Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar wasanaethau mamolaeth a gwelliannau llywodraethu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg. Dwi'n galw ar y Gweinidog iechyd i wneud ei ddatganiad—Vaughan Gething.

Diolch, Llywydd. Roeddwn eisiau manteisio ar y cyfle heddiw i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y cynnydd o ran gwella gwasanaethau mamolaeth a threfniadau llywodraethu o ansawdd ehangach ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg. Roeddwn yn credu ei bod yn arbennig o bwysig fy mod yn sicrhau pawb, er bod yn rhaid i ni o reidrwydd roi cymaint o sylw i reoli'r pandemig COVID sy'n dal yma, ein bod hefyd wedi parhau i ganolbwyntio ar feysydd pwysig fel y maes hwn. Roeddwn yn arbennig o awyddus i roi sicrwydd i fenywod a theuluoedd yr effeithiwyd arnynt fod hyn yn wir, a bod y camau a roddais ar waith y llynedd i sicrhau'r gwelliannau gofynnol a pharhaus mewn gwasanaethau mamolaeth wedi parhau dros y cyfnod anodd hwn.

Ar 28 Medi, cyhoeddais y pedwerydd adroddiad diweddaru gan banel goruchwylio annibynnol y gwasanaethau mamolaeth. Mae'r panel wedi parhau i chwarae rhan hanfodol wrth roi'r sicrwydd allanol angenrheidiol bod gwelliannau cynaliadwy yn cael eu gwneud mewn modd amserol a thryloyw. Fe'm calonogwyd yn fawr felly o weld y panel yn cadarnhau bod cynnydd pellach wedi'i wneud dros y chwe mis diwethaf, ac yn arbennig eu hasesiad bod y bwrdd iechyd wedi gwneud yn hynod o dda i gynnal momentwm yn wyneb her COVID-19. Nid wyf yn tanamcangyfrif yr hyn a gyflawnwyd, a hoffwn ddiolch i'r holl staff a oedd yn rhan o'r gwaith hwnnw.

Rwyf yn derbyn ac yn cydnabod bod proses sicrwydd y panel wedi cael rhai cyfyngiadau, fel y maen nhw eu hunain wedi dweud, tra bod y cyfyngiadau COVID yn parhau—yn enwedig eu bod yn methu â chael cyswllt wyneb yn wyneb â menywod a theuluoedd yn ogystal â staff i glywed yn uniongyrchol ganddynt am eu profiadau. Bydd y panel yn ailedrych ar feysydd allweddol unwaith y gellir llacio'r cyfyngiadau er mwyn sicrhau bod y newidiadau wedi'u gwreiddio ac yn gynaliadwy.

Yn amlwg, bu'n rhaid gohirio rhai agweddau eraill ar wella hefyd yn ystod y cyfnod hwn, megis rhaglenni datblygu diwylliannol ac arweinyddiaeth. Bydd angen ailddechrau'r rhain cyn gynted â phosibl, ond yn amlwg, o ystyried y pwysau presennol, rhaid i ni fod yn realistig ynghylch pryd y gallai hynny ddigwydd. Mae'n anffodus hefyd y bu rhaid i ganolfan eni Tirion yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg gau dros dro oherwydd cyfyngiadau staffio yn ystod uchafbwynt cychwynnol COVID. Yn anffodus, bu'n rhaid gohirio unwaith eto gynlluniau i ailagor y ganolfan yr wythnos diwethaf o ystyried yr achosion presennol. Fodd bynnag, bydd y bwrdd iechyd yn adolygu hyn yn rheolaidd ac maen nhw'n benderfynol o ailagor y ganolfan cyn gynted ag y bydd yn ddiogel gwneud hynny.

Heddiw, roeddwn hefyd eisiau rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y cynnydd yn y rhaglen adolygu clinigol. Ar hyn o bryd mae hyn yn cynnwys adolygu'r gofal a ddarperir i fenywod a babanod mewn tri chategori diffiniedig rhwng mis Ionawr 2016 a mis Medi 2018. Mae hyn yn cynnwys gofalu am fenywod, yn enwedig y rhai yr oedd angen eu derbyn i ofal dwys, babanod a oedd, yn anffodus, yn farwanedig neu a fu farw yn y cyfnod newyddenedigol, yn ogystal ag agweddau eraill ar ofal newyddenedigol. Erbyn hyn mae tua 160 o achosion yn cael eu hadolygu, gyda'r nifer wedi cynyddu'n bennaf oherwydd hunanatgyfeiriadau gan fenywod yn gofyn am adolygiad o'u gofal. Mae fy ymrwymiad i fenywod i adolygu eu gofal os oes ganddynt bryder, yn parhau, ac mae proses sefydledig ar waith ar gyfer ystyried ceisiadau hunanatgyfeirio o'r fath.

Felly, mae'r rhaglen adolygu clinigol yn helaeth ac mae'r gwaith wedi parhau heb unrhyw oedi yn ystod yr achosion o COVID. Mae hynny ynddo'i hun yn dyst i ymrwymiad pawb sy'n rhan o hyn. Mae'r panel yn agos at gwblhau adolygiadau'r categori mamolaeth, ac yn ystod yr wythnosau nesaf bydd y panel yn ysgrifennu at y menywod yr effeithir arnynt i rannu eu canfyddiadau â hwy. Yn dilyn hyn, byddan nhw wedyn yn cynhyrchu dadansoddiad thematig o'u canfyddiadau a'u hargymhellion, gyda'r nod o wneud hynny erbyn diwedd y flwyddyn galendr hon. Ar ôl imi ei dderbyn, byddaf wrth gwrs yn ei gyhoeddi, fel gyda holl adroddiadau'r panel.

