Eitem 4 y prynhawn yma yw datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar Fil Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru). Galwaf ar y Gweinidog, Eluned Morgan.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gael y cyfle i wneud datganiad ar Fil Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru), a gyflwynais i'r Senedd ddoe, ynghyd â'r memorandwm esboniadol ac asesiad effaith rheoleiddiol.

Mae'r Bil yn ceisio diwygio'r ffordd y mae rhai gwasanaethau gofal iechyd y GIG yn cael eu caffael yng Nghymru, gan gyflwyno pwerau deddfu sylfaenol a galluogi Gweinidogion Cymru i greu trefn newydd ar gyfer caffael gwasanaethau iechyd y GIG. Mae'r pwerau yn y Bil yn cefnogi nodau ac amcanion ein strategaeth 'Cymru Iachach' ac ymrwymiad y Llywodraeth hon i ddarparu gofal iechyd effeithiol, o ansawdd uchel a chynaliadwy, drwy gefnogi'r GIG yng Nghymru i sicrhau canlyniadau iechyd gwell i ddinasyddion Cymru.

Mae'r darpariaethau yn y Bil yn rhannol mewn ymateb i newidiadau arfaethedig a gafodd eu sefydlu o ganlyniad i Ddeddf Iechyd a Gofal Llywodraeth y DU 2022, lle mae cynlluniau ar y gweill i gyflwyno rheoliadau a threfn newydd ar gyfer caffael gwasanaethau iechyd y GIG yn Lloegr. Nod trefn dewis darparwyr yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol, sy'n berthnasol i gaffael gwasanaethau iechyd yn Lloegr yn unig, fydd gwella canlyniadau cleifion drwy geisio cael gwared ar fiwrocratiaeth ddiangen o'r broses o weithio gyda darparwyr gofal iechyd annibynnol, drwy annog cydweithio a phartneriaethau.

Bydd y gydundrefn dethol darparwyr felly yn rhoi mwy o hyblygrwydd i GIG Lloegr gaffael a threfnu gwasanaethau iechyd. O ganlyniad, gallai'r trefniadau newydd hyn gael effaith ar allu GIG Cymru i gynnal a sicrhau gwasanaethau iechyd yng Nghymru wrth weithio gyda darparwyr annibynnol. Er mwyn sicrhau nad yw caffael y gwasanaeth iechyd yng Nghymru dan anfantais o ganlyniad i gyflwyno trefn ddethol y darparwyr yn Lloegr, mae angen i ni sicrhau bod y GIG yng Nghymru hefyd â'r gallu i elwa ar arferion caffael mwy hyblyg.

Bydd y darpariaethau yn y Bil a'r rheoliadau yn y dyfodol yn hwyluso'r hyblygrwydd hwnnw, gan ddarparu mecanwaith cefnogol sy'n ceisio cynnal y tegwch, o ran caffael presennol, yng ngwasanaethau iechyd y GIG rhwng Cymru a Lloegr. Bydd hyn yn helpu i liniaru'r risg o effaith anffafriol ar GIG Cymru oherwydd gweithredu trefn gaffael wahanol gan y gwasanaeth iechyd yn Lloegr. Bydd yn cadw'r gallu i'r GIG yng Nghymru gomisiynu darparwyr gwasanaethau iechyd annibynnol ar sail cyd-gydymffurfio a chydweithredu, ac yn ei dro yn cefnogi ac optimeiddio adnoddau ariannol a staff, gan gefnogi'r GIG yng Nghymru i ddarparu'n effeithlon ac effeithiol.

Bydd mesurau yn y Bil hefyd yn ceisio lliniaru unrhyw afluniad posibl y farchnad drwy sicrhau bod marchnad y gwasanaeth iechyd yng Nghymru yn parhau i fod yn ddeniadol i ddarparwyr gwasanaethau iechyd annibynnol a allai gael eu rhwystro fel arall drwy orfod cymryd rhan mewn dwy drefn gaffael wahanol rhwng Cymru a Lloegr. Y gobaith yw y bydd dull gweithredu mwy hyblyg, cydweithredol a llai biwrocrataidd yn agor mwy o gyfleoedd i gyflenwyr, i fusnesau bach a chanolig a sefydliadau trydydd sector a leolir yma yng Nghymru ac, felly, o ganlyniad, yn dod â manteision economaidd ar draws blaenoriaethau eraill y rhaglen lywodraethu, fel ein hymrwymiad i economi sylfaenol Cymru.

