1. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i wella mynediad at ofal meddygol arbenigol yn y gymuned? OQ57660

Diolch yn fawr, Vikki. Rydym wedi datgan ein huchelgais i'r GIG yng Nghymru fod yn wasanaeth sy'n cael ei arwain gan ansawdd, lle y darperir y gofal cywir ar yr adeg gywir ac yn y lle cywir. Mae hyn yn cynnwys mynediad at ofal yn nes at y cartref lle y bo hynny'n bosibl, ac mewn canolfannau arbenigol lle y bo'n briodol.

Diolch, Weinidog. Mae 'No place like home', a gyhoeddwyd yn ddiweddar gan Goleg Brenhinol y Meddygon, yn adeiladu achos brys dros fuddsoddi mwy mewn gofal canolraddol a ddarperir yng nghartref y claf. Gall hyn wella ansawdd y gofal, lleihau derbyniadau i'r ysbyty, a chael pobl allan o'r ysbyty ac yn ôl adref yn gyflymach. Byddwn yn croesawu eich ymateb i'r adroddiad hwn yn ogystal â gwybodaeth ynglŷn â sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i gynyddu mynediad at y gofal hwn yn wyneb y pandemig coronafeirws.

Diolch yn fawr, Vikki, a darllenais yr adroddiad 'No place like home', gyda diddordeb, ac rwy'n cytuno â llawer iawn o'r argymhellion ac yn falch iawn o ddweud ein bod eisoes yn cyflawni mewn llawer o'r meysydd sydd wedi'u nodi yno. Nid wyf yn credu bod neb yn fwy awyddus na mi i gael pobl yn ôl i'w cartrefi pan fyddant yn barod i gael eu rhyddhau o ysbytai. Rwy'n awyddus iawn i fwrw ymlaen o ddifrif â'r rhaglen i fynd i'r afael â'r ôl-groniad. Ac yn amlwg, o gofio bod gennym dros 1,000 o bobl yn ein hysbytai yn aros i gael eu rhyddhau ac yn barod i fynd adref, mae'n amlwg fod angen inni roi camau ar waith i sicrhau bod hynny'n bosibl.

Rwy'n falch iawn o ddweud, fel rhan o'r camau a gymerwyd gennym ar hyn dros fisoedd y gaeaf, ein bod wedi bod yn cynnal cyfarfodydd wythnosol, y Dirprwy Weinidog Julie Morgan a minnau, gyda llywodraeth leol a byrddau iechyd i geisio hwyluso'r broses o ryddhau pobl o ysbytai. Ac fe fyddwch yn ymwybodol ein bod wedi cyhoeddi £144 miliwn o gyllid yn ddiweddar ar gyfer y gronfa integreiddio rhanbarthol dros bum mlynedd, ac mae rhai o'r themâu allweddol yn hynny yn mynd i'r afael â'r problemau y mae gennych ddiddordeb ynddynt, sy'n edrych, yn y bôn, ar ofal yn y gymuned, gofal gartref o'r ysbyty, gofal sy'n seiliedig ar leoedd ac wrth gwrs, yn ogystal â hynny, mae gennym y chwe nod ar gyfer y llawlyfr gofal brys a gofal mewn argyfwng a nodwyd yr wythnos ddiwethaf, ac mae hwnnw'n edrych ar ddewisiadau amgen diogel yn lle derbyn i'r ysbyty, dull cartref yn gyntaf ac ymgais i leihau'r perygl o ddychwelyd i'r ysbyty. Felly, mae gennym eisoes enghreifftiau o wardiau rhithwir, wrth gwrs, y soniwyd amdanynt yn yr adroddiad hwnnw, a'r gwasanaeth ysbyty yn y cartref, ac rwy'n awyddus iawn i weld y modelau hynny'n cael eu cyflwyno'n fwy helaeth ledled Cymru.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i darged Sefydliad Iechyd y Byd i ddileu hepatitis C fel bygythiad sylweddol i iechyd y cyhoedd erbyn 2030 fan bellaf. Fodd bynnag, yng ngwledydd eraill y DU, mae Llywodraethau wedi gosod llwybrau i'w galluogi i osod dyddiad targed i'w ddileu cyn 2030. Yn Lloegr a Gogledd Iwerddon, 2025 yw'r dyddiad, a 2024 yn yr Alban. Felly, a wnaiff y Gweinidog gadarnhau y bydd Llywodraeth Cymru yn adolygu dyddiad ei tharged i ddileu hepatitis C yng Nghymru erbyn 2030 fan bellaf ac wrth wneud hynny, a wnaiff hi ddweud sut y bydd yn mynd i'r afael â galwadau i ddatblygu arferion gorau yng Nghymru a gwledydd eraill y DU, megis micro-ddileu yng ngharchar Abertawe a rhaglenni cefnogaeth gan gymheiriaid ag iddynt ffocws, i'w harneisio i ddatblygu atebion sy'n caniatáu ar gyfer amrywiadau rhanbarthol a chymunedol o ran y dull o weithredu, gyda hyblygrwydd lleol i weithredu gwasanaethau atal, profi a thrin pwrpasol yn y gymuned—sef hanfod y cwestiwn hwn—a lleoliadau anghlinigol eraill, megis gwasanaethau triniaeth cyffuriau, canolfannau caethiwed a fferyllfeydd cymunedol?