Mae'r panel wedi pwysleisio'r angen i'r bwrdd iechyd sicrhau bod y dulliau angenrheidiol ar waith i gefnogi menywod, teuluoedd a staff wrth i ganfyddiadau'r adolygiadau clinigol ddechrau dod i'r amlwg. Hoffwn ddiolch hefyd i'r menywod a'r teuluoedd hynny sy'n gysylltiedig am eu hamynedd a'u dealltwriaeth wrth i'r gwaith barhau i fynd rhagddo. Rwy'n sylweddoli ei bod yn anodd aros am ganlyniad yr adolygiad a'r pryder y gallai hyn ei greu. Mae'n bwysig bod y broses hon yn arbenigol, yn drylwyr ac yn canolbwyntio ar brofiadau'r bobl hynny sy'n defnyddio'r gwasanaethau. Yn anffodus, mae hyn yn golygu y bydd yn cymryd peth amser i bob menyw a theulu gael eu hadborth unigol.

Mae'r bwrdd iechyd wedi parhau i wneud cynnydd gyda'i drefniadau ansawdd a llywodraethu ehangach fel rhan o'r gofynion ymyrraeth a dargedir. Maen nhw wedi rhoi model gweithredu newydd ar waith sy'n seiliedig ar ardal dan arweiniad clinigol. Rwyf yn falch o weld y byddan nhw'n lansio eu fframwaith gwerthoedd ac ymddygiad newydd yn ddiweddarach yr wythnos hon. Mae hynny'n dilyn ymgysylltu helaeth â staff, cleifion a rhanddeiliaid.

Mae'r rhain yn gamau pwysig i ddangos eu bod yn sefydliad sydd wir yn cael ei lywio gan ansawdd, yn agored ac yn un sy'n dysgu. Mae'r ffordd agored a thryloyw y maen nhw wedi ymateb i'r achosion presennol a difrifol o'r COVID yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn enghraifft arall o hyn. Nid wyf yn credu y bydd yr un ohonom yn tanamcangyfrif yr effaith y mae hyn wedi'i chael ar ein staff, na'u hymrwymiad i wneud eu gorau glas dros y cymunedau y maen nhw'n eu gwasanaethu.

Deallaf hefyd y bydd Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ac Archwilio Cymru yn gwneud gwaith dilynol yn ystod y misoedd nesaf i asesu cynnydd o'i gymaru â'r argymhellion a wnaethant yn yr adolygiad llywodraethu ansawdd y llynedd. Bydd hwn yn ddarn pwysig o waith i roi sicrwydd allanol i ni ynglŷn â graddau'r cynnydd sy'n cael ei wneud.

Mae'n amlwg bod gwaith sylweddol i'w wneud o hyd. Serch hynny, rwyf yn obeithiol y bydd cynnydd yn parhau i gael ei wneud, yn enwedig o ystyried yr ymrwymiad y mae'r bwrdd iechyd a'i staff wedi'i ddangos, yn ystod y cyfnod eithriadol o heriol yr ydym i gyd yn byw drwyddo. Diolch, Llywydd.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad, ac mae mor briodol bod y datganiad hwn yn cael ei wneud yr wythnos hon, o gofio bod hi'n Wythnos Genedlaethol Ymwybyddiaeth Colli Babanod, fel y disgrifiwyd ac y crybwyllwyd yn y datganiad busnes a, chredaf, rai cwestiynau a wnaeth y Prif Weinidog ateb hefyd. Rwyf hefyd yn falch o weld y cynnydd sy'n cael ei wneud gan y panel adolygu ac rwy'n ddiolchgar am y briff yr oedd Aelodau wedi gallu ei gael tua phythefnos yn ôl gyda'r panel hwnnw.

Hoffwn ofyn cyfres o gwestiynau i'r Gweinidog ynglŷn â'i ddatganiad: cyfeiriodd, yn amlwg, at yr achosion presennol o COVID-19 yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg, ond hefyd mae achosion yn effeithio ar y ddau ysbyty arall sydd yn ardal bwrdd iechyd Cwm Taf. Byddwn yn ddiolchgar i ddeall os effeithiwyd ar wasanaethau mamolaeth o gwbl, ac a yw mamau beichiog a theuluoedd yn cael lefel wahanol o wasanaeth oherwydd yr achosion hyn, gan fod cyfyngiadau arbennig wedi'u rhoi ar waith ar gyfer gwasanaethau eraill yn yr ysbytai? Felly, pe gallech egluro hynny. Hoffwn ddeall hefyd, pan grybwyllwyd y cyfyngiadau staffio hynny yn y ganolfan eni oherwydd y camau cynharach a gymerwyd oherwydd yr achosion o COVID—a all roi sicrwydd nad yw'r cyfyngiadau staffio hynny bellach ar waith ac, unwaith y bydd amgylchiadau arferol yn ôl, nid oes rheswm pam na allai'r ganolfan eni gyflawni ei swyddogaeth lawn o ran cefnogi mamau beichiog?

Hoffwn ddeall hefyd, os yn bosibl, pa lefel o gymorth y mae'n deall y mae'r bwrdd iechyd yn ei rhoi ar waith i deuluoedd y mae'r digwyddiad ofnadwy hwn mewn gofal mamolaeth wedi effeithio arnynt yn ardal Cwm Taf, ynghyd â'r cymorth i staff, yn enwedig o ran yr adolygiadau categori mamau, yn amlwg, y tynnodd sylw atynt, fyddai ar gael cyn y Nadolig. Mae'n hanfodol bod y teuluoedd, yn ogystal â'r staff, yn amlwg, yn cael eu cynorthwyo pan ddaw'r adolygiadau hynny allan a bod rhai o'u casgliadau'n dod yn gyhoeddus.

