6. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu sut y mae Llywodraeth Cymru yn cynorthwyo sefydliadau gwirfoddol sy'n helpu i gefnogi'r gwasanaethau iechyd? OAQ(5)0099(CC)

Diolch i’r Aelod dros Orllewin Casnewydd am ei chwestiwn. Rwyf wedi darparu £4.4 miliwn o gyllid eleni ar gyfer cynghorau gwirfoddol sirol ledled Cymru ac i Gyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru er mwyn sicrhau bod cefnogaeth ar gael i fudiadau’r trydydd sector. Mae hyn yn cynnwys cymorth gyda chodi arian, llywodraethu da a lleoli gwirfoddolwyr.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel nifer o’r Aelodau, cefais y fraint o gyfarfod â grwpiau gwirfoddol a gweld y gwaith anhygoel y maent yn ei wneud. Un enghraifft wych yn fy etholaeth i yw’r Robiniaid, gwirfoddolwyr gydag Age Cymru, sy’n gweithio gyda Bwrdd Iechyd Lleol Aneurin Bevan, ac sy’n darparu cymorth i gleifion sy’n agored i niwed yn Ysbyty Brenhinol Gwent ac Ysbyty Gwynllyw. Maent yn neilltuo amser ar gyfer siarad gyda chleifion a darllen iddynt, gwneud eu gwallt a’u hewinedd, a darparu cymorth gyda phrydau bwyd, siopa a llawer o bethau eraill a all wneud gwahaniaeth mawr iawn. Mae staff yr ysbyty a’r cleifion yn disgrifio’r Robiniaid fel gwasanaeth amhrisiadwy. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet gymeradwyo gwaith y Robiniaid, sy’n gwneud gwahaniaeth er gwell yng Nghasnewydd, a chanmol ymdrechion pawb sy’n rhoi o’u hamser i wirfoddoli?

Diolch i chi am eich cwestiwn. Mae bron 1 filiwn o bobl yng Nghymru yn gwirfoddoli mewn rhyw ffordd bob blwyddyn, ac mae eu cyfraniad i gymdeithas yn amhrisiadwy. Hoffwn ddweud diolch yn fawr. Rwyf hefyd yn awyddus i ganmol y Robiniaid yn eich etholaeth. Pe gallem roi bonllef o gymeradwyaeth, rwy’n siŵr y buasem yn gwneud hynny yn awr, ond yn wir, Jayne, rwy’n ddiolchgar i chi am ddwyn hyn i fy sylw heddiw, gan gydnabod y gwaith da y maent yn ei wneud, ac os gwelwch yn dda, trosglwyddwch fy llongyfarchiadau i’r sefydliad hwnnw.

Mae yna bron 80 o grwpiau elusennol a gwirfoddol yn gweithio gyda chleifion a staff gofal iechyd yng ngogledd Cymru yn unig, ac, os oes yna 80 o fudiadau, mae yna gannoedd ar gannoedd o wirfoddolwyr, ac felly mae yna filoedd ar filoedd o oriau gwirfoddol yn cael eu rhoi i gefnogi eu gwaith nhw. Mae’r ‘return’ ar fuddsoddiad cymharol fach yn sylweddol iawn, wrth gwrs. A gaf i ofyn, felly, tra’ch bod chi’n dweud bod yna arian wedi’i roi i gefnogi llawer o’r gwaith yma, a ydych chi’n cydnabod bod y gwasanaethau statudol sydd yna ar hyn o bryd o dan fwy o bwysau nag erioed ac, felly, o ganlyniad i hynny, mae’r mudiadau gwirfoddol a’r gwirfoddolwyr yma hefyd o dan bwysau i gwrdd â’r anghenion ychwanegol sy’n disgyn ar eu hysgwyddau nhw? A allech chi ddweud wrthym ni beth yn fwy rŷch chi fel Llywodraeth yn gobeithio y gallwch chi ei wneud i’w cefnogi nhw?

