2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am ddatganoli trethi ymhellach, yn unol ag argymhelliad Comisiwn Silk? OAQ54983

Diolchaf i Mike Hedges am hynna. Llywydd, er bod treth trosglwyddo tir, treth gwarediadau tirlenwi a chyfraddau treth incwm Cymru wedi cael eu hamsugno'n llwyddiannus fel cyfrifoldebau sydd wedi eu datganoli i Gymru, mae Llywodraeth y DU yn parhau i wrthod argymhelliad Silk o ran toll teithwyr awyr, er gwaethaf yr holl dystiolaeth sy'n cefnogi ei datganoli.

Roeddwn i eisiau siarad am y doll teithwyr awyr a'r ardoll agregau. Mae'r rheswm pam na allem ni gael datganoli'r ardoll agregau yn dod i ben am un eiliad wedi 11 p.m. ddydd Gwener. Felly, a allwn ni ddisgwyl, am ddau eiliad wedi 11 p.m., i'r ardoll agregau gael ei datganoli? Ac a ydych chi wedi cael unrhyw drafodaeth bellach ynghylch datganoli'r doll teithwyr awyr?

Diolchaf i Mike am y ddwy enghraifft yna, a chafodd y ddwy eu hystyried gan Gomisiwn Silk. Fel y mae Mike Hedges yn gwybod, ac wedi cyfeirio ato, Llywydd, roedd yr ardoll agregau yn destun ymgyfreitha helaeth ar lefelau Ewropeaidd a domestig. Cafodd hynny i gyd ei ddatrys ym mis Chwefror y llynedd, a chyhoeddodd Llywodraeth y DU adolygiad o'r ardoll agregau, a disgwyliwyd i hwnnw gael ei gyhoeddi yn yr hydref. Ni chafodd ei gyhoeddi oherwydd yr etholiad cyffredinol; rydym ni'n disgwyl erbyn hyn y bydd yr adolygiad hwnnw'n cael ei gyhoeddi ochr yn ochr â'r gyllideb ar 11 Mawrth. Ceir synergedd cryf rhwng y cyfrifoldebau amgylcheddol a gyflawnir yma yng Nghymru a'r ardoll agregau, sydd, wedi'r cyfan, yn dreth amgylcheddol, a byddai gosod y ddwy gyfres o gyfrifoldebau gyda'i gilydd yn gwneud synnwyr da iawn. Ceir rhai cymhlethdodau yr ydym ni'n disgwyl i'r adolygiad roi sylw iddyn nhw. Mae'n dreth sy'n lleihau, ac mae'n bosibl y bydd cyfran Cymru o agregau'r DU yn lleihau hefyd. Mae problemau sylweddol o ran data yn gysylltiedig â hi, ac, wrth gwrs, ni fydd yn dod â mwy o arian i Gymru, oherwydd byddai unrhyw arian y byddem ni'n ei gael trwy ardoll agregau yn destun gostyngiad i'r grant bloc. Serch hynny, mae'r ddadl o'i phlaid yn un gref, ac edrychwn ymlaen at gyhoeddiad yr adolygiad.

Cyn belled ag y mae'r doll teithwyr awyr yn y cwestiwn, mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi adolygiad o honno hefyd, yn rhan o'i gweithgareddau Flybe, a disgwylir i hwnnw gael ei gyhoeddi ochr yn ochr â chyllideb mis Mawrth hefyd. Nid oes dim o hynny'n gofyn am ragor o gyfiawnhad dros ddatganoli'r doll teithwyr awyr i Gymru. Dadleuwyd yr achos yn drylwyr yn Silk, ac fe'i dadleuwyd yn drylwyr yn adroddiad y Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig, dan gadeiryddiaeth David T.C. Davies, y Dirprwy Weinidog yn Swyddfa Cymru erbyn hyn. Rydym ni'n edrych ymlaen at weld Llywodraeth y DU yn rhoi i Gymru yr hyn sydd eisoes wedi ei ddatganoli i'r Alban a Gogledd Iwerddon; nid oes unrhyw esgus dros beidio â dod â'r dreth honno i Gymru, fel yr argymhellodd comisiwn Silk.

Prif Weinidog, prin y mae eich adain chi o'r Blaid Lafur yn adnabyddus am dorri trethi. A dweud y gwir, rydych chi'n cael eich ystyried yn fwy fel unigolyn a allai fod eisiau eu codi. Pa sicrwydd allwch chi eu rhoi i bobl sy'n gweithio'n galed yng Nghymru, ac, yn wir, y busnesau hynny ledled Cymru, os caiff trethi pellach eu datganoli i Gymru, nad yw eich Llywodraeth yn mynd i'w codi yn hytrach na thorri'r baich i bobl fwrw ymlaen â'u bywydau?