Yn yr un modd, pan sonia am yr adolygiad clinigol yn dechrau dod i'r amlwg-ac rwy'n deall yn iawn, yn amlwg, y sefyllfa bresennol ac y bydd oedi cyn cyflwyno rhywfaint o'r wybodaeth hon, ond a allai ymhelaethu mwy ar faint o amser y mae'n credu y gallai'r broses adborth ei gymryd? Dywedodd y bydd yn cymryd ychydig mwy o amser na'r hyn y dymunai yn ei ddatganiad, ond credaf pe gallai egluro faint o amser yr ydym yn sôn amdano, yn sicr o safbwynt Aelod o'r Senedd sy'n cynrychioli'r ardal hon, byddai'n ddefnyddiol wrth ymgysylltu ag etholwyr pe gallem ddeall faint o amser y mae'n ei ragweld neu y mae'r panel adolygu yn ei ragweld.

Ac, yn olaf, o ran gwasanaethau mamolaeth yn fwy cyffredinol ledled Cymru, a all roi sicrwydd bod y materion yn ardal Cwm Taf—a gwn ei fod wedi rhoi'r sicrwydd hwn o'r blaen, ond mae'n amlwg bod rhywfaint o amser wedi mynd heibio erbyn hyn—a all roi sicrwydd i ni nad yw gwasanaethau mamolaeth mewn rhannau eraill o Gymru yn dioddef yr un problemau a gafodd Cwm Taf, sef diffyg llywodraethu, diffyg goruchwyliaeth a arweiniodd at ganlyniadau mor drasig i lawer o deuluoedd ag aelod beichiog ar yr hyn a ddylai fod wedi bod yn un o'r achlysuron mwyaf llawen y byddai unrhyw un yn ei brofi yn ei fywyd? Diolch, Llywydd.

Diolch am y cwestiynau. O ran y darlun eang o wasanaethau mamolaeth ledled Cymru, mae'r sicrwydd rheolaidd y mae adran y prif nyrs yn ei roi o ran gwasanaethau bydwreigiaeth yn dangos bod pryderon yn cael eu trin yn briodol ar draws y gwasanaeth, a bod gwasanaethau mamolaeth yn ddiogel. Ac rwy'n gobeithio bod hynny'n ddefnyddiol o ran darparu'r sicrwydd hwnnw yn sgil yr ymgysylltu rheolaidd a gawn drwy'r prif swyddog nyrsio â gwasanaethau bydwreigiaeth.

O ran yr amser ar gyfer adolygiadau archwiliadau clinigol, ni allaf ac ni fyddaf yn rhoi cyfnod amser pendant, oherwydd rhan o'r her, fel y dywedais yn fy natganiad, yw ein bod wedi gweld cynnydd ac wedi disgwyl i rhwng 140 a 160 o adolygiadau gael eu hadolygu, ac mae'n bosibl y bydd mwy o fenywod a'u teuluoedd yn dod ymlaen. A chredaf na fyddai'n ddefnyddiol i mi osod yr hyn a fyddai'n anochel yn cael ei ystyried yn darged i'r adolygiadau hynny ddod i ben, a'r peth pwysicaf mewn gwirionedd yw i'r adolygiadau ddod i ben. Byddwn yn dysgu mwy wrth i ni fynd drwy gam cyntaf y tri chategori ac, fel y dywedais, yr oeddwn yn gallu dweud heddiw y dylai'r categori cyntaf hwnnw adrodd erbyn diwedd y flwyddyn galendr hon. Ond fy mhrofiad i yw, unwaith y byddwch yn dechrau gosod fframiau amser ar gyfer gwaith a ddylai gael ei arwain gan y dystiolaeth, ac y dylid ei arwain drwy roi ystyriaeth briodol mewn ffordd sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn, yna mae pwysau amser ei hun yn arwain at effaith annefnyddiol iawn ar deuluoedd ac ar staff.

Mae hynny'n mynd yn ôl at y pwynt am gymorth i deuluoedd, ac rwy'n falch eich bod wedi'i godi, oherwydd mae gennym linell gymorth bwrpasol. Rydym hefyd wedi gallu cael rhywfaint o gefnogaeth gan Sands sy'n elusen, fel y gwyddoch, sy'n ymdrin â cholli babanod, ac mae'r cymorth hwnnw ar gyfer teuluoedd y bydd angen cymorth arnynt. I lawer o deuluoedd, yn anffodus, er eu bod ar y naill law yn edrych ymlaen at gael adolygiad annibynnol o'r gofal y maen nhw a'u teuluoedd wedi'i gael—ac mae'n bwysig cydnabod nad oedd pob teulu yn y 160 o adolygiadau wedi colli plentyn—gan ddeall y byddant, llawer ohonynt, yn ail-fyw profiadau anodd. Felly, mae'n bwysig iddyn nhw gael eu cynorthwyo, a dyna pam y mae'r gefnogaeth benodol honno gennym ar waith.

Bydd angen i ni hefyd gynorthwyo staff a fydd, unwaith eto, yn gweld hyn fel cyfnod anodd o bosibl. Ac fel y cofiwch o adroddiadau blaenorol, ymyrrodd y bwrdd iechyd wrth edrych eto ar ddiwylliannau'r gweithle, a dealltwriaeth o sut y mae rhai o'r ymddygiadau a nodwyd â manylder anodd iawn yn adroddiad cyntaf y panel, sut yr aed i'r afael â'r rheini a symud ymlaen mewn modd cadarnhaol.

