2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

– Senedd Cymru am 2:28 pm ar 7 Rhagfyr 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:28, 7 Rhagfyr 2021

Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad hynny. Lesley Griffiths.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Mae dau newid i'r agenda heddiw. Bydd y Prif Weinidog yn gwneud datganiad ar ddiweddariad i'r rhaglen lywodraethu ac, yn ogystal, bydd y datganiad gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd ar y broses o graffu dwys ar ynni adnewyddadwy yn cael ei gyhoeddi fel datganiad ysgrifenedig bellach. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos eistedd nesaf wedi ei nodi yn y datganiad a'r cyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymysg y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Photo of James Evans James Evans Conservative 2:29, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Trefnydd, fel y mae pawb yn y Siambr hon yn ymwybodol, yn fy etholaeth gartref i ym Mrycheiniog a Sir Faesyfed mae pencadlys y fyddin Brydeinig yng Nghymru. Mae gennym ni wersyll hyfforddi gwych Pontsenni, ysgol frwydro milwyr traed Dering Lines, ac, ers dros 200 mlynedd, rydym ni wedi bod yn falch o fod yn gartref i farics Aberhonddu, ac rwy'n falch o ddweud yn y Siambr hon eu bod wedi eu diogelu rhag cau yn niwygiadau arfaethedig y Weinyddiaeth Amddiffyn. Ond mae un peth yr ydym ni'n gweld ei eisiau yn awr, a hynny yw comisiynydd cyn-filwyr y lluoedd arfog i Gymru i arwain ar gynrychioli ein cyn-filwyr dewr. Cymru yw'r unig genedl yn y DU heb y swydd, a hoffwn i ofyn am ddatganiad ar y cynnydd sydd wedi ei wneud hyd yma o ran penodi comisiynydd cyn-filwyr y lluoedd arfog i Gymru. Diolch, Llywydd.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:30, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Nid mater i Lywodraeth Cymru yw hwn o gwbl; mae hwn yn fater y mae Llywodraeth y DU, rwy'n gwybod, wedi edrych arno, ond nid yw'n fater i Lywodraeth Cymru.

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Trefnydd, hoffwn i gael datganiad, os gwelwch yn dda, ar sut y mae penderfyniadau ar driniaethau'r GIG yn cael eu gwneud yng Nghymru. Dros y penwythnos, enillodd un o fy etholwyr i, Maria Wallpott, ei hachos yn yr Uchel Lys ar ôl i'r GIG yng Nghymru wrthod ariannu triniaeth arbenigol ar gyfer ei chanser sydd ar gael yn yr Alban a Lloegr. Nawr, rwy'n sylweddoli'n iawn na fydd y Llywodraeth yn gallu gwneud sylwadau ar achosion unigol; ond ar y materion mwy cyffredinol sydd wedi eu hamlygu yr hoffwn i weld y Llywodraeth yn myfyrio, os gwelwch yn dda. 

Mae penderfyniadau fel hyn yn cael eu gwneud gan Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru ar hyn o bryd, ac rwy'n pryderu y gallai'r canllawiau y maen nhw'n yn eu dilyn fod yn rhy anhyblyg. Yn achos Ms Wallpott, roedd ei oncolegydd yn Felindre wedi cadarnhau bod ganddi ganser prin iawn; dim ond un enghraifft mewn pum mlynedd yr oedd yr oncolegydd wedi ei gweld, ac roedd yr oncolegydd yn credu y byddai achos Ms Wallpott yn bodloni'r trothwy achosion eithriadol yng nghanllawiau’r Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal, ond penderfynodd panel ceisiadau cyllid cleifion unigol Cymru, ar ran y pwyllgor arall hwn yr wyf i wedi sôn amdano, yn erbyn darparu'r driniaeth. Rwy'n gwybod bod y teulu wedi codi pryderon ynghylch a yw'r pwyllgor dan bwysau i wrthod triniaethau a allai achub bywydau oherwydd y gost.

