6. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y rhaglen datblygu gwledig yng Ngorllewin De Cymru? OQ56653

Diolch. Mae'r rhaglen datblygu gwledig yn parhau i gyflawni ledled Cymru, gan gynnwys yn ne-orllewin Cymru. Mae prosiectau'n cael eu cyflawni sydd o fudd i'n hamgylchedd naturiol, ein busnesau a'n cymunedau gwledig ledled y wlad.

Diolch, Gweinidog. Er gwaethaf y ffaith bod y rhaglen datblygu gwledig wedi rhedeg am nifer o flynyddoedd gyda'r nod o hyrwyddo twf economaidd gwledig cynaliadwy, rydyn ni'n dal i weld lefelau incwm yn rhai o'n hardaloedd gwledig ni yng Ngorllewin De Cymru yn styfnig o isel. Wrth gwrs, mae gan raglenni fel bargen ddinesig bae Abertawe y potensial i gefnogi twf mewn cymunedau gwledig, gyda ffocws ar ddarparu gwell cysylltedd digidol a allai arwain at ddatblygiad economaidd, ond mae tlodi gwledig yn amlweddog ac mae'n rhywbeth y mae'n rhaid mynd i'r afael ag e ar draws Llywodraeth. Mae diffyg trafnidiaeth gyhoeddus yn enwedig yn codi dro ar ôl tro fel ffactor sy'n effeithio ar gyfleon economaidd ac ar ansawdd bywyd trigolion. Mae torri ar wasanaethau bysiau yn enwedig, yn sgil y pwysau ar gyllidebau cynghorau lleol ac yn sgil COVID, yn broblem ddifrifol. Felly, hoffwn ofyn ichi ba drafodaethau rydych chi'n eu cael ar hyn o bryd gyda'ch cyd-Weinidogion, yn enwedig y Gweinidogion dros yr economi a chyfiawnder cymdeithasol, ynghylch datblygu strategaeth economaidd a dileu tlodi wedi ei theilwra ar gyfer cymunedau gwledig dros y blynyddoedd nesaf. Diolch.

Nid wyf wedi cael unrhyw drafodaethau gyda'r ddau Weinidog y cyfeirioch chi atynt yn ystod y mis neu fwy diwethaf o'r Llywodraeth newydd, ond yn amlwg, ar ôl bod yn gyfrifol am y portffolio yn y tymor blaenorol, rwyf wedi cael y trafodaethau ynglŷn â sicrhau bod ein hardaloedd gwledig yn cael y cyllid sydd ei angen arnynt, oherwydd mae'n amlwg bod gan ardaloedd gwledig ofynion ac anghenion gwahanol. Fe sonioch chi am drafnidiaeth gyhoeddus, er enghraifft; yn sicr, rydym wedi cael y trafodaethau hynny o'r blaen.

Mewn perthynas â'r rhaglen datblygu gwledig, mae'n bwysig iawn fod y prosiectau a ariennir yn sicrhau'r manteision angenrheidiol i'r ardaloedd y maent yno ar eu cyfer a bod y rhaglenni a'r prosiectau hynny'n cael eu monitro. Mae rhai arfarniadau sylweddol ar y gweill yn eich rhanbarth ar hyn o bryd mewn perthynas â phrosiectau'r rhaglen datblygu gwledig yno. Mae adferiad COVID yn amlwg yn faes lle rydym yn ceisio sicrhau nad yw ardaloedd gwledig yn cael eu gadael ar ôl. Ac mae gennym y cynlluniau buddsoddi mewn busnesau gwledig ar gyfer prosiectau bwyd a phrosiectau anamaethyddol, ac rydych newydd gyfeirio at rai ohonynt.

Un o amcanion y rhaglen datblygu gwledig yw hyrwyddo twf economaidd cryf a chynaliadwy yng Nghymru. I lawer o ffermydd a busnesau gwledig, mae hyn yn rhywbeth y gellir ei gyflawni drwy arallgyfeirio eu busnesau. Mae rhai yn fy rhanbarth i, yn enwedig yng Ngŵyr, wedi ystyried arallgyfeirio i dwristiaeth, ond mae llawer wedi dweud wrthyf ei bod yn broses eithaf hir a biwrocrataidd. A gaf fi ofyn i'r Gweinidog amlinellu'r cymorth sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru i fusnesau eraill sy'n awyddus i wneud yr un peth yn y dyfodol?

Mae'n fy synnu eich bod yn dweud hynny am arallgyfeirio i dwristiaeth, oherwydd credaf fod hwnnw'n faes lle'r ydym wedi gweld arallgyfeirio sylweddol. Mae llawer o'r ceisiadau a gawsom mewn perthynas ag arallgyfeirio'n ddiweddar wedi ymwneud ag ynni, er enghraifft—hoffai pobl osod un felin wynt ar eu fferm efallai i sicrhau bod ganddynt ynni. Felly, mae'n fy synnu eich bod yn dweud eu bod yn rhy fiwrocrataidd, oherwydd credaf mai twristiaeth yw'r prif faes lle mae'r arallgyfeirio hwnnw eisoes wedi digwydd. Ond mae amrywiaeth o gynlluniau y gall ffermwyr wneud cais amdanynt. Ac mae Cyswllt Ffermio hefyd, sy'n amlwg yn unigryw i Gymru, yn darparu gwasanaeth lle gall unrhyw ffermwr sydd eisiau trafod arallgyfeirio o unrhyw fath ffonio am gymorth a chyngor arbenigol.

Ychydig iawn o fudd a gawn o gynhyrchu bwyd y tu hwnt i werthu'r deunyddiau crai. A yw'r Gweinidog yn cytuno bod angen inni ddatblygu'r diwydiant prosesu bwyd yng Nghymru, ac a wnaiff y Gweinidog edrych ar safle Felindre yn etholaeth fy nghyd-Aelod Rebecca Evans fel lleoliad ar gyfer prosesu bwyd gan nifer fawr o gwmnïau fel y caiff yr elw a wneir o brosesu bwyd ei gadw yng Nghymru yn hytrach na chael ei allforio allan?

Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn ehangu'r sector prosesu bwyd sydd gennym yma. Mae'n bwysig iawn i economi Cymru, fel y dywedwch. Byddwn yn sicr yn hapus iawn i edrych yn gyffredinol ar yr hyn y gallwn ei wneud mewn perthynas â hynny yn Felindre.