Mae’r sgyrsiau rwy’n eu cael â Chyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru a Chynghorau Gwirfoddol Sirol yn rhai pwysig ar y sail fy mod yn gwybod pe na bai gennym wirfoddolwyr yn ein cymunedau, buasai gwasanaethau statudol yn methu; ni fuasem yn gallu cyflawni’r pethau rydym am eu gwneud gyda’n gilydd. Dyna pam rwy’n gwerthfawrogi’r gwaith y mae’r sefydliadau hyn yn ei wneud. Ond nid wyf o dan unrhyw gamargraff mai’r hyn sy’n rhaid i ni ei wneud yw cael gwared ar beth o’r dyblygu a gwneud yn siŵr fod gennym wasanaethau da, effeithiol, ac mae hynny’n wir am y sector gwirfoddol a’r trydydd sector, ac ymateb y sector cyhoeddus hefyd. Gan weithio gyda’n gilydd, gallwn ddod o hyd i ffordd drwy hyn. Ond fel y dywedais yn y gorffennol, rwyf wedi rhyddhau £4.4 miliwn o gyllid eleni, a byddaf yn edrych yn ofalus ar sut y mae hynny’n datblygu dros y blynyddoedd nesaf.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r Groes Goch yn cynnig cymorth rheolaidd i’r gwasanaethau ambiwlans yng Nghymru yn ystod gwaith arferol a digwyddiadau mawr. Pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu i’r Groes Goch er mwyn eu galluogi i barhau i ddarparu’r cymorth mwyaf gwerthfawr i wasanaethau ambiwlans Cymru?

Yn wir. Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Mae’r Groes Goch ac Ambiwlans Sant Ioan yn gwneud gwaith rhagorol ar draws Cymru, a buaswn yn dweud—nid oes gennyf fanylion niferoedd ar gyfer y Groes Goch, yn benodol, yng Nghymru—diolch yn fawr iawn iddynt. A dylai Llywodraeth y DU ddiolch yn fawr i’r Groes Goch hefyd. Yn ystod yr argyfwng a welwyd dros y ffin yng nghyd-destun iechyd, camodd y Groes Goch i’r adwy i helpu’r gwasanaethau statudol i ddarparu gwasanaethau. Felly, ni ddylem byth fychanu’r ffaith fod y gwirfoddolwyr teilwng hyn yn gwneud gwaith gwych yn ein holl gymunedau.

Ysgrifennydd y Cabinet, ar ôl mynychu Cyfarfod Blynyddol diweddar o Gyngor Gwasanaeth Gwirfoddol Abertawe, cefais fy synnu gan y nifer fawr o fudiadau gwirfoddol yn cynnig cefnogaeth yn ymwneud ag iechyd sy’n gweithredu yn fy rhanbarth i. Roeddwn eisoes yn ymwybodol o’r gwaith rhagorol a wneir gan rai fel Tŷ Elis ym Mhorthcawl a Chanolfan Hunangymorth Sandville yn Nhon Cynffig, ond yng nghyfarfod Cyngor Gwasanaeth Gwirfoddol Abertawe, cyfarfûm â phobl o gynllun Interact, Caer Las a’r prosiect gwirfoddol iechyd meddwl a lles i enwi ond ychydig. Mae pob un o’r prosiectau hyn yn cynnig cefnogaeth hanfodol i’n GIG, ac eto ychydig iawn sy’n derbyn unrhyw gymorth ariannol uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru. Ysgrifennydd y Cabinet, o ystyried bod y cyrff gwirfoddol hyn yn arbed miliynau lawer o bunnoedd yn y sector iechyd a gofal cymdeithasol, pa gymorth ychwanegol y gall Llywodraeth Cymru ei gynnig iddynt?

Gallaf gynnig geiriau cynnes; ni allaf gynnig cyllid, yn anffodus. Byddai’n anonest pe bawn yn dweud hynny, ond rwy’n diolch i bob un o’r sefydliadau hyn sy’n camu i’r bwlch weithiau lle y bo pobl mewn angen, ac mae’r sefydliadau trydydd sector yn y lle iawn i gyflawni hynny; maent yn deall cymunedau’n dda iawn. Felly, er cymaint y buaswn yn hoffi cefnogi pob un o’r sefydliadau yng Nghymru, buasai’n amhosibl yn ariannol. Ond rwy’n cydnabod y gwaith sy’n cael ei wneud ym mhob un o’n cymunedau.