Rhoddaf y sicrwydd hwn, Llywydd, y bydd unrhyw drethi sy'n dod i Gymru yn cael eu hystyried yn ofalus, ac y bydd unrhyw benderfyniadau yn cael eu gwneud yn y fan yma, ar lawr y Cynulliad Cenedlaethol—na fyddan nhw'n cael eu gwneud gan y Llywodraeth, y byddan nhw'n yn cael eu gwneud gan y Cynulliad Cenedlaethol. A phan ddaeth i'r dreth ar drosglwyddo tir, wrth gwrs, torrwyd y dreth honno gennym ar gyfer mwyafrif helaeth yr achosion o brynu tai yma yng Nghymru. Torrwyd elfen fusnes y dreth ar drosglwyddo tir gennym, fel bod y mwyafrif llethol o fusnesau bach yn talu cyfradd dreth is yma yng Nghymru nag yr oedden nhw pan oedd ei Lywodraeth ef yn gyfrifol amdani. Bydd pobl yn edrych ar yr hyn a wnaethom, yn hytrach na'r hyn y mae'r Aelod yn ei honni, ac yn canfod bod llawer mwy o sylwedd i'n gweithredoedd ni na'i eiriau ef.

Rwy'n siŵr y bydd y Prif Weinidog yn cytuno â mi ei bod hi braidd yn rhyfedd bod y Blaid Geidwadol bob amser yn siarad am dreth fel pe byddai'n rhywbeth ofnadwy. Pe na byddem ni'n talu trethi ni fyddai gennym ni wasanaethau cyhoeddus. Rydym ni i gyd yn gwybod bod angen buddsoddi yn ein gwasanaethau cyhoeddus yn y dyfodol.

Mewn ymateb i Mike Hedges, soniodd y Prif Weinidog am y doll teithwyr awyr a'r ardoll agregau. Gwn y bydd y Prif Weinidog, fel minnau, yn gresynu'r hyn sy'n mynd i ddigwydd nos Wener yr wythnos hon, ond mae'n mynd i ddigwydd. A gaf i awgrymu i'r Prif Weinidog y gallai hwn fod yn gyfle i edrych ar rai trethi eraill y gallem ni fod eisiau ceisio eu datganoli, y tu hwnt i Silk? Rwy'n meddwl yn benodol efallai am y gallu i amrywio'r dreth gorfforaeth, na fyddai wedi bod yn bosibl o fewn yr Undeb Ewropeaidd; gan geisio y gallu i amrywio TAW o bosibl, a allai helpu i dyfu rhai o'n busnesau lleol a chynhenid ein hunain.

Rwy'n sylweddoli, wrth gwrs, Llywydd, bod y Prif Weinidog yn yr ystyr hwn ar drugaredd y Llywodraeth Geidwadol yn Llundain. Ond tybed a fyddai'n cytuno â mi y dylem ni, yn ystod cyfnod sy'n siŵr o fod yn anodd yn economaidd i Gymru, fod yn uchelgeisiol ynghylch ceisio'r ysgogiadau y bydd eu hangen arnom ni i ddiogelu ein heconomi rhag rhai o'r effeithiau negyddol posibl.

Diolchaf i Helen Mary Jones am hynna, ac wrth gwrs rwy'n cytuno â'i chyfraniad cyntaf. Y trethi yr ydym ni'n eu talu yw'r tâl mynediad i gymdeithas wâr. Pe na byddai gennym ni drethi ac nad oeddem ni'n eu talu yna ni fyddai gennym ni'r gwasanaethau yr ydym ni'n siarad amdanyn nhw drwy'r amser ar lawr y Cynulliad hwn, ac y mae'r Aelodau gyferbyn yn annog rhagor o fuddsoddiadau a mwy o wariant arnyn nhw yn barhaus, gan ddyfeisio cynlluniau ar yr un pryd i'n hamddifadu ni o'r hyn sydd ei angen arnom er mwyn gallu gwneud hynny.

Gwn y bydd o ddiddordeb i Helen Mary Jones wybod bod swyddogion Trysorlys Cymru wedi cynnal cyfarfod yma yng Nghaerdydd yn gynharach y mis hwn a oedd yn cynnwys y Trysorlys, Llywodraeth yr Alban a Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon, a oedd yn weithdy i edrych ar ffyrdd cyffredin newydd y gallai trethi newydd gael eu datganoli o fewn y Deyrnas Unedig. Ac roedd y drafodaeth honno'n un gynhyrchiol, a bydd yn helpu mewn rhai ffyrdd ymarferol eraill lle y gall cyfleoedd newydd a allai ddod i'n rhan yn y dyfodol gael eu llywio drwy beirianwaith y Deyrnas Unedig.