Fe wnaethoch chi ofyn cwestiwn am effeithiau COVID ar wasanaethau mamolaeth ac, yn benodol, yn y bwrdd iechyd hwn gyda gweithgarwch, o gofio bod yna nifer o heintiau a gafwyd mewn ysbytai a hefyd COVID sy'n dod i mewn o'r gymuned. Yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg, mae canolfan Tirion yn dal ar gau, fel y dywedais yn fy natganiad, felly nid wyf yn disgwyl i'r uned honno dan arweiniad bydwragedd agor nes ei bod yn ddiogel gwneud hynny. Roedd i fod i agor ddechrau mis Hydref ac, fel y dywedais, bydd ar agor pan fydd yn ddiogel gwneud hynny. Mae gwasanaethau mamolaeth ar y ddau safle arall yn parhau ac, wrth gwrs, mae'r tîm bydwreigiaeth cymuned yn parhau i ddarparu gofal mewn cymunedau i fenywod a'u teuluoedd.

Felly, dyna'r sefyllfa bresennol, ond os bydd unrhyw ran o'r darlun hwnnw'n newid, yna byddaf i neu'r bwrdd iechyd yn gwneud hynny'n glir i'r cyhoedd ac, yn wir, i holl Aelodau'r Senedd sy'n cynrychioli'r rhan hon o Gymru.

Leanne Wood. Mae'n ymddangos fod Leanne Wood wedi colli'r cysylltiad. Allwch chi gadarnhau eich bod chi yna, Leanne Wood? Rwy'n gwybod eich bod wedi cael problemau.

Dwi yma.

Iawn. Cariwch ymlaen.

Iawn. Diolch, Llywydd. Gweinidog, bydd y diweddariad hwn yn cael ei groesawu gan y menywod a gododd bryderon nifer o flynyddoedd yn ôl, ac a gafodd eu trin yn nawddoglyd a'u hanwybyddu bryd hynny. Nawr, rwy'n falch bod y panel adolygu wedi dod i'r casgliad bod gwelliannau wedi'u gwneud i wasanaethau mamolaeth, ond bydd pryder dealladwy yn y gymuned ynghylch pa un a ddysgwyd gwersi. Wrth gwrs, bydd cwestiynau ynghylch pa un a allai'r achosion presennol o COVID sydd wedi cymryd bywydau llawer o bobl yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg fod wedi eu hatal, ac a yw gweithdrefnau rheoli heintiau wedi bod cystal ag y dylent fod. Gwn fod y Gweinidog yn ei ddatganiad wedi dweud bod y bwrdd wedi bod yn onest ynghylch hyn a bod hyn yn arwydd o gynnydd, a tybed a yw hynny'n awgrymu efallai nad yw'r bwrdd blaenorol wedi bod yn onest. Ond a all y Gweinidog heddiw roi sicrwydd i ni y bydd ymchwiliad i'r achosion hyn yn y dyfodol a rhoi sicrwydd i ni y bydd y bwrdd a Llywodraeth Cymru yn gwbl agored a thryloyw yma, oherwydd, wrth gwrs, bydd hynny'n hanfodol i sicrhau bod gan y gymuned ffydd mewn gwasanaethau lleol?

Mae datganiad y Gweinidog hefyd yn canmol y bwrdd am wneud gwelliannau yng nghyd-destun COVID. Mae'n wir, wrth gwrs, fod angen diolch i staff ein GIG bob dydd am y gwaith digynsail sydd wedi digwydd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Ond mae arnaf ofn bod y Gweinidog wedi hepgor pwysau sylweddol arall y bu'n rhaid i staff Ysbyty Brenhinol Morgannwg ddelio ag ef, a dyna fu'r ansicrwydd ynghylch ei swyddogaeth yn y dyfodol a chwestiynau ynghylch y gwasanaethau yno. Mae wedi bod yn wrthdyniad cwbl ddiangen. Felly, a all y Gweinidog gadarnhau heddiw na fydd y staff yn gorfod ysgwyddo'r gwrthdyniad hwn eto yn y dyfodol, ac y bydd y gwasanaethau damweiniau ac achosion brys yn rhan o Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn y dyfodol ar ôl y pandemig?

Gan symud ymlaen at faterion staffio eraill, gwyddom fod yr uned eni wedi cael problemau staffio a'i bod bellach wedi cau dros dro. Felly, a all y Gweinidog ymrwymo i gynyddu staff fel bod gan yr uned fwy o gydnerthedd drwy'r gaeaf?

Yn olaf, hoffwn ofyn cwestiwn mwy cyffredinol am wasanaethau mamolaeth a fydd o ddiddordeb ehangach, ac mae hynny'n ymwneud â'r rheolau cyffredinol ynghylch mynediad at wasanaethau mamolaeth, geni a newyddenedigol yn ystod y pandemig hwn. Gwyddom fod y gwaharddiad ar ymwelwyr rhag mynd gyda menywod i apwyntiadau a sganiau neu pan fyddant yn yr ysbyty, weithiau o reidrwydd, wedi niweidio'r menywod hynny. Felly, a wnewch ymrwymo i adolygu'r rheolau ac ystyried mesurau a all alluogi'r ddau riant i gymryd rhan ym mhob agwedd ar y beichiogrwydd a'r enedigaeth, a'r amodau y mae angen eu rhoi ar waith er mwyn i bawb allu gwneud hynny'n ddiogel?

Diolch am yr amrywiaeth o gwestiynau. Gobeithio caiff y diweddariad hwn ei groesawu gan fenywod nad oedd eu pryderon wedi'u cymryd o ddifrif ac a gafodd eu hanwybyddu yn flaenorol. Gorchmynnais yr adolygiad annibynnol gan y cyd-golegau brenhinol ar y sail bod problem amlwg nad oedd wedi'i datrys ac na ellid ei datrys yn foddhaol pe bai'r bwrdd iechyd ei hun yn comisiynu adolygiad, oherwydd ni chredaf y byddai hynny wedi ennyn hyder y cyhoedd, sy'n hanfodol.

