2. Sut fydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi datblygu gwledig yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru wrth i gyllid yr UE ddod i ben? OQ59133

Mae ein dull o gefnogi'r economi wledig yn canolbwyntio ar gyflawni ymrwymiadau'r rhaglen lywodraethu. Rwyf wedi cyhoeddi dros £200 miliwn o gyllid ar gyfer cynlluniau buddsoddi gwledig i gefnogi gwytnwch yr economi wledig a'n hamgylchedd naturiol.

Diolch yn fawr i chi am yr ateb. Dros Gymru, fel rŷch chi'n gwybod, mae dros ryw 1,200 o brojectau sosioeconomaidd wedi cael eu cyllido dan y cynllun datblygu gwledig presennol, ac mae'r projectau hyn wedi cynnwys ystod amrywiol o weithgareddau, gan gynnwys hwyluso mynediad at wasanaethau cymunedol hanfodol mewn ardaloedd gwledig. Mae sefydliadau yn fy rhanbarth i, wrth gwrs, wedi mynegi pryderon am eu dyfodol pan ddaw'r cyllid yma i ben. Er enghraifft, mae Planed yn sir Benfro yn edrych ar ddod â'i raglen hybiau bwyd cymunedol i ben, sy'n cefnogi rhyw 15 o hybiau bwyd lleol ar draws tair sir. Ym Mhowys, mae Ecodyfi yn wynebu'r posibilrwydd o ddiweddu dau broject mawr, sef Tyfu Dyfi a Thrywydd Iach, gyda sgil-effeithiau posibl i swyddi a lles cymunedol.

Nawr, rwy'n derbyn ein bod ni wedi cael llai o gyllid gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig na'r hyn a gafodd ei addo. Rŷn ni'n cofio, wrth gwrs, 'dim ceiniog yn llai'. Ond rwy'n pryderu nad oes digon o gyllid datblygu gwledig newydd wedi cael ei gyhoeddi gan y Llywodraeth. Felly, ydych chi, Weinidog, yn gallu esbonio sut mae'r Llywodraeth yn bwriadu parhau i gyllido'r math yma o fentrau pwysig yng nghefn gwlad Cymru?

Diolch. Fel y dywedoch chi, cawsom addewid na chaem geiniog yn llai, ond yn anffodus, o ganlyniad i fethiant Llywodraeth y DU i anrhydeddu ei hymrwymiad i roi cyllid llawn i Gymru yn lle cyllid yr UE, fe wyddom ein bod £1.1 biliwn yn waeth ein byd mewn gwirionedd. Ac yn amlwg, nid yw'n bosibl dod o hyd i'r swm sylweddol hwnnw o arian o fewn ein cyllideb ein hunain, felly rydym yn gwybod, yn sicr yn fy mhortffolio i, y bydd ein sector ffermio, ein heconomïau gwledig, oddeutu £243 miliwn yn brin o gyllid newydd yn lle cyllid yr UE dros y ddau gyfnod gwariant diwethaf.

Mae'n bwysig iawn ein bod yn parhau i ariannu cymaint o brosiectau ag y gallwn, a chael cymaint o gynlluniau newydd ar gyfer y sector amaethyddol ac i'n heconomi wledig. Felly, fe fyddwch yn ymwybodol o'r cyhoeddiad a wneuthum ynghylch y cynlluniau buddsoddi gwledig, er enghraifft, i gefnogi ein ffermwyr, ein coedwigwyr, ein rheolwyr tir a'n busnesau bwyd ar draws yr economi wledig. Felly, ceir nifer sylweddol o brosiectau o fewn hynny. Nid wyf yn gwybod a yw'r prosiect penodol y gwnaethoch chi sôn amdano yn gallu cael cyllid pellach, ond yn amlwg, byddwn yn parhau i fuddsoddi yn ein heconomïau gwledig.

Rhan o ddatblygu gwledig hefyd, Weinidog, yw'r cynllun Glastir, ac yn ddiweddar fe gyfarfûm ag NFU Cymru yn fy etholaeth a dirprwy gadeirydd NFU Cymru ym Mrycheiniog a Sir Faesyfed, Rob Blaenbwch, a oedd am imi ofyn cwestiwn i chi'n uniongyrchol am gyllid Glastir. Rydym yn gweld yr arian Glastir yn cael ei gyflwyno bob blwyddyn, gyda chontractau'n cael eu hadnewyddu. Yr hyn yr hoffai fy NFU lleol ei weld yw'r contractau hynny'n cael eu cyflwyno hyd at ddechrau'r cynllun ffermio cynaliadwy, er mwyn rhoi rhywfaint o sicrwydd i'r ffermwyr hynny o sefydlogrwydd a chyllid hirdymor. A yw hynny'n rhywbeth y mae'r Llywodraeth yn ceisio ei wneud i sicrhau bod ein ffermwyr yn cael rhywfaint o sefydlogrwydd mewn cyfnod ansicr iawn?

