4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gynllun peilot gofal plant Llywodraeth Cymru? (OAQ51034)

Diolch i chi am eich cwestiwn. Mae pob un o’r saith awdurdod lleol a fydd yn gweithredu’n gynnar ar agor ar gyfer ceisiadau ac mae plant yng Nghymru yn yr ardaloedd peilot hyn eisoes yn derbyn gofal plant am ddim. Mae ceisiadau eisoes yn cael eu prosesu ar gyfer ychwanegedd i’r cynlluniau peilot hyn.

Diolch i chi am eich ateb, Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy’n falch o weld y bydd nifer o’r teuluoedd yn dod o ardal Gwynedd, wedi’u cynnwys o fewn y cynllun peilot. Rwy’n credu mai treialu’r cynnig gofal plant yw’r dull cywir. Mae pawb ohonom wedi gweld bod rhai awdurdodau lleol a darparwyr eraill yn Lloegr yn cael problemau mawr wrth gyflwyno eu prosiectau. Felly, a ydych yn cytuno â mi fod y problemau y mae rhieni a darparwyr yn Lloegr eisoes wedi eu cael yn tanlinellu pwysigrwydd treialu hwn yn y lle cyntaf?

Wrth gwrs, ac rydym wedi mabwysiadu’r dull graddol o weithredu, ond mae gennym gannoedd o blant ifanc yn ein lleoliadau gofal plant ledled Cymru heddiw a dylem gael ein calonogi gan y ffaith mai ychydig iawn o broblemau a nodwyd ar hyn o bryd. Mentraf ddweud y byddwn yn cael problemau, ond nid ar raddfa’r problemau ar ddechrau’r model yn Lloegr. Rwy’n deall bod y problemau yn Lloegr yn heriol oherwydd y dull o weithredu’r cyfan ar unwaith. Nid ydym wedi mabwysiadu’r dull hwnnw, ac rwy’n hyderus ein bod yn gwneud hyn yn y ffordd iawn.

Gweinidog, pan oeddech yn rhoi eich tystiolaeth i’r pwyllgor rai misoedd yn ôl, ac yna fe ddaeth yr Ysgrifennydd addysg i mewn yn syth ar eich ôl, roedd yn ymddangos bod ychydig o ddryswch ynglŷn â sut yn union y byddai’r arian yn llifo o amgylch y system i ddarparu’r ddarpariaeth hon pan gaiff ei chyflwyno’n gyffredinol yn sgil y cynllun peilot. Sut ydych chi’n mynd â hyn ar draws y Llywodraeth, oherwydd, o’r hyn a ddeallais o’r dystiolaeth a roesoch, roeddech yn disgwyl i’r ysgol wneud rhywfaint o’r ddarpariaeth? Yn amlwg, heb arian ychwanegol ar gael, mae darparu’r ddarpariaeth honno’n mynd i fod yn heriol iawn i lawer o ysgolion. Felly, a ydych wedi nodi o ba linellau yn y gyllideb y bydd yr arian hwn yn dod ac yn wir, a allwch gadarnhau heddiw lle bydd yr arian hwnnw yn y dyfodol?

Mae rhan o’r broses cynllun peilot yn ymwneud â dysgu sut y bydd yr arian hwn yn llifo. O’r chwe model, mae saith awdurdod lleol eisiau cynllun peilot ar y cyd. Ceir pob math o fodelau darparu gwahanol: mae rhai mewn ysgolion yn unig ac mae rhai mewn lleoliadau ysgol a lleoliadau preifat. Felly, rydym yn deall beth sy’n gweithio orau i rieni, ac yn y pen draw, dyna rydym yn ceisio ei egluro: beth sy’n gweithio i deuluoedd ledled Cymru?

Ni fuaswn yn poeni am sefyllfa ariannol y cynllun hwn. Bydd hwn yn cael ei gyflwyno. Rydym yn gweithio gyda Chyllid a Thollau EM. Mewn gwirionedd, gall yr Aelod fod yn ddefnyddiol i ni yn ogystal. Byddaf yn cysylltu â’r Aelod mewn perthynas ag ymdrin â Chyllid a Thollau EM. Mae gennym ddeddfwriaeth yr ydym yn debygol o’i chyflwyno er mwyn sicrhau ein bod yn gallu defnyddio’r pecyn data y mae Cyllid a Thollau EM yn ei ddefnyddio ar gyfer teuluoedd yng Nghymru, er mwyn cyflwyno’r pecyn wrth i ni symud ymlaen. Buasai o gymorth mawr pe bai’r Aelod yn gallu bod yn gefnogol yn y broses honno.

Fe fyddwch yn gwybod—ac rwy’n siwr y byddwch yn ochneidio pan fyddaf yn crybwyll hyn eto—am fy mhryderon ynglŷn â diffyg strategaeth ar gyfer y gweithlu i weithwyr gofal plant. Rydym yn gwybod ei bod ar ffurf ddrafft dair blynedd yn ôl, ac er gwaethaf addewidion i’r gwrthwyneb, nid oes gennym strategaeth ar waith o hyd, ac rwyf wedi nodi fy mhryderon gan fod honno bellach yn cael ei chynnwys yn y rhaglen gyflogadwyedd newydd, nad yw’n cael ei chyflwyno tan 2019. Ond yn y cyfamser, wrth gwrs, mae’r cynlluniau peilot yn weithredol ac mae pawb ohonom o blaid hynny, ac mae’r cloc yn tician o ran cyflwyno’r cynllun yn llawn ac yn genedlaethol. Felly, fy nghwestiwn yw hwn: sut y gallwch fod yn sicr, heb strategaeth gref ar waith ar gyfer y gweithlu, nid yn unig fod gennych nifer ddigonol o weithwyr gofal plant i allu darparu’r cynnig gofal plant wedi’i gyflwyno’n llawn, ond hefyd, fod y gweithwyr hynny’n ddigon cymwys ac mai hwy yw’r gweithwyr gofal plant gorau posibl y gallem eu cael?

Wel, rwy’n talu teyrnged i’r holl weithwyr gofal plant ledled Cymru. Maent yn gwneud gwaith gwych, a dylwn ddatgan buddiant gan fod fy ngwraig yn un ohonynt. Buaswn yn dweud mai hwy yw’r gorau ar gyfer darparu gwasanaethau. A gaf fi ddweud bod yr Aelod yn iawn i godi’r mater eto? Rydym yn cydnabod bod cyflwyno’r rhaglen hon ar sail raddol yn rhoi cyfle inni ddatblygu’r sector hefyd, ac rydym yn gweithio gyda’r sector er mwyn i’r bobl iawn, y datblygiad cywir o sgiliau, ddarparu’r addewid gofal plant. Mae’r sector gofal, nid yn unig ym maes gofal plant ond mewn gwasanaethau cymdeithasol i oedolion yn ogystal, yn rhywbeth y mae’r Gweinidog a minnau wedi cael nifer o drafodaethau yn ei gylch, ynglŷn â’r ffordd yr ydym yn datblygu hynny, a bydd gan Julie James, y Gweinidog sy’n gyfrifol am y rhaglen gyflogadwyedd, fwy o fanylion wrth i ni symud ymlaen.