Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

2. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad – Senedd Cymru am 2:33 pm ar 22 Medi 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:33, 22 Medi 2021

Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd y Ceidwadwyr, Mark Isherwood. 

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Cyhoeddodd Comisiwn y Gyfraith bapur ymgynghori fis Rhagfyr diwethaf, fel y gwyddoch, ar dribiwnlysoedd datganoledig yng Nghymru i helpu i lunio Bil tribiwnlysoedd Cymru, a luniwyd i reoleiddio un system ar gyfer tribiwnlysoedd yng Nghymru. Mae hyn bellach ar y cam datblygu polisi. O ystyried eich cyfrifoldeb dros dribiwnlysoedd, beth yw eich ymateb cychwynnol i gynigion y papur ymgynghori i ddiwygio uned Tribiwnlysoedd Cymru, yn fwyaf arbennig, sef y rhan o Lywodraeth Cymru sy'n gweinyddu'r rhan fwyaf o dribiwnlysoedd datganoledig ar hyn o bryd, a'i gwneud yn adran anweinidogol, ond hefyd i safoni'r prosesau ar gyfer penodi a diswyddo aelodau’r tribiwnlysoedd, a chyflwyno rôl fwy i lywydd Tribiwnlysoedd Cymru, i safoni rheolau gweithdrefnol ar draws y tribiwnlysoedd a chyflwyno pwyllgor gweithdrefnau tribiwnlysoedd newydd i sicrhau bod y rheolau’n cael eu diweddaru, i ddisodli’r tribiwnlysoedd unigol presennol gydag un tribiwnlys haen gyntaf unedig wedi'i rannu'n siambrau sy'n darparu ar gyfer hawliadau tebyg, ac yn olaf, i ddod â Thribiwnlys Prisio Cymru a phaneli apelio gwaharddiadau ysgolion yn rhan o'r tribiwnlys haen gyntaf unedig newydd?

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:35, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch am eich cwestiwn perthnasol iawn, ac fel rydych eisoes wedi'i nodi, mae Comisiwn y Gyfraith yn gweithio ar y mater hwn ar hyn o bryd. Rydym yn disgwyl adroddiad Comisiwn y Gyfraith ar ddiwygio, neu'r argymhellion mewn perthynas â materion sy'n ymwneud â diwygio system y tribiwnlysoedd, ac wrth gwrs, dylid cydnabod bod hon yn rhan arwyddocaol o'r system farnwrol. Mae'n system sy'n uniongyrchol berthnasol i ystod eang o'n dinasyddion lle mae gweinyddu cyfiawnder yn bwysig iawn. Rydym wedi etifeddu rhai o ganlyniad i ddatganoli, mae eraill wedi'u datblygu ac eraill wedi'u creu gennym, a chredaf ei bod yn amserol iawn, gyda'r holl ddatblygiadau sy'n digwydd mewn perthynas â datblygiad awdurdodaeth Cymru, ein bod yn edrych yn awr ar y tribiwnlysoedd, yn edrych ar sut y gallant fod yn fwy effeithiol, sut y gellir eu symleiddio, sut y gallant ddarparu cyfiawnder yn fwy effeithiol, yn fwy hygyrch. Ac edrychaf ymlaen at argymhellion y comisiwn ac at ystyried yn fy adroddiad ar hygyrchedd, fel y soniais ddoe, y posibilrwydd o gyflwyno deddfwriaeth ar ddiwygio'r system dribiwnlysoedd. Disgwylir adroddiad blynyddol llywydd Tribiwnlysoedd Cymru, Syr Wyn Williams, cyn bo hir, a byddaf yn cyfarfod â llywydd Tribiwnlysoedd Cymru, ynghyd â’r Prif Weinidog, rwy'n credu, er mwyn trafod cynnwys ei adroddiad, ac wrth gwrs, bydd ei adroddiad yn ymddangos—bydd yn cael ei gyflwyno—i'w drafod ar lawr y Senedd.

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 2:37, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Wrth gwrs, bydd gennym ddiddordeb arbennig mewn clywed sut rydych yn ymateb i'r cynnig i uned Tribiwnlysoedd Cymru ddod yn adran anweinidogol.

