2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am effaith y grantiau datblygu disgyblion yn etholaeth Ogwr? OAQ(5)0160(EDU)

Byddwn wrth fy modd, Huw, oherwydd, yn Ogwr, mae 36.5 y cant o’r disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim wedi cyrraedd trothwy cynwysedig lefel 2 yng nghyfnod allweddol 4, ac mae hynny’n gynnydd o 12 y cant ers cyflwyno’r grantiau datblygu disgyblion. Cyflawnodd tri chwarter y dysgwyr sy’n cael prydau ysgol am ddim y dangosydd pynciau craidd ar gyfer cyfnod allweddol 2, ac mae hynny’n uwch na’r 62 y cant yn 2012, sef cynnydd o 14 pwynt canran. Dylid llongyfarch yr athrawon a’r myfyrwyr hynny.

Yn wir, ac rwy’n llongyfarch pawb yn yr ysgolion sy’n gweithio gyda phlant, gyda manteision sylweddol, oherwydd yr anfantais y gallent ei hwynebu, ond hefyd y staff addysgu a’r staff cymorth sy’n gweithio gyda hwy i gynhyrchu’r canlyniadau ardderchog hyn. Ac nid oes unrhyw amheuaeth fod y grant datblygu disgyblion yn adnodd hynod werthfawr sy’n rhoi cymorth ariannol i ysgolion gefnogi plant o deuluoedd difreintiedig, gyda phrydau ysgol am ddim, wrth gwrs, yn faen prawf ar gyfer cymhwysedd. Ond mae’r hyn rwyf am ofyn yn ymwneud â’r teuluoedd hynny nad ydynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim ond sydd efallai’n wynebu cryn drafferthion yn eu bywydau, fel rhieni’n ysgaru, colli rhiant, salwch cronig yn y teulu, colli swydd yn y teulu ac ati, a’r aflonyddwch emosiynol a all effeithio’n sylweddol ar anghenion addysgol plentyn, yn ogystal â lles cymdeithasol. Yn sicr, mae angen sicrhau bod y teuluoedd hyn yn cael cymorth priodol hefyd. Felly, a gaf fi ofyn i’r Gweinidog awgrymu ym mha ffyrdd y gallwn helpu’r teuluoedd hyn i sicrhau eu bod yn cael eu cefnogi, os nad drwy’r grant datblygu disgyblion, yna drwy fecanweithiau eraill i sicrhau bod y disgyblion hyn hefyd yn cael cyfle i lwyddo?

Llywydd, a gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn? Mae’r Aelod yn llygad ei le. Oni bai ein bod yn rhoi cydnabyddiaeth haeddiannol i lesiant plentyn, ni fyddant yn elwa ar y cyfleoedd addysgol a ddarparwn ar eu cyfer. Fel y gŵyr yr Aelod, rwy’n bwriadu cyhoeddi fersiwn wedi’i diweddaru o ‘Cymwys am Oes’, a gobeithiaf y bydd yn falch o weld mater llesiant yn cael ei gydnabod pan fydd y ddogfen yn cael ei chyhoeddi yn ddiweddarach eleni.

O ran y camau penodol rwyf yn eu cymryd, rwy’n gweithio’n agos iawn gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros blant. Rydym yn cydariannu cyfres o gynlluniau peilot sy’n ymwneud â phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, a’r effaith y gall profiadau niweidiol yn ystod plentyndod eu cael ar lesiant plentyn. Ac ar y cyd ag Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd, rydym ar fin lansio cynlluniau peilot sy’n ymwneud â sut y gallwn gefnogi ysgolion yn well drwy sicrhau bod staff gwasanaeth iechyd sy’n arbenigo ym maes iechyd meddwl plant a’r glasoed yn fwy cyffredin yn ein hysgolion. Ac rydym yn gobeithio cyhoeddi manylion y cynllun peilot hwnnw cyn bo hir.

Fel y gwyddoch, efallai, Ysgrifennydd y Cabinet, mae ysgol cyfrwng Cymraeg newydd ym Metws, rhan ddifreintiedig iawn o etholaeth Ogwr. Tybed pa mor glir yw hi y gellir defnyddio’r grant datblygu disgyblion i wella sgiliau dysgu Cymraeg, os mynnwch, ar gyfer disgyblion o gefndiroedd Saesneg eu hiaith, sydd mewn gwirionedd yn ei gwneud yn haws i’r teuluoedd hynny ddewis addysg cyfrwng Cymraeg ar gyfer eu plant, gan eu helpu i ddod yn ddwyieithog a rhoi mantais iddynt yn y gweithle yn ddiweddarach mewn bywyd.

Diolch, Suzy. Mae Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi canllawiau eithaf cynhwysfawr i ysgolion ar sut y gallant ddefnyddio’r grant datblygu disgyblion. Mae hynny’n cynnwys cyfeiriad at becyn cymorth Ymddiriedolaeth Sutton, sy’n adnodd hynod o werthfawr, ac sy’n seiliedig ar dystiolaeth ac ymchwil ynglŷn â’r hyn sy’n gweithio yn yr amgylchiadau hyn mewn gwirionedd. Ond mae pob ysgol unigol yn gyfrifol am benderfynu ar y ffordd orau o ddefnyddio arian y grant datblygu disgyblion, gan mai hwy sy’n adnabod eu plant a’u teuluoedd a’u cymuned orau. Fel y dywedodd y Gweinidog ddoe, rydym am i bob plentyn, beth bynnag fo’u cefndiroedd, gael cyfle i fod yn ddinasyddion dwyieithog yn ein cenedl, ac rwy’n disgwyl y bydd yr ysgol y sonioch amdani yn defnyddio eu grant datblygu disgyblion i’r perwyl hwnnw, rwy’n siŵr.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae’n newyddion da gweld bod y grant datblygu disgyblion yn cael effaith ar wella cyfleoedd addysg ein plant a’n pobl ifanc mwyaf difreintiedig. Fodd bynnag, mae addysg y plant a’r bobl ifanc yn Ogwr ar fin cael ei dinistrio wrth i’r toriadau i’r gyllideb ddod i’r amlwg. Gallai ysgolion cyfun awdurdod addysg lleol Pen-y-bont ar Ogwr golli hyd at bum swydd athro o ganlyniad i ddiffygion Pen-y-bont ar Ogwr, sydd dros £300 y disgybl yn is na chyfartaledd Cymru ar gyfer y flwyddyn ariannol bresennol. Ysgrifennydd y Cabinet, sut y bydd hyn yn effeithio ar y grant datblygu disgyblion?

Ni fydd yn cael unrhyw effaith ar y grant datblygu disgyblion, gan fod y grant datblygu disgyblion yn cael ei dalu’n uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru i ysgolion unigol ar sail faint o’u disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim.