4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am amseroedd aros mewn adrannau damweiniau ac achosion brys? OAQ54897

Nid yw'r perfformiad yn erbyn targedau mynediad adrannau brys ar y lefel rydym ni, y cyhoedd na'r GIG am iddo fod ac rwyf wedi nodi fy nisgwyliad yn glir wrth y byrddau iechyd ynglŷn â'r angen am welliant parhaus. Rydym yn parhau i weithio gyda'r holl randdeiliaid i gefnogi'r gwaith o gyflawni gwelliant system gyfan.

Diolch. Weinidog, mae adrannau damweiniau ac achosion brys wedi gweld degawd o ddirywiad yng Nghymru. Mae canran y cleifion sy'n cael eu gweld o fewn yr amser targed o bedair awr wedi gostwng o 90.9 y cant ym mis Hydref 2009 i 74.4 y cant ym mis Tachwedd 2019. Mae'r seirenau'n sgrechian uchaf ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, sydd wedi gostwng o 93.7 y cant ym mis Hydref 2009 i 72.2 y cant fis Tachwedd diwethaf. Mae'r realiti hyd yn oed yn waeth mewn rhai ysbytai, yn enwedig Ysbyty Glan Clwyd, sef yr adran ddamweiniau ac achosion brys sy'n perfformio waethaf yng Nghymru bellach. Nid yw'r ysbyty hwn erioed wedi cyrraedd y targed o 95 y cant. Pa gamau brys y byddwch yn eu cymryd ar y cyd â phrif weithredwr y bwrdd iechyd i adolygu a diwygio'r adran ddamweiniau ac achosion brys yn Ysbyty Glan Clwyd?

Wel, ni chredaf fod y broblem dan sylw'n ymwneud ag un adran yn unig, ond mae gwaith gwella'n mynd rhagddo ar arweinyddiaeth gan gymheiriaid a chyfnewid rhwng y tair adran yng ngogledd Cymru. Cafwyd ymyrraeth allanol ar y cyd hefyd nid yn unig yn ystod y gaeaf diwethaf, ond y gaeaf hwn yn ogystal. Byddwch hefyd wedi gweld y camau rydym wedi'u cymryd, er enghraifft, gyda'r Groes Goch ac ymyrraeth fferylliaeth ym mhob un o'r adrannau achosion brys. Os edrychwch ar y—[Torri ar draws.]

Parhewch.

Ac os edrychwch ar yr heriau sy'n bodoli ledled y Deyrnas Unedig—[Torri ar draws.]

A gawn ni ganiatáu i'r Gweinidog ymateb i'r cwestiwn, os gwelwch yn dda?

Os edrychwch ar yr heriau ledled y Deyrnas Unedig, fe welwch yr un pwysau'n union ar draws y system, yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, lle mae pob system yn siarad ac yn adlewyrchu'n onest yr heriau sy'n ei hwynebu. Pan edrychwch ar y gwaith y byddaf yn gallu ei gadarnhau yn gynnar eleni ar ddiwygio a gwella gofal brys, credaf y byddwch yn gweld ein bod wedi gwrando ar ein clinigwyr, rydym yn edrych ar ffyrdd newydd o wella, ac wrth gwrs, mae'r datganiad a wneuthum heddiw yn nodi ystod o gamau gwella a fydd yn mynd rhagddynt nid yn unig wrth y drws blaen, ond drwy ein system gyfan. Felly credaf y gallwch weld camau sy'n cael eu cymryd eisoes, a byddaf yn cyhoeddi rhagor dros y misoedd nesaf.

Weinidog, mae'r bwrdd iechyd yn parhau i fod mewn mesurau arbennig, felly mae'r sefyllfa wedi datblygu o dan eich gwyliadwriaeth chi. Bob blwyddyn, rydych yn paratoi ar gyfer pwysau'r gaeaf, a phenawdau diweddaraf y BBC y bore yma oedd, ar gyfer Cymru gyfan, fod 79,150 o oriau wedi'u gwastraffu wrth i griwiau ambiwlansys aros y tu allan i adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae hynny'n cyfateb i naw mlynedd, a llynedd oedd hynny, o ran criwiau'n aros y tu allan i adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae hynny'n digwydd bob blwyddyn, a phob blwyddyn, ymddengys eich bod yn methu cyflawni. Os edrychwn ar y Cofnod ar gyfer yr adeg hon y llynedd, gwn y bydd yr un cwestiynau a'r un atebion yn codi. Pryd y gwelwn y gwelliannau y mae ein hetholwyr yn eu haeddu?

Wel, dyna'n union pam, yn y datganiad a gyhoeddais heddiw, y nodais y gwaith a fydd yn mynd rhagddo i edrych ar argaeledd ambiwlansys. Mae hynny'n ymwneud â rhyddhau ambiwlansys i'r gymuned, ond hefyd, fel rwyf wedi'i ddweud, mae'n rhaid i hynny ymwneud â gwelliannau pellach i sicrhau bod pobl yn mynd drwy'r ysbyty ac allan o'r ysbyty hefyd. Rydym wedi bod yn fwy llwyddiannus nag erioed o ran cadw pobl yn eu cartrefi eu hunain.

O ran ffordd newydd o weithio ym maes gofal brys, arweinir y rhaglen gan Jo Mower, yr arweinydd clinigol cenedlaethol ar gyfer gofal heb ei drefnu, ac rydym wedi buddsoddi yn y rhaglen honno. Mae hi wedi gweithio gyda'i chymheiriaid mewn adrannau brys ledled y wlad i edrych ar yr hyn y mae hynny'n ei olygu i'r adrannau hynny, a rhaid cysylltu hynny wedyn â'r hyn y mae'n ei olygu i'r system gyfan. Felly, fy nisgwyliad yw ein gweld yn gwneud mwy na darparu gofal ar yr adeg hon yn unig a chael ateb tymor byr; mae angen ateb mwy hirdymor arnom hefyd. Oherwydd ni fuaswn yn esgus wrth unrhyw Aelod yn y lle hwn, ni waeth beth fo'u plaid, fy mod yn hyderus ac yn fodlon ynglŷn â lefel gyfredol y perfformiad yn ein system ddamweiniau ac achosion brys—rwy'n dweud hynny wrth y staff sy'n gweithio ynddi a'r pwysau y maent yn ei deimlo, ond wrth y bobl hefyd. Ac yn wir, roedd y sgwrs a gefais gyda chlaf yn adran ddamweiniau ac achosion brys Treforys yn atgyfnerthu hynny. Mae cefnogaeth a dealltwriaeth wych ymhlith y cyhoedd ynglŷn â'r pwysau ar y system, ond yr hyn y maent yn dymuno ei gael mewn gwirionedd yw gwelliant, a dyna'n union rwy'n dymuno ei gael hefyd.