5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am ddigartrefedd ar Ynys Môn? (OAQ51027) [W]

Mae ein ffocws ar atal yn cael effaith gadarnhaol yn Ynys Môn a gweddill Cymru. Rydym wedi atal cyfanswm o 10,300 o aelwydydd rhag mynd yn ddigartref. Rydym yn parhau i gefnogi gwasanaethau yn Ynys Môn i gynorthwyo’r rhai sy’n ddigartref, sy’n cysgu ar y stryd neu sydd mewn perygl o fod yn ddigartref.

Diolch. Rydw i wedi cyfarfod, y mis yma, efo staff a rheolwyr rhai o’r cyrff ac elusennau sy’n gwneud gwaith rhagorol yn Ynys Môn yn mynd i’r afael ac yn delio â digartrefedd, gan gynnwys y Wallich a Digartref Môn a Gorwel hefyd. Yn anffodus, mae gofyn iddyn nhw wneud mwy a mwy efo llai a llai o adnoddau yn cyrraedd at y pwynt rŵan lle mae’n gwbl amhosib i’w gyflawni, ac mae bygythiad o doriad i gyllid Cefnogi Pobl gan Lywodraeth Cymru yn berig o ddadwneud a thanseilio llawer o’r gwaith da sydd yn ac wedi bod yn cael ei wneud yn Ynys Môn a rhannau eraill o Gymru. A ydy’r Gweinidog yn cydnabod hynny ac yn derbyn os na wnaiff Llywodraeth Cymru gynnal y gefnogaeth ariannol i’r cyrff yma, y byddan nhw’n gwneud cam gwag ac yn gwasgu ar rai o’r bobl fwyaf bregus yn ein cymdeithas ni?

Wel, rwy’n cytuno â phryderon yr Aelod ynglŷn â sut y mae cyllideb Cefnogi Pobl yn helpu llawer o bobl ddigartref, nid yn unig yn ei etholaeth ei hun, ond ledled Cymru. Ond nid oes unrhyw sicrwydd ar y pwynt hwn yng nghamau’r gyllideb y gallaf ddiogelu Cefnogi Pobl neu elfennau eraill o gyllid yn fy nghyllideb. Rydym yn wynebu setliad ariannol anodd iawn, a bydd yn rhaid i mi wneud y penderfyniad hwnnw wrth i ni symud tuag at 3 Hydref, ond rwy’n siŵr fy mod wedi gwrando’n ofalus iawn ar bryderon y lobi sylweddol sydd o blaid Cefnogi Pobl.

Rwy’n ategu’r pwynt hwnnw. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud nad yw’n bosibl gwneud cymariaethau rhwng nifer yr aelwydydd cymwys rhwng 2015-16 a 2016-17 oherwydd problemau gydag ansawdd data ffigurau 2015-16, a newidiadau i ffurflenni ar gyfer 2016-17 gyda’r ddeddfwriaeth newydd wrth gwrs. Rydym yn gobeithio y bydd ffigurau o ansawdd data addas neu ddigonol ar gael yn fuan. Fodd bynnag, yn y bum mlynedd flaenorol, gostyngodd nifer yr aelwydydd digartref ar Ynys Môn o 125 i 45. Gostyngodd hefyd mewn lleoedd fel Gwynedd, Wrecsam a Thorfaen, ond cynyddu a wnaeth mewn llefydd fel Castell-nedd Port Talbot, o 140 i 195, a Sir y Fflint, o 55 i 95. Pa ystyriaeth a roesoch i sefydlu pam ein bod yn gweld y patrymau gwahanol hyn mewn gwahanol rannau o Gymru, beth bynnag fo lliw gwleidyddol y cynghorau ar y pryd?

Ie, ac mae’r Aelod yn iawn ynglŷn â’r hyn y mae’n ei nodi am gasglu data. Gofynnais i’r tîm edrych yn benodol, ar bob ardal i gael rhyw fath o gysondeb ynglŷn â’r dehongliad a’r dull o fesur a sut y mae hynny’n edrych. Efallai ei fod yn ymwneud â dehongli sut y mae hynny’n edrych o safbwynt adroddiadau unigol. Rwy’n ofni bod yn rhaid i ni gael mwy o gysondeb mewn perthynas â data fel y gallwn wneud buddsoddiadau yn y mannau priodol lle mae’r data wedi codi’n sydyn neu’n cynyddu.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r gaeaf yn prysur agosáu a bydd llawer o bobl yn Llandudno ac ar hyd arfordir gogledd Cymru ac mewn mannau eraill yn cael eu gorfodi i gysgu ar y stryd y gaeaf hwn am nad oes ganddynt, yn llythrennol, unman arall i fynd. Pa gamau a roesoch ar waith eisoes i sicrhau y bydd y bobl hyn yn cael cymorth i ddod o hyd i lety diogel a chynnes—a llety hirdymor—cyn y daw’r gaeaf eleni?

Rwyf wedi gofyn i bob awdurdod baratoi cynllun tywydd oer ar gyfer digartrefedd a chysgu ar y stryd er mwyn sicrhau bod cyfleusterau ar gael ar adegau penodol yn ystod cyfnod y gaeaf. Buaswn hefyd yn gofyn i’r Aelod ystyried safbwynt ei phlaid ar ble rydym yn awr: ar fin cyflwyno diwedd ar yr hawl i brynu, sy’n diogelu stoc tai cymdeithasol yng Nghymru. Felly, byddai’n dda iawn pe gallai’r Aelod ystyried cefnogi’r Bil hwnnw yn hytrach na gwrthwynebu gyda’i ffrindiau Ceidwadol.