Mae'r Bil drafft yn ceisio cyflwyno dau bŵer i wneud rheoliadau. Yn gyntaf, bydd yn cynnwys pŵer datgymhwyso, disapplication. Bydd hwn yn galluogi Gweinidogion Cymru i sicrhau bod darpariaethau Deddf caffael Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn amherthnasol i gaffael gwasanaethau iechyd yr NHS yng Nghymru. Yn ail, bydd yn cynnwys pŵer creu i alluogi Gweinidogion Cymru i ddatblygu a gweithredu trefn gaffael newydd, wahanol ar gyfer gwasanaethau iechyd yng Nghymru. Bydd hyn yn cael ei wneud drwy reoliadau yn y dyfodol, gyda chanllawiau newydd ar y trefniadau caffael yn cael eu cydgynllunio a'u rhoi ar waith gan y gwasanaeth iechyd yng Nghymru.

Mae disgwyl i'r gyfundrefn dethol darparwyr, y provider selection regime, yn Lloegr gychwyn nes ymlaen eleni. Felly, er mwyn lleihau unrhyw wyrdroi posib yn y farchnad a sicrhau bod gwasanaethau iechyd allweddol yr NHS yng Nghymru yn parhau i gael eu darparu, mae rhywfaint o frys i gyfyngu ar y cyfnod lle bydd platfformau caffael yng Nghymru a Lloegr yn gweithredu'n wahanol. Y cynnig, felly, yw bod y Bil yn dilyn amserlen gyflym i geisio cael Cydsyniad Brenhinol yr haf yma a rheoliadau a fydd yn dod i rym yn fuan y flwyddyn nesaf. Bydd yr amserlen yma hefyd yn ceisio sicrhau'r arbedion effeithlonrwydd gorau posibl ar gyfer yr NHS yng Nghymru drwy gyd-fynd â newidiadau ehangach sy'n cael eu cyflwyno fel rhan o ddiwygiadau Bil Caffael Llywodraeth y DU sy'n cael eu cynllunio at y flwyddyn nesaf.

Er bod angen cofio bydd yn rhaid i unrhyw drefn newydd ac unrhyw reoliadau a chanllawiau yn y dyfodol weithio'n debyg i'r gyfundrefn dethol darparwyr sy'n cael ei chynnig yn Lloegr, mae gan Weinidogion Cymru y cymhwysedd a'r gallu deddfwriaethol sydd ei angen i greu trefn newydd sy'n gweddu orau i anghenion penodol Cymru o ran gofal cleifion a chanlyniadau iechyd. Bydd y manylion ymarferol yn cael eu harchwilio ymhellach a'u diffinio yn ystod y cam rheoleiddio.

I gloi, bydd y Bil sy'n cael ei gynnig yn rhoi'r pwerau angenrheidiol fel bod rheoliadau yn y dyfodol yn gallu addasu ac ymateb wrth i newidiadau gael eu cyflwyno i drefniadau caffael gwasanaethau iechyd yr NHS yn Lloegr. O ganlyniad, bydd yn creu trefn newydd ar gyfer caffael gwasanaethau iechyd yng Nghymru i gefnogi gofal cleifion a gwell canlyniadau iechyd i bobl Cymru. Dwi'n falch o gyflwyno'r Bil yma ac yn edrych ymlaen at gyfraniadau Aelodau o'r Senedd heddiw, ac yn ystod, wrth gwrs, yr wythnosau nesaf, fel rhan o broses graffu'r Senedd. Diolch.

Gweinidog, a gaf i ddiolch o flaen llaw am y briff y gwnaethoch chi ei roi i'r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol yr wythnos diwethaf? Rwy'n gwybod bod eich swyddogion yn mynd i fod yn darparu briff technegol i Aelodau hefyd, felly mae hynny wrth gwrs yn cael ei werthfawrogi. Wrth gwrs, mae angen i ni sicrhau bod y GIG yn ddigon ystwyth yn ei arferion caffael fel na fydd ar ei hôl hi o gymharu â rhannau eraill o'r DU. Fel yr ydw i wedi'i ddeall—ac rwy'n dal i ddysgu—y Bil hyd yma, rwy'n deall pam eich bod chi'n cyflwyno'r Bil hwn, ond mae rhai cwestiynau gennyf i y tu ôl i hynny.

Rydw i'n meddwl, Gweinidog, ei bod hi'n iawn, wrth gwrs, i dynnu sylw at y ffaith nad ydyn ni eisiau i Gymru fod ar ei hôl hi neu fod o dan anfantais o gymharu â Lloegr pan fo'n dod at gaffael iechyd, ond mae'n debyg y byddai'n ddefnyddiol pe baech yn nodi unrhyw beth sy'n ein helpu ni i ddeall sut y daethom ni i'r sefyllfa hon yn y lle cyntaf. Yna mae'r pwynt tybed a allai memorandwm cydsyniad deddfwriaethol fod wedi ei gyflwyno drwy'r ddeddfwriaeth sy'n cael ei phasio drwy Senedd y DU. Wrth gwrs, byddai hynny wedi arbed amser gwerthfawr y Senedd ac yn wir Llywodraeth Cymru. Felly, tybed a aeth Llywodraeth Cymru ati i geisio'r llwybr deddfwriaethol hwn, ac os naddo, efallai y gallech chi amlinellu rhai o'r rhwystrau y tu ôl i'r penderfyniad hwnnw.

Mae hwn yn Fil galluogi, felly, fel y caiff ei ddweud yn aml, rhaid edrych yn fanwl ar y rheoliadau a fydd yn cael eu gwneud gan ddefnyddio'r pwerau y bydd y gyfraith hon yn eu creu. Felly, o ystyried efallai mai is-ddeddfwriaeth fydd y rhan fwy arwyddocaol o'r Bil hwn, rwy'n gobeithio na fydd hynny'n ddadleuol, ond rwy'n falch wrth gwrs y bydd y Senedd yn cael pleidleisio arnyn nhw gan y byddan nhw'n rhan o'r weithdrefn gadarnhaol, fel yr wyf i wedi'i deall. Ond mae angen i ni ddeall y bwriad polisi y tu ôl i'r Bil, felly tybed, Gweinidog, a allwch chi ddweud wrthym ni sut fath o reoliadau y gallai'r rhain sydd i ddilyn fod, ac ar gyfer pa wasanaethau iechyd yn benodol fyddai'r pwerau hyn yn cael eu defnyddio.

Cawson ni wybod hefyd, ei bod hi'n arbennig o bwysig i'r gwasanaethau GIG hynny sy'n darparu ar gyfer cleifion ger y ffin rhwng Cymru a Lloegr, ac wrth gwrs byddai gennyf i ddiddordeb yn hynny. Felly, a gaf i ofyn a oes gennych chi unrhyw enghreifftiau o ble fyddai hyn yn berthnasol, yn enwedig ar gyfer gwasanaethau'r GIG-i-GIG? Ac o ystyried bod y Bil yn ymwneud â rhoi hyblygrwydd i Lywodraeth Cymru i gaffael gwasanaethau darparwyr annibynnol, ydy hyn yn golygu o gwbl fod y Llywodraeth Lafur yma'n benderfynol o gynyddu defnyddio gwasanaethau preifat yn y GIG? A allwn ni ddisgwyl i hyn ddigwydd?

Hefyd, dim ond i ddeall sut y gallai'r Bil hwn helpu'r 50,000 o bobl hynny sydd wrth gwrs yn aros am dros ddwy flynedd am driniaeth. Rwy'n gwybod bod eich targed yn agosáu, i ddileu'r ôl-groniad erbyn diwedd mis Mawrth, ac rwy'n credu y byddwch chi'n cadarnhau mae'n debyg y bydd hynny'n annhebygol o gael ei gyflawni, ond sut fyddai'r Bil hwn yn helpu yn hynny o beth?

Rwy'n credu y byddai'r Senedd a'r cyhoedd efallai hefyd yn elwa ar esboniad o sut y byddai'r gyfundrefn dethol darparwyr, neu'r PSr, yn—. Sut byddai hynny—. Esboniad o hynny. Byddai'n dda, efallai, clywed y Gweinidog yn egluro pa newidiadau y gallwn ni eu disgwyl yn hynny o beth.

Yn olaf, pan gyflwynir y rheoliadau, i ba raddau gallwn ni ddisgwyl i'r rhain adlewyrchu'r rheoliadau y mae Llywodraeth y DU yn eu cyflwyno? A fyddant, er enghraifft, gair am air? A fyddant yn cael eu codi o ddeddfwriaeth Llywodraeth y DU? Ac efallai y gallech chi sôn am faint o gydweithio, os o gwbl, fydd gyda'r Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

Diolch yn fawr. Mae llawer o gwestiynau yn y fan yna. Os ydw i'n onest, nid dyma'r Bil mwyaf cyffrous y gwelodd y Senedd hon erioed. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yma yw ymateb i'r ffaith mai'r hyn sydd wedi digwydd yn Lloegr yw eu bod wedi cyflwyno'r Bil newydd hwn a fydd yn caniatáu i rai sefydliadau, efallai, beidio â gorfod ail-dendro. Weithiau mae hynny'n cymryd llawer o egni, ymdrech a chyllid, pan, mewn gwirionedd, mae'r gwasanaeth y maen nhw'n ei ddarparu yn eithaf da. Felly, rwy'n credu mai dyna'r bwriad o safbwynt Llywodraeth y DU.

Gwnaethom ni ofyn, 'Gwrandewch, allwch chi ein cynnwys ni yna? Pam na wnewch chi ond ychwanegu ein henw at hynna?' Ac mewn gwirionedd, dywedon nhw na allan nhw roi'r ddau bŵer angenrheidiol i Weinidogion Cymru i ddatgymhwyso'r rheolau caffael presennol a chreu'r rheolau newydd. Dyna pam y rydyn ni yn y sefyllfa yma. Felly, gwnaethom ni ofyn y cwestiwn hwnnw, a dyna pam ein bod ni'n gorfod cyflwyno hyn nawr, oherwydd fel arall fe fydd yna, i bob pwrpas, bwlch ac mae gwahaniaeth yn mynd i fod o ran y gwahanol drefnau caffael rhwng Cymru a Lloegr. 

Nid ydym eisiau bod o dan anfantais. Mae hwn yn Fil sy'n galluogi, mae'n Fil fframwaith. Fel y dywedoch chi, bydd y darnau mwy cyffrous, y darnau sy'n dod â'r peth hwn yn fyw, yn dod pan gyflwynir is-ddeddfwriaeth. Rwy'n falch o ddweud y bydd gan y Senedd gyfle i edrych ar y manylion hynny drwy'r weithdrefn gadarnhaol. Dyna rwy'n credu yw'r darn y mae angen i bawb deimlo'n gyffrous yn ei gylch; dim ond creu'r fframwaith yw hyn.

O ran a fyddwn ni dim ond yn torri a gludo beth bynnag y maen nhw'n ei wneud yn Lloegr, nid ydym wedi gweld yr hyn y maen nhw'n mynd i'w wneud yn Lloegr eto. Nid ydym wedi gweld manylion eu his-ddeddfwriaeth. Felly, nid ydym ni'n gwybod a ydym eisiau torri a gludo hynny. Bydd rhaid i ni gael golwg. Efallai ein bod ni eisiau gwneud pethau'n wahanol. Efallai ein bod ni eisiau gwyro pethau mewn ffordd ychydig yn wahanol i'r hyn y maen nhw'n bwriadu'i wneud yn Lloegr. Mae'n ymwneud â chadw meddwl agored a gweld beth maen nhw'n ei greu. Ond o leiaf bydd gennym ni'r hyblygrwydd i ymateb os oes angen i ni wneud hynny.

Mae yna, rwy'n credu, gyfleoedd. Mae llawer o feysydd lle y rydyn ni'n caffael o dros y ffin yn Lloegr ar gyfer gwasanaethau arbenigol iawn, ac nid oes rheswm pam y byddem ni eisiau i hynny ddod i ben, o reidrwydd. Er enghraifft, mae gwasanaethau arennol, gwasanaethau iechyd meddwl plant ac oedolion sy'n wirioneddol arbenigol iawn, ac efallai na fydd y gwasanaethau hynny ar gael yng Nghymru. Yr hyn y gallwn ni ei wneud wedyn yw mynd o dan yr un faner gaffael ag y bydden nhw yn Lloegr.

Gwnaethoch chi ofyn am y ffin, ac rydych chi'n hollol gywir; mae enghreifftiau, er enghraifft ar gyfer gwasanaethau meddygon teulu y tu allan i oriau. Mae enghraifft ym Mhowys lle mae'r gwasanaeth y tu allan i oriau yn cael ei rannu rhwng Cymru a Lloegr ar y ffin. Byddai hynny'n anodd iawn i ni'i wneud yn y dyfodol oni bai fod gennym ni fframwaith caffael cyffredin. Bydd enghreifftiau pan fyddwn ni eisiau gwneud hyn. Os caiff y rheoliadau eu cyflwyno, bydd rhaid i ni weld a ydym ni'n cytuno â nhw neu beidio o ran yr hyn mae Lloegr eisiau’i wneud. Ond bydd cyfle i drafod hynny yn y Senedd bryd hynny.  

Diolch am y datganiad heddiw gan y Gweinidog a hefyd am y briefing a roddwyd i ni ymlaen llaw. Mae'n ychydig yn aneglur, dwi'n meddwl, ar y pwynt yma o beth ydy rhai o'r pethau y byddwn ni'n eu canfod wrth i'r broses yma fynd yn ei blaen dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf. Dwi'n clywed y rhesymeg gan y Gweinidog dros ei chred hi bod angen gwneud hyn, bod angen lefel o warchodaeth oherwydd deddfwriaeth sy'n cael ei gyflwyno dros y ffin yn Lloegr a allai greu math o distortion fyddai'n gallu bod yn broblematig i ni. Yng nghyd-destun hynny, dwi eisiau bod yn bragmataidd, a deall go iawn beth fydd effeithiau ymarferol hynny a beth ydy'r angen ymarferol dros gymryd y cam yma yng Nghymru. Y broblem sylfaenol sydd gen i yw pam mae'r Llywodraeth yn San Steffan, neu yn Whitehall, yn cyflwyno'r newid yma pan fo'r Gweinidog yn dweud wrthym ni heddiw:

'Bydd y gydundrefn dethol darparwyr felly yn rhoi mwy o hyblygrwydd i GIG Lloegr gaffael a threfnu gwasanaethau iechyd.'

Dydw i ddim yn trystio beth ydy cymhelliad y Llywodraeth Geidwadol dros fod eisiau gwneud hynny, ac mi fydd yna egwyddorion yn fy arwain i drwy'r broses yma. Egwyddor sylfaenol ydy dydw i ddim eisiau gweld hwn yn fodd i'r sector breifat allu rhoi gwreiddiau dyfnach o fewn darpariaeth gwasanaeth iechyd yng Nghymru ac i allu gosod y gwreiddiau dyfnach hynny mewn ffordd llawer haws na bydden nhw wedi gorfod gweithredu yn y gorffennol. Felly mi fyddwn i'n licio clywed gan y Gweinidog yn fan hyn ar y cofnod ei bod hithau hefyd yn rhannu y pryderon hynny.

Mae hi'n bryder i mi fod yna broses fyrrach yn mynd i fod ar gyfer gwneud y gwaith sgrwtineiddio. Oherwydd fy mod i eisiau bod yn bragmataidd a dysgu yn union beth sydd yn y fantol fan hyn, mae o'n achos pryder i fi bod y cyfnod i ddod i ddeall y goblygiadau posib yn fyrrach nag y dylai fo fod. Pa hyder mae'r Gweinidog yn meddwl y gall hi ei roi i fi y bydd y cyfnod, os nad yr un hyd ag arfer, yn caniatáu yr un dyfnder o sgrwtini? Achos mi ydyn ni angen bod yn berffaith glir ein bod ni'n edrych ar yr holl oblygiadau yn fan hyn. Mi fyddaf i’n bragmataidd, fel dwi'n dweud, ond mae'r pryderon yna yn golygu bod y sgrwtini yn hynod, hynod bwysig. Dwi'n gwybod bod Aelodau eraill ar y meinciau yma yn rhannu hynny efo fi, ac mi fyddwn i'n croesawu clywed gan y Gweinidog ei chonsérn hithau.