Ar adeg y Bil ymadael â'r UE, cytunodd Llywodraeth y DU y byddai fframweithiau ar gyfer y DU gyfan—sydd hefyd yn rhan o'ch maes cyfrifoldeb—i ddisodli llyfr rheolau’r UE yn cael eu negodi'n rhydd rhwng pedair Llywodraeth y DU mewn meysydd fel bwyd, lles anifeiliaid a'r amgylchedd, gan osod safonau na ellid cwympo oddi tanynt, gyda'r trefniadau cyffredin presennol yn cael eu cadw hyd nes y cytunir ar y rhain. Ac mewn datganiad ar adroddiad diweddaraf Llywodraeth y DU ar fframweithiau cyffredin dri mis yn ôl, nododd Llywodraeth Cymru:

'Mae'r adroddiad yn dweud bod gwaith cadarnhaol yn parhau ar Fframweithiau Cyffredin, ac yn cadarnhau nad yw Llywodraeth y DU wedi defnyddio'r "pwerau rhewi".'

Wrth gwrs, mae hynny'n amlwg yn gadarnhaol ac yn galonogol, ac yn ennyn hyder mewn perthynas â safonau yn awr ac yn y dyfodol, safonau na allai marchnad fewnol hanfodol y DU weithredu hebddynt. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol ddarparu diweddariad, felly, ar gynnydd gyda'r fframweithiau cyffredin, a chadarnhau pa fecanwaith sy'n cael ei ystyried ar hyn o bryd ar gyfer dyfarnu achosion honedig o dorri'r rheolau gan wledydd unigol y DU?

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:38, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch yn fawr iawn, ac unwaith eto, mater amserol iawn, un rwyf wedi bod yn ei drafod gyda fy swyddogion cyfatebol yn yr Alban, Gogledd Iwerddon a Llywodraeth y DU, gan adeiladu ar gryn dipyn o waith a wnaed gan fy rhagflaenydd. A gaf fi ddweud, yn gyntaf oll, ar y fframweithiau, mae'r fframweithiau'n enghraifft, yn fy marn i, o sut y mae pedair gwlad y DU wedi gallu cydweithredu, yn ysbryd cydnabyddiaeth o fuddiannau cyffredin? Credaf mai'r broblem gyda Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020 yw ei bod wedi chwalu'r broses honno. Roedd yn ddiangen, ac wrth gwrs, un o'r problemau mwyaf y mae'n eu hachosi, ynghyd â materion eraill sy'n ymwneud â'r cytundeb masnach a chydweithredu a materion sy'n ymwneud â chytundebau masnach rhyngwladol, yw ei bod wedi tanseilio cynnydd a chytundebau y gellid eu cyflawni ar y cyd. Wedi dweud hynny, rydych hefyd yn ymwybodol y bydd her gyfreithiol yn cael ei chlywed yn y Llys Apêl, wedi'i chyflwyno gennyf fi ar ran Llywodraeth Cymru fel Cwnsler Cyffredinol, a bydd honno'n cael ei chlywed ym mis Ionawr 2022.

O ran y materion sy'n ymwneud â chyfreithlondeb Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig, wedi dweud hynny, rydym wedi gallu parhau â thrafodaethau a negodiadau ar sail ddiragfarn mewn ysbryd o gydweithrediad. Gallaf ddweud hefyd fod arwyddion calonogol yn nodi bod cynnydd sylweddol wedi'i wneud. Mae trafodaethau parhaus, wrth gwrs, yn mynd rhagddynt gyda swyddogion ynghylch y geiriad, yr union eiriad sydd mor bwysig yn y materion hyn, ac os gellir dod i gytundeb ar y telerau cywir, a heb ragfarnu'r her gyfreithiol, rydym yn gobeithio cyrraedd sefyllfa lle gallwn ddechrau ar y broses o gyhoeddi rhai o'r fframweithiau hynny, gan y bydd y broses graffu yn y Siambr hon ac mewn pwyllgorau'n bwysig tu hwnt. Felly, mae'r gwaith hwnnw wedi hen ddechrau, ac er gwaethaf nifer o anawsterau, credaf ei bod yn deg dweud bod cynnydd wedi'i wneud.

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 2:40, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Yn olaf, gan symud at fater amserol arall o fewn eich ystod o gyfrifoldebau, mae Gweinidogion Llywodraeth y DU wedi dweud dro ar ôl tro y bydd y swm o arian a gaiff ei wario yng Nghymru pan fydd y gronfa ffyniant gyffredin ar waith yn union yr un fath neu'n uwch na'r swm a gâi ei wario yng Nghymru a ddeuai'n uniongyrchol o'r Undeb Ewropeaidd, wedi'i danategu gan y warant 'dim ceiniog yn llai'. Mae cynllun Llywodraeth y DU ar gyfer Cymru yn nodi bod prosiectau’n cynnwys gweithredu'r gronfa codi'r gwastad newydd a fydd yn buddsoddi hyd at £4.8 biliwn mewn seilwaith lleol ledled y DU sy’n cael effaith weladwy ar bobl a’u cymunedau.

A nodaf, er enghraifft, fod AS De Clwyd, Simon Baynes AS, mewn sesiwn gwestiynau i Brif Weinidog y DU ym mis Mai, wedi canmol cynghorau Wrecsam a sir Ddinbych am eu cynigion deinamig ar gyfer dyffryn Dyfrdwy yn eu cais ar y cyd i'r gronfa codi'r gwastad, gan gynnwys adfywio basn Trefor, gwelliannau i'r Waun a Llangollen, a buddsoddiad yng ngorsaf Corwen a'r ardaloedd cyfagos. Nodaf hefyd fod AS Wrecsam, Sarah Atherton AS, yn gweithio yn Senedd y DU i sicrhau bod Wrecsam yn cael yr arian sydd ei angen arnynt a'r arian y maent yn ei haeddu o'r gronfa codi'r gwastad, gan ganolbwyntio ar yr ardal o gwmpas cae ras Wrecsam.

Drwy eu hymgysylltiad cadarnhaol â swyddogion Llywodraeth Cymru, rwy’n falch fy mod wedi cael gwybod gan sawl sefydliad yng ngogledd Cymru fod y swyddogion hyn yn ymwneud yn uniongyrchol â chronfa adnewyddu cymunedol Llywodraeth y DU, cronfa codi'r gwastad, cronfa ffyniant gyffredin y DU a'r gronfa perchnogaeth gymunedol, a bod y rhain o'r diwedd yn cyflawni datganoli mewnol yng Nghymru drwy gynnwys awdurdodau lleol a chymunedau yn y broses o lunio a darparu rhaglenni, gan chwarae rhan bwysig yn y gwaith o godi'r gwastad a chryfhau ein hundeb o bobloedd Brydeinig wrth inni ailgodi'n gryfach wedi'r pandemig.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:42, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

A wnewch chi ofyn eich cwestiwn yn awr, os gwelwch yn dda, Mark Isherwood?

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative

(Cyfieithwyd)

Wedi'i amseru'n berffaith. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol ddweud wrthym felly pa ymwneud uniongyrchol—[Torri ar draws.]—pa ymwneud uniongyrchol sydd gan ei swyddogion â'r cyllid hwn, yn ymarferol gyda Llywodraeth y DU a Llywodraethau eraill yn y DU?

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour

(Cyfieithwyd)

Wel, yr hyn y gallaf ei ddweud wrth yr Aelod, wrth gwrs, yw bod hwn yn fater sydd ym mhortffolio’r Gweinidog cyllid yn y bôn. Efallai, os caf wneud sylwadau ar un neu ddau o'r pwyntiau cyffredinol sydd efallai, i raddau, yn agosáu at ymylon fy mhortffolio, credaf fod y methiant i ymgysylltu â Llywodraeth Cymru ar arian a fu gynt o fewn awdurdodaeth Llywodraeth Cymru a'r lle hwn, ond sydd bellach yn cael ei ddefnyddio'n fwriadol i gamu heibio i'r Siambr etholedig yma, yn gywilyddus ac yn tanseilio democratiaeth, a'r bwriad strategol gwleidyddol amlwg iawn yw tanseilio datganoli. A chredaf ei fod hefyd yn golygu bod arian a werir nad yw'n parchu'r prosesau democrataidd yma, a'r mandad democrataidd yr etholwyd pob un ohonom arno, yn tanseilio democratiaeth yn y DU gyfan. Ar y symiau o arian, rwyf wedi clywed y warant 'dim ceiniog yn llai'; byddaf yn credu hynny pan fyddaf yn ei weld.

