbron mewn rhai amgylchiadau pan ddylen nhw, efallai, fod yn gwneud hynny. Felly, a wnaiff ef gytuno â mi na ddylai'r nodau cyffredinol hynny rwystro awdurdodau lleol rhag cymryd y camau cyfreithiol priodol i amddiffyn plentyn unigol, hyd yn oed os yw hynny'n effeithio ar eu gallu nhw i gyrraedd y targed a osodwyd gan y Llywodraeth, sydd braidd yn artiffisial yn fy marn i?

Wel, nid wyf yn awyddus i grwydro i gyfrifoldebau'r Dirprwy Weinidog o ran polisi yn hyn o beth, ond fe fydd hi'n nodi, rwy'n credu, bod y gwaith sydd ar y gweill yn waith sy'n gweithio ar y cyd gydag awdurdodau lleol yn y maes hwn. Rydym wedi bod yn gwbl glir fel Llywodraeth ein bod ni'n gweithredu'r dull o roi diogelwch yn gyntaf mewn cysylltiad â'r penderfyniadau hyn, yn gyson â'r uchelgais cyffredinol hwn, ac nid oes dim yn bwysicach, wrth gwrs, na'r angen i amddiffyn plant rhag cael eu cam-drin neu eu hesgeuluso. Rwy'n falch o ddweud bod Comisiynydd Plant Cymru wedi cydnabod y dull hwnnw o roi diogelwch yn gyntaf yn ystod y gwaith hwn, a chredaf ei bod hi'n cefnogi'r modd yr ydym yn ceisio cyflawni'r uchelgais hwnnw.

Wrth gwrs, rydym i gyd yn cytuno ein bod yn awyddus i weld gostyngiad diogel yn niferoedd y plant sy'n cael eu derbyn i'r system ofal. Ond mae gwahaniaethau sylweddol yn y ffordd yr ydym ni'n ymdrin â hynny, ac rwy'n siŵr eich bod chi'n ymwybodol bod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi mynegi pryderon sylweddol ynghylch presenoldeb targed o ran niferoedd. Ac, mewn gwirionedd, dywedodd y Comisiynydd Plant wrth ein pwyllgor ni bythefnos yn ôl nad oedd hi'n cefnogi targed o ran niferoedd, er ei bod hi'n cefnogi'r ymdrechion i leihau'n ddiogel niferoedd y plant mewn gofal. Fe fyddwch chi'n ymwybodol, yn ogystal â'r gefnogaeth amodol a roddodd y comisiwn i'r camau i leihau nifer y plant mewn gofal, ei fod wedi dweud yn benodol hefyd y dylid cael cefnogaeth gref i raglen ymchwil a fyddai'n sail i ddiwygio cyfiawnder teuluol a gwasanaethau ataliol cysylltiedig. Dylai fod yn nod cyffredinol i leihau nifer y plant sy'n cael eu derbyn i ofal a darparu tystiolaeth lawer gwell o effaith yr ymyrraeth ar fywyd teuluol. Fe ddylid datblygu polisi hirdymor sy'n rhoi ystyriaeth ofalus i leihau nifer y plant sy'n cael eu cymryd i ofal, a hynny'n dilyn casgliadau'r ymchwil, a'u rhoi nhw ar waith wedyn. Pa sicrwydd a roddwch chi y bydd y Llywodraeth yn cymryd yr agwedd ystyriol honno tuag at bolisi a allai fod yn sensitif ac yn uchel iawn o ran risg?

Rwy'n awyddus i beidio â thresmasu ar faes cyfrifoldebau polisi fy nghydweithiwr yn y Llywodraeth, ond fe wn i fod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi edrych yn ofalus iawn, mae'n amlwg, ar y materion y mae'r Aelod, fel Cadeirydd y Pwyllgor, yn eu nodi yn y Siambr heddiw. Ac fe fyddaf i'n sicrhau bod fy nghydweithiwr yn y Llywodraeth, y Dirprwy Weinidog, wedi clywed y pwyntiau a wnaeth yr Aelod yn y drafodaeth heddiw.