Unwaith eto, rwy'n sylweddoli na all y Llywodraeth gymryd rhan mewn achosion unigol na rhoi sylwadau arnyn nhw, ond rwy'n credu y byddai cael datganiad yn nodi'r prosesau a gaiff eu dilyn gan y pwyllgor gwasanaethau arbenigol a'r egwyddorion y maen nhw'n eu dilyn wrth wneud penderfyniadau yn ddefnyddiol ar gyfer tryloywder. Mae teitlau hir y gwahanol baneli a phwyllgorau yr wyf i wedi eu crybwyll, maen nhw'n ddryslyd, ond y prif bryder sydd gen i yw bod y prosesau'n golygu bod rhai triniaethau'n cael eu gwrthod i gleifion yng Nghymru a fyddai ar gael mewn rhannau eraill o'r DU.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:31, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rwy'n credu eich bod chi’n codi pwynt pwysig iawn, ac rwy'n gwybod bod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn ystyried y canllawiau hynny. Fel yr ydych chi'n ei ddweud, efallai eu bod yn rhy anhyblyg, gan fy mod i'n cofio'n dda iawn o fy nyddiau fel y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yr hyblygrwydd a oedd ar gael i'r pwyllgor gwasanaethau arbenigol sy'n ystyried hyn i ni. Felly, os oes rhywbeth yr wyf i'n credu ei fod o werth ei ddiweddaru i'r Aelodau, byddwn ni'n sicr yn ceisio gwneud hynny.

Photo of Joyce Watson Joyce Watson Labour 2:32, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Ym mis Hydref eleni, cafwyd Mark Hankinson, a oedd yn gyfarwyddwr Cymdeithas Masters of Foxhounds, yn euog o annog hela llwynogod anghyfreithlon. Cafodd ei ddal ar gamera yn cynghori helfeydd ar sut i dorri Deddf Hela 2004. Datgelodd yr hyn y mae llawer yn credu ei fod yn wir ynghylch hela dilyn trywydd, ei fod yn cael ei ddefnyddio fel llen i guddio hela anghyfreithlon. Ers ei gollfarn, roeddwn i'n falch o weld bod nifer o sefydliadau, gan gynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru a'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, wedi gwahardd hela dilyn trywydd ar eu tir ers hynny. Pleidleisiodd aelodau'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn llethol i gefnogi'r gwaharddiad hwnnw. Bydd awdurdod lleol Gorllewin Swydd Gaer a Chaer yn dilyn eu hesiampl hefyd. Mae hela dilyn trywydd wedi ei atal ar hyn o bryd ar barc cenedlaethol ardal y llynnoedd hefyd.

Gweinidog, hoffwn i alw am waharddiad ar hela dilyn trywydd ar bob darn o dir sy'n eiddo i'r cyhoedd. Mae hynny'n cynnwys canol trefi, lle mae llawer o'r helfeydd wedi cyfarfod yn draddodiadol ar gyfer eu helfeydd Gŵyl San Steffan a Dydd Calan. Hoffwn i annog Llywodraeth Cymru i edrych ar hyn a gweithio'n agos gydag awdurdodau a sefydliadau a pherchnogion tir eraill i wireddu hyn. Nid ein bywyd gwyllt yn unig sydd wedi dioddef yn ofnadwy o ganlyniad i hela dilyn trywydd honedig, ond cŵn hefyd. Mae llawer yn cael eu taro gan gerbydau ar ffyrdd prysur yn ystod helfa, neu, fel sydd wedi ei weld mewn deunydd fideo diweddar, yn cael eu saethu'n farw pan nad ydyn nhw'n cael eu hystyried yn ddefnyddiol mwyach. Yn anffodus, nid yw hyn yn anghyfreithlon, ond serch hynny mae'n farbaraidd.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:34, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, ac rwy'n croesawu'n fawr y penderfyniad a gafodd ei wneud gan Cyfoeth Naturiol Cymru ar 18 Tachwedd i beidio ag adnewyddu eu cytundeb â Chymdeithas Masters of Foxhounds. Ac, fel yr ydych chi'n ei ddweud, gwaharddodd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol hela dilyn trywydd ar eu tir o 25 Tachwedd. Cafodd y penderfyniad hwnnw ei wneud mewn sesiwn gyhoeddus, lle cafodd yr holl faterion dan sylw eu hystyried yn ofalus yn dilyn canlyniad yr achos llys yr ydych chi'n cyfeirio ato yn erbyn uwch arweinydd Cymdeithas Masters of Foxhounds. Mae eich cais chi ynghylch ystyried gwaharddiad ar hela dilyn trywydd ar bob darn o dir cyhoeddus yn rhywbeth y byddai angen i Lywodraeth Cymru ei ystyried ymhellach.

Photo of Natasha Asghar Natasha Asghar Conservative 2:35, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Gweinidog, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd ar y cyfyngiadau pwysau sydd ar waith ar hyn o bryd ar gyfer cerbydau ar yr M4 rhwng cyffordd 24 a chyffordd 28? Rwy'n gwybod bod hynny'n benodol iawn, a'r rheswm pam yr wyf i'n gofyn yw oherwydd bod etholwr—. Rwy'n gwybod nad ydych chi'n hoffi ateb cwestiynau ar achosion penodol, ond y rheswm pam rwy'n gofyn yw oherwydd ei fod yn ddryslyd braidd o ran yr hyn sydd wedi codi o fy mlaen i.

Felly, mae etholwr wedi cysylltu â mi ynglŷn â chais rhyddid gwybodaeth yr oedd wedi ei anfon at Lywodraeth Cymru, gan ofyn faint o gerbydau nwyddau trwm sydd wedi eu hatal ers rhoi'r cyfyngiad ar waith a faint sydd wedi eu darganfod i fod dros y terfyn pwysau cyfyngedig. Ymatebodd Llywodraeth Cymru, a phan wnaethon nhw ymateb, gwnaethon nhw ddweud nad oedd ganddyn nhw unrhyw wybodaeth ac y dylai gysylltu â'r Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau, gan mai nhw sy'n ymgymryd â'r gweithgaredd—a fyddai i gyd yn iawn yn ôl pob golwg. Ond yna dywedodd yr Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau nad oedd ganddyn nhw yr wybodaeth, gan ei bod y tu allan i'w cylch gwaith ac y dylai gysylltu â Phriffyrdd Cymru—unwaith eto, yn iawn. Yna cysylltodd fy etholwr â Phriffyrdd Cymru. Dywedodd fod ei ymchwiliad wedi ei ystyried fel, ac rwy'n dyfynnu, 'o natur polisi/rhaglennu', a'u bod wedi anfon ei gais ymlaen—unwaith eto, yn ôl at Lywodraeth Cymru. Felly, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Dirprwy Weinidog i ddatrys y dryswch hwn a darparu'r wybodaeth sydd ei hangen? Gan ei bod yn ymddangos i'r etholwr mai taflu llwch i'r llygaid yn unig yw'r cyfyngiad pwysau i guddio diffyg gweithredu Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thagfeydd ar y rhan hon o'r M4. Diolch i chi, Gweinidog.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:36, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Fel y dywedwch chi, mae'n ymholiad penodol iawn. Yn amlwg, mae gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd gwestiynau yfory, felly byddwn i'n eich annog chi i chwilio am gyfle i'w holi yfory. Ond os nad yw hynny'n digwydd, ysgrifennwch at y Dirprwy Weinidog efallai.

Photo of Peredur Owen Griffiths Peredur Owen Griffiths Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Trefnydd, ddechrau'r mis hwn, cafodd gohebiaeth ei gyhoeddi gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd i gynllunydd Persimmon Homes dwyrain Cymru. Roedd y llythyr yn ymwneud â chynllun dadleuol i adeiladu 300 o gartrefi ar gaeau o amgylch Heol y Cefn, Cefn Fforest, Bedwellte—yn ddadleuol gan fod y man gwyrdd hwn yn cael ei werthfawrogi'n fawr yn lleol a bod safleoedd tir llwyd yn agos y mae llawer o bobl yn dweud sy'n fwy addas i'w datblygu. Cafodd y mater ei godi yn ystod cymhorthfa stryd ddiweddar ar ystad Grove Park gerllaw. Gwrthododd Llywodraeth Cymru ganiatâd cynllunio ar gyfer y datblygiad hwn yn 2020, ond cafodd y penderfyniad hwn ei herio yn yr Uchel Lys, a chafodd penderfyniad y Llywodraeth ei ddiddymu wedyn. Roedd y llythyr diweddar yn rhoi rhybudd i Persimmon fod y Dirprwy Weinidog yn gwahodd sylwadau ynghylch a ddylai'r ymchwiliad gael ei ailagor. Yn ogystal ag ailagor yr ymchwiliad hwn, hoffwn i hefyd i'r Llywodraeth adolygu'r broses gynllunio bresennol gyda'r bwriad o dynhau gweithdrefnau fel eu bod, pan fydd penderfyniadau yn cael eu gwneud i wrthdroi ceisiadau cynllunio, eu bod yn gryf a bod ganddyn nhw amddiffyniad cadarn y tu ôl iddyn nhw, yn barod ar gyfer unrhyw her gyfreithiol. Fy mhryder i yw, os aiff y datblygiad hwn yn ei flaen heb lawer o frwydr, y bydd datblygwyr uwchben eu digon gan wybod mai dim ond mân anghyfleustra ar y ffordd i gael yr hyn y maen nhw ei eisiau yn y pen draw yw gwrthodiad Llywodraeth Cymru ar faterion cynllunio.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:37, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Unwaith eto, rwy'n credu bod hynny'n amlwg yn fater penodol iawn yr ydych chi wedi ei godi, ac mae'r ffaith y bu'n fater o achos llys—nid wyf i'n credu ei bod yn briodol cael datganiad llafar. Ond byddaf i'n sicr yn gofyn i'r Dirprwy Weinidog ystyried eich cwestiwn yn ei gyfanrwydd, ac, unwaith eto, os yw'n credu bod rhagor o wybodaeth y gall ei rhoi, bydd yn ysgrifennu at yr Aelod.

