Cwestiynau gan arweinwyr y pleidiau nawr. Felly, arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew R.T. Davies.

Diolch yn fawr, Llywydd. Prif Weinidog, mae'n flin gen i bod yn rhaid i mi godi adroddiad arall gyda chi am fethiant gwasanaethau ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr yn y gogledd. Yn yr adroddiad diweddaraf, a oedd yn peri gofid mawr, cawsom wybod am y methiannau mewn gwasanaethau iechyd meddwl a arweiniodd at farwolaethau trasig dau unigolyn. Cymerodd un claf ei fywyd ei hun, a bu farw'r llall drwy'r hyn sy'n edrych fel esgeulustod. Roedd y marwolaethau hyn mor ddiweddar â 2021, ychydig fisoedd ar ôl i'r Gweinidog iechyd ar y pryd dynnu'r bwrdd iechyd allan o fesurau arbennig, canlyniad uniongyrchol gan eich Llywodraeth. Ar ôl cael yr amser hwn i fyfyrio ar yr adroddiad a'i ganfyddiadau, a ydych chi, fel fi, yn credu bod y teuluoedd yn haeddu ymddiheuriad gan y bwrdd iechyd a Llywodraeth Cymru na dderbyniodd eu hanwyliaid ofal mewn ffordd well?

Yn bendant, Llywydd. Wrth gwrs. Rwy'n credu bod y bwrdd iechyd eisoes wedi bod mewn cysylltiad â'r teuluoedd ac mae ymddiheuriad yn ddyledus iddyn nhw. Mae'r crwner wedi gofyn i'r adroddiadau gael eu tynnu yn ôl wrth i'w ymchwiliadau i'r marwolaethau barhau, ac rwy'n credu bod y bwrdd iechyd wedi eu tynnu nhw oddi ar eu gwefan. Maen nhw'n achosion gwahanol iawn ac maen nhw'n haeddu'r mathau o ymchwiliad y gall y crwner eu cyflawni iddyn nhw.

Diolch, Prif Weinidog, am yr adroddiad yna. Rydych chi wedi bod yn Weinidog yn y Llywodraeth ers naw mlynedd, ac yn Brif Weinidog ers sawl blwyddyn bellach, ac mae'n amlwg nad yw pethau yn gwella yn ddigon cyflym o ran gwasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd. Rydym ni'n dal i dderbyn adroddiadau fel hyn, adroddiadau gofidus iawn, ac nid yw argymhellion yn cael eu gweithredu. Nodwyd carfanau cymysg o gleifion, a ddisgrifiwyd fel cymysgedd gwenwynig gan Gyngor Iechyd Cymuned Gogledd Cymru, fel problem am y tro cyntaf yn ôl yn 2013, ac, yn gywilyddus, mae'n dal i barhau heddiw, fel y mae'r adroddiad hwn yn ei nodi. Fe'i cysylltwyd ag o leiaf un o'r marwolaethau yr ydym ni'n sôn amdanyn nhw nawr. A wnewch chi wneud yn siŵr bod y bwrdd iechyd yn atal cymysgu carfanau o gleifion ar wardiau?

Llywydd, dim ond i fod yn eglur, mae carfanau cymysg yn ffactor yn un o'r ddau achos yn unig, nid yw'n ffactor yn—[Torri ar draws.] Rwy'n credu eich bod chi wedi dweud 'o leiaf un'. Rwy'n egluro mai 'un' yw ef, nid 'o leiaf un'. Nid oedd yn ffactor yn yr achos arall. Ac rwy'n falch o—. Rwy'n falch o allu dweud wrth yr Aelod mai'r wybodaeth sydd gen i yw nad yw'n ymddangos bod cymysgu carfanau yn digwydd mwyach yn yr uned lle'r oedd yn ffactor.

Y peth sy'n peri gofid am hyn, Prif Weinidog, yn bod hyn yn amlwg wedi cael ei nodi fel methiant yn 2013, ac fe'i nodwyd o hyd yn 2021 fel ffactor sy'n cyfrannu at un o'r marwolaethau hyn. Hefyd, Prif Weinidog, mae'r Gweinidog iechyd a'r Llywodraeth wedi comisiynu Donna Ockenden i gyflawni sawl adroddiad ar wasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd. Yn anffodus, o'r adroddiadau hyn a'r argymhellion yn yr adroddiadau hyn, gallwn weld nad yw'r bwrdd iechyd wedi cymryd camau dilynol ar sail yr argymhellion hyn a'u gweithredu yn eu cyfanrwydd. Mae patrwm yma o'r methiant hwnnw i weithredu'r argymhellion hynny, felly a wnewch chi gomisiynu Donna Ockenden i wneud darn newydd o waith i edrych ar adroddiadau blaenorol ac, yn bwysig, yr argymhellion a geir yn yr adroddiadau hynny, a nodi methiannau i weithredu'r argymhellion hynny, a chynllun i wneud yn siŵr nad ydym ni'n parhau i dderbyn adroddiadau annymunol iawn am farwolaethau cleifion sydd yng ngofal y bwrdd iechyd?