O ran y pryder ynghylch pa un a yw gwersi'n cael eu dysgu mewn gwirionedd, dyna'n union pam mae gennym banel annibynnol a phroses sicrwydd annibynnol. Felly, nid yw'n fater o'r bwrdd iechyd yn marcio eu gwaith cartref eu hunain. Mae'r hunanasesiad hwnnw'n arwydd o sefydliad aeddfed a hyderus sy'n gwneud y peth iawn. Ond mae angen i ni fagu hyder o hyd ac mae angen i ni gael goruchwyliaeth annibynnol, felly yn sicr nid yw gwaith y panel annibynnol wedi'i gwblhau, ac rwy'n cydnabod hynny yn fy natganiad ysgrifenedig ac yn fy natganiad i Siambr y Senedd heddiw.

Nawr, o ran y materion sy'n ymwneud â Chanolfan Geni Tirion, a'r gallu i recriwtio staff iddi—caiff ei hail-sefydlu ar sail Birthrate Plus, sy'n ddull gweithlu cydnabyddedig, i sicrhau bod ganddo ddigon o staff a bod cynaliadwyedd wedi'i gynnwys er mwyn gallu gweithredu'n ddiogel ac i'r safon y byddwn yn ei ddisgwyl ar gyfer unrhyw fenyw ar fin rhoi genedigaeth mewn unrhyw ran o Gymru. Ac wrth ymrwymo i Birthrate Plus, mae hwnnw'n ymrwymiad cenedlaethol yr ydym wedi bod yn falch o'i wneud yn y gorffennol, ac rydym wedi gwneud yn gymharol dda o ran recriwtio pobl i fwrdd iechyd Cwm Taf Morgannwg. Roedd peth pryder y byddem yn ei chael hi'n anodd recriwtio oherwydd yr her o ystyried y problemau mewn gwasanaethau mamolaeth a arweiniodd at yr adroddiad hwn ac at yr angen i gael proses wella annibynnol. Ac, unwaith eto, rwy'n credu ei fod yn un o agweddau cadarnhaol goruchwyliaeth y panel. Maen nhw'n cydnabod bod cynnydd yn cael ei wneud a'i fod wedi'u helpu i newid y diwylliant yn gadarnhaol o fewn unedau lle mae'r recriwtio'n digwydd.

Nawr, o ran eich pwynt am ddysgu o'r achosion, nid wyf yn credu bod unrhyw gysylltiad rhwng arferion a nodwyd yn yr adroddiad hwn a'r achosion ei hun. Mae'n sicr y bydd dysgu, ac, yn wir, mae'r prif swyddog meddygol eisoes wedi gofyn am rannu adroddiad gwersi a ddysgwyd yma am yr achosion yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg, am yr achosion llai niferus ar hyn o bryd yn ysbytai'r Tywysog Siarl a Thywysoges Cymru, ac edrych yn ôl a dysgu o achos Maelor Wrecsam yn gynharach yn y flwyddyn. Ond, o ystyried y peryglon sy'n bodoli gyda'r achosion cynyddol o COVID y gwelwn drosglwyddo cymunedol yn dod i mewn i nifer o'n hysbytai, mae arnaf ofn, o ystyried y lefelau cynyddol o COVID yn y gymuned, mae'n anochel y gwelwn fwy o bobl yn profi'n bositif yn ein hysbytai yn hytrach na'r bobl hynny sy'n cael eu derbyn gyda COVID wedi'i gadarnhau neu wedi ei amau hefyd.

O ran y canllawiau yr ydym wedi'u rhoi i'r gwasanaeth iechyd ar bartneriaid yn cael mynd gyda menywod ar wahanol adegau yn ystod eu beichiogrwydd, yna rydym wedi cyhoeddi canllawiau a gymeradwywyd gan y prif nyrs a nifer o'r colegau brenhinol yn ddiweddar. Felly, byddaf yn gwneud yn siŵr bod hynny'n cael ei ddosbarthu i'r Aelodau fel y gallwn fod yn glir eto am y canllawiau sydd ar waith, oherwydd nid oes gwaharddiad cyffredinol ar bartneriaid rhag mynd gyda menywod ar wahanol gamau yn ystod beichiogrwydd, nac yn wir yn ystod cymorth ar ôl genedigaeth, gydag ymweliadau cartref gan fydwragedd yn y dyddiau cynnar iawn ar ôl eu geni, ac yn wir ymwelwyr iechyd wedi hynny. Mae rhai heriau yn yr ystad sydd gennym, lle mae her ynghylch cadw pellter cymdeithasol, ac mae angen i'r ysbyty sy'n darparu gofal ac, yn wir, y fenyw a'i theulu weithio ar hyn, ond mae gennym, mi gredaf, sefyllfa eithaf clir y byddaf yn hapus i drefnu ei fod ar gael i'r Aelodau eto.

O ran eich pwynt am ddyfodol meddygaeth frys, dechreuoch drwy ddweud eich bod yn pryderu am fenywod a oedd wedi cael eu hanwybyddu o'r blaen ac y cafodd eu hanghenion eu cynnwys mewn materion eraill. Nid wyf yn credu ei fod yn addas iawn, ar gyfer datganiad sylweddol a phwysig ar wasanaethau mamolaeth a'r gwelliannau a wnaed a'r gwelliannau sydd eu hangen o hyd, i geisio cysylltu maes cwbl ddigyswllt. Mae'r cwestiynau am feddygaeth frys wedi'u datrys gan y bwrdd iechyd oherwydd y recriwtio llwyddiannus sydd wedi'i wneud, ac nid wyf yn credu ei fod yn briodol nac yn helpu'r menywod yr ydym i fod i'w crybwyll heddiw i geisio ail-fyw dadleuon sydd wedi hen ddiflannu.

Diolch i chi am y wybodaeth ddiweddaraf, Gweinidog. Yn gyntaf, a allaf ddiolch i'r panel goruchwylio am eu gwaith parhaus dros y misoedd diwethaf a nodi bod yr adolygiad yn dweud bod y bwrdd iechyd wedi cadw at ei ymrwymiad i adolygu gwasanaethau mamolaeth yng Nghwm Taf, ac mae hynny i'w groesawu? Fel chithau, hoffwn ddiolch i bawb sy'n ymwneud â chyflawni'r gwelliannau hynny. Yn ail, i gofnodi eto fy nghydymdeimlad diffuant â phawb a ddioddefodd golled ac i gydymdeimlo â'r rhai a gafodd brofiad yn ystod eu beichiogrwydd a'u genedigaeth a oedd ymhell islaw'r hyn y byddem yn disgwyl i'n GIG ei ddarparu.

Gweinidog, mae'r menywod, y teuluoedd ac eraill y mae'r methiannau a nodwyd yn effeithio arnynt ar fin dechrau cyfnod anodd iawn, pan gânt ganlyniadau eu hadolygiadau achos a'u profiad, ac mae'n ddigon posibl mai dyna'r cyfnod anoddaf y maen nhw wedi gorfod ei wynebu hyd yma. Felly, byddwch yn deall bod fy nghwestiwn ar hyn o bryd yn canolbwyntio'n llwyr arnynt. Ac rydych wedi sôn am gefnogaeth i'r teuluoedd yn eich datganiad, ond a allwch fy sicrhau, cyn belled ag y bo modd, y bydd unrhyw drefniadau cymorth a roddir ar waith yn cyd-fynd â dymuniadau'r teuluoedd, y menywod a'r teuluoedd, ac, o ystyried y bydd yr holl brofiadau wedi bod yn wahanol, y caiff y cymorth sydd ar gael iddyn nhw ei deilwra i anghenion pob unigolyn sy'n rhan o'r adolygiadau hyn?

Diolch i chi am y cwestiwn, ac rwy'n hapus iawn i ailadrodd bod angen i ni roi cymorth i fenywod a'u teuluoedd. Fel y dywedais, bydd yn brofiad anodd iawn, ac nid yw'n un y gallaf ddweud fy mod yn ei ddeall, oherwydd nid wyf wedi byw drwy'r profiad hwnnw, ac mae'n bwysig deall y bydd yn wahanol i wahanol bobl. Bydd pobl sydd wedi dioddef colled yn profi hynny'n wahanol, bydd pobl sydd wedi dioddef gofal gwael yn profi hynny'n wahanol, ac mae'n bwysig deall eu hamgylchiadau unigol wrth roi cymorth iddynt. Gallaf ddweud yn onest, yn fy sgyrsiau uniongyrchol â theuluoedd o'r blaen—gwn eich bod wedi gallu mynychu rhai o'r digwyddiadau a gynhaliwyd—fod amrywiaeth wirioneddol o brofiad wedi bod, pryd cafwyd rhai pobl yn bresennol nad oeddent eisiau siarad ag unrhyw un, yn amlwg wedi cynhyrfu ond na allent siarad â phobl; eraill a oedd yn gwerthfawrogi'r ffaith bod aelodau'r panel yno, fy mod i yno; a phobl eraill a oedd yn dal yn hynod o ddig a gofidus. Ac mae'r amrywiaeth hwnnw o emosiynau yn un y gallwn ddisgwyl ei weld eto pan gyhoeddir yr adolygiadau. Ond mae darparu adroddiadau'r panel yn onest yn rhan angenrheidiol o welliant. Ac fel y dywedais, mae gennym gefnogaeth gan amrywiaeth o grwpiau, gan gynnwys grŵp lleol Snowdrop, gan gynnwys Sands, a gan gynnwys cyngor iechyd y pwyllgor lleol hefyd, a'r holl bethau gwahanol y gallant eu gwneud o ran cynorthwyo pobl, ac mae'r llinell gyngor uniongyrchol a'r llwybr cyswllt sydd gan deuluoedd i'r panel yno i sicrhau ein bod yn deall ac y gallwn ymateb i anghenion unigol teuluoedd. Oherwydd, fel y dywedais, nid wyf yn tanamcangyfrif pa mor anodd fydd y profiad, ond, i siarad yn onest, ni fydd yn brofiad y gallaf ei ddeall na'i rannu â hwy, oherwydd yr wyf yn ffodus nad wyf wedi cael yr un profiad â nhw gyda'n gwasanaethau mamolaeth yma yng Nghymru.

Gweinidog, yn gyntaf, gadewch i mi ddiolch i chi am y datganiad ac am y gwaith sy'n digwydd, a chredaf fod yn rhaid i bob un ohonom—a chredaf ei fod ymhlyg yn yr hyn y mae pawb wedi'i gael—gydnabod y rhan bwysig y mae holl staff y GIG yn yr ysbytai hyn yng Nghwm Taf yn ei chwarae mewn gwirionedd yn yr amgylchiadau anoddaf, fis ar ôl mis, a chredaf ein bod yn dal i groesawu'n fawr beth mae eu cyfraniad yn ei olygu i bob un ohonom.

