5. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gynyddu nifer y twristiaid sy'n ymweld â Chymoedd De Cymru? OAQ54701

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn. Un o fy mlaenoriaethau wrth gefnogi twristiaeth—. Nid wyf byth yn siŵr pa ffordd i edrych. [Chwerthin.] Rwyf i fod i annerch y Dirprwy Lywydd, os gwnewch chi oddef fy nghefn am funud.

Un o fy mlaenoriaethau yw cefnogi twristiaeth ledled Cymru drwy farchnata, cyllid datblygu cyfalaf ar gyfer busnesau twristiaeth newydd a phresennol a chyllid refeniw ar gyfer prosiectau rhanbarthol. Ers 2014, mae buddsoddiad twristiaeth wedi darparu wyth pecyn cyllid yng Nghymoedd de Cymru, sef cyfanswm o £3.7 miliwn, gan arwain at fuddsoddiad o £11.3 miliwn.

Diolch am eich ateb manwl, Ddirprwy Weinidog. Y mis diwethaf, cafwyd cyhoeddiad calonogol iawn eich bod chi, ynghyd â'ch cyd-Weinidogion, wedi cytuno gyda'ch gilydd i ariannu Sustrans i arwain cais partneriaeth ar gyfer casglu cyllid allanol ynghyd ar gyfer ailagor a gweithredu twneli Aber-nant a'r Rhondda. Fel rwyf wedi'i ddweud o'r blaen, credaf y gallai ailagor y twneli hynny roi hwb sylweddol i dreftadaeth a thwristiaeth feicio yn enwedig. Buaswn yn croesawu eich barn ar hyn a'ch syniadau ynglŷn â pha gamau y gallai Llywodraeth Cymru eu cymryd i sicrhau cymaint o botensial twristiaeth â phosibl pe bai'r twneli hynny'n ailagor.

Wel, fel mae'n digwydd, mae'r ddau adroddiad perthnasol gennyf yma: yr un ar astudiaeth de-ddwyrain Cymru o dwnnel y Rhondda, ac wrth gwrs, yr un sy'n cyfeirio at yr astudiaeth gwmpasu ar gyfer y rhwydwaith beicio cenedlaethol gan ddefnyddio twneli rheilffordd. Byddai twnnel Aber-nant yn darparu cyswllt rhwng cymoedd Aberdâr a Merthyr Tudful; twnnel y Rhondda rhwng Cwm Afan a Chwm Rhondda; twnnel Pennar rhwng Pontllan-fraith a Threcelyn; ac mae posibiliadau gyda thwnnel Brynbuga, sef llwybr hen reilffordd a fyddai'n osgoi ffordd brysur.

Yr hyn rwyf wedi'i wneud yw gofyn i Sustrans arwain gwaith partneriaeth, a ariannwyd gennym yn rhannol, i archwilio'r potensial i ddod â thwneli allweddol yn ôl i ddefnydd. Rwy'n llawn cyffro ynghylch yr hyn sydd wedi digwydd yng Nghaerfaddon a'r cynllun dau dwnnel, sydd hefyd yn yr achos hwnnw'n cynnwys traphont ddŵr. Bydd yr astudiaeth yn adeiladu ar y gwaith a wnaed gan Lywodraeth Cymru yn 2015 a’r gwaith y mae awdurdodau lleol wedi’i wneud ar y rhwydwaith teithio llesol. Bydd astudiaeth Sustrans yn gwahodd rhanddeiliaid allweddol, gan gynnwys Cymdeithas Twnnel y Rhondda, i fod yn rhan o'r bartneriaeth i fwrw ymlaen â hyn.

Credaf y dylai agor twneli at ddefnydd cyhoeddus pellach, yn enwedig ar gyfer beicio, heicio, cerdded a gweithgareddau eraill—er nad i drafnidiaeth fodurol yn amlwg, ac nid er mwyn dod â threnau yn ôl, neu ddim eto, o leiaf—fod yn rhan o swyddogaeth yr adran dwristiaeth.

Weinidog, gan droi at yr awyr, gwyddom na fydd weiren wib yn cael ei gosod ar draws Bae Caerdydd, ond mae Zip World—gwn eich bod yn gwerthfawrogi eu gwasanaethau, maent yn gwneud cymaint yn eich rhan chi o Gymru—wedi edrych ar safle glofa'r Tŵr yn Hirwaun. Ceir safleoedd gwych eraill yn y Cymoedd uwch hefyd lle gellir gosod weiren wib. Oni fyddai’n wych pe gallem agor un a gwahodd brenin y weiren wib, Boris Johnson, i ddod i’w hagor? [Chwerthin.]

Ni allaf ateb cwestiynau a fyddai’n fy arwain i gyfeirio at etholiad cyfredol San Steffan. Rwy'n teimlo'n arbennig o analluog i wneud hyn, wrth gwrs, gan mai un o arglwyddi'r deyrnas wyf fi ac ni chaf bleidleisio yn yr etholiad. Ond dylwn ddatgan buddiant personol hefyd, neu fuddiant cymdogaethol, er nad yw'n fuddiant ariannol, yn Zip World ac yn y buddsoddiadau a wnaed gan fy ffrind a fy nghymydog dros y bryn yn Nant-y-Rhiw yn nyffryn Conwy, Sean Taylor.

Yn wir, rwyf wedi clywed gan yr awdurdod lleol, Rhondda Cynon Taf, a chanddo ef, ei fod wedi ymweld â'r ardal a bod ganddo gryn ddiddordeb mewn buddsoddi mewn weiren wib yn y Cymoedd. Edrychaf ymlaen at weld y prosiect hwnnw'n cael ei gyflwyno. Ni chredaf y gallaf wneud sylwadau pellach ar ei rinweddau. Yn y gorffennol, nid yw wedi gofyn am arian gan fy adran ar gyfer ei fuddsoddiad, o leiaf nid ar raddfa fawr, ond ni allaf wneud sylwadau pellach ar hyn, oherwydd yn amlwg, mae materion cynllunio ynghlwm wrtho.

Ond mae cyflawniad Zip World yn y gogledd wedi trawsnewid yr economi ymwelwyr ac wedi pwysleisio pa mor ddeniadol yw Cymru a'i thirwedd. A gallaf ddweud fy mod wedi anfon fy nghyfarwyddwr cyffredinol yn yr adran dwristiaeth, y cyfryngau a chwaraeon i brofi'r weiren wib ar fy rhan, ac os caf ei enwi yn y Siambr hon, fe wnaeth Mr Jason Thomas hynny gydag urddas.

Mae gan y Rhondda botensial anhygoel o safbwynt twristiaeth, yn enwedig mewn perthynas â beicio. Mae gennym rai o'r dringfeydd gorau a mwyaf prydferth yn y DU. Er enghraifft, mae enillydd y Tour de France, Geraint Thomas, a'i gyd-aelod o'i dîm, Luke Rowe, yn defnyddio dolen Bwlch-Rhigos yn aml i hyfforddi. Cynhyrchais y ddogfen hon yn gynharach eleni, ar y cyd â Sustrans, ac mae'n archwilio'r ffyrdd y gallem gymell beicio yn y Rhondda, nid yn unig i dwristiaid, ond i bobl leol sydd am deithio ar ddwy olwyn am ba reswm bynnag.

Mae seilwaith beicio gwael yn rhwystr mawr. Mewn rhai lleoedd yn y Rhondda, nid yw'n ddiogel teithio i fyny ac i lawr y Rhondda, ac mae'n rhaid gwella hyn, yn enwedig os ydym am wireddu prosiect twnnel y Rhondda, sydd â photensial anhygoel i ddenu twristiaid i'r ardal. Croesawaf yr hyn a ddywedoch chi am dwnnel y Rhondda, ond a allwch ddweud wrthym pa gyllideb a fydd ar gael, a phryd y bydd ar gael, i wella’r llwybrau sy’n arwain at dwnnel y Rhondda, gan fod angen y buddsoddiad hwnnw arnom er mwyn gwneud prosiect twnnel y Rhondda yn hyfyw?

Ni allaf roi ffigurau i chi ar hynny o'r briff sydd gennyf o fy mlaen heddiw, ond fe edrychaf ar hynny. Ond rwyf am ddweud hefyd fod angen i unrhyw waith cysylltiedig fod yn rhan o astudiaeth ddichonoldeb mewn perthynas â datblygu'r twnnel, gan nad yw'n gwneud synnwyr agor twnnel a pheidio â sicrhau bod y mynediad iddo ar y ddwy ochr yn golygu ei fod yn rhan o'r rhwydwaith beicio cenedlaethol.