Symudwn ymlaen yn awr at yr eitem nesaf ar ein hagenda, sef datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Seilwaith am ddigwyddiadau chwaraeon rhyngwladol mawr. Galwaf ar Ken Skates i gyflwyno'r datganiad.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy’n croesawu'r cyfle hwn i fyfyrio ar flwyddyn sydd wedi bod yn un anhygoel i chwaraeon yng Nghymru. Yn benodol, hoffwn sôn am berfformiad anhygoel tîm pêl-droed dynion Cymru ym mhencampwriaeth Ewrop, a’r presenoldeb Cymreig cryf yn sgwad Olympaidd Team GB a dorrodd record. Mae nawr yn wych gweld ein hathletwyr Paralympaidd yn parhau â'n llwyddiant o ennill medalau yn Rio.

Wrth i’n tîm pêl-droed ddechrau eu hymgyrch ragbrofol Cwpan y Byd yn llwyddiannus, mae'n braf gallu sefyll yma a meddwl bod gan Gymru siawns realistig o gyrraedd y rowndiau terfynol yn 2018. Yn Ffrainc, cyflawnodd y tîm yn fwy nag y gallem fod wedi’i ddychmygu, ac roedd y cefnogwyr ardderchog hynny a aeth i Ewrop i gefnogi'r tîm yn gosod safon ar gyfer ymddygiad a chwarae teg y byddai'r rhan fwyaf o wledydd eraill yn eu cael yn anodd eu hefelychu.

Rydym yn parhau i gefnogi chwaraeon ar lawr gwlad a chwaraeon cymunedol fel sylfaen i gynnal llwyddiant chwaraeon. Er enghraifft, mae Ymddiriedolaeth Bêl Droed Cymru yn cael bron £1 filiwn y flwyddyn o arian Llywodraeth Cymru i gefnogi datblygiad pêl-droed ar lawr gwlad. Eleni, maent wedi defnyddio pencampwriaeth Ewrop fel catalydd i sicrhau bod mwy o bobl yn chwarae pêl-droed, gan gynnal 100 diwrnod recriwtio pêl-droed cymunedol ledled Cymru a pharhau i ymgysylltu ag ysgolion drwy eu rhaglen Chwarae Mwy o Bêl-droed.

Mae llwyddiant athletwyr Cymru yn y Gemau Olympaidd yn rhywbeth y gallwn i gyd ymfalchïo ynddo. Er mai dim ond 7 y cant o Team GB oedd yn dod o Gymru, sicrhaodd y rhain 11 medal, gan gynnwys pedair medal aur. Wrth gwrs, UK Sport sy’n gyfrifol am ddatblygu enillwyr medalau posibl i'r pwynt lle y gallant gystadlu'n llwyddiannus ar y lefel uchaf, ond y gwledydd unigol sy’n gyfrifol am ganfod talent a’i ddatblygu.

Mae Chwaraeon Cymru yn buddsoddi dros £10 miliwn y flwyddyn i gefnogi ymdrechion y cyrff llywodraethu cenedlaethol i ddatblygu llwybrau talent a darparu cefnogaeth elît i athletwyr addawol yng Nghymru. O ganlyniad, rydym wedi cyflawni ein canlyniadau gorau erioed—yn gyntaf yn Glasgow a nawr yn Rio. Rwy'n falch o ddweud bod fy nghyd-Weinidogion a minnau’n gefnogol o adolygiad y cadeirydd presennol o Chwaraeon Cymru. Mae'n hanfodol bod gennym gorff chwaraeon sydd nid yn unig yn gallu adeiladu ar lwyddiannau'r gorffennol ond hefyd wynebu'r heriau sydd o'n blaenau’n hyderus.

Yn union fel y mae ein mabolgampwyr yn cyflawni campau a dorrodd record ar lwyfan y byd, gartref rydym wedi bod yn cynnal rhaglen gyffrous o ddigwyddiadau chwaraeon rhyngwladol mawr, gan ddangos pedigri Cymru unwaith eto fel cyrchfan i ddigwyddiadau o'r radd flaenaf. Ym mis Mawrth, bu rhai o'r rhedwyr pellter hir gorau yn y byd yn pydru mynd ar strydoedd Caerdydd ym Mhencampwriaeth Hanner Marathon y Byd, un o dri digwyddiad athletau mwyaf y byd. Ym mis Mai, dychwelodd Velothon Cymru i ffyrdd y de-ddwyrain. Dim ond ail flwyddyn y digwyddiad oedd hon, a chafodd sylw cadarnhaol i raddau helaeth, ac mae’r trefnwyr wrthi’n trafod 2017 â phartneriaid perthnasol.

Ym mis Mehefin, croesawyd cymal y DU o'r Gyfres Hwylio Eithafol yn ôl i Gymru. Unwaith eto, rhoddodd Bae Caerdydd gefndir stadiwm i un o ddigwyddiadau hwylio mwyaf ysblennydd y byd. Ym mis Gorffennaf, cynhaliodd Stadiwm Principality grand prix speedway Prydain, rhan o bencampwriaeth speedway y byd. Mae hwn yn benwythnos chwaraeon mawr yn ein prifddinas, sy’n denu miloedd o ymwelwyr tramor, a'r wythnos diwethaf, teithiodd ras seiclo ffyrdd broffesiynol fwyaf y DU, y Tour of Britain, drwy Gymru gyda’r Olympiaid Syr Bradley Wiggins, Mark Cavendish ac, wrth gwrs, ein Owain Doull ni’n cystadlu. Bydd ein rhaglen o ddigwyddiadau a gefnogir yn 2016 yn dod i ben ddiwedd mis Hydref gyda rownd derfynol Pencampwriaeth Rali'r Byd—Rali Cymru Prydain Fawr.

Mae'r digwyddiadau byd-eang hyn yn rhoi hwb sylweddol i economi Cymru. Bydd y digwyddiadau hyn eu hunain yn denu tua 330,000 o ymwelwyr i Gymru, i wario £44 miliwn ychwanegol a chefnogi dros 1,000 o swyddi. Maent hefyd yn codi proffil rhyngwladol Cymru drwy sylw yn y cyfryngau byd-eang, ac yn hybu cyfranogiad. Dewch inni beidio ag anghofio ein bod hefyd yn cefnogi portffolio ffyniannus o ddigwyddiadau celfyddydol a diwylliannol. Eleni, rydym yn cefnogi 20 o ddigwyddiadau ledled Cymru sy'n cynnig ystod gyfoethog ac amrywiol o brofiadau diwylliannol. Maent yn cynnwys: Gŵyl Comedi Machynlleth, Focus Wales, Gŵyl y Gelli, Gŵyl Gregynog, Balchder Cymru a Dinas yr Annisgwyl Roald Dahl, a heddiw mae'n 100 mlynedd ers geni Roald Dahl yn Llandaf.

Mae cyfnod cyffrous o'n blaenau wrth inni baratoi i gynnal rhai o'r digwyddiadau chwaraeon mwyaf a mwyaf mawreddog yn y byd. Yn dilyn llwyddiant ein tîm cenedlaethol i gryfhau safle Cymru ym mhêl-droed y byd, y flwyddyn nesaf bydd Stadiwm Principality yn cynnal rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr UEFA. Bydd hwn yn ddigwyddiad cyntaf hanesyddol arall i Gymru. Mae’r twrnamaint eisoes ar y gweill, ac felly mae'r 'ffordd i Gaerdydd' yn sicr yn fyw yn awr. Ychydig ddyddiau’n ddiweddarach, bydd Criced Morgannwg yn cynnal gemau yn Nhlws Pencampwyr y Cyngor Criced Rhyngwladol. A bydd haf o enwogion chwaraeon yn parhau wrth i Glwb Golff Brenhinol Porthcawl gynnal y Bencampwriaeth Agored Golffwyr Hŷn am yr ail dro. Roedd y digwyddiad yn 2014 yn llwyddiant ysgubol, a chafodd ganmoliaeth gan rai o golffwyr gorau’r byd, gan gynnwys Tom Watson.Roedd y digwyddiad yn 2014 yn llwyddiant ysgubol, a chafodd ganmoliaeth gan rai o olffwyr gorau’r byd, gan gynnwys Tom Watson.