Rwy'n ymwybodol iawn o beth hoffai'r NFU i mi wneud mewn perthynas â'r cynlluniau Glastir. Fe fyddwch yn gwybod fy mod wedi cyhoeddi y byddant yn parhau hyd at ddiwedd 2023. Yn anffodus, oherwydd yr ansicrwydd yn ein cyllidebau ac yn y ffordd rwyf newydd ei ddisgrifio yn fy ateb i Cefin Campbell, nid wyf yn gallu gwneud yr hyn y byddech yn hoffi imi ei wneud. Ac mae'n gyfnod ansicr iawn, nad yw wedi ei wneud yn llawer haws drwy adael yr Undeb Ewropeaidd a chan y sefyllfa ariannol heriol iawn rydym ynddi. Gofynnais i swyddogion roi cyngor i mi ynghylch Glastir i weld a allaf roi unrhyw sicrwydd y tu hwnt i 2023, ac fe gaf hwnnw yn ystod y misoedd nesaf. 

Prynhawn da, Weinidog. I barhau â thema datblygu gwledig, gwyddom fod y gyfran fwyaf o'r rhaglen datblygu gwledig wedi dod o'r UE mewn gwirionedd, felly mae Brexit ynghyd â chytundeb masnach Awstralia a Seland Newydd yn dystiolaeth bellach, os oedd ei hangen arnom, fod y Torïaid yn newyddion drwg go iawn i ffermwyr ac i Gymru. [Torri ar draws.] A hoffwn pe baent yn ysgwyddo rhywfaint o gyfrifoldeb am eu rôl yn ein tynnu allan o'r UE, a'r effaith ar ein cymunedau ffermio.

Mae'r Bil Amaethyddiaeth (Cymru) yn gyfle i newid pethau a chreu atebion ar gyfer Cymru a wnaed yng Nghymru. Mae angen cymhwyso'r un dull gyda'r rhaglen datblygu gwledig. Mae undebau wedi mynegi pryderon ynghylch llywodraethiant a gweithrediad y cynllun datblygu gwledig, ac yn wir, roedd eu pryderon yn rhai y gellid eu cyfiawnhau yn dilyn adroddiad Archwilio Cymru yn haf 2020. Ni allwn fforddio gwneud y camgymeriadau hynny eto, yn enwedig ar adeg pan fo arian mor brin. Felly, tybed a gaf fi ofyn i chi pa gynlluniau sydd gennych i sicrhau bod y rhaglen datblygu gwledig yn gadarn ar gyfer y dyfodol, a beth yw eich gweledigaeth ar gyfer datblygu ein cymunedau gwledig. Diolch yn fawr iawn. 

Diolch yn fawr iawn. Gallaf sicrhau'r Aelod fod gwersi wedi'u dysgu, yn amlwg. Mae'n rhaid dysgu gwersi bob amser pan fo gennych chi'r adroddiadau a wnaethom. Fe fyddwch yn cytuno bod cryn dipyn o fonitro'n digwydd ar ein rhaglen datblygu gwledig, ac roedd galwadau ar y pryd i mi gael adolygiad annibynnol, er enghraifft, ond nid oeddwn yn credu bod hynny'n angenrheidiol. Yr hyn rwy'n credu sy'n bwysig iawn yw ein bod yn defnyddio'r holl gyllid rhaglen datblygu gwledig y gallwn ei ddefnyddio. Rwy'n gwneud pob ymdrech i sicrhau bod pob ceiniog yn cael ei gwario cyn y daw'r cynllun datblygu gwledig i ben. 

Soniais mewn ateb cynharach am yr arian sylweddol rydym wedi'i roi tuag at y cynlluniau buddsoddi gwledig, oherwydd rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn nad ydym yn cael gwared ar y babi gyda dŵr y bath. Er nad oes gennym gyllid i allu cael yr un pethau ag a oedd gennym o'r blaen, mae'n bwysig iawn ein bod yn cadw'r buddion a enillwyd gennym dros flynyddoedd y rhaglen datblygu gwledig wrth inni symud ymlaen.