Diolch yn fawr iawn, Mark, ac yn sicr, mae gennyf ddiddordeb mawr ym mater hepatitis C, sydd, wrth gwrs, yn gyflwr hirdymor y mae'n rhaid i lawer o bobl fyw gydag ef. Rwy'n falch iawn o gytuno i ystyried a oes unrhyw bosibilrwydd o newid y dyddiad targed hwnnw. Yn amlwg, gorau po gyntaf y gallwn ddileu'r clefyd hwn, felly rwy'n ymrwymo i gael golwg arall i weld a oes unrhyw ffordd o bennu dyddiad cynharach.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Gweinidog, cyn i fi holi fy nghwestiwn i, welais i'r bore yma ar Politico ei bod hi'n ben-blwydd arnoch chi a Peter Hain, felly pen-blwydd hapus iawn i chi. Pa ffordd well i ddathlu nag ateb cwestiynau fan hyn yn y Senedd?

Gweinidog, un o gonglfeini gofal meddygol yn ein cymunedau yw meddygon teulu, a dwi'n gwybod bod chi'n ymwybodol iawn o gonsérn nifer o gymunedau fel Pentyrch yng ngogledd y ddinas, sy'n pryderu eu bod nhw'n colli'r feddygfa leol. Ac un o'r dadleuon sy'n cael eu defnyddio gyda’r cymunedau yma yw y bydd yna ganolfan newydd, sawl milltir i ffwrdd, yn gallu cynnig y gwasanaethau arbenigol y maen nhw eu hangen. Ond ydych chi'n cytuno â fi, Gweinidog, cyn bod unrhyw gymuned yn colli'r ddarpariaeth iechyd lleol, fod angen ymgynghoriad llawn, tryloyw a manwl, a bod angen rhesymau clir a chadarn i wneud hynny? Diolch yn fawr. 

Diolch yn fawr. Ydy, mae'n ben-blwydd arnaf i a Peter Hain, a John Taylor o Duran Duran hefyd. [Chwerthin.] Ac Amanda Holden dwi'n deall hefyd, so dwi mewn cwmni da. 

Jest o ran yr ymgynghoriad ar y feddygfa ym Mhentyrch, dwi wedi derbyn referral ar 17 Ionawr yn sôn am y sefyllfa yma, a dwi wedi derbyn llythyr gan y BILl ynglŷn â hyn. Wrth gwrs, mae'n rhaid i ni sicrhau bod y system yn un dryloyw. Bydd y broses yn cario ymlaen nes bod gan Weinidogion Llywodraeth Cymru y wybodaeth i gyd fel ein bod ni'n gallu dod i benderfyniad sydd yn glir ac yn deg. Wrth gwrs, mae grwpiau cymunedol yn yr ardal hefyd wedi cael gwybod bod cyfle ganddyn nhw hefyd i wneud unrhyw fath o representations sydd eisiau arnyn nhw.