Yn 2018, bydd Ras Cefnforoedd Volvo yn cyrraedd Caerdydd ac yn aros yma am bythefnos. Mae’r antur ddynol naw mis o gwmpas-y-byd hon yn un o'r digwyddiadau dygnwch hiraf ac mwyaf anodd yn y byd, a bydd Cymru yn cynnal diwedd y cymal trawsiwerydd gwerthfawr iawn. Ac yn 2019, bydd sylw ar Criced Morgannwg unwaith eto gyda Chwpan Criced y Byd—y twrnamaint criced byd-eang mwyaf mawreddog.

Ni allwn orffwys ar ein rhwyfau. Os ydym am barhau i adeiladu enw da Cymru fel cyrchfan o ddewis i berchnogion digwyddiadau byd-eang, rhaid inni ddefnyddio dulliau gweithredu rhagweithiol a strategol. Gyda hynny mewn golwg, rydym wrthi'n cynnal ymarfer sganio’r gorwel i ganfod cyfleoedd newydd i ddenu mwy o ddigwyddiadau rhyngwladol mawr i bob rhan o Gymru. Rydym yn ymgysylltu â phartneriaid a rhanddeiliaid allweddol yn y sectorau cyhoeddus a phreifat yng Nghymru a thu hwnt i sicrhau eu barn. Mae hyn yn cynnwys pob un o'r 22 awdurdod lleol, Chwaraeon Cymru ac UK Sport. Ar lefel ryngwladol, mae ein gwaith yn cael ei lywio gan wybodaeth a gasglwyd o'n rhwydwaith o gysylltiadau sy'n cynrychioli sbectrwm cyfan y diwydiant digwyddiadau chwaraeon rhyngwladol. Rydym wedi nodi nifer o dargedau posibl i’w cynnal ac rydym yn parhau i asesu costau a manteision cymharol y digwyddiadau hyn. Rydym yn dal i fod yn uchelgeisiol yn ein hagwedd ac yn ymrwymedig i ddenu mwy o ddigwyddiadau rhyngwladol mawr i bob rhan o Gymru, ond mae'n rhaid inni gymedroli’r uchelgais hwnnw â mymryn o realaeth. Rydym yn wynebu rhai heriau anodd. Mae'r hinsawdd ariannol bresennol a'r pwysau ar gyllidebau'r sector cyhoeddus yn her fawr inni i gyd, ac mae angen inni gydweithio â phartneriaid yn y diwydiant digwyddiadau i ddatblygu modelau busnes â mwy o ffocws masnachol a chanfod ffrydiau ariannu arloesol newydd fel Crowdfunder a Kickstarter.

Y broblem fawr arall i ni yw diffyg lleoliadau sy'n gallu cynnal digwyddiadau rhyngwladol mawr—rheswm allweddol pam y penderfynodd y Cabinet yn anfoddog i beidio â gwneud cynnig am Gemau'r Gymanwlad 2026. Roedd y gwaith dichonoldeb a wnaethom ar gyfer Gemau'r Gymanwlad yn tynnu sylw at yr angen am fuddsoddiad sylweddol mewn, er enghraifft, cyfleusterau athletau, gweithgareddau dŵr a felodrom. Rwyf wedi cyhoeddi y byddwn yn cynnal adolygiad o gyfleusterau chwaraeon yng Nghymru i helpu i sicrhau bod Cymru yn y sefyllfa gryfaf bosibl i gynnig am ddigwyddiadau chwaraeon uchel eu proffil, a’u cynnal, yn y dyfodol. Gan ystyried y gwaith hwnnw, byddwn yn parhau â'n deialog adeiladol â Gemau'r Gymanwlad Cymru a Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad ynglŷn â chais posibl i Gymru yn y dyfodol. Hoffem barhau i gydweithio â’r ddau sefydliad i archwilio opsiynau hyblyg ar gyfer cynnig sy'n rhoi gwerth am arian a buddion i Gymru gyfan.

Mae Cymru yn amlwg yn dyrnu’n llawer yn uwch na'i phwysau ym maes digwyddiadau rhyngwladol. Mewn cyfnod byr, rydym wedi dod yn chwaraewr difrifol mewn marchnad fyd-eang gystadleuol dros ben, ac rydym wedi ymrwymo i ddenu mwy o digwyddiadaumwy o ddigwyddiadau rhyngwladol mawr ym meysydd rhyngwladol mawr ym meysydd chwaraeon a diwylliant, sy'n gwella bywydau a lles pobl a chymunedau ledled Cymru.

Diolch yn fawr iawn. Mae gen i nifer o siaradwyr. Rwy’n mynd i geisio rhoi cyfle i bawb, ond rydych yn dibynnu ar eich cydweithwyr i fod yn gryno hefyd. Neil McEvoy.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy longyfarch Olympiaid Cymru ar y ffordd y maent wedi cynrychioli Cymru, gan ddangos eto fyth y meddylfryd ennill sydd gan ein gwlad ac, wrth gwrs, hoffwn longyfarch y Paralympiaid sy’n cystadlu yn Rio ar hyn o bryd. Hoffwn i hefyd longyfarch tîm pêl-droed Cymru am eu buddugoliaeth wirioneddol drawiadol dros Moldova i ddechrau gemau rhagbrofol Cwpan y Byd. Mae'r chwaraewyr a'r cefnogwyr eisoes wedi gwneud argraff dda ar Ewrop yr haf yma gyda'u hangerdd a’u sgiliau a dewch inni obeithio y gallwn fynd ymlaen i Gwpan y Byd—digwyddiad chwaraeon mwyaf y byd. Mae gen i obeithion mawr am dîm y merched hefyd wrth iddynt ddechrau eu hymgyrch Cwpan y Byd, ac rwy’n edrych ymlaen, fel pawb, at rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr yn stadiwm y mileniwm.

Wrth gwrs, mae rhai yn y Siambr sy'n meddwl mai cenedlaetholdeb pitw yw ein tîm pêl-droed annibynnol, ac sy’n hapus i beryglu ein statws fel cenedl bêl-droed annibynnol yn seiliedig ar eu cenedlaetholdeb Prydeinig ideolegol eu hunain. Mae'n bryd i bawb gefnogi ein tîm a’n gwlad—Cymru. Does dim anrhydedd mwy—dim anrhydedd uwch—na chwarae i Gymru a chynrychioli ein gwlad. I wneud yr hyn y mae ein Olympiaid a’n chwaraewyr pêl-droed wedi ei wneud, mae angen uchelgais; yn sicr, nid yw hwnnw’n dod gan Lywodraeth Cymru. Rwy'n dal i fod wedi fy syfrdanu, mewn gwirionedd, bod Llafur wedi gwrthod y cyfle i wneud cynnig i gynnal Gemau'r Gymanwlad. Mae'n un o’r digwyddiadau chwaraeon rhyngwladol mwyaf sy’n bodoli, ac os siaradwch ag athletwyr Cymru—sbortsmyn Cymru—y digwyddiad y maent yn edrych ymlaen ato fwyaf yw Gemau'r Gymanwlad, oherwydd maent yn gwisgo crys Cymru a fest Cymru. Gallwch siarad fel a fynnwch am sganio'r gorwel, ond Gemau'r Gymanwlad yw'r digwyddiad chwaraeon mawr y dylech fod wedi cynnig amdano. Os oes diffyg lleoliadau—ac mae hynny’n wir—mae'n dangos i ba raddau y mae eich Llywodraeth wedi methu ac y mae’n dal i fethu. Mae'n anhygoel, a dweud y gwir.

Mae yna nifer o gwestiynau difrifol, mewn gwirionedd, sydd heb eu hateb. Yn gyntaf, y tro diwethaf ichi wneud datganiad fel hyn, gofynnais ichi ddod i lawr i Grangetown i gwrdd â'r plant nad ydynt yn gallu fforddio chwarae pêl-droed ar gaeau’r cyngor. Ond, ni chefais ymateb i hynny, felly rwyf am estyn y gwahoddiad eto. A wnewch chi ddod gyda mi i Grangetown a siarad â'r plant sy'n methu â fforddio pêl-droed ar lawr gwlad? [Torri ar draws.] Ydw, rwy'n cytuno; mae mannau eraill hefyd. Ond, yn yr etholaeth hon, ddim ond tafliad carreg i ffwrdd, taith gerdded i lawr y ffordd, gallwch weld y realiti sy’n wynebu ein cymunedau.

Yn ail, er fy mod i’n croesawu llwyddiant ein hathletwyr elît, rwy'n pryderu am gefnogaeth y Llywodraeth i rai o'n chwaraeon eraill—neu ddiffyg cefnogaeth, mewn gwirionedd—agwirionedda hoffwn weld mwy o gefnogaeth i chwaraeon fel rygbi’r gynghrair a phêl fas, sydd mor unigryw, a dweud y gwir, yng Nghymru. Hoffwn gael gwybod pa fentrau neu gefnogaeth sydd gennych efallai i gefnogi’r chwaraeon eraill hyn. Yn y chwaraeon hyn—a dim ond am rygbi'r gynghrair yr wyf am siarad—mae gennym rai o’r chwaraewyr gorau erioed: Billy Boston, a anwyd yn Tiger Bay. Rwy'n meddwl y dylem fod yn gwneud rhywbeth i gofio am bobl tebygdebyg iddo ef a phobl fel y diweddar Gus Risman hefyd. Mae potensial i gynnal rhai digwyddiadau bocsio enfawr yn y ddinas, ond gofynnaf rai cwestiynau am Gemau'r Gymanwlad.

Hoffwn wybod: pryd gafodd y penderfyniad ei wneud i beidio â gwneud cynnig am y gemau? Mae'n ddiddorol eich bod wedi sôn am Glasgow oherwydd, ar gyfer gemau Glasgow, cafodd rhan sylweddol o'r gost ei thalu gan awdurdodau lleol. Felly, a wnaeth Llywodraeth Cymru ofyn yn benodol i awdurdodau lleol a fyddent yn fodlon cyfrannu at Gemau'r Gymanwlad Cymru? A ofynnodd Llywodraeth Cymru i Lywodraeth y DU am unrhyw gymorth ariannol, o ystyried bod y cyn Brif Weinidog, David Cameron, wedi dweud y byddent yn darparu cymorth ariannol i unrhyw gynnig llwyddiannus gan ddinas yn y DU? Pryd wnaeth Llywodraeth Cymru roi gwybod i Gemau'r Gymanwlad a Chwaraeon Cymru am y penderfyniad i beidio â gwneud cynnig?

Yn olaf, hoffwn sôn am ddigwyddiad—Balchder Cymru. Ein cyfeillion dros y ffordd unwaith eto, cyngor Caerdydd, a ganslodd y digwyddiad yn Cooper Field heb ddweud wrth y trefnwyr. Cefais gyfarfod gyda nhw echdoe. Byddwn yn gofyn ichi a fyddech o blaid gofyn i gyngor Caerdydd ddarparu dyddiad penodol i ddigwyddiad Balchder Cymru yn y ganolfan ddinesig, ac a fyddech yn fodlon ychwanegu ychydig o gymorth ariannol i’r digwyddiad hwnnw ai peidio. Mae'n sioe wych i’r ddinas. Mae'n ddigwyddiad gwych, sy'n dymchwel rhwystrau, a dylid ei gefnogi. Diolch yn fawr.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau a dweud, yn gyntaf oll, o ran Balchder Cymru, mae hwn yn ddigwyddiad gwych a noddir gan Lywodraeth Cymru. Rydym yn falch iawn o'r digwyddiad hwnnw. Mae'n denu nifer enfawr o bobl i Gaerdydd o bob cwr o Gymru a'r DU hefyd. Hoffem ei weld yn parhau ac yn tyfu. O ran ei safle ar Gaeau Cooper, rwyf eisoes wedi sôn am y mater hwn ar ôl cael llythyr gan fy nghydweithiwr yr Aelod dros Delyn, Hannah Blythyn, a nododd yn gywir, yn fy marn i, mai’r lleoliad hwnnw yw’r lleoliad gorau i gynnal y digwyddiad yn ein prifddinas. Felly, dywedais hynny wrth gyngor Caerdydd. Yn fy marn i, dylai'r digwyddiad aros ar Gaeau Cooper. Rwyf wedi cael gwybod nad oes ganddynt unrhyw fwriad i’w symud o Gaeau Cooper, ond byddwn yn annog y cyngor a'r trefnwyr i wneud yn siŵr y gallant gyrraedd canlyniad boddhaol i’w sgyrsiau—un sy'n cynnwys dyddiad sy'n gyfleus i bawb i gynnal y digwyddiad yn ystod yr haf, fel sydd wedi digwydd erioed. Mae'n ddigwyddiad gwych ac mae torf enfawr o bobl yn mynd iddo. Hoffwn ei weld yn parhau ar Gaeau Cooper, lle mae wastad wedi bod fwyaf llwyddiannus, ar yr adeg o'r flwyddyn y mae'n fwyaf llwyddiannus. Rwy'n siŵr mai’r trefnwyr yw'r bobl orau i allu dynodi pryd y dylid ei gynnal.

O ran gwariant a chost, dewch inni sôn, yn gyntaf oll, am chwaraeon yn gyffredinol. Mae’r Llywodraeth Cymru bresennol, a Llywodraethau blaenorol Cymru, wedi gwneud mwy i amddiffyn gwariant ar chwaraeon drwy Chwaraeon Cymru, ac felly drwy'r cyrff llywodraethu cenedlaethol, nag oedd yn wir ledled y DU yn ei chyfanrwydd. Ond nid dim ond dyfodol chwaraeon ffurfiol yr ydym yma i’w ystyried heddiw. Mae nifer o fathau o chwaraeon a gweithgarwch corfforol anffurfiol y mae'r Llywodraeth hon wedi’u hariannu ac yn falch i’w hariannu, fel gemau stryd, neu’r gweithgareddau corfforol hynny fel pêl droed cerdded na fyddem o reidrwydd yn ystyried ar unwaith eu bod yn chwaraeon cystadleuol neu’n chwaraeon elît, ond sy'n gwneud gwahaniaeth anhygoel i fywydau pobl, yn enwedig rhai sy’n methu symud cystal, neu’r rhai sy'n hen neu'n fregus.

O ran Gemau'r Gymanwlad, gwnaethpwyd y penderfyniad yn yr haf, ar ôl llawer o waith gan bobl oedd yng nghanol gemau Glasgow—pobl a chanddynt hygrededd aruthrol a dealltwriaeth lawn o gostau a manteision cynnal digwyddiad fel hwn. Gwnaethpwyd y penderfyniad hwnnw yn y Cabinet yn yr haf, ac yna rhoddwyd gwybod i Gemau'r Gymanwlad Cymru. Mae awdurdodau lleol wedi bod yn rhan o'n grŵp llywio drwyddi draw, ond ni allant gyfrannu at gost y gemau ar hyn o bryd. O ran Llywodraeth y DU, cawsom gadarnhad ysgrifenedig gan yr Ysgrifennydd Gwladol y gallai ddarparu cymorth yn y meysydd hynny y mae'n gyfrifol amdanynt—fel fisâu—ond nid oedd dim arwydd o barodrwydd i wario arian i adeiladu'r cyfleusterau eu hunain sydd eu hangen ar gyfer y gemau.

Rwy’n credu mai uchelgais mwy i Gymru fyddai dylanwadu ar newid ar lefel Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad, fel bod modd nid yn unig i Gymru, ond gwledydd bach eraill y Gymanwlad gynnal y digwyddiad lle nad ydynt yn gallu ar hyn o bryd. Byddai'n wych gweld nid dim ond Gemau'r Gymanwlad yng Nghymru, ond efallai Gemau'r Gymanwlad yn ynysoedd y Caribî yn digwydd, ond ar hyn o bryd nid yw hynny'n bosibl. Felly, byddaf yn gweithio gyda gwledydd eraill y Gymanwlad i ddylanwadu ar newid ar y lefel uchaf fel y byddwn ni, a’r gwledydd hynny nad ydynt wedi’u cynnal eto, yn gallu cynnig amdanynt a’u cynnal yn y dyfodol.

Diolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad. Mae croeso mawr i lwyddiant timau a pherfformwyr o Gymru yn yr arena ryngwladol, a dylid eu canmol. Mae llwyddiant o'r fath yn hysbyseb wych i Gymru ac i ddechrau bydd yn cael effaith o ran annog mwy o gyfranogiad mewn chwaraeon yma. Hefyd, mae gwerth masnachol mawr i Gymru lwyfannu digwyddiadau chwaraeon rhyngwladol mawr. Fodd bynnag, weithiau ceir datgysylltiad mawr rhwng yr hyn y mae cenedl yn ei gyflawni mewn chwaraeon elît a diffyg cyfranogiad cyffredinol ar lawr gwlad. Wrth 'llawr gwlad' nid wyf yn cyfeirio at ddarpar Olympiaid, ond yn hytrach bobl gyffredin sydd byth yn debygol o gyrraedd arena ryngwladol.

Yma yng Nghymru, rydym yn cynhyrchu pêl-droedwyr sydd ymysg y gorau yn y byd, fel Gareth Bale. Mae gennym feicwyr a nofwyr a enillodd fedalau Olympaidd fel Becky James a Jazz Carlin, a llawer o enwogion eraill, ond ar yr un pryd, fel rhanbarthau eraill yn y DU, rydym yn wynebu lefelau digynsail o ordewdra ymysg plant ac oedolion. Yn amlwg mae hyn yn wrthddweud mawr. Yn amlwg, nid yw’r un peth, sef rhagoriaeth mewn chwaraeon rhyngwladol, yn arwain yn awtomatig at y peth arall, sef lefel gyffredinol uchel o iechyd a ffitrwydd. A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cydnabod y paradocs ymddangosiadol hwn, a sut mae'n bwriadu ymdrin ag ef?

Yng Nghymru gyfan, mae mwy a mwy o gynghorau’n gofyn i gwmnïau preifat gynnal eu canolfannau hamdden. Mae'n rhaid inni sicrhau nad yw'r polisi hwn yn effeithio ar allu pobl gyffredin i ddefnyddio campfeydd, pyllau nofio a chyrtiau badminton am gost resymol. Sut mae Llywodraeth Cymru yn helpu i sicrhau hyn? Mae angen inni annog mwy o gyfranogiad mewn chwaraeon ymhlith pobl ifanc, gan ddechrau drwy sicrhau eu bod yn cerdded i leoedd yn hytrach na mynd yng nghar eu rhieni bob amser. Rwy’n sylweddoli bod y rhain yn broblemau eithaf sylfaenol i'r DU gyfan.

Mae angen inni hefyd annog pobl ganol oed a phobl hŷn i gymryd rhan mewn chwaraeon. Bu cynnydd syfrdanol mewn ffioedd clybiau bowlio yng Nghaerdydd dros y blynyddoedd diwethaf, sydd yn sicr yn wrthgynhyrchiol. Os aiff hen bobl yn fwy anweithgar, byddant yn y pen draw’n costio mwy i’r economi o ran meddyginiaeth a thriniaeth yn y tymor hir.

Yn gynharach heddiw, mae'r Prif Weinidog wedi rhoi ei resymau dros dynnu cynnig Cymru am Gemau'r Gymanwlad yn ôl, ac rwy’n deall y gallai fod rhai rhesymau cadarn yno. Dydw i ddim yn mynd i feirniadu hynny. Rwyf hefyd yn cytuno â'ch datganiadau chi am gynigion ar y cyd oherwydd bu Gemau'r Gymanwlad yn Kingston, Jamaica yn 1966—nawr byddai'n amhosibl i Jamaica eu cynnal. Ac mae Gemau'r Gymanwlad yn tueddu i fynd ar ryw fath o driongl rhwng y DU, Canada, Awstralia, Seland Newydd a dyna ni. Felly, mae angen inni annog mwy o gyfranogiad yn y maes hwnnw. Felly, rwy’n croesawu eich ymdrechion ar lefel y Gymanwlad.

Efallai y gallem hefyd ystyried symud tuag at neilltuo rhai o'r cronfeydd a glustnodwyd ar gyfer prosiect Gemau'r Gymanwlad sydd nawr yn segur, a’u defnyddio i annog chwaraeon ar lawr gwlad yn lle hynny. Diolch.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ei gyfraniad gwybodus a byddwn yn cytuno’n llwyr ag ef. Rwy’n meddwl, o ran triongl symudiad y gemau, mae'n hollol gywir; mae angen rhoi sylw i hynny. Yn fy marn i, fel yr wyf eisoes wedi’i ddweud, ond byddaf yn ailadrodd, yn fy marn i, mae uchelgais mawr yn fater o fod yn benderfynol i arloesi. Dyna pam yr hoffwn weld newid yn digwydd, nid dim ond fel y gallwn ni gynnal y gemau unwaith mewn bywyd, ond o bosibl ar sawl achlysur mewn bywydau.

Mae’r Aelod hefyd yn gywir wrth sôn am y gemau—neu o ran hynny, am chwaraeon elît yn gyffredinol—nad ydynt yn arwain o reidrwydd at gynnydd mewn lefelau gweithgarwch corfforol ar draws y boblogaeth. Er mwyn cyflawni hyn, mae angen newid ein diwylliant yn llwyr, a dyna pam rydym yn datblygu'r strategaeth gweithgarwch corfforol Cael Cymru i Symud a pham mae cadeirydd Chwaraeon Cymru hefyd yn dymuno adolygu cylch gwaith y sefydliad i wneud yn siŵr nad yw’r sefydliad yn canolbwyntio ar gyfranogiad mewn chwaraeon yn unig, ond ar weithgarwch corfforol cyffredinol.

Mae rhai o'r gweithgareddau y soniodd yr Aelod amdanynt yn rhai yr ydym yn eu cefnogi ar hyn o bryd. Drwy'r rhaglen lywodraethu newydd, byddwn yn treialu bond lles Cymru, yn ogystal â phresgripsiwn cymdeithasol, ac wrth gwrs gronfa her. Mae'r gronfa her yn cael ei chynllunio’n benodol ar gyfer sefydliadau celfyddydau cymunedol a chwaraeon cymunedol.

Ond i’r rheini sy'n dweud y dylem fod wedi bwrw ymlaen â chais o £1.5 biliwn am Gemau'r Gymanwlad, byddwn yn dweud, 'Cymerwch un cam yn ôl; efallai eich bod wedi siarad ag athletwyr elît, ond a ydych wedi siarad â'r plant hynny nad ydynt yn gallu defnyddio’r cyfleusterau chwaraeon hynny?' Byddwn yn sicr yn mynd i’r cyfleusterau chwaraeon hynny gydag unrhyw Aelod ac yn eich gwahodd i egluro iddynt pam fyddai'n well gennych weld gwario £1.5 biliwn ar gyfleusterau a gynlluniwyd nid ar gyfer pobl y wlad, ond ar gyfer digwyddiad sy'n para dim ond pythefnos. Yn ein barn ni, yn gyntaf oll mae angen edrych yn strategol ar yr hyn sydd ei eisiau ar y genedl o ran cyfleusterau ac yna siapio’r gemau o gwmpas y cyfleusterau sydd gennych. Nid ydych yn ei wneud o chwith.

Gan fod gormod o enghreifftiau o gemau, boed yn gemau’r Gymanwlad neu Olympaidd, sy’n frith â chyfleusterau a oedd yn grand pan gawsant eu hagor, ond sydd erbyn heddiw’n pydru. Pam? Gan iddynt gael eu cynllunio nid o reidrwydd ar gyfer y boblogaeth, ond ar gyfer y digwyddiad. Mae'n rhaid ichi wneud hyn y ffordd iawn, a dyna pam y cyhoeddais strategaeth cyfleusterau gan ddweud bod cynnig am Gemau'r Gymanwlad yn y dyfodol yn bendant yn rhywbeth y byddwn yn ei ystyried. Ond mae angen inni hefyd, fel yr wyf yn ei ailadrodd, mae angen inni hefyd weld, yn fy marn i, rywfaint o arloesi a newid ar y lefel uchaf er mwyn galluogi, o bosibl, gynigion ar y cyd neu gynigion lluosog i'w derbyn, a hefyd gynigion cenedlaethol. Rwyf wedi clywed rhai’n dweud ei bod yn anghywir y dylai’r Llywodraeth Cymru hon fod wedi ystyried cynnig i Gymru gyfan neu gynnig gogledd-de. Pam? Os ydych yn mynd i wario £1.5 biliwn fel Llywodraeth ar ddigwyddiad, dylai fod o fudd i'r boblogaeth gyfan ac i bob cornel o'r wlad a phobman yn y canol. Felly, nid ydym yn ymddiheuro am ddymuno gweld digwyddiad mawr sy’n fuddiol i Gymru gyfan.

Diolch yn fawr iawn, mae gennym tua chwe munud ac mae gen i bedwar o siaradwyr. Felly a gaf i apelio am—

Nid ydym ni wedi cael llefarydd eto.

Mae'n ddrwg gennyf?

Dim ond dweud nad ydym ni wedi cael llefarydd eto.

Na, rwy’n dod atoch chi nawr. Dim ond dweud, 'A gawn ni apelio am gwestiynau cryno ac atebion cryno gan y Gweinidog hefyd?' Andrew R.T.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, diolch am eich datganiad. Hoffwn gofnodi fy ngwerthfawrogiad a fy llongyfarchiadau i’r holl ddynion a merched chwaraeon sydd wedi perfformio ar wahanol leiniau mewn gwahanol ddinasoedd mewn chwaraeon amrywiol, ledled y byd mewn gwirionedd, drwy gydol haf o ragoriaeth a disgleirdeb mewn chwaraeon yr wyf yn meddwl ein bod i gyd wedi’u mwynhau’n arw. A dyna yn wir yw’r pwynt, sef bod y deinamig chwaraeon y tu ôl i’r holl ddigwyddiadau mawr hyn wedi newid yn radical dros yr 20 mlynedd diwethaf gyda dyfodiad teledu lloeren a theledu cebl, sy’n mynnu’r cyrchfannau aml-leoliad hyn yn amlwg i bortreadu’r llwyfan hwnnw y mae doleri teledu neu bunnoedd teledu—beth bynnag y mynnwch eu galw—yngalwyn talu amdano i goffrau’r priod chwaraeon hynny.

Mae'n siomedig na fyddwn ni, yn anffodus, yn gwneud cynnig am Gemau'r Gymanwlad. Rwyf wedi clywed yr hyn y mae'r Ysgrifennydd wedi’i ddweud y prynhawn yma. Byddwn yn gofyn a allai’r Ysgrifennydd efallai ddarparu sesiwn friffio i Aelodau'r Cynulliad gyda'r ymgynghorwyr a ddarparodd yr adroddiad fel y gall Aelodau'r Cynulliad eu holi’n fanwl ynghylch rhai o'r casgliadau a ffurfiwyd. Byddwn yn dweud wrth Ysgrifennydd y Cabinet, yn fy sgyrsiau gyda Gweinidogion ac Ysgrifenyddion Gwladol ar ben arall yr M4, roedd cefnogaeth i gynnig o Gymru a byddai’r gefnogaeth honno wedi cael ei gwireddu ar ffurf cefnogaeth ariannol hefyd. Roedd yn rhaid iddynt gael rhyw syniad o'r cyllid yr oeddech yn mynd i fod yn ei geisio ac, fel yr wyf ar ddeall, ni chafodd cynigion nac ymatebion manwl eu rhoi gerbron Ysgrifenyddion Gwladol na Gweinidogion ar ben arall yr M4 iddynt eu hystyried. Felly byddwn yn gofyn i Ysgrifennydd y Cabinet roi rhywfaint o ystyriaeth i hyn, oherwydd, fel y deallaf, nid yw'n rhy hwyr i gyflwyno cynnig am Gemau'r Gymanwlad. Mae’r ffenestr honno’n dal i fod ar agor, ac rwy’n credu bod cyfle i ailystyried y penderfyniad hwn—er fy mod yn clywed yr hyn a ddywedwch am yr effaith ar chwaraeon ar lawr gwlad, ac mae hynny'n rhywbeth y mae’n rhaid i’r Llywodraeth ei ystyried, oherwydd y pwynt nesaf yr oeddwn yn mynd i’w wneud am y datganiad yr ydych wedi’i wneud heddiw yw, gan ganolbwyntio ar chwaraeon ar lawr gwlad, sy’n cael sylw yn eich datganiad, bod llawer o gynghorau ledled Cymru wedi cymryd codiad mewn ffigurau dwbl neu driphlyg yn y ffioedd chwaraeon y maent yn eu codi ar glybiau amatur i chwarae bob wythnos, ac mae hyn, mewn llawer o achosion, wedi gwneud i’r clybiau hynny naill ai orfod cyfuno neu gau eu drysau. Felly, byddwn yn ddiolchgar am syniad o ba drafodaethau yr ydych yn eu cael ar draws y Llywodraeth ynghylch sut y gall y Llywodraeth weithio gydag awdurdodau lleol i sicrhau bod y ffioedd yn fforddiadwy i nifer o glybiau gwirfoddol ar hyd a lled Cymru. Nid mater o un ardal benodol yw hyn; mae’n digwydd ar draws yr holl awdurdodau lleol am resymau amlwg— cyfyngiadau ariannol ar eu cyllideb.

