6. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i ysgogi'r economi yng Ngogledd Cymru? OAQ55128

Wel, rydym yn ysgogi economi gogledd Cymru mewn sawl ffordd. Rydym yn parhau i fuddsoddi mewn pobl, lleoedd, busnesau a seilwaith, fel yr amlinellwyd yn y cynllun gweithredu ar yr economi. Mae fy rôl fel Gweinidog gogledd Cymru hefyd yn sicrhau bod gan y rhanbarth lais cryf yn y Llywodraeth ac yn y Cabinet.

Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Mae gadael yr UE yn golygu y gallwn agor porthladdoedd rhydd newydd a all gynnig y buddion trethi a thollau a gysylltir yn draddodiadol â phorthladdoedd o'r fath. O dan reolau cymorth gwladwriaethol yr UE, ataliwyd porthladdoedd rhydd newydd rhag cynnig manteision o'r fath, gan eu gwneud yn rhydd mewn enw'n unig i bob pwrpas. Mae'n ymddangos bod Llywodraeth San Steffan yn awyddus i sefydlu nifer o borthladdoedd rhydd newydd yn y DU gan ein bod wedi gadael yr UE. A ydych yn cytuno â mi y gallai porthladd rhydd yng ngogledd Cymru ddod ag adfywiad economaidd a chyflogaeth sy'n fawr eu hangen i’r ardal, ac a wnewch chi alw ar Lywodraeth y DU i sicrhau bod o leiaf un o’r porthladdoedd rhydd newydd yng ngogledd Cymru? 

Rydym yn parhau i fod â meddwl agored am borthladdoedd rhydd, ond gadewch imi fod yn hollol glir, wrth ateb yr Aelod, ynglŷn â’r hyn na ddylai porthladdoedd rhydd fod yn ein barn ni. Ni ddylent fod yn fodd o ostwng safonau o ran cyflogaeth, iechyd na'r amgylchedd—ddim o gwbl. Ni ddylid eu defnyddio ychwaith mewn ffordd sy'n symud gweithgarwch o borthladdoedd ac ardaloedd menter presennol. Nawr, mae'r Aelod yn ymwybodol iawn y gallai porthladd Caergybi, ardal ddiwydiannol Glannau Dyfrdwy a llawer o ganolfannau gweithgarwch yng ngogledd Cymru gael eu bygwth yn sgil sefydlu porthladd rhydd pe na bai'n cael ei wneud yn y modd cywir. Ac felly, er ein bod yn parhau i fod â meddwl agored, byddai'n rhaid i mi ddweud wrth yr Aelod na ddylid eu croesawu fel syniad heb roi ystyriaeth ofalus iawn iddynt yn gyntaf. 

Un mater sy'n parhau i gael ei godi gyda mi gan fusnesau yn Aberconwy yw'r prinder sgiliau. Mae hon yn broblem ledled Cymru, gyda 92 y cant o uwch arweinwyr busnes yn nodi anawsterau i gyflogi gweithwyr sydd â'r sgiliau gofynnol. Felly, i ysgogi twf sgiliau, rwyf wedi galw yn y gorffennol am greu athrofa dechnoleg yng ngogledd Cymru. Er bod Llywodraeth y DU eisoes wedi ymrwymo i sefydlu 12 athrofa dechnoleg ledled Lloegr, nododd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru y canlynol wrth y North Wales Weekly News: mae capasiti yn yr ystâd addysg bellach bresennol i ddarparu dysgu rhagorol mewn pynciau fel peirianneg a'r maes digidol yn agos at gartrefi pobl yn y gogledd. Felly, o ystyried y gwrthwynebiad ymddangosiadol i greu athrofa, buaswn yn ddiolchgar pe gallech egluro lle mae'r 'capasiti' hwn y cyfeiriwyd ato a pha gamau rydych yn eu cymryd i adeiladu ar hynny. Diolch.

A gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei chwestiwn? Mae'n ymwneud yn bennaf â chyfrifoldebau'r Gweinidog addysg, oherwydd mae'n trafod sefydliadau addysg bellach, wrth gwrs. Fodd bynnag, ar sgiliau yn gyffredinol, buaswn yn dweud nifer o bethau. Yn gyntaf, bydd prinder sgiliau yn gwaethygu mewn rhai meysydd o ganlyniad i'r ffaith ein bod yn gadael yr UE; dyna'n bendant yw'r hyn y mae busnesau yn ei ddweud wrthyf. Yn ail, mae Grŵp Llandrillo Menai'n gwneud gwaith anhygoel fel un o'n darparwyr sgiliau pwysicaf yng Nghymru, yn diwallu anghenion yr economi leol. Ac yn drydydd, mewn perthynas â'r syniad o greu athrofa dechnoleg yn benodol, buaswn yn falch o ystyried creu athrofa dechnoleg ar gyfer gogledd Cymru. Credaf fod hwn yn fater sydd wedi'i drafod eisoes. Os caiff cynigion eu cyflwyno i'r Llywodraeth, byddem yn ceisio cefnogi'r broses o ddatblygu achos busnes.

Weinidog, mae'r meiri metro Steve Rotheram ac Andy Burnham yn ystyried defnyddio eu cyllidebau i hybu twf diwydiant yn eu hardaloedd. Rydym angen yr hyblygrwydd yng ngogledd Cymru i fod yn rhan o'r ymgyrch hon a denu prosiectau fel hybiau logisteg Heathrow ac ail Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch i Alun a Glannau Dyfrdwy. Weinidog, pryd y bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi cyllidebau rhanbarthol a fydd yn rhoi inni'r arian, yr hyblygrwydd a'r pŵer i gaffael prosiectau o'r fath ac i'n galluogi i weithio ar y cyd ac yn uniongyrchol gyda gogledd-orllewin Lloegr? Ac yn olaf, Weinidog, a ydych yn cytuno â mi y bydd datganoli pŵer ac arian i ogledd Cymru yn dechrau mynd i'r afael â'r rhaniad rhwng y gogledd a'r de a deimlir mor aml gan fy etholwyr yn Alun a Glannau Dyfrdwy?

A gaf fi ddiolch i Jack Sargeant am ei gwestiynau a dweud, boed yn real neu'n ganfyddedig, fod y rhaniad rhwng y gogledd a'r de yn fater rwy'n benderfynol o fynd i'r afael ag ef? O ran y berthynas sydd gennym â gogledd-orllewin Lloegr, a gaf fi gofnodi cymaint o argraff y mae'r meiri metro Steve Rotheram ac Andy Burnham wedi'i wneud arnaf yn ystod y blynyddoedd diwethaf? Mae eu hymgysylltiad â Llywodraeth Cymru wedi bod yn eithaf syfrdanol. Mae penderfyniad y ddau ohonynt wrth wella'r rhagolygon ar gyfer eu dinasyddion, i'w edmygu'n fawr, ac rwy'n dymuno pob lwc iddynt yn yr etholiadau eleni.

O ran y buddsoddiad a fydd yn cael ei wneud drwy gyllidebau dangosol rhanbarthol, gallaf sicrhau'r Aelod y byddaf yn gwneud datganiad o gwmpas 10 Mawrth eleni ynghylch cyllidebau dangosol rhanbarthol, a chredaf ei bod yn gwbl briodol fod gennym dryloywder o ran ariannu a buddsoddi. Bydd hynny, yn ei dro, yn helpu i fynd i'r afael â'r rhaniad gwirioneddol neu ganfyddedig rhwng y gogledd a'r de.

Yn y cyfamser, gallaf hefyd sicrhau'r Aelod ein bod yn bwrw ymlaen â'r £1 biliwn o fuddsoddiadau trafnidiaeth yng ngogledd Cymru. Rydym eisoes wedi sefydlu'r Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch, ac rydym bellach yn bwriadu sefydlu'r ail Sefydliad Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch yng Nglannau Dyfrdwy. Rydym yn bwrw ymlaen â phrosiect porth Wrecsam. Byddwn yn gwella pob gorsaf yng ngogledd Cymru. Ac o ganlyniad i'n hymdrechion dros y blynyddoedd diwethaf, mae'r gyfradd ddiweithdra yng ngogledd Cymru yn is nag erioed, ac yn is na chyfartaledd Cymru a'r DU.