Llywydd, roeddwn i'n cytuno â rhywbeth a ddywedodd arweinydd yr wrthblaid yn gynharach yn ei gwestiynau, nad yw'r gwelliant i wasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd wedi bod mor gyflym ag y mae angen iddo fod, ac mae'n amlwg bod camau pellach y mae angen eu cymryd i wneud yn siŵr, ym mhob agwedd ar wasanaethau iechyd meddwl, bod pobl yn y gogledd yn cael y gwasanaeth y maen nhw'n ei haeddu. Mae ai adroddiad pellach ac adolygiad pellach yw'r ffordd orau o gyflawni hynny yn fwy dadleuol, yn fy marn i.

Gwn, gan fy mod i wedi siarad yn uniongyrchol â phobl sy'n gyfrifol am y gwasanaethau hynny, eu bod nhw'n teimlo eu bod nhw'n gweithio mor galed ag y gallan nhw i sicrhau'r gwelliannau sy'n angenrheidiol, eu bod nhw'n aml yn gorfod gwneud hynny yn wyneb beirniadaeth gyson a thanseilio cyson—[Torri ar draws.] Dyna sut maen nhw'n ei gweld hi. Mae beirniadaeth ddilys i'w gwneud, ac rwyf i wedi cytuno â'r hyn a ddywedodd arweinydd yr wrthblaid, ond rwy'n awgrymu i chi hefyd, oherwydd dyma'r pwyntiau y gwnaethon nhw eu gwneud i mi, nad yw gwneud y cynnydd y maen nhw eisiau ei wneud mor hawdd ag yr hoffen nhw iddo fod pan fyddan nhw'n teimlo yn gyson bod pobl yn craffu ar eu hymdrechion mewn ffordd elyniaethus, yn hytrach na ffordd sy'n ceisio cefnogi gwelliant. Mae hwnnw yn bwynt teg iddyn nhw ei wneud. Rwyf i wedi dweud y prynhawn yma fy mod i'n cymryd rhai o'r pwyntiau yr ydych chi wedi eu gwneud o ddifrif. Gwnaf y pwynt hwnnw, ac rwy'n gobeithio y caiff ei gymryd yr un mor o ddifrif gennych chi.

Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price. 

Diolch, Llywydd. Mae adroddiadau yn dangos bod Boris Johnson ar fin ymweld â Riyadh mewn ymgais i argyhoeddi llywodraeth Saudi i hybu cynhyrchiad olew. Credir y bydd Llywodraeth Saudi yn ceisio cael sicrwydd na fydd eu polisi yn Yemen dros yr wyth mlynedd diwethaf, o fomio sifiliaid diniwed, yn cael ei rwystro gan y DU. A ydych chi'n cytuno, Prif Weinidog, y byddai'n gwbl anghywir i Brif Weinidog y DU geisio dyhuddo un unbennaeth a ariennir gan arian budr er mwyn gwrthsefyll un arall? Mae'r cwestiwn hwn yn arbennig o bwysig yn y Senedd hon yng nghanol Tiger bay, sy'n gartref i gymuned Gymreig-Yemeni bumed genhedlaeth. Ac o gofio'r ymrwymiad i gydraddoldeb hiliol a gadarnhawyd gennych chi yr wythnos diwethaf, a ydych chi'n cytuno bod yn rhaid i'n cefnogaeth a'n undod â sifiliaid diniwed fod yr un fath beth bynnag fo lliw croen pobl, ble bynnag y bônt, beth bynnag fo'u cred, ac na ddylem ni gyfnewid dibyniaeth ar un lywodraeth filain am un arall, ac, os yw Boris Johnson yn mynd ar y sail yr wyf i wedi ei disgrifio, y dylem ni ei gwneud yn eglur nad yw'n gwneud hynny yn ein henw ni?

Hoffwn ymateb yn benodol i'r pwynt olaf a wnaeth yr Aelod, ynghylch cyfnewid dibyniaeth ar un lywodraeth ansefydlog am ddibyniaeth ar un arall o'r un math. Ceisiais wneud y pwynt hwnnw yn fy ateb i Jayne Bryant yn gynharach, Llywydd, mai'r ateb i ddiogelwch ynni yn y Deyrnas Unedig yw canolbwyntio yn wirioneddol gyflym ac ymroddedig ar ddatblygu ynni adnewyddadwy, lle'r ydym ni mor gyfoethog. Byddai hynny yn golygu na fyddai angen i ni weld Prif Weinidog y DU yn mynd ar awyren i Riyadh, gan y byddem ni wedi creu digon o ynni o'n hadnoddau ein hunain i fod yn ddibynnol nid ar y llywodraeth yn Rwsia na llywodraethau annymunol mewn rhannau eraill o'r byd.

Prif Weinidog, mae confensiwn ffoaduriaid y Cenhedloedd Unedig o 1951, y mae'r DU wedi'i gadarnhau, yn nodi na ddylai'r rhai sy'n ffoi rhag rhyfel—pob ffoadur o bob rhyfel—orfod ceisio caniatâd yn gyntaf cyn gofyn am ddiogelwch gan wlad groesawu. Mae'r cam presennol gan Lywodraeth y DU o fynnu ar fisâu i ffoaduriaid o Wcráin yn mynd yn groes i'w rhwymedigaethau rhyngwladol. Rydych chi eich hun wedi galw am system hepgor fisâu, fel y rhoddwyd ar waith yn eang ledled Ewrop. A gawsoch chi gyfle dros y penwythnos i dynnu sylw arweinydd eich plaid, cyfreithiwr nodedig a chyn-gyfarwyddwr erlyniadau cyhoeddus, bod safbwynt presennol eich plaid yn San Steffan o blaid fisa argyfwng fel y'i gelwir nid yn unig yn gwbl ffiaidd yn foesol ond hefyd yn torri cyfraith ryngwladol?

Wel, Llywydd, rwyf i'n gyfrifol am bolisi Llywodraeth Cymru, ac rwyf i wedi bod mor eglur ag y gallaf yn ei gylch. Rwy'n credu y dylid caniatáu i bobl sy'n ffoi o'r rhyfel yn Wcráin ddod i'r Deyrnas Unedig ac yna dylid cynnal yr archwiliadau angenrheidiol ar ôl iddyn nhw gyrraedd: mewn geiriau eraill, nad oes angen gweithredu trefn fisâu cyn i bobl gyrraedd. Nid dyna safbwynt Llywodraeth y DU, ond rwy'n falch o allu hysbysu'r Aelodau ein bod ni, yn dilyn trafodaethau dwys iawn ddiwedd yr wythnos diwethaf a dros y penwythnos, yn dod at bwynt o gytundeb, gobeithio, gyda Llywodraeth y DU, lle bydd Cymru yn gallu chwarae'r rhan yr wyf i'n credu y byddai pobl yng Nghymru eisiau ei gweld yn cael ei chwarae o ran croesawu pobl i Gymru sy'n ffoi rhag y digwyddiadau ofnadwy rydym ni wedi eu gweld yn datblygu eto y bore yma yn Wcráin. 

Prif Weinidog, yn eich datganiad ysgrifenedig rydych chi wedi nodi eich parodrwydd i gydweithio â chynllun Cartrefi i Wcráin Llywodraeth y DU. Fodd bynnag, mae elusennau ffoaduriaid wedi mynegi eu pryder na fydd Wcráiniaid sy'n cyrraedd drwy'r cynllun hwn yn cael statws ffoadur, gan gyfyngu ar eu mynediad at fudd-daliadau, er enghraifft. Maen nhw hefyd yn tynnu sylw at y ffaith bod paru gwesteiwyr â gwesteion yn gofyn am sensitifrwydd a phrofiad. Mae angen cynnal ymweliadau cartref priodol i sicrhau bod cartrefi yn addas a bod pawb yn yr aelwyd letyol wedi ymrwymo yn llwyr ac yn gwybod beth i'w ddisgwyl; mae angen darparu cymorth dilynol i westeiwyr a gwesteion; mae'n rhaid rhoi cynlluniau symud ymlaen ar waith; ac mae angen cael opsiwn wrth gefn ar gyfer y sefyllfaoedd prin lle nad yw lleoliad yn gweithio. A ydych chi'n deall y pryderon hyn, ac a all teuluoedd yng Nghymru sy'n dymuno bod yn rhan o ddull mwy cyfannol gofrestru eu diddordeb yn hytrach gydag awdurdodau lleol, gydag elusennau yng Nghymru neu Lywodraeth Cymru?

Llywydd, wel, nid yn unig yr wyf i'n deall, rwy'n rhannu nifer fawr o'r pryderon hynny gyda chynllun Llywodraeth y DU, a dyna pam rydym ni wedi gweithio gyda nhw i allu rhoi gwahanol drefniadau ar waith yng Nghymru a fyddai, yn fy marn i, yn rhoi gwell cyfle i ni allu croesawu pobl yma o Wcráin gyda'r gobaith gorau o ymateb i'r anghenion hynny a lliniaru perygl y bydd pobl yn dod yma ac yn methu ag ailsefydlu eu bywydau yn y ffordd yr hoffem ni ei gweld. Gallaf gadarnhau i'r Aelod, oherwydd cefais lythyr dros nos gan Michael Gove lle mae'n cadarnhau y bydd arian cyhoeddus ar gael i bobl sy'n dod o Wcráin, y bydd ganddyn nhw fynediad at wasanaethau cyhoeddus ac y bydd ganddyn nhw hawl i weithio. Ac rwy'n falch o weld y sicrwydd hwnnw, oherwydd mae'n golygu y bydd pobl yn gallu ailsefydlu eu bywydau mewn ffordd na fydden nhw wedi gallu ei wneud pe na bai'r cyfleusterau hynny ar gael iddyn nhw. 

Yr hyn yr ydym ni eisiau ei wneud yw gwneud yn siŵr bod pobl sy'n dod i Gymru yn cael cyfle i gael y gwasanaethau sydd eu hangen arnyn nhw, i wneud yn siŵr bod y lleoedd y maen nhw'n mynd i aros wedi cael o leiaf y lefel o archwilio y byddai ei hangen arnoch chi i wneud yn siŵr nad oes unrhyw gamfanteisio ar unigolion agored i niwed, o gofio y bydd llawer o bobl sy'n dod o Wcráin yn agored i niwed ac y byddan nhw'n gadael yr amgylchiadau hynod ofidus hynny, ac y gallwn ni lunio gyda'n partneriaid mewn llywodraeth leol—ac rydym ni wedi bod yn gweithio yn agos iawn gyda nhw, Llywydd, yn y dyddiau diwethaf—y gallwn ni gyflwyno'r cynnig addysg a fydd yn angenrheidiol i blant, eu bod nhw'n cael eu cofrestru gyda GIG Cymru pan fyddan nhw'n cyrraedd, bod gwasanaethau tai'n cael eu paratoi a chymorth gan y trydydd sector. Rydym ni'n ymwybodol o gyfoeth y sefydliadau trydydd sector yng Nghymru sydd eisiau chwarae eu rhan. I hynny ddigwydd, serch hynny, mae'n rhaid i chi ei gael ar sail drefnus.

Fy mhryder am gynllun y DU yw ei fod yn dibynnu yn llwyr ar unigolion i ddod o hyd i'w gilydd. Ac fel yr wyf i'n ei ddeall, pe bai rhywun yng Nghymru, gyda'r haelioni yr ydym ni'n gwybod bod pobl yn ei arddangos, yn cael eu paru â rhywun ar ffin Gwlad Pwyl, bydd Llywodraeth y DU yn rhoi fisa iddyn nhw, ac yna mae hi fyny iddyn nhw. Mater i'r unigolyn hwnnw ddatrys ei hun, o dan yr holl amgylchiadau y mae'n eu hwynebu, fydd sut y mae'n cyrraedd o ble y darperir y cynnig hwnnw o gymorth o le y mae. Rwy'n credu bod yn rhaid i chi gael gwahanol lefel o gymorth gwasanaethau cyhoeddus er mwyn gwneud yn siŵr bod y croeso yr ydym ni eisiau ei gynnig i bobl, y llwyddiant yr ydym ni eisiau i'r cynllun hwnnw weithredu ag ef, ei fod yn cael y cyfle gorau posibl o weithredu, a dyna y mae fy nghyd-Weinidog Jane Hutt a minnau ac eraill wedi bod yn gweithio'n galed i geisio ei gyflawni ochr yn ochr â Llywodraeth y DU. Rwy'n credu bod y llythyr gan Mr Gove yn galonogol yn hyn o beth, y byddwn ni'n gallu ei wneud yn y ffordd gywir yma yng Nghymru, ac, yn y broses, osgoi rhai o'r peryglon y mae arweinydd Plaid Cymru wedi cyfeirio atyn nhw.