Rwy’n sylwi eich bod, yn eich datganiad, yn rhestru cyfres o ddigwyddiadau sydd wedi cael eu cynnal ledled Cymru. Un o'r tlysau yn y goron, byddwn yn awgrymu, o ran y cyfleusterau sydd gennym yng Nghymru, nad yw'n cael ei ystyried yn naturiol fel lleoliad chwaraeon yn y lle cyntaf, yw maes Sioe Frenhinol Cymru yn y canolbarth. Mae hwnnw wedi cael ei ddefnyddio’n fwyfwy naill ai fel man aros neu fan dechrau neu orffen mewn llawer o ddigwyddiadau fel ralio. Sylwais yr wythnos diwethaf fod prif weithredwr Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru yn sôn am geisio denu mwy o'r math hwn o ddigwyddiad i’r canolbarth. Byddwn yn ddiolchgar pe gallai Ysgrifennydd y Cabinet roi awgrym: a yw'r Llywodraeth yn ymgysylltu â rhanddeiliaid fel Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru i ddatblygu’r lleoliad hwn, na fyddai’n draddodiadol yn cael ei ystyried yn lleoliad chwaraeon, i ychwanegu at y llu o gyrchfannau sydd gennym i’w cynnig i drefnwyr rhyngwladol a domestig y digwyddiadau hyn?

Byddwn hefyd yn gofyn i Ysgrifennydd y Cabinet geisio rhoi gwybod inni, o ran y sganio'r gorwel y mae'n sôn amdano yn ei ddatganiad, ynghylch pa fath o ddigwyddiadau y mae ef yn credu, wrth symud ymlaen, yn y 18 mis i’r ddwy flynedd nesaf, y gallem ddisgwyl yn rhesymol y bydd Cymru mewn sefyllfa i wneud cynnig amdanynt ac, yn wir, sicrhau’r hawliau i gynnal y digwyddiadau hynny.

Yn bwysig iawn, mae fy mhwynt olaf yn ymwneud â seilwaith yn fwy cyffredinol. Cefais sgwrs â'r Gymdeithas Bêl-droed yn ddiweddar, yn y gêm ryngwladol ddiwethaf, ac roeddent yn siarad yn llawn cyffro am rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr sy'n dod fis Mai nesaf, ond yn amlwg roeddent yn tynnu sylw at y materion gwirioneddol o gwmpas pethau syml fel gwelyau mewn gwestai, er enghraifft, ac a oedd y seilwaith lleol ar gael i ddarparu ar gyfer digwyddiadau mor boblogaidd. Bydd llawer o bobl yn gadael yn syth ar ôl y digwyddiad hwnnw gan na fydd y seilwaith lleol yn gallu darparu ar gyfer yr holl bobl sy'n dod, ac mewn gwirionedd byddant yn cael eu gwthio’n ôl dros bont Hafren i Swindon, i Reading, i Fryste, gan fod gan y dinasoedd hynny seilwaith mwy i gynnal darpariaeth ar gyfer cefnogwyr sy'n teithio. Felly, mae'n bwysig eich bod chi, fel Llywodraeth, yn gweithio gyda’r gweithredwyr, yn gweithio gyda’r darparwyr i ddarparu'r seilwaith hwnnw dim ond o ran trafnidiaeth yn ogystal â llety gwesty a hyrwyddo chwaraeon. Diolch.

Hoffwn i ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau. Yn gyntaf oll, o ran Cynghrair y Pencampwyr, wrth gwrs, un o'r heriau mawr yno yw na fyddwn yn gwybod pa ddau dîm fydd yn y rownd derfynol tan tua thair wythnos cyn i’r rownd derfynol ddigwydd. Felly, gan ddibynnu ar ba dimau sydd yn y rownd derfynol, bydd yna ddeinameg wahanol iawn o ran y bobl sy'n dod i Gaerdydd, a hefyd o ran am ba mor hir y byddant yn aros yma. Mae gennym grŵp llywio wedi’i sefydlu—a dweud y gwir, mae’r cyfarfod nesaf, rwy’n credu, ddydd Iau—i edrych ar bob un o'r heriau sy'n cael eu cyflwyno o ran seilwaith. Mae ystafelloedd gwesty’n un o'r prif bwyntiau yr ydym wedi bod yn eu harchwilio, a rheilffyrdd yn ogystal, fel yr wyf yn siŵr y bydd yr Aelod yn gwybod, yn ogystal â mynediad ffordd a lletygarwch ar adeg brysur iawn o'r flwyddyn ledled Cymru a thu hwnt. Felly, mae'r rhain yn faterion yr ydym yn edrych arnynt gyda rhanddeiliaid allweddol, sydd i gyd yn awyddus iawn i weld bod rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr yn llwyddiant mawr.

O ran y mathau o ddigwyddiadau yn ein hymarfer sganio'r gorwel y gallem ddisgwyl cynnig amdanynt yn y dyfodol, rydym yn edrych ar y rhai sy'n cynnig yr elw mwyaf ar fuddsoddiad yn ogystal â'r rhai sy'n cynyddu cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol, yn ogystal â'r rhai sydd wedi’u gwasgaru’n gyfartal ac yn deg ledled Cymru. Dyma pam yr wyf yn meddwl bod gan faes Sioe Frenhinol Cymru botensial mawr, oherwydd, yn y canolbarth, mae'n un o brif gyfleusterau’r economi ymwelwyr. Rwy’n meddwl wrth inni edrych ar—ac nid wyf am wneud addewidion, ond, wrth inni edrych ar y strategaeth cyfleusterau ochr yn ochr â'r ymarfer sganio'r gorwel ar gyfer digwyddiadau mawr, rwy’n sicr yn gweld potensial y canolbarth i gynnal mwy. O ran y digwyddiadau penodol hynny, rwy’n meddwl ei bod yn rhesymol disgwyl cynnig am daith fawreddog Ewropeaidd, ac, i’r Aelodau hynny nad ydynt yn siŵr beth yw hynny, digwyddiad beicio ydyw, boed yn daith fawreddog o gwmpas Ffrainc neu'r Eidal.

O ran ffioedd am leiniau, mae'r Aelod yn gofyn cwestiwn yr hoffai nifer o Aelodau eraill yn y Siambr hon ei ofyn, ac mae'n un yr wyf wedi’i godi gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru. Mae'n un sydd wedi cael ei ateb mewn rhai rhannau o Gymru, ond rwy’n ymwybodol bod mwy o bwysau ar glybiau a sefydliadau chwaraeon mewn rhai rhanbarthau nag mewn ardaloedd eraill. Yn ystod tymor y Llywodraeth hon byddwn yn cyflwyno, fel y dywedais wrth yr Aelod yn gynharach, bond lles a phresgripsiwn cymdeithasol Cymru, a byddwn yn gobeithio y bydd hwnnw’n gweld cynnydd mewn lefelau cyfranogiad, nid dim ond mewn ffurfiau anffurfiol o weithgarwch corfforol, ond hefyd yn gynyddol mewn chwaraeon ffurfiol. Bydd hynny wedyn yn sicrhau bod clybiau a sefydliadau chwaraeon yn fwy cynaliadwy hefyd. Un o'r heriau mawr sy'n wynebu clybiau a sefydliadau chwaraeon ar hyn o bryd yw gostyngiadau yn nifer yr aelodau mewn llawer o chwaraeon. Mae hon yn broblem yn arbennig—. Rwy'n meddwl ei bod yn deg dweud bod golff wedi gweld ei anterth efallai ddegawd yn ôl, ond o ran aelodaeth clybiau nawr mae wedi gweld gostyngiad. Mae angen inni atal hynny ac felly mae'n bwysig bod clybiau golff yn hyblyg, bod clybiau golff yn arloesi hefyd, a bod y gêm yn arloesi i ddenu mwy o aelodau newydd.