Photo of Vikki Howells Vikki Howells Labour 2:38, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Trefnydd, efallai eich bod chi wedi gweld yn y wasg yr helynt o amgylch perchennog Cwmni Marchnad a Neuadd y Dref Aberdâr yn galw i rym deddf Seneddol o ganol y bedwaredd ganrif ar bymtheg i fygwth ffeiriau Nadolig elusennol a chodi arian rhag digwydd i bob pwrpas yn fy etholaeth i. Roedd hyn yn cynnwys digwyddiadau wedi eu cynllunio yn Eglwys Sant Elfan, yng nghanolfan gymunedol newydd Cynon Linc a ariennir gan Lywodraeth Cymru ac yng nghlwb band Aberaman—a byddai hyn i gyd wedi dod â nifer ychwanegol o ymwelwyr ac wedi helpu i adfywio a chynnal Aberdâr. Nawr, mae'n amlwg nad yw stondinwyr ym marchnad Aberdâr yn cefnogi'r ymyriad didostur hwn, felly rwy'n gobeithio na fydd y drwgdeimlad sydd wedi ei gynhyrfu gan hyn yn adlewyrchu arnyn nhw. Ond byddwn i'n croesawu datganiad gan Lywodraeth Cymru yn nodi barn Gweinidogion ar yr achos hwn, a'u myfyrdodau ar effaith Deddfau Seneddol preifat mor waharddedig a hen ffasiwn, sy'n mynd yn groes i bolisïau economaidd ac adfywio ehangach.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:39, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Ac rwyf i yn ymwybodol o'r helynt y mae hyn wedi ei achosi yn etholaeth yr Aelod. Mae'n amlwg yn fater cyfreithiol sy'n cael ei orfodi ar lefel leol, felly ni allaf wneud sylw arno yn benodol. Ond rwy'n credu ei bod yn destun siom mawr, yn enwedig ar yr adeg hon o'r flwyddyn, nad yw busnesau lleol ac aelodau o'r gymuned wedi gallu cydweithio er budd y dref. Yn absenoldeb unrhyw newidiadau i ddeddfwriaeth y DU, rwyf i ar ddeall bod ein hardal gwella busnes Aberdâr, ynghyd â phartneriaid allweddol eraill yng nghanol tref Aberdâr, ac mae hynny'n cynnwys y farchnad, yn ceisio negodi ffordd ymlaen ar y mater. Fel Llywodraeth, rydym ni'n cydnabod yn llawn y gall marchnadoedd sicrhau amrywiaeth o fanteision y mae mawr eu hangen ar gyfer canol ein trefi, a dyna pam y mae modd defnyddio ein grant creu lleoedd Trawsnewid Trefi i alluogi marchnadoedd lleol i gael eu cynnal yng nghanol trefi, a pham y gwnaethom ni hefyd gomisiynu canllaw arfer gorau.

Photo of Altaf Hussain Altaf Hussain Conservative 2:40, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Gweinidog busnes, mae llawer o'r gwasanaethau yr ydym ni'n dibynnu arnyn nhw yn cael eu gwella'n fawr gan amrywiaeth o sefydliadau trydydd sector yn ein cymunedau. Roedd hyn yn amlwg yn ystod y pandemig, ac, i ryw raddau, rwy'n credu ein bod ni'n tanbrisio'r cyrhaeddiad sydd gan y sefydliadau hyn. Yn fy rhanbarth i, mae Brigâd Ambiwlans Sant Ioan, sy'n gweithio 12 awr y dydd, saith diwrnod yr wythnos, wedi helpu miloedd o bobl drwy eu math nhw o wasanaeth. Mae llawer o enghreifftiau, sy'n tynnu sylw nid yn unig at eu swyddogaeth allweddol nawr, ond ar gyfer y dyfodol. A wnaiff y Llywodraeth drefnu dadl yn nodi sut y byddwn yn dweud wrthyn nhw fod swyddogaeth y trydydd sector yn rhan hanfodol o'n rhwydwaith darparu gwasanaethau cyhoeddus? Diolch.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:41, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu bod yr Aelod yn tynnu sylw at bwynt pwysig iawn o faint yr ydym ni wedi dibynnu ar ein gwasanaethau cyhoeddus, ynghyd â'n sefydliadau trydydd sector, i'n helpu ni fel Llywodraeth drwy bandemig COVID-19. Mae'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol yn y Siambr ac mae wedi clywed eich cais, ac rwy'n siŵr, yn y dadleuon yr ydym ni'n eu cynnal yn rheolaidd ynghylch trydydd sector Cymru, y bydd hi'n ystyried eich cais.

Photo of Heledd Fychan Heledd Fychan Plaid Cymru

Trefnydd, rwyf wedi codi'r mater hwn ar nifer o adegau erbyn hyn, ond, gan nad ydy'r mater wedi ei ddatrys, rwyf dal i gael etholwyr yn cysylltu â mi ynglŷn â'r anhawster o ran cael pàs COVID os nad ydynt yn gallu cael eu brechu am resymau meddygol. Yn aml, golyga'r rheswm meddygol na allant chwaith gymryd prawf llif unffordd. Ar wefan Llywodraeth Cymru, mae'n parhau i ddweud, 'Rydym yn gweithio ar system fydd yn galluogi hyn i ddigwydd.' Mae mynediad yn cael ei wrthod i bobl ar y funud, oherwydd yr anawsterau maen nhw'n eu hwynebu o ran cael pàs, ac mae angen i hyn gael ei ddatrys ar fyrder. Cefais un teulu yn cysylltu â mi i ddweud nad oedd eu mab, sydd ag awtistiaeth ac sy'n methu cael ei frechu na chymryd prawf llif unffordd, wedi medru mynd i ddigwyddiad gyda gweddill ei deulu oherwydd hyn, a bod y diffyg hwn yn cael effaith andwyol ar hawliau pobl mewn sefyllfa gyffelyb. A gawn ni, os gwelwch yn dda, ddatganiad o ran y gwaith hwn gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ac amserlen o ran pryd y bydd y gwaith hwn wedi ei gwblhau?  

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:42, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rwy'n credu eich bod chi'n hollol gywir: mae angen ei ddatrys ar frys. A byddwch chi'n ymwybodol bod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am reoliadau COVID ddydd Mawrth nesaf, ac rydym ni hefyd yn cael datganiad llafar. Ac yn sicr, byddaf yn gofyn iddi ymchwilio i'r mater hwn, ac, os na allwn ni roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ymlaen llaw, i wneud hynny yn ystod y datganiad hwnnw.