Mae llawer o'r pethau yr oeddwn eisiau eu gofyn wedi'u hateb, ond, o ran cymorth i deuluoedd, dim ond y mater o sut y caiff hynny ei werthuso. Yr ail beth yr hoffwn ofyn amdano yw'r gymuned: fel y gwyddoch, mae ysbryd cymunedol aruthrol o gefnogaeth i'r ysbytai yn Rhondda Cynon Taf ac yn ardal Merthyr, a gwelwyd hynny'n ddiweddar. Ond sut mae tawelu meddwl ac ailadeiladu hyder? Oherwydd mae'r holl flociau adeiladu iawn ar waith, mae'r holl gamau cywir yn cael eu cymryd; cyn COVID, roeddwn yn gallu ymweld â'r ysbyty, a gweld y cynnydd, y camau, y mentrau newydd, yr arweinyddiaeth newydd a oedd ar y gweill, ond mae yna faes o hyd lle mae'n rhaid i ni argyhoeddi'r gymuned a'u sicrhau bod y cynnydd hwnnw'n ddilys a'i fod yn para'n hir, ac ati.

Ac yna, yn olaf, a allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am y camau sydd wedi'u cymryd nawr o ran cyfleu sefyllfa canolfan geni Tirion yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg, sydd yn fy etholaeth i, a sut y caiff hynny ei gyfleu i'r teuluoedd hynny y byddai angen iddyn nhw gael mynediad at y gwasanaeth hwnnw'n draddodiadol? Diolch, Gweinidog.

Ymdriniaf â'r pwynt olaf yn gyntaf. Felly, dylai fod gan bob menyw fydwraig gymuned a all roi mynediad uniongyrchol iddi at gymorth ac arweiniad ar gyfer ei beichiogrwydd, pe byddai fel arall wedi bod yn rhoi genedigaeth yng nghanolfan geni Tirion, i esbonio yr ystod o ddewisiadau amgen sydd ar gael iddynt. Ac mae'n bosibl nad o fewn y bwrdd iechyd yn unig y mae hynny, oherwydd gwn fod Cwm Taf Morgannwg yn arbennig wedi bod yn gweithio gyda Chaerdydd a'r Fro i sicrhau y gallant gefnogi ei gilydd, o ystyried yr achosion yn ysbyty Brenhinol Morgannwg ac o ystyried bod effaith yr anallu i staffio'n llawn a staffio canolfan geni Tirion yn ddiogel wedi atal agor yr uned honno dan arweiniad bydwragedd.

O ran eich dau bwynt arall, o ran cymorth, mae gan bob bwrdd iechyd arweinydd ar gymorth profedigaeth, ond yn fwy cyffredinol, cymorth mewn unrhyw ddigwyddiad, ac rydym yn chwilio am gymorth i bob bwrdd iechyd—gan gynnwys Cwm Taf—yn unol â chanllawiau'r Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal, a bydd y bydwragedd profedigaeth yng Nghwm Taf wedi bod mewn cysylltiad ag amrywiaeth o bobl yn y teulu. Mae rhywfaint o hyn mewn gwirionedd yn ymwneud â mynd drwy faterion hanesyddol, serch hynny, yn hytrach na'r profiad mwy arferol o gymorth yn nes at adeg profedigaeth, a dyna pam yr ydym wedi ymgysylltu ag amrywiaeth o bartneriaid allanol i gynnig y cymorth hwnnw. Ond mae gan unrhyw deulu sy'n pryderu, ar ôl derbyn eu hadroddiad, neu hyd yn oed cyn derbyn eu hadroddiad—linellau cyswllt uniongyrchol i'r panel ei hun i ofyn am y cymorth hwnnw, ac maen nhw hefyd wedi cael cyfle i gysylltu â'r cwnselydd iechyd cymunedol, sydd, a bod yn deg, yn fy marn i wedi gwneud gwaith da yn cynorthwyo menywod a'u teuluoedd i ddeall y dewisiadau sydd ar gael iddyn nhw a'u cefnogi, ac eto i ddeall yr hyn sy'n bwysig iddyn nhw a'u cefnogi i ddod o hyd i'r cymorth a'r llwybr priodol ymlaen.

O ran eich pwynt am hyder y gymuned o ran bod gwelliant yn cael ei wneud, mae hynny'n rhan sylweddol o'r rheswm pam yr ydym yn cael y broses panel annibynnol hon: nodi'n agored ac yn dryloyw pa gynnydd sy'n cael ei wneud, nid gan bobl sy'n cael eu cyflogi gan y bwrdd iechyd, ond gan bobl sydd wedi'u cynnwys yn uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru nad ydynt yn darparu gwasanaeth yng Nghymru. A rhan o hynny yw'r ymgysylltu uniongyrchol gwirioneddol bwysig ag un o aelodau'r panel a grŵp o fenywod o ran ail-ddeall sut y dylai gwasanaethau mamolaeth weithio a gwella yn yr ardal. Felly, mae cysylltiad uniongyrchol, mae mynediad a dealltwriaeth, ac mae'n ymwneud â bod yn agored ac yn dryloyw iawn. Felly, gyda'r holl adroddiadau yr ydym wedi'u cael gyda'r adroddiadau gwella chwarterol, rwyf wedi sicrhau bod teuluoedd yn cael yr adroddiad hwnnw gyntaf, cyn iddo fynd i'r cyhoedd, fel nad yw teuluoedd yn darllen yn y newyddion beth mae'r adroddiadau'n ei ddweud, ac rydym wedi trefnu mynediad uniongyrchol o'r blaen o ran y cyfle i gael cwestiwn ac ateb gydag aelodau'r panel pan fydd yr adroddiadau wedi'u cyhoeddi. Felly, rydym yn sicrhau bod cysylltiadau a llwybrau uniongyrchol ar gyfer y teuluoedd hynny, ac yn wir y cymunedau ehangach y maen nhw'n byw ynddynt. Ac mae angen i ni barhau â'r dull gweithredu hwnnw, gan ein bod yn gobeithio y bydd Cwm Taf yn parhau, ar ei ffurf newydd fel Cwm Taf Morgannwg, ar y daith wella hon i ddarparu'r gwasanaethau o ansawdd uchel yr wyf eisiau eu sicrhau ar gyfer fy etholwyr, a chredaf y dylai pob rhan o Gymru allu eu mwynhau hefyd.