Byddwn yn fodlon hwyluso sesiynau briffio. Rwy’n credu bod sesiwn friffio eisoes yn cael ei threfnu gyda Gemau'r Gymanwlad Cymru, ac rwy’n credu bod hyn yn digwydd yr wythnos nesaf. Os yw'r Aelod yn anfodlon ar ôl y sesiwn friffio honno, byddwn yn ceisio trefnu un gyda'r ymgynghorwyr. O ran cost y digwyddiad, rwy’n casglu o'r hyn y mae'r Aelod yn ei ddweud y gallai fod parodrwydd newydd mewn gwirionedd i gefnogi cynnig gydag arian gan Lywodraeth y DU. Mae hyn yn sicr yn rhywbeth yr hoffwn ei archwilio gyda hwy, oherwydd, yn seiliedig ar ohebiaeth a gawsom ynglŷn â hyn, nid oedd hynny'n wir cyn i'r Cabinet wneud y penderfyniad. Os ydynt wedi newid eu meddyliau, os oes parodrwydd i'w gefnogi ag arian, byddai croeso mawr i hynny.

Iawn, diolch. Julie Morgan.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn gyflym iawn, oherwydd rwy’n gwybod nad oes gennym lawer o amser, hoffwn longyfarch ein holl ferched a dynion o’r maes chwaraeon sydd wedi ein gwneud ni mor falch. Rwy'n falch iawn bod Ysgrifennydd y Cabinet yn pwysleisio chwaraeon ar lawr gwlad a chwaraeon cymunedol. A all ef fy sicrhau y bydd unrhyw arian a roddir gan Lywodraeth Cymru yn cael ei ddefnyddio’n gyfartal er lles menywod a dynion? Oherwydd rwy’n meddwl ei fod wedi dweud yn ei ddatganiad bod £1 filiwn y flwyddyn o arian Llywodraeth Cymru wedi mynd i annog pêl-droed ar lawr gwlad. Rwy'n treulio cryn dipyn o amser ar gaeau pêl-droed ar fore Sadwrn a bore Sul ac nid wyf yn gweld llawer o ferched yn chwarae, a bod yn hollol onest. Bechgyn yw’r mwyafrif a dim ond ambell i ferch. Rwy’n gwybod bod llawer mwy o bwyslais ar bêl-droed merched a phêl-droed menywod nawr a llawer mwy o gyhoeddusrwydd a llawer mwy o gydnabyddiaeth ei bod yn bwysig iawn bod merched a dynion yn elwa o chwaraeon, ond roeddwn yn meddwl tybed pa fonitro y mae’r Llywodraeth yn ei wneud mewn gwirionedd i sicrhau bod yr arian yr ydym yn ei roi gan y Llywodraeth yn mynd yn gyfartal i'r ddau ryw.

O ran Gemau'r Gymanwlad, roeddwn yn siomedig iawn na wnaethom gynnig am Gemau'r Gymanwlad, oherwydd roeddwn yn teimlo ei fod yn gyfle enfawr. Es i Glasgow a gallech weld y trawsnewidiad i’r ddinas yn ystod y cyfnod hwnnw a thrwy'r etifeddiaeth barhaol. Felly rwy'n falch o glywed y byddem yn ystyried gwneud cynnig am Gemau'r Gymanwlad yn y dyfodol, ac rwy’n gobeithio y byddem yn gallu cynnwys aelodau’r awdurdodau lleol i wneud cynnig a allai ddod â chymaint i Gymru.

Hoffwn ddiolch i Julie Morgan am ei chwestiynau, ac, o safbwynt chwaraeon menywod, a dweud y gwir mae'n ffaith, o ran pêl-droed menywod, bod mwy na dwy o ferched dan 18 wedi cofrestru fel chwaraewyr pêl-droed gydag Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru am bob un chwaraewr benywaidd sy'n oedolion. O ran dynion, mae'n un i un. Y gwir yw bod mwy o ferched yn chwarae pêl-droed—dwbl nifer y merched yn chwarae pêl-droed—na menywod. Mae tua'r un nifer o fechgyn â dynion. Felly, mewn gwirionedd, o ran y twf mewn pêl-droed, bydd yn cael ei yrru gan gêm y merched. Mae'n rhywbeth y mae Chwaraeon Cymru a'r corff llywodraethu cenedlaethol hefyd wedi’i gydnabod. Mae angen sicrhau bod cyllid ar gael yn gyfartal i chwaraeon dynion yn ogystal â chwaraeon menywod, ond hefyd ar gael drwy Chwaraeon Anabledd Cymru i bobl â llai o symudedd.

O ran y £1 filiwn yr ydym yn ei gwario bob blwyddyn drwy Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru, maent yn cynnig 4,000 o gyfleoedd hyfforddi bob un flwyddyn. Mae hyn yn hynod werthfawr i’r bobl hynny sy'n dymuno ennill y sgiliau cyflogadwyedd a’r sgiliau cymdeithasol sydd eu hangen fel oedolyn.

Rwy’n meddwl, o ran Gemau'r Gymanwlad, fy mod wedi rhoi bron pob ateb o safbwynt y cynnig presennol ac unrhyw gynnig yn y dyfodol. Ond yr hyn y byddwn yn ei ailadrodd yw fy mod yn meddwl y byddai o gymorth mawr yn y dyfodol—ac rwy'n meddwl y byddai'n fuddiol iawn i Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad—pe gellid ystyried cynigion cenedlaethol ac o bosibl gynigion deuol neu aml-ganolfan.

Iawn, diolch. Galwaf ar y ddau siaradwr terfynol, ond os gallant gadw at gwestiynau, oherwydd rwy’n meddwl bod eich holl lefarwyr neu bobl wedi siarad o'r pleidiau. Felly, Suzy Davies.

Mae hwn yn gwestiwn ychydig yn anodd yma, ond diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n deall bod y datganiad hwn yn ymwneud â digwyddiadau chwaraeon mawr, ond tybed a allech roi rhyw syniad inni o ble ceir tir cyffredin â digwyddiadau diwylliannol mawr, yn enwedig o ran etifeddiaeth barhaus—roeddwn yn gobeithio y byddai eich datganiad ychydig yn fwy manwl ynglŷn â hyn, mewn gwirionedd; dim ond wrth gyfeirio at Gemau’r Gymanwlad y gwnaethoch chi sôn amdano mewn gwirionedd, a hynny mewn ffordd braidd yn negyddol.

Nid yw etifeddiaeth, wrth gwrs, yn fater ariannol yn unig ac, i ddangos hynny, efallai y gallwn dynnu eich sylw at y digwyddiad Kynren blynyddol cyntaf, a gynhaliwyd yn Swydd Durham yr haf hwn. Mae'n antur anferthol a drefnwyd ar y cyd â thref Puy du Fou yn Ffrainc, ac, o ganlyniad i'w gwaith, mae yno economi gynhwysol—nid dim ond economi dwristiaeth tymor byr, ond economi gynhwysol a gwead cymdeithasol sydd wedi cael ei sicrhau gan y math hwn o ddigwyddiad. Rwy’n meddwl bod hon yn egwyddor y gellid ei hymestyn i’r digwyddiadau chwaraeon yr ydych wedi bod yn sôn amdanynt heddiw. Rwy’n meddwl o ran—. Er ei bod yn wych bod Llywodraeth Cymru yn cefnogi’r digwyddiadau chwaraeon hyn, rwy’n meddwl, fel y chwaraewyr eu hunain, bod angen inni fod yn uchelgeisiol o ran creu cyfleoedd a manteisio ar y cyfleoedd hynny i gyflawni uchelgeisiau.