Un cwestiwn penodol dwi wedi ei ofyn o'r blaen, a dim ond eisiau gwybod os oes unrhyw ganfyddiadau cynnar yn dod o waith sy'n cael ei wneud gan y Llywodraeth ar hyn: mi fyddai caffael mewn ffordd haws yn ei gwneud hi'n haws i roi cytundebau i'r trydydd sector, nid dim ond i'r sector breifat. Dwi wedi ystyried oes yna fodd i wahaniaethu rhwng darpariaeth trydydd sector a darpariaeth sector breifat o fewn y ddeddfwriaeth yma. Mi fyddwn i'n gwerthfawrogi diweddariad ar unrhyw waith sy'n cael ei wneud ar y posibilrwydd hwnnw.

Diolch yn fawr iawn. Dwi yn meddwl bod yn rhaid inni gadw golwg ar beth sy’n digwydd, ac mae’n rhaid inni gofio, dwi’n meddwl, bod hwn yn Fil hynod o fyr. Felly, beth dŷn ni’n sôn am yw fframwaith, a beth fydd yn bwysig yw beth sy’n mynd mewn i'r fframwaith, a dyna pam beth sy’n bwysig yw y byddwn ni’n cael cyfle i ddod yn ôl i drafod y manylion sydd yn mynd i mewn i'r fframwaith. A dyna fydd y pwynt pan efallai y bydd hi’n lot mwy gwleidyddol, a dyna'r pwynt lle bydd yn rhaid inni edrych i weld ydy beth sy'n cael ei gynnig yn Lloegr yn weddus i ni yma yng Nghymru hefyd. Felly, dwi ddim yn meddwl bod y rhan gyntaf yma hwn mor contentious â hynny; yr ail ran fydd, ac wrth gwrs, bydd rhaid inni ddod nôl i'r Senedd ar gyfer hynny.

Dwi yn rhannu pryderon o ran y sector breifat, ac mae’n rhaid inni fod yn wyliadwrus ynglŷn â hynny, ond dwi yn meddwl hefyd bod yna enghreifftiau lle mae’r trydydd sector, er enghraifft, yn gwneud gwaith anhygoel, a beth sy’n rhwystr iddyn nhw—a dwi’n siŵr eich bod chi wedi trafod gyda rhai ohonyn nhw hefyd—yw bod yn rhaid iddyn nhw fynd drwy'r lwpiau yma dro ar ôl tro, er eu bod nhw’n cynnig gwasanaeth hynod o dda. Pam mae’n rhaid inni fynd trwy hynny dro ar ôl tro er bod y gwasanaeth maen nhw’n ei cynnig yn dda? Mae hynny’n creu anhawster o ran cadw pobl yn eu swyddi nhw a phob math o bethau. Felly dwi’n meddwl bod yna agweddau fydd yn help efallai i’r trydydd sector, ac mae hynny’n rhywbeth y byddwn i’n gyfforddus gyda. Dwi jest eisiau bod yn glir: o ran y rheswm pam—. 

Dim ond i fynd yn ôl at bwynt Russell yn gynharach o ran pam nad oedd modd i ni gael ein cynnwys yn y Ddeddf Iechyd a Gofal gyntaf, y pwynt yna yw bod cwmpas y Ddeddf Iechyd a Gofal ar gyfer Lloegr, felly dyna pam roedd hi'n anodd i ni ddweud—. Roedd yn ymwneud â chwmpas y Ddeddf ei hun, a oedd yn golygu ei bod hi'n anodd i ni ymuno â hi. Roedd hi wedi'i chymhwyso ar gyfer Lloegr yn unig, felly roedden nhw'n anfodlon. Fel arfer, rwy'n credu, o ran memoranda cydsyniad deddfwriaethol, maen nhw'n ymdrin â materion ehangach, ond mae hwn yn faes datganoledig wedi'i ddiffinio'n ofalus iawn, a dyna pam rwy'n dyfalu bod y cwmpas wedi'i ddiffinio'n eithaf da ar eu cyfer nhw.