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 2:43, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Prynhawn da, Trefnydd. Hoffwn i ofyn am ddatganiad brys gan y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol ynglŷn â gwasanaethau amddiffyn plant ledled Cymru. Byddwn ni i gyd wedi ein dychryn yn llwyr gan farwolaeth drasig iawn Arthur Labinjo-Hughes yr wythnos hon, ac mae'n rhaid i ni beidio ag anghofio nad y bobl sy'n gweithio yn y gwasanaethau cymdeithasol yw'r bobl sy'n gyfrifol am hynny, nac, yn wir, mewn unrhyw wasanaethau statudol eraill. Ond mae'n ddyletswydd arnom ni i edrych ar gyflwr ein hawdurdodau lleol, yn enwedig o ran swyddi gwag amddiffyn plant. Ac rwy'n gwybod, o fy awdurdod lleol fy hun, sut y maen nhw'n ei chael hi'n anodd dod o hyd i weithwyr cymdeithasol a rheolwyr tîm yn y rheng flaen i weithio yn y swyddi hynny. Dyma stori bersonol gyflym iawn: fy achos amddiffyn plant cyntaf i oedd merch fach wyth oed a gafodd anaf. Roeddwn i'n meddwl ei fod yn anaf damweiniol; roeddwn i'n ddibrofiad iawn. Es i at fy rheolwr tîm a dweud wrtho am y sefyllfa. Yn syth, meddai, 'Na. Nid yw hynny'n anaf sydd wedi ei achosi'n ddamweiniol' ac roedd ganddo'r profiad i allu fy arwain i a fy nhywys i drwy'r broses. Mae'n gwbl hanfodol ein bod ni'n edrych ar y sefyllfa honno, a'n bod ni'n gallu dweud yn hyderus fod gennym ni'r bobl yn y lleoedd iawn i amddiffyn ein plant yng Nghymru. Diolch.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:44, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch. Yn sicr, rwy'n credu bod llofruddiaeth erchyll Arthur Labinjo-Hughes wedi dychryn llawer ohonom ni. Ac yma yng Nghymru byddwch chi'n ymwybodol ein bod ni wedi cael Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, a gyflwynodd drefniadau diogelu cryfach a chadarn i Gymru, ac a oedd yn wirioneddol sail i weithdrefnau diogelu Cymru a chanllawiau ymarfer Cymru gyfan. Ac maen nhw'n eiddo i'r byrddau diogelu a chawson nhw eu cyhoeddi yn ôl yn 2019 ac maen nhw yn rhoi'r arferion diogelu cyson sy'n seiliedig ar dystiolaeth i ni ledled Cymru, ac, fel Llywodraeth, byddwn yn parhau i weithio gyda Bwrdd Diogelu Annibynnol Cenedlaethol Cymru a'r byrddau diogelu plant rhanbarthol er mwyn i ni allu cefnogi'r arferion hynny.

Rwy'n credu eich bod chi'n gwneud pwynt pwysig iawn ynghylch pwy a niweidiodd Arthur, ac rwy'n credu ei bod yn aml yn wir nad y bobl a ddylai fod yn amddiffyn ac yn gofalu am eu plant yn llwyr yw'r rhai sy'n gwneud hynny. Ac rwy'n credu bod angen i ni hefyd dalu teyrnged i'r heriau y mae ein gweithwyr cymdeithasol yn eu hwynebu bob dydd. Mae'n rhaid i ymyrraeth mewn bywyd teuluol preifat fod yn gymesur ac yn briodol, ac rwy'n credu bod y pwynt y gwnaethoch chi ei godi am eich achos personol eich hun yn bwysig iawn hefyd. Ac, unwaith eto, mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud llawer iawn o waith i ddarparu hyfforddiant.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mae'r niferoedd sydd yn dioddef o COVID-19 yn parhau'n styfnig o uchel, ac erbyn hyn, wrth gwrs, mae'r amrywiolyn omicron wedi dod i'n plith, gyda'r ystadegau'n dangos, neu'n awgrymu, o leiaf, fod yr haint yn dyblu bob deuddydd. Mae nifer o ysgolion yn Nwyfor Meirionnydd wedi gorfod gyrru eu plant yn ôl o'r ysgol yn ddiweddar. Roedd fy mab fy hun wedi cael ei yrru nôl am 10 diwrnod o Ysgol Godre'r Berwyn, y Bala, oherwydd niferoedd uchel y plant a phobl ifanc oedd efo COVID yno. Ond mae yna bryder mawr ymhlith rhieni yn rhai o'r ardaloedd yma nad ydy plant wedi cael cynnig y brechlyn eto. Dwi'n nodi bod y Llywodraeth wedi gwneud cyhoeddiad heddiw y caiff yr hwblyn ei gynnig i bob oedolyn yng Nghymru cyn diwedd Ionawr. A wnewch chi sicrhau bod datganiad yn cael ei wneud mor fuan â phosib ynghylch erbyn pryd y bydd pob plentyn a pherson ifanc yn cael cynnig y brechlyn hefyd, os gwelwch yn dda?

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:47, 7 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Byddwn, yn sicr, byddwn yn gwneud yn siŵr ein bod ni'n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau.