7. Pa gynnydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o ran cynlluniau ar gyfer banc cymunedol yng Nghymru? OQ56668

8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cynnydd sy'n cael ei wneud o ran agor banc cymunedol yng Nghymru? OQ56671

Lywydd, deallaf eich bod wedi rhoi caniatâd i gwestiynau 7 ac 8 gael eu grwpio. Mae cynnig y sector preifat i sefydlu banc cymunedol i Gymru yn dibynnu ar gymeradwyaeth reoleiddiol. Mae cynlluniau cyflawni gweithredol yn parhau i ddatblygu ochr yn ochr ag asesiadau rheoleiddiol a gwerthusiad ehangach gan Lywodraeth Cymru, fel y gellir sefydlu Banc Cambria cyn gynted â phosibl ar ôl cael cymeradwyaeth reoleiddiol a phenderfyniadau buddsoddi.

Diolch i chi, Weinidog. Rwyf wrth fy modd fod y cwestiwn hwn wedi ei grwpio gyda chwestiwn Jack Sargeant hefyd, o gofio bod Jack wedi bod yn gefnogwr mor gryf i fanc cymunedol. Mewn adroddiad diweddar ym mhapur newydd sir y Fflint a Wrecsam, The Leader, tynnwyd sylw at y nifer frawychus o ganghennau banc a gollwyd yng ngogledd Cymru. Mae data a gyhoeddwyd gan y papur yn dangos mai De Clwyd yw'r etholaeth yr effeithiwyd arni waethaf yng ngogledd Cymru. Weinidog, a allwch chi amlinellu sut y bydd fy etholwyr yn elwa o greu banc cymunedol ar ôl colli pob banc ond un yn Ne Clwyd?

Rwy'n falch iawn fod Jack Sargeant hefyd wedi codi'r cwestiwn hwn y prynhawn yma. Ar ddiwedd 2021, un banc yn unig a fydd ar ôl i wasanaethu pobl De Clwyd. Mae'r ardal wedi colli 80 y cant o'i banciau ers 2015. Mae'n rhoi preswylwyr mewn perygl wrth iddynt orfod teithio allan o'r dref. Cangen Barclays yn Llangollen yw'r unig gangen banc ffisegol sydd ar ôl yn yr etholaeth.

I mi gael dweud wrth yr Aelodau, mae'r banc cymunedol o fudd mawr a chredaf fod cefnogaeth dda iddo ar draws y Siambr hon. Bydd yn eiddo i'w aelodau ac yn cael ei redeg er budd i'w aelodau. Bydd yn gwella mynediad at wasanaethau bancio a mynediad at arian parod, gyda gwasanaethau bancio dwyieithog amlsianel i bobl a busnesau. Bydd hefyd yn cydweithio ag ecosystem ariannol Cymru, er enghraifft undebau credyd, a bydd yn creu swyddi uniongyrchol hefyd. Nid oes yr un banc cymunedol yn gweithredu yn y DU, ond ni fydd y banc cymunedol cyntaf i weithredu. Nod Banc Cambria yw darparu cyfleuster bancio personol cyffredinol ledled Cymru.

Diolch yn fawr, Lywydd. A gaf fi ddechrau drwy ddiolch i'r Aelod dros Dde Clwyd am ei eiriau caredig—Ken Skates—a hefyd am ei waith fel Gweinidog hyd yma ar y banc cymunedol, a'r Gweinidog sy'n gyfrifol yn awr, Jane Hutt, am ei hymrwymiad hyd yma? Weinidog, fel y gwyddoch, rwyf wedi bod yn dadlau dros gael banc cymunedol ym Mwcle yn fy etholaeth ers amser maith. A allwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Siambr am y cynnydd a wneir ar agor cangen o fanc cymunedol cyntaf Cymru ym Mwcle?

Iawn. Wel, diolch yn fawr iawn, Jack Sargeant, hyrwyddwr ac arloeswr arall dros y cynnig o fanc cymunedol, ochr yn ochr â chyn-Weinidog yr economi a thrafnidiaeth, Ken Skates, a roddodd y fenter hon ar waith, ac mae mor dda ein bod yn bwrw ymlaen â hyn. Gwn pa mor galed y mae'r Aelod dros Alun a Glannau Dyfrdwy—a Bwcle, credaf fod cyngor y dref wedi ymgyrchu dros fanc cymunedol ym Mwcle. Felly, mae Banc Cambria yn datblygu'r gwaith o gyflwyno ac amseru canghennau, ac rwyf hefyd yn cyfarfod â banciau'r stryd fawr cyn bo hir i drafod materion cyfiawnder cymdeithasol yn sgil cau canghennau banc ledled Cymru gyfan, sy'n destun pryder i bawb yn y Siambr hon.

Diolch ichi am eich ymatebion hyd yn hyn i'r pwyntiau hyn, Weinidog. Yn amlwg, mae rhai cymunedau'n chwilio am fanciau cymunedol yn eu hardaloedd. Roeddwn yn meddwl tybed sut rydych yn blaenoriaethu pa drefi a chymunedau a fyddai â banc cymunedol ynddynt.

Gwaith Banc Cambria yw hwn, wrth iddynt ddatblygu hyn. Rwy'n falch iawn eu bod wedi ceisio cyfarfod ag Aelodau a phobl allweddol, llefarwyr, ar draws y Siambr. Maent yn edrych yn benodol ar weithio mewn partneriaeth ag undebau credyd, felly gallaf roi enghraifft i chi o ran Undeb Credyd Cambrian yng ngogledd Cymru sy'n ymwneud â hyn. Cynnig ydyw o hyd; mae'n rhagweld banciau cymunedol ledled Cymru yn y dyfodol, ond rwy'n siŵr y bydd hyn o ganlyniad i'n buddsoddiad ni, a ddaeth gan Ken Skates yn flaenorol, i gynnal yr astudiaeth ddichonoldeb, yn ogystal â'r rhagolygon ar gyfer lle sydd fwyaf priodol a lle fyddai angen pwynt mynediad at fanc Cambria ar y stryd fawr.

Gan fod cau banciau yn ein trefi a'n pentrefi ledled Cymru yn digwydd yn rhy gyffredin o lawer, mae'r weledigaeth a gyflwynwyd gan y tîm ym Manc Cambria yn un gyffrous. Er enghraifft, yn fy rhanbarth i, un banc yn unig sydd ar ôl yn etholaeth Ogwr, sy'n debyg i'r hyn a glywsom yn Ne Clwyd hefyd. Ac wrth gwrs, mewn rhai etholaethau maent mewn perygl o ddiflannu'n gyfan gwbl. Gallai fod defnydd ehangach na banciau'n unig i'r model cymunedol wrth gwrs. A yw'r Gweinidog wedi ystyried sut y gallwn ddefnyddio model Banc Cambria ar gyfer busnesau eraill a arweinir gan y gymuned—ym maes ynni, er enghraifft—a pha gymorth y bydd y Llywodraeth yn ceisio'i ddarparu?

Ac rwy'n derbyn yn llwyr mai cam nesaf yw hwn yn ôl pob tebyg. Fel y dywedodd yr Aelod, mae angen inni sefydlu Banc Cambria, mae angen inni fynd i'r afael â'r prinder, a'r dinistr yn sgil prinder o ganghennau banc. Ond rwy'n credu y gallai fod yn fodel, oni allai, ac rwy'n siŵr y byddwn yn adeiladu ar hynny gyda'ch cyngor a'ch cefnogaeth hefyd.

A gaf fi ddweud yn gyntaf fod hwn yn sicr yn fater rwyf wedi'i godi fy hun gyda Llywodraethau olynol yng Nghymru? Rwy'n credu i mi godi hyn yn gyntaf gydag Edwina Hart, a oedd mor gefnogol i fy safbwynt ar Fanc Cambria ac ymagwedd Llywodraeth Cymru tuag at fancio cymunedol. Gwrandewais yn astud iawn ar yr atebion a roddwyd, Weinidog, ond credaf mai'r hyn y bydd pobl eisiau ei wybod, yn enwedig lle mae yna drefi yng Nghymru, yn fy etholaeth i, lle'r oedd tri neu bedwar banc ychydig flynyddoedd yn ôl efallai, a lle nad oes unrhyw fanc o gwbl yno bellach. Rwy'n credu y byddant yn awyddus i ddeall amserlenni a gwybod pryd y gwelwn y banc ffisegol cyntaf hwnnw'n ymddangos yn y dref honno eto. [Torri ar draws.] Gwn fod trafodaethau yn y gorffennol—. Rwy'n siŵr, o drafodaethau yn y gorffennol—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf; byddwch yn amyneddgar. Drew, mae'n ddrwg gennyf—. O drafodaethau yn y gorffennol, Weinidog, rwy'n credu y bydd mater yn codi gyda Banc Cambria lle maent wedi dweud y byddant yn gwneud pwynt o fynd i drefi lle nad oes unrhyw fanciau o gwbl. Felly, byddwn yn ddiolchgar iawn, Weinidog, pe gallech ddarparu amserlenni efallai i nodi pryd y gwelwn y banc ffisegol cyntaf yn ymddangos mewn tref am y tro cyntaf.

Rwy'n croesawu'r gefnogaeth drawsbleidiol eang hon y prynhawn yma i greu banc cymunedol i Gymru. Mae'r sector bancio'n cael ei reoleiddio'n dynn, fel y gŵyr yr Aelodau, felly mae'n rhaid inni aros i'r asesiad rheoleiddiol ddod i gasgliad boddhaol. Mae hynny'n ymwneud â sicrwydd i fuddsoddwyr ac aelodau o Fanc Cambria yn y dyfodol. Ond yr hyn a wnânt—eu nod yw agor tua 30 o safleoedd newydd dros y degawd nesaf.

Diolch i'r Gweinidog.

Russell George, fe wnaethoch lwyddo'n ardderchog i ddyfalbarhau gyda'ch cwestiynau er gwaethaf y synau cefndirol ar eich Zoom. Da iawn.