Ac yn olaf, Joyce Watson.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Diolch i chi, Gweinidog, am eich datganiad. Fel y dywedwch, cam cyntaf hyn yw Bil fframwaith, a'r ail gam fydd pryd y cawn y manylion. Pan roddaf y term 'caffael hyblyg yn y GIG' a'r Torïaid gyda'i gilydd, rwy'n pryderu'n fawr, fel y dylai'r rhan fwyaf o'r wlad, oherwydd byddwn ni'n cofio ffiasgo'r cyfarpar diogelu personol a ddigwyddodd gyda'r weithdrefn llwybr carlam VIP hyblyg, neu, os hoffech chi, yn fy ngeiriau i, trefn elw cyflym, yn cael ei chreu. Yn amlwg, mae angen i ni gadw golwg arni. Rydyn ni'n gwybod bod trefn dewis darparwyr yn mynd i fod ac mae angen i ni wybod mwy am sut bydd hynny'n edrych yng Nghymru, oherwydd rydych chi'n hollol iawn i beidio â mynd lawr yr un llwybr ag rydyn ni'n amau y bydd y Torïaid yn Lloegr yn ei wneud ac yn rhoi swyddi i'r bobl hynny sy'n buddsoddi yn y blaid honno. Mae ganddyn nhw hanes da o ran rhoi'r ddau beth yna at ei gilydd. Nid ydym yn dymuno dilyn hynny, ac rydyn ni eisiau cael deddfwriaeth a fydd yn diogelu, yn gyntaf oll, y GIG yng Nghymru ei hun, ond hefyd, wrth gwrs, y cleifion, oherwydd mae'n rhaid i'r bobl hynny a fyddai'n derbyn y gofal hwnnw a chanlyniadau'r gofal hwnnw fod yn ganolog i bopeth a wnawn ni. Ie, byddem ni i gyd wedi hoffi mwy o amser, ond, fel yr ydych chi'n ei ddweud, fframwaith yw'r cam cyntaf, felly mae'n rhaid iddo fynd trwyddo fel y mae—

Mae angen i chi ddod i ben nawr, Joyce, os gwelwch yn dda.

Fy nghwestiwn i chi, Gweinidog, yw: pan fyddwch chi'n gweithredu'r ail ran o hyn, a wnewch chi roi amser digonol, neu fwy o amser, yn sicr, i graffu ar beth fydd yn y fframwaith hwnnw fel y gallwn ni i gyd fod yn sicr na fydd y pethau hynny yr ydw i newydd eu hamlinellu sy'n digwydd dros y ffin yn digwydd yma yng Nghymru?

Diolch yn fawr, Joyce. Rydw i dim ond eisiau eich sicrhau chi, mewn gwirionedd, mai ni fydd y rhai sy'n penderfynu sut mae'n edrych yng Nghymru. Os ydym ni'n hoffi'r hyn y maen nhw'n ei wneud yn Lloegr, gallwn ni ei gopïo. Os nad ydym ni'n ei hoffi, does dim rhaid i ni ei gopïo. Ond mae gennym ni'r fframwaith nawr i wneud y penderfyniadau hynny. Yr hyn yr ydym yn sôn amdano yn eithaf aml yma yw gwasanaethau arbenigol na allwn ni eu cynnig yng Nghymru, felly nid ydym mewn sefyllfa, yn aml iawn, i wneud dewisiadau; mae e naill ai yno, neu ni chewch chi wasanaeth. Mae'n rhaid i ni gadw llygad ar beth sy'n dda i'r claf yn gyson, ac mae hynny'n rhan o'r hyn sydd angen i ni ei wneud yma, a dyna pam, er enghraifft—. Rydych chi hefyd yn cynrychioli etholaeth ehangach ar y ffin. Mae Shropdoc, y gwasanaeth y tu allan i oriau, yn cael ei gyd-gomisiynu gyda byrddau iechyd yn Lloegr ac awdurdod iechyd Powys, felly byddai'n llawer anoddach gwneud hynny yn y dyfodol, sy'n golygu y byddai gwasanaethu'r bobl sy'n byw yn yr ardaloedd hynny ar y ffin, y tu allan i oriau yn anodd iawn, iawn. Efallai yn yr enghraifft honno, na fyddai digon o bobl ar ochr Cymru i bobl dendro ar gyfer y gwasanaeth hwnnw. Felly, mae'n ymwneud â bod yn ymarferol, rwy'n credu, cadw ein llygad ar beth sydd orau i'r cleifion, ond heb golli'r lens ideolegol yna rwy'n credu ein bod ni i gyd wedi ymrwymo'n llwyr iddi.

Diolch i'r Gweinidog.