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Lywydd. Fel y gwyddoch, Gwnsler Cyffredinol, pan fydd Llywodraeth y DU yn cyflwyno Bil yn San Steffan sydd o fewn pwerau datganoledig y Senedd, mae angen i Lywodraeth Cymru osod memorandwm cydsyniad deddfwriaethol. Drwy gydol y bedwaredd Senedd, wyth Bil yn unig a oedd mewn meysydd datganoledig. Eisoes, yn y chweched Senedd hon, rydym wedi cyrraedd 13. Nawr, rwy'n falch nad yw Llywodraeth Cymru yn rhoi cydsyniad i wyth—hoffwn pe bai'n 13, fel yr awgrymais ddoe, ond rwy'n falch nad ydych yn rhoi cydsyniad i wyth. Ond a ydych yn cytuno â mi fod y cynnydd hwn yn yr angen i gael memoranda cydsyniad deddfwriaethol yn enghraifft amlwg o gipio pŵer gan Lywodraeth San Steffan? A pha gamau rydych chi a Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i frwydro yn erbyn y tresmasu amlwg hwn ar ein setliad datganoli?

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:44, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Yn gyntaf, diolch am eich cwestiwn. A chredaf fod y cynnydd yn nifer y cynigion cydsyniad deddfwriaethol lle nad ydym yn argymell cydsyniad yn ganlyniad i nifer o bethau. Yn gyntaf, maint deddfwriaeth Llywodraeth y DU, ond yn ail, i ba raddau y mae'r ddeddfwriaeth honno'n ceisio ymwthio'n uniongyrchol iawn i feysydd datganoledig. Ein safbwynt ar y rheini yw deall gyda'n gilydd yr hyn sy'n digwydd o ganlyniad i'r ddeddfwriaeth honno, ond hefyd i nodi nifer o egwyddorion o'i mewn. Hynny yw, ni fyddwn yn gwrthod cydsyniad fel mater o drefn; byddwn yn edrych i weld pa fudd sydd i Gymru o gynnig penodol mewn deddfwriaeth ac a yw'n mynd i fod o fudd i ddinasyddion Cymru. Wrth gwrs, os yw'n ymwneud â phŵer datganoledig, ein blaenoriaeth, cyhyd ag sy'n rhesymol ymarferol, yw ymdrin â deddfwriaeth yng Nghymru ar y materion hynny drwy ddeddfwriaeth Gymreig. Weithiau, nid yw hynny'n bosibl oherwydd maint y ddeddfwriaeth, oherwydd y blaenoriaethau, ac weithiau am fod buddiannau cyffredin, a phwerau cydredol sy'n ddilys weithiau hyd yn oed.

Yr hyn y gallaf ei ddweud hefyd yw mai'r hyn sy'n amlwg iawn o'r hyn a welais yn yr ychydig fisoedd y bûm yn Gwnsler Cyffredinol, sy'n adeiladu ychydig ar yr hyn a welais yn fy rôl flaenorol yn y Senedd ddiwethaf fel Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, yw bod yma raddau anhygoel o anghysondeb. Ceir meysydd lle mae'n bosibl gweithio gyda Gweinidogion y DU a lle mae cynnydd yn cael ei wneud, lle ceir dealltwriaeth o Sewel, ac mae gwaith cydweithredol iawn wedi'i wneud, a cheir parch tuag at Sewel. Ond wrth gwrs, ceir meysydd eraill lle caiff ei anwybyddu'n llwyr. Er enghraifft, gwelsom yn ystod etholiadau’r Senedd, ddeddfwriaeth ar ddarpariaethau dedfrydu yng nghyswllt lles anifeiliaid, lle roedd angen cydsyniad y Senedd yn amlwg, ond fe wnaethant benderfynu bwrw yn eu blaenau beth bynnag.

Yr enghraifft arall o ddiffyg parch, wrth gwrs, yw cyhoeddi deddfwriaeth sy'n amlwg yn mynd i effeithio arnom ond lle nad oes gennym unrhyw ymgysylltiad priodol ar y ddeddfwriaeth honno, ar y materion hynny a allai effeithio arnom, a chaiff y ddeddfwriaeth honno ei chyflwyno i ni ar y funud olaf fwy neu lai, fel pe bai'n fait accompli. Wrth gwrs, mae'r pwysau y mae hynny'n ei roi wedyn ar adnoddau Llywodraeth Cymru er mynd i'r afael ag ef yn anodd dros ben.

