7. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gynllun Llywodraeth Cymru i ddileu TB mewn gwartheg? OQ56639

Pan ail-lansiais y rhaglen dileu TB yn 2017, ymrwymais i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Senedd yn flynyddol. Y datganiad ysgrifenedig diweddaraf a gyhoeddais oedd ym mis Tachwedd 2020 a byddaf yn rhyddhau'r datganiad nesaf ar gynnydd ein rhaglen dileu TB tuag at ddiwedd y flwyddyn.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Hoffwn eich holi am eich profion a'ch strategaeth profi. Fel y mae ar hyn o bryd, nid yw rhai gwartheg sydd wedi'u heintio â TB yn cael eu canfod gan brofion Llywodraeth Cymru ei hun, ac mae hyn yn amlwg yn destun rhwystredigaeth fawr i'r diwydiant ffermio pan fydd y Prif Weinidog ei hun yn ceisio rhoi'r bai ar ffermwyr, fel y soniwyd yn gynharach yn y sesiwn hon gan fy nghyd-Aelod Samuel Kurtz. Ni fyddwn yn datrys y problemau os bydd profion Llywodraeth Cymru ei hun yn methu canfod gwartheg sydd wedi'u heintio â TB. Felly, a gaf fi ofyn, Weinidog, a ydych yn cydnabod y broblem? Pam nad yw gwartheg sydd wedi'u heintio â TB yn cael eu canfod gan brofion Llywodraeth Cymru ei hun, a beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i wella'r canlyniadau negyddol ffug er mwyn atal TB rhag lledaenu?

Nid wyf yn credu mai dyna a wnaeth y Prif Weinidog o gwbl. Byddwch wedi fy nghlywed yn dweud yn fy ateb cynharach i Samuel mai'r hyn y cyfeiriai ato oedd y wybodaeth a roddwyd i ni mewn perthynas ag achosion tebygol y cynnydd mewn ardal lle na cheir llawer o achosion o TB. Rwy'n credu bod M. bovis yn organeb anodd iawn i'w chanfod. Nid oes un prawf na chyfuniad o brofion ar gael sydd â phenodolrwydd 100 y cant, nad yw'n canfod unrhyw ganlyniadau cadarnhaol ffug ac sydd â sensitifrwydd 100 y cant. Ni allant ganfod yr holl anifeiliaid sydd wedi'u heintio â TB. Felly, rydym yn defnyddio profion gwaed ychwanegol, er enghraifft, megis y prawf gama interfferon a'r prawf gwrthgyrff IDEXX, ac rydym yn darllen y prawf croen o dan amodau llym fel bod y risg o fethu canfod gwartheg heintiedig yn llai. Dyna'r dull rydym wedi'i fabwysiadu mewn ardaloedd TB isel a chanolradd yng Nghymru.

Mae'n peri pryder imi, fel pawb yma, pan fydd ffermydd yn cael achosion o TB. Gwyddom ei fod yn greulon, yn drawmatig, ac yn glefyd rydym eisiau ei ddileu. Yr unig adeg rwyf wedi anghytuno gydag Aelodau o'r Senedd yw ar ddifa moch daear; mae llawer o foch daear wedi'u difa dros ddegawdau lawer, ac eto mae TB yn dal i fodoli. Fodd bynnag, Weinidog, rydym wedi gwneud cynnydd da a bu gostyngiad o 44 y cant yn nifer yr achosion yn ystod y degawd diwethaf. Fe sonioch chi am raglen brechu gwartheg a oedd ar y gweill—roedd yn arloesol—a hoffwn glywed a oes gennych unrhyw ddiweddariad ynglŷn â'r rhaglen frechu honno.

Diolch. Yn sicr, mae'n gyfnod gofidus iawn i ffermwyr. Gwn pa mor dorcalonnus yw cael achos o TB. Fe fyddwch yn ymwybodol fod gennym y cynlluniau gweithredu pwrpasol hynny hefyd, lle rydym yn ymdrin â'r achosion anodd hynny. Fe sonioch chi am y profion maes rydym yn eu cynnal mewn perthynas â'r brechlyn hwn. Nod y prosiect, pan fyddwn wedi cael y treialon maes llwyddiannus hynny, yw gwneud cais i'r Gyfarwyddiaeth Meddyginiaethau Milfeddygol fel y gallwn gael awdurdodiadau marchnata ar gyfer y brechlyn BCG i wartheg a phrofion croen DIVA erbyn 2025. Nid oes gennyf ddiweddariad, mae'n debyg, ers yr un olaf a roddais, ond rydym yn gobeithio cwblhau'r treialon maes erbyn diwedd 2024. Ond yr hyn y byddwn yn ei wneud yw cyflwyno adroddiadau cynnydd dros y ddwy i dair blynedd nesaf.

Diolch i'r Gweinidog. Mi fyddwn ni'n cymryd torriad byr nawr wrth inni wneud newidiadau yn y Siambr.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 15:13.

Ailymgynullodd y Senedd am 15:24, gyda'r Dirprwy Lywydd (David Rees) yn y Gadair.