2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am gynigion Llywodraeth Cymru ynghylch ffioedd asiantau gosod? OAQ(5)0113(CC)

Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Rwy’n bryderus iawn fod y ffioedd a godir gan asiantau gosod yn gosod baich anghymesur ar denantiaid. Cyn hir, gobeithiaf allu cyhoeddi sut yr ydym ni fel Llywodraeth yn bwriadu ymateb i’r mater hwn.

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am yr ymateb hwnnw? Rwyf fi, ynghyd â sawl chyd-Aelod, a Jenny Rathbone yn fwyaf nodedig, wedi bod yn gwrthwynebu codi tâl ar denantiaid am ffioedd gosod ers nifer o flynyddoedd. Ar hyn o bryd, mae camau’n cael eu cymryd yn Lloegr ac wedi cael eu cymryd yn yr Alban. A all Ysgrifennydd y Cabinet roi syniad o’r amserlen ar gyfer rhoi camau ar waith?

Rydym yn ymwybodol fod yr Alban wedi gwahardd y ffioedd hyn rai blynyddoedd yn ôl. Bydd Lloegr yn ymgynghori ar eu hargymhellion cyn bo hir. Bydd eu profiad yn helpu i lywio’r argymhellion yma yng Nghymru. Nid oes gennyf amserlen sefydlog ar hyn, ond rwy’n annog yr Aelod, unwaith eto, a Jenny Rathbone ac Aelodau eraill wrth gwrs, i deimlo’n rhydd i’w gyflwyno ar gyfer pleidlais yr Aelodau, caiff ei gefnogi gan y—

Fe wnaed eisoes.

[Yn parhau.]—Llywodraeth, os oes modd.

Hoffwn innau hefyd ddymuno Diwrnod Rhyngwladol y Menywod hapus i’r holl fenywod yn y Siambr. Mewn ymateb i alwadau blaenorol i wahardd ffioedd gosod ar ddechrau’r denantiaeth, mae eich Llywodraeth wedi honni y byddai rhentwyr yn talu mwy yn y tymor hwy oherwydd cynnydd yn y rhent. Fodd bynnag, ers i ddeddfau’n ymwneud â ffioedd asiantaethau gael eu rhoi mewn grym yn yr Alban, mae’r elusen Shelter wedi datgan na fu unrhyw gynnydd gweladwy mewn rhenti, ac mae’r sefydliad easyProperty hefyd wedi datgan ei bod yn annhebygol, oherwydd cystadleuaeth yn y sector, y byddai asiantaethau’n trosglwyddo taliadau i landlordiaid. Pa wersi a ddysgoch gan yr Alban yn hyn o beth? A byddwn yn ategu cwestiwn Mike Hedges: pa bryd y cawn yr adolygiad hwn wedi’i gwblhau er mwyn i ni allu rhoi hyn ar waith yma yng Nghymru?

Wel, dyna oedd un o’r materion yr oeddem yn pryderu yn eu cylch—trosglwyddo risg i denantiaid, yn enwedig mewn ffioedd. Rydym yn fwy bodlon bellach â’r dystiolaeth sy’n dod o’r Alban nad yw’n ymddangos bod hynny’n digwydd. Dyma ddeddfwriaeth y byddai’n rhaid i ni ei chyflwyno, felly bydd hynny’n dibynnu ar ei gyflwyno yn ôl yr amserlen ddeddfwriaethol, os a phryd y gallwn wneud hynny.

Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf fi ddechrau drwy eich llongyfarch ar eich blodyn llabed ysblennydd? Nid yn unig y byddai Lady Rhondda wedi cymeradwyo, ond rwy’n credu y byddai ein cyn gyd-Aelod William Graham wedi cymeradwyo hefyd. Rwy’n siŵr y byddai wedi cyfaddef eich bod wedi gwneud yn well nag ef ar yr achlysur hwn.

Y broblem gyda’r strwythur presennol yw ei fod yn ystumio’r farchnad. Mae arnom angen i’r ffioedd hyn barhau’n gyfrifoldeb i’r landlord. Bydd yn cael ei adlewyrchu mewn rhenti, ond byddai landlordiaid yn gallu cael gwell gwerth am arian am y gwasanaethau hyn ac ar y funud, mae’n sicr yn gweithredu er anfantais i’r defnyddiwr ei fod yn gorfod talu, i bob pwrpas, am y fraint o brynu gwasanaeth.

Rwy’n ddiolchgar am y gydnabyddiaeth, pe baem yn cyflwyno deddfwriaeth, y byddai’r Aelod yn ei chefnogi wrth i ni fwrw ymlaen i’w chyflwyno. Edrychwch, Aelodau, rwy’n gobeithio gallu cyhoeddi’n fuan sut y mae’r Llywodraeth yn bwriadu ymateb i’r mater hwn. Byddaf yn cyflwyno hynny i’r Siambr yn unol â hynny.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae Cymru wedi bod yn arloeswr mewn cymaint o faterion, felly mae’n fwy siomedig byth ein bod yn llusgo’n bell ar ôl gweddill Prydain ar fater diddymu ffioedd asiantau gosod. Mae ffioedd asiantaethau gosod yn ei gwneud bron yn amhosibl i lawer o deuluoedd fynd i mewn i’r sector rhentu preifat ac yn cynyddu’r galw am dai cymdeithasol. Ysgrifennydd y Cabinet, nid oes unrhyw dystiolaeth o fath yn y byd y bydd diddymu ffioedd yn arwain at godi rhenti, felly pa bryd fydd eich Llywodraeth yn dilyn gweddill Prydain ac yn diddymu’r ffioedd cosbol hyn?

Cyfeiriaf yr Aelod at fy ymateb diwethaf.

Hoffwn ychwanegu fy llais ar bwysigrwydd y mater hwn. Nid yn unig y gofynnir i fyfyrwyr dalu £150 i gael yr eiddo wedi’i dynnu oddi ar y farchnad tra’u bod yn datrys y contract tenantiaeth, a allai beidio â digwydd o gwbl, ond mae pobl sengl ar fudd-daliadau tai, pobl sy’n rhan o’r rhaglen Cefnogi Pobl ar lwfans cyflogaeth a chymorth, yn gorfod talu’r ffioedd hyn o’r arian y maent i fod i’w ddefnyddio ar fwyd, am na allant gael budd-dal tai i dalu’r ffioedd hyn. Felly, mae hwn yn fater gwirioneddol bwysig, ac rwy’n gobeithio y gallaf eich argyhoeddi bod angen i ni fwrw ymlaen â’r mater.

Mae’r Aelod yn cyfarfod yn rheolaidd â mi i siarad am yr union faterion hyn. Rwyf am wneud cyfraith dda yng Nghymru, Lywydd. Nid wyf am gael fy rhuthro i mewn i hyn. Fodd bynnag, byddaf yn rhoi ystyriaeth ofalus i’w effeithiolrwydd, dull o weithredu wedi’i deilwra ar gyfer yr anghenion yng Nghymru, a bod y gallu i orfodi hyn yn ei le. Ond byddaf yn dod â datganiad yn ôl i’r Siambr.