Nawr, credaf mai'r hyn sy'n bwysig, lle mae rhywfaint o gynnydd yn cael ei wneud, yw'r adolygiad rhynglywodraethol, lle mae trafodaethau wedi bod yn mynd rhagddynt rhwng y pedair gwlad, lle ceir gobaith y gallem gyflawni—a gadewch inni ddweud 'gallem gyflawni', ac mae'n rhaid inni aros i weld beth yw'r cynnydd hwnnw—yr hyn y mae ei angen arnom yn daer, sef system briodol i'r pedair gwlad gyfarfod â'i gilydd, ysgrifenyddiaeth briodol i gefnogi'r gwaith a wneir yn sgil hynny, ysgrifenyddiaeth annibynnol, a phroses anghydfodau briodol. Fel y gŵyr yr Aelod yn iawn, ac mae'n rhywbeth rwyf wedi cyfeirio ato ar sawl achlysur, nid oes pwrpas cael system lle rydym yn ysgrifennu ac yn dweud, 'Mae hwn yn fater o fewn ein cymhwysedd, felly mae angen caniatâd deddfwriaethol arno', ac mae Llywodraeth y DU yn ymateb ac yn dweud, 'Nid ydym yn cytuno, a dyna ddiwedd arni.' Nid yw honno'n ffordd gyfansoddiadol briodol i Lywodraethau weithio gyda'i gilydd. Felly, mae llawer o waith wedi bod yn mynd rhagddo y tu ôl i'r llenni. Mae cynnydd yn cael ei wneud. Rwy'n gobeithio y bydd cyhoeddiadau cadarnhaol maes o law, ond rydym wedi bod ar hyd y llwybr hwn o'r blaen ac rydym yn troedio'n ofalus iawn.

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru 2:48, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n falch o glywed rhywfaint o bositifrwydd yn eich ateb, Gwnsler Cyffredinol. Mae hynny'n gwneud imi feddwl tybed pa dystiolaeth y mae angen i'r rheini ar ochr arall y Siambr ei gweld cyn iddynt sylweddoli bod Rhif 10 yn tanseilio ein setliad datganoli.

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

Dwi eisiau symud ymlaen nawr i’r comisiwn ffiniau, sydd wedi cyhoeddi eu bod nhw’n lleihau nifer y seddi Cymreig i 32. Mae’n amlwg i bawb beth sy’n digwydd fan hyn, sef yr un peth â gyda’r Bil etholiadau—bod rhaid cael ID. Y Ceidwadwyr, unwaith eto, yn ceisio cryfhau eu grym yn San Steffan a thanseilio llais Cymru. A ydy Llywodraeth Cymru yn bwriadu ymateb i ymgynghoriad y comisiwn ffiniau? Ac ydyn nhw’n mynd i godi pryderon am yr effaith negyddol y bydd hyn yn ei chael ar bobl Cymru?  

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:49, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Yn sicr, nid yw mater y comisiwn ffiniau o fewn fy mhortffolio o gyfrifoldebau. Rwy'n siŵr y bu ymgysylltu. Rwy'n fwy na pharod i archwilio'r mater a sicrhau eich bod yn cael eich briffio ar lefel yr ymgysylltu sy'n digwydd mewn gwirionedd.FootnoteLink Credaf mai'r pwyntiau gwleidyddol pwysig a wnaethoch mewn perthynas â'ch cwestiwn yw hyn: mae'r hyn a gynigir yn lleihau llais Cymru yn Senedd y DU. Mae'n cael effaith uniongyrchol ar y berthynas sy'n bodoli yn Senedd y DU, ac nid mater o nifer yr etholaethau na maint etholaethau yn unig yw hyn, ond y ffaith ei fod yn effeithio ar y gydnabyddiaeth o'r berthynas rhwng pedair gwlad y DU. Yr hyn y credaf ei fod yn ei wneud hefyd, serch hynny, yw tynnu sylw at ba mor bwysig yw hi ein bod yn edrych ar fater diwygio’r Senedd, rôl y lle hwn, y gofynion ar y lle hwn, a’n rôl o fewn y broses seneddol honno, a’r angen am ddiwygio cyfansoddiadol pellach.