Mae’r Aelod yn iawn—mewn gwirionedd, mae gorgyffwrdd mawr rhwng digwyddiadau chwaraeon a diwylliannol, ac mae digwyddiad diwylliannol ynghlwm â llawer o'n digwyddiadau chwaraeon mwyaf hefyd. Er enghraifft, mewn cysylltiad â rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr, caiff llawer o weithgareddau o natur ddiwylliannol eu hyrwyddo o amgylch y ddinas y flwyddyn nesaf. O ran rhai o'r digwyddiadau mawr sy'n cael eu dosbarthu fel rhai diwylliannol, mae gennym rai o'r rhai mwyaf llwyddiannus yn Ewrop, fel Gŵyl y Gelli a Gŵyl y Dyn Gwyrdd, sy'n rhoi cyfleoedd enfawr unwaith eto i bobl wirfoddoli. Felly, mae'r gorgyffwrdd yn digwydd, ond mae'n rhywbeth lle rydym yn hyrwyddo twf yn uniongyrchol a thrwy’r cyrff noddi cenedlaethol—Chwaraeon Cymru a Chyngor Celfyddydau Cymru—ac rwy’n ymwybodol bod trafodaethau wedi cael eu cynnal rhwng prif gadeiryddion y ddau sefydliad i sicrhau, pan fydd digwyddiadau mawr yn cael eu cynnal gan ganolbwyntio’n arbennig naill ai ar chwaraeon neu'r celfyddydau, bod cyfleoedd i’r ochr arall a sefydliadau eraill o’r corff arall allu cymryd rhan a hyrwyddo digwyddiad a ddylai fod yn ddigwyddiad cymysg i bobl o bob oedran.

O ran edrych ar y dyfodol yn achos digwyddiadau mawr cynaliadwy, hoffem hefyd weld ein teulu o ddigwyddiadau domestig yn tyfu. Mae gennym nifer dda o weithredwyr digwyddiadau mawr yng Nghymru, ond drwy ariannu digwyddiadau llai yn strategol ledled Cymru, rydym yn gallu sicrhau eu bod yn tyfu a gwneud yn siŵr bod gennym nifer da o gwmnïau digwyddiadau mawr o Gymru sy'n tyfu ac yn manteisio ar y digwyddiadau mwy wrth wneud hynny.

Dylwn fod wedi ychwanegu hefyd bod y rhestr darged o ddigwyddiadau mawr ar gyfer y dyfodol yn cynnwys trawstoriad o ddigwyddiadau chwaraeon a diwylliannol ac y bydd hefyd yn canolbwyntio’n arbennig ar ddigwyddiadau menywod, boed hynny mewn chwaraeon neu mewn diwylliant.

Diolch. Yn olaf, Rhun ap Iorwerth.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy’n ddiolchgar eich bod wedi caniatáu amser imi. Rwyf am fod yn fyr—dim ond un cwestiwn gydag ychydig o gyd-destun o’i flaen. Mae nifer o resymau, wrth gwrs, pam yr ydym yn awyddus i gynnal digwyddiadau chwaraeon mawr. Yn gyntaf, mae’r etifeddiaeth chwaraeon—y cyfranogiad, y byddem i gyd yn ei gefnogi. Yn ail, mae’n sioe arddangos i Gymru, os mynnwch—y clychau a’r chwibanau sy'n dangos Cymru ar sgriniau teledu ledled y byd; yn ein dangos ni mewn golau da. A gorau po fwyaf o’r digwyddiadau hyn sydd gennym, ar wahân i'r ffaith, wrth gwrs, mai cyllideb gyfyngedig sydd gan yr uned digwyddiadau mawr ac mae'n rhaid inni fod yn ofalus iawn, iawn. Nid yw’n wych edrych ar y rhestr o ddigwyddiadau a noddir gan yr uned digwyddiadau mawr yn 2016-17; maent ar wasgar o amgylch Cymru—wyddoch chi, dydy’r gogledd ddim yn cael ei gynrychioli’n arbennig o dda. Y mater arall yw’r effaith economaidd ar y pryd—yr arian sy’n cael ei wario mewn gwestai ac yn y blaen yn ystod digwyddiad.

Y pwynt arall, sef testun fy nghwestiwn, yw'r effeithiau economaidd mwy parhaus. Mae'n rhaid inni edrych, rwy’n meddwl, ar sut yr ydym yn defnyddio cyllideb yr uned digwyddiadau mawr i gryfhau ein diwydiannau ni yma. Mae llawer o'r digwyddiadau hyn yr ydych wedi sôn amdanynt yn cael eu cynnal gan gwmnïau sy'n dod o'r tu allan i Gymru gyda'u staff a’u hadnoddau eu hunain, y cyfan—cwmnïau amlwladol mawr fel Lagardère, er enghraifft. Pa uchelgais sydd gennych, fel Ysgrifennydd y Cabinet, i ddefnyddio arian o gyllideb yr uned digwyddiadau mawr, i wneud yn siŵr ein bod yn buddsoddi yn ein cwmnïau digwyddiadau eu hunain, i wneud yn siŵr ein bod yn datblygu ein diwydiant digwyddiadau ein hunain yma y gallwn yna ei allforio a gadael effaith economaidd barhaol?

Mae'r Aelod yn codi pwynt pwysig iawn, a dweud y gwir, yng nghyd-destun Gemau'r Gymanwlad, hefyd, oherwydd, mewn llawer o achosion, pan fyddwn yn denu digwyddiadau mawr i Gymru, nid ydym yn berchen ar y digwyddiadau hynny. Felly, perchnogion y digwyddiad fydd yn pennu pwy sy'n cymryd rhan o ran trefnu'r atebion logistaidd i'r problemau y mae’r digwyddiadau’n aml yn gallu eu cyflwyno. Felly, mae'n hanfodol ein bod hefyd yn tyfu ac yn denu nid yn unig ddigwyddiadau sydd wedi’u gwasgaru’n gyfartal o amgylch Cymru, ond digwyddiadau sydd hefyd o wahanol faint, fel bod ein trefnwyr digwyddiadau brodorol ​​yn gallu manteisio arnynt ar bob lefel, ac, fel y dywedais yn fy ateb i'r cwestiynau blaenorol, yn gallu tyfu, hefyd, a manteisio, flwyddyn ar ôl blwyddyn, ar ddigwyddiadau mwy a mwy.

O ran y gogledd, rwy’n meddwl, a dweud y gwir, bod hyn unwaith eto’n tynnu sylw at pam y gwnaethom wneud y penderfyniad cywir am Gemau'r Gymanwlad. Byddem wedi bod wrth ein bodd i allu cynnal Gemau'r Gymanwlad a fyddai o fudd i Gymru gyfan. Ond pe baem wedi bwrw ymlaen â Gemau'r Gymanwlad sy’n cael eu cyfyngu’n ddaearyddol i'r de-ddwyrain, yna, wrth gwrs, byddai hynny wedi cael effaith ar y gogledd. Rwy’n gwybod bod yr Aelod yn awyddus iawn i hyrwyddo cynnig potensial am Gemau'r Ynysoedd a hefyd y Triathlon Sandman, a gynhelir yn etholaeth fy nghydweithiwr. Mae'n gwbl hanfodol ein bod yn rhannu'r cyfoeth; ein bod yn gwneud yn siŵr bod digwyddiadau mawr o fudd i bobl ym mhob cwr o Gymru. Ond o ran defnyddio ein hadnoddau gwerthfawr ar gyfer un digwyddiad mewn un ardal, yn syml ni fyddwn yn gweld hynny.

Diolch yn fawr iawn. Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet am hynny.