9. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella tâl ac amodau ar gyfer gweithwyr fferm? OAQ54834

Amddiffynnodd Llywodraeth Cymru yr isafswm cyflog amaethyddol ar ôl i Fwrdd Cyflogau Amaethyddol Cymru a Lloegr gael ei ddiddymu yn 2013. Mae'r panel cynghori ar amaethyddiaeth yn negodi ac yn cynghori Gweinidogion i sicrhau cyfraddau cyflog ac amodau teg i weithwyr fferm, ac yn hyrwyddo gyrfaoedd a datblygu sgiliau amaethyddol.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Hoffwn drafod amodau gwaith yn fanylach, gan y gall ffermydd fod yn lleoedd peryglus i weithio, ac er bod cryn dipyn o gynnydd wedi'i wneud o ran diogelwch mewn sectorau eraill fel adeiladu, mae'r un gwelliant—. Mae llawer iawn o farwolaethau'n dal i ddigwydd ar ffermydd Prydain. Mae’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch wedi adrodd bod chwech o bobl wedi’u lladd ar ffermydd Cymru eleni, gyda chyfartaledd pum mlynedd o bump o bobl y flwyddyn. Nawr, rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi fod marwolaeth un unigolyn yn ormod, ond a fyddech hefyd yn cytuno, wrth i 2019 ddirwyn i ben, y dylai helpu i wella diogelwch ar gyfer gweithwyr fferm fod yn un o weledigaethau'r Llywodraeth hon ar gyfer 2020, ac efallai mai'r flwyddyn nesaf fydd y flwyddyn y byddwch yn canolbwyntio ar leihau nifer marwolaethau gweithwyr fferm i ddim?

Cytunaf yn llwyr fod un farwolaeth, yn amlwg, yn un farwolaeth yn ormod, ac rydym wedi gweld gormod o farwolaethau ar ein ffermydd, yn sicr yn ystod y tair blynedd a hanner ers i mi fod yn y swydd. Mae'n rhywbeth sy'n fy nigalonni'n fawr, ac maent yn lleoedd peryglus. Mae'n rhaid i bobl barchu eu gweithleoedd mewn perthynas â hynny. Mae un neu ddau o gynlluniau ar waith yng Nghymru rwyf bob amser yn fwy na pharod i'w cefnogi. Yn Sioe Frenhinol Cymru, rydym bob amser yn gwneud gwaith ar hyn ac mae'n rhywbeth rwyf am barhau i ganolbwyntio arno, yn amlwg. Mae'n rhaid i mi ddweud, yn fy mhortffolio, y diwydiant pysgota hefyd, rwy'n credu, unwaith eto, gwn ein bod wedi rhoi rhywfaint o arian fel y gellir defnyddio offer i geisio sicrhau bod pobl yn ymwybodol o'r peryglon ac i helpu i'w diogelu.

Wrth gwrs, cafodd gweithwyr fferm yn yr Alban hwb cadarnhaol yr wythnos hon gan y byddant yn cael codiad cyflog o 3 y cant. Yma yng Nghymru, cynigiodd y panel cynghori ar amaethyddiaeth y dylai isafswm cyfraddau tâl ar gyfer gweithwyr amaethyddol gynyddu 1.8 y cant ar draws yr holl fandiau cyflog. [Torri ar draws.] Daeth yr ymgynghoriad ar hyn i ben ar 16 Hydref 2019 ac ni fydd unrhyw grynodeb o'r ymatebion yn cael ei gyhoeddi. Nawr, rwy'n croesawu'r ffaith bod ein gweithwyr fferm yn mynd i gael mwy—[Torri ar draws.] Onid ydynt—?

Parhewch â'ch cwestiwn, Janet Finch-Saunders.

Diolch. Rwy'n sylweddoli ei bod hi'n dymor pantomeim.

Na, nid yw'n dymor pantomeim yma. Parhewch â'ch cwestiwn.

Rwy'n croesawu'r ffaith bod ein gweithwyr fferm yn mynd i gael rhagor o dâl, ond yn amlwg, bydd hyn yn effeithio ar gostau fferm uwch. Pa gamau rydych yn eu cymryd i gydweithredu â phrynwyr i helpu i sicrhau eu bod yn ystyried baich cyflogres fferm uwch wrth bennu prisiau am gynnyrch fferm?

Wel, gan ddychwelyd at y cwestiwn ynghylch cyflogau ein ffermwyr a’n gweithwyr fferm, fel y dywedaf, sefydlwyd y panel cynghori ar amaethyddiaeth gan Lywodraeth Cymru ar ôl i Fwrdd Cyflogau Amaethyddol Llywodraeth y DU ar gyfer Cymru a Lloegr gael ei ddiddymu. Cefais ychydig o gyngor yr wythnos diwethaf gan y panel, ac rwy'n ddiolchgar iawn am eu gwaith manwl, ond, yn anffodus, gall y cyhoeddiad hwyr am yr isafswm cyflog cenedlaethol a'r cyfraddau cyflog byw cenedlaethol ar gyfer 2020 oherwydd yr etholiad cyffredinol olygu y bydd angen i'r panel ailedrych ar yr isafswm cyflog amaethyddol. Rwyf am sicrhau bod gennym dâl ac amodau teg a phriodol ar gyfer ein gweithwyr amaethyddol yma yng Nghymru.

Roedd cwestiwn 10 i fod i gael ei ofyn gan Dawn Bowden, nad yw'n bresennol. [Torri ar draws.]—Rwy'n siarad nawr. Tynnwyd cwestiwn 11 yn ôl. Roedd cwestiwn 12 i fod i gael ei ofyn gan Jayne Bryant, nad yw'n bresennol. Daw hynny â'ch sesiwn gwestiynau i ben, Weinidog. A gadewch i hyn fod yn wers i'r holl Aelodau sy'n cyflwyno cwestiynau, fod y Gweinidog Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig yn arbennig o effeithlon wrth ateb cwestiynau, a gallai pob cwestiwn fod wedi'i ofyn a'i ateb heddiw. Nawr, dyna'r her i'r Gweinidog nesaf.

Ni ofynnwyd cwestiynau 10 [OAQ54815] a 12 [OAQ54839]. Tynnwyd cwestiwn 11 [OAQ54835] yn ôl.