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Mae fy nghwestiwn olaf yn debyg i gwestiwn Mark Isherwood, ond mae'n debyg na fyddwch yn synnu ei fod o bersbectif gwahanol. Mae'n ymwneud â'r adran godi'r gwastad sydd newydd ei henwi, o dan arweinyddiaeth Michael Gove, sy'n arwr i rai pobl yno mae'n debyg. Nawr, maent yn gyfrifol am ddosbarthu'r gronfa godi'r gwastad, ac fel y nodwyd, ymddengys y bydd y gronfa'n cefnogi etholaethau Torïaidd yn bennaf yn ôl pob tebyg, ac yn pasio heibio i'r Senedd yn y broses. Mae Llywodraeth y DU wedi dweud y geiriau hyn o'r blaen, 'Lle maent yn ystyried bod hynny’n briodol, byddant yn ceisio cyngor gan Lywodraeth Cymru ar brosiectau yng Nghymru.' Dyna garedig yw Llywodraeth San Steffan i ystyried Llywodraeth etholedig pobl Cymru pan fyddant o'r farn fod hynny’n briodol. A yw'r Cwnsler Cyffredinol yn ymwybodol o unrhyw drafodaethau rhwng Llywodraeth Cymru a'r adran hon sydd newydd ei henwi, ac a yw'n cytuno â mi mai hon yw'r drydedd enghraifft o gipio pŵer gan Lywodraeth y Torïaid yn San Steffan?

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:51, 22 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, yn sicr, gwn fod hwn yn destun cryn bryder, a bod swyddogion o Lywodraeth Cymru, Gweinidog yr Economi, y Prif Weinidog a’r Gweinidog cyllid, a'r Cabinet yn gyffredinol rwy'n tybio, yn poeni am y sefyllfa, a bod trafodaethau'n mynd rhagddynt, yn amlwg, ac rwy'n siŵr y bydd datganiadau pellach ar hynny maes o law. Ond rydych yn llygad eich lle: maent yn tanseilio democratiaeth. Maent yn tanseilio'r mandadau democrataidd a roddir i'r lle hwn. Pan fyddwn yn sefyll etholiad cyffredinol yng Nghymru ar y sail, 'Dyma bwerau'r Senedd ac felly dyma y gallwn ei wneud', ac phan fydd Llywodraeth y DU yn dweud yn y bôn, 'Rydym yn mynd i basio heibio i hynny ac nid ydym yn mynd i ymgysylltu â chi,' sut arall y gallwch ddehongli'r sefyllfa, ei fod yn gynllwyn bwriadol, yn gam bwriadol, i danseilio datganoli, cyfrifoldeb datganoledig a'r pwerau datganoledig sydd eisoes wedi'u rhoi i ni gan Senedd y DU? Felly, credaf fod yna anghyfiawnder yno.

Ac rydym hefyd wedi gweld, o'r dystiolaeth sydd gennym hyd yn hyn, y ffordd y mae'r cronfeydd codi'r gwastad hyn fel y'u gelwir wedi'u defnyddio mewn gwirionedd. Ni fydd yn syndod i'r Aelod, mae'n debyg—efallai y bydd yn syndod ar draws y Siambr—fod 85 y cant o'r holl arian a ddyrannwyd rywsut wedi mynd i etholaethau tlawd Ceidwadol siroedd canolbarth Lloegr. Felly, credaf fod cryn dipyn o ffordd i fynd. Nawr, fe gafwyd ad-drefnu. Michael Gove sydd â'r cyfrifoldeb; ef sydd â'r teitl newydd—credaf mai ef yw Gweinidog codi'r gwastad. Heb os, byddaf yn cyfarfod ag ef maes o law mewn perthynas â'r fframweithiau cyffredin, a byddwn yn gweld tystiolaeth dros yr ychydig fisoedd nesaf i ba raddau y bydd proses godi'r gwastad go iawn yn digwydd. Ond yr hyn y byddwn yn ei ddweud yw, 'Peidiwch â dal eich gwynt'.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:53, 22 Medi 2021

Cwestiwn 3, neu, yn yr achos yma, cwestiwn 4, Rhys ab Owen. [Chwerthin.]

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Gadewch i mi ei godi.

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Roeddwn wedi cyffroi cymaint gyda'r—[Torri ar draws.]

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

A hoffech chi i mi ei ddarllen ar eich rhan, Rhys?

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Na, rwyf wedi'i gael, Lywydd. Diolch yn fawr, Lywydd.