Mae llawer o ganfyddiadau gwirioneddol gadarnhaol yn adroddiad cynnydd eich panel bod gwasanaethau mamolaeth wedi ymdopi â'r elfennau gwaethaf o COVID-19 a bod uwch dîm yn y bwrdd iechyd prifysgol yn cynnal ei lefel uchel o ymrwymiad. Ac wrth gwrs, rwy'n croesawu hynny yn fawr iawn ar ran fy etholwyr i. O ran edrych i'r dyfodol a sicrhau bod gwasanaethau mamolaeth o'r safon uchaf bosibl i'n holl deuluoedd, mae'r camau 'gwneud yn ddiogel' sydd wedi eu cynnwys yn yr adroddiad yn allweddol. Ac rwy'n sylwi bod materion sy'n ymwneud â'r newid diwylliannol hirdymor yn dal heb eu datrys, a'r gwaith sy'n ymwneud â chryfhau arweinyddiaeth yn yr un modd. Felly, Gweinidog, a wnewch chi ddweud rhywfaint yn fwy am y materion hyn, gan mai nhw oedd rhai o'r rhannau mwyaf gofidus yn y cwynion gwreiddiol?

Rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn, oherwydd dywedais yn fy natganiad y bu'n rhaid oedi rhai elfennau o hynny, ond maen nhw'n bwysig iawn o ran rhoi'r sicrwydd hwnnw y mae Aelodau eraill wedi gofyn amdano hefyd. A rhan o hyn—os ydym ni am gael asesiad gonest ohono, ni allwn ni ddweud yn syml, ymhen chwe mis, neu ymhen 12 mis, y gallwn ni ei groesi oddi ar y rhestr. Oherwydd, mewn gwirionedd, nid yw'r newid diwylliannol hirdymor a'r camau sefydlu arweinyddiaeth dosturiol o ansawdd uchel, i staff ac i'r cyhoedd maen nhw'n eu gwasanaethu, yn rhywbeth yr wyf i'n credu y gallwch chi osod y math hwnnw o amserlen arno. Mae'n un o'r pethau lle rydych chi'n gwybod os yw yno ac rydych chi hefyd yn gwybod os nad yw yno hefyd, ac i wybod bod y newid yn cael ei gynnal hefyd.

Felly, byddwn ni'n ceisio bod ag amrywiaeth o wahanol ddulliau. Dyna pam mae'n bwysig i'r panel allu cael sgyrsiau â menywod a theuluoedd sy'n defnyddio'r gwasanaethau yn awr ar ryw ffurf—byddan nhw'n gallu gwneud hynny wyneb yn wyneb pan fydd yr amgylchiadau yn caniatáu hynny, pan fydd yn ddiogel gwneud hynny, ond hefyd i ryngweithio â staff a'u cynrychiolwyr. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn bod cynrychiolwyr undebau llafur sy'n cynrychioli'r staff yn gallu rhyngweithio â'r panel i nodi'n onest eu barn ar y gwasanaeth fel y mae ar hyn o bryd a'r cynnydd sy'n cael ei wneud. Rwyf i yn credu ei bod yn deg dweud bod y cyfarwyddwr gweithredol nyrsio a bydwreigiaeth, Greg Dix, wedi gwneud gwahaniaeth, ac ystyrir ei fod yn rhywun sydd wedi dod i mewn ar ôl digwyddiadau, ac felly ystyrir ei fod mewn swyddogaeth o fod yn arweinydd gonest heb gysylltiad â'r gorffennol—mae hynny wedi bod yn ddefnyddiol iawn, yn fy marn i. Ond mae'n bwysig sicrhau, wrth i ni fynd trwy'r broses wella hon, nad ydym yn ceisio rhuthro o fod eisiau gallu datrys yr holl faterion sy'n peri pryder. Mae gennym ni ateb llawer mwy cyson ar gyfer gwella. Oherwydd y syniad yw bod gennym ni, ar ddiwedd y broses hon, wasanaeth o ansawdd uchel, hunangynhaliol ac y mae gan bobl hyder ynddo, yn hytrach nag un yr ydym ni wedi arwain at—rydym ni wedi gweithio i derfyn amser artiffisial a allai fod yn addas i wleidydd fel fi, yn hytrach nag, mewn gwirionedd, y staff sy'n gweithio yn y gwasanaeth a'r menywod a'u teuluoedd sy'n dibynnu arno.

Diolch i'r Gweinidog am hynna.

Yr eitemau nesaf yw 7 ac 8 ar y rheoliadau hynny o dan eitem 7 ac 8. Ac yn unol â Rheol Sefydlog 12.24, oni bai bod Aelod yn gwrthwynebu, bydd y ddau gynnig o dan eitemau 7 ac 8 ar y rheoliadau diwygio iechyd yn cael eu grwpio ar gyfer y ddadl, ond gyda phleidleisiau ar wahân. Os nad oes yna wrthwynebiad i'r grwpio o ran y ddadl, mi wnawn ni symud ymlaen.