Yr eitem nesaf yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol—pwysau'r gaeaf. Vaughan Gething.

Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Ledled Cymru, mae ein gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol wedi wynebu pwysau sylweddol y gaeaf hwn. Nid yw unrhyw un o'r heriau yr ydym ni yn eu hwynebu yng Nghymru yn unigryw i ni; mae'r un heriau yn bodoli ledled y DU. Mae'n dyst i dosturi ac ymrwymiad ein staff bod y mwyafrif helaeth o bobl yn parhau i dderbyn y gofal sydd ei angen arnyn nhw mewn modd tosturiol, proffesiynol ac amserol, ac fe hoffwn i, unwaith eto, ddiolch a thalu teyrnged i'n staff sy'n gweithio mor galed am yr ymroddiad y maen nhw wedi ei ddangos wrth reoli ac ymdopi â'r pwysau ym mhob maes o'n system iechyd a gofal dros yr ychydig fisoedd diwethaf, ac rwy'n siŵr bod pawb yma o'r un farn â fi.

Er gwaethaf paratoi trwyadl ym mhob rhan o'r system, bu adegau pan fu ein gwasanaethau yn brysur eithriadol, y tu hwnt i'r hyn y byddai wedi bod yn bosibl ei ragweld yn rhesymol. Mae meddygon teulu a gwasanaethau gofal sylfaenol, o fewn a'r tu allan i oriau swyddfa, wedi bod yn brysurach nag arfer, gyda dwywaith cymaint o gleifion yn cael eu gweld a'u trin yn dilyn cyfnod y Nadolig. Felly, i gefnogi meddygon teulu, rwyf eisoes wedi llacio yr elfen honno yng nghytundeb meddygon teulu sy'n ymwneud â'r fframwaith ansawdd a chanlyniadau tan ddiwedd mis Mawrth. Bydd hyn yn helpu meddygon teulu a'u timau i barhau i ganolbwyntio ar eu cleifion sydd â'r anhwylderau mwyaf cronig a'r rhai mwyaf agored i niwed.

Mae'r gwasanaeth ambiwlans wedi rhagori ar y targed o ymateb i 65 y cant o alwadau coch bob mis ar amser ers cyflwyno'r model ymateb clinigol. Roedd mis Rhagfyr 2017 yn fwy na 70 y cant ar gyfer yr unfed mis ar hugain yn olynol, er gwaethaf derbyn y nifer mwyaf a gofnodwyd o alwadau coch. Rhagfyr 2017 oedd hefyd y mis Rhagfyr prysuraf ar gofnod mewn adrannau damweiniau ac achosion brys ledled Cymru, gyda 136 yn fwy o gleifion bob dydd o'i gymharu â'r mis hwnnw y llynedd. Cafodd mwy o gleifion eu trin, eu derbyn neu eu rhyddhau o fewn pedair awr nag yn unrhyw un o'r tri mis Rhagfyr blaenorol, ac mae hynny'n adlewyrchu gwaith caled y staff, sydd wedi cynnal yr amser aros nodweddiadol o ychydig dros ddwy awr cyn y derbyniwyd cleifion neu eu rhyddhau. Ym mis Rhagfyr hefyd gwelwyd y nifer mwyaf o gleifion 85 a hŷn yn cael eu derbyn i'r ysbyty o adrannau damweiniau ac achosion brys. Fel y gwyddom ni, mae gan bobl hŷn yn aml anghenion mwy cymhleth, sy'n gofyn am gyfnodau hwy o asesiad mewn adrannau damweiniau ac achosion brys ac, os awn nhw i'r ysbyty, maent yn fwy tebygol o aros yno'n hirach.

Mae ymdrin â phwysau yn ein system yn her trwy gydol y flwyddyn. Rydym ni'n gweld mwy o brysurdeb yn yr haf, ond y gyfran uchaf o bobl, ac, yn benodol, pobl sy'n agored i niwed, sydd angen gofal yn y gaeaf. Fodd bynnag, roedd y perfformiad pedair awr misol mewn adrannau damweiniau ac achosion brys yn 2017 yn well yn ystod bob mis nag yn 2016, ac eithrio mis Rhagfyr anodd iawn.

Fel y bydd yr Aelodau yn gwybod, rwyf wedi ymweld â nifer o adrannau damweiniau ac achosion brys a siarad â chlinigwyr yn yr wythnosau diwethaf er mwyn gweld yr heriau y mae staff rheng flaen yn eu hwynebu drosof fy hun. Mae'r Gweinidog Plant a Gwasanaethau Cymdeithasol hefyd wedi bod yn siarad â staff ar lawr gwlad, a bydd y ddau ohonom ni'n gwneud mwy o hyn ledled Cymru yn ystod yr wythnosau nesaf. Ychwanegwyd at y galw anhygoel eleni gyda chynnydd yn nifer y cleifion sy'n dioddef o ffliw, norofeirws a salwch anadlol yn mynd at eu meddygon teulu ac i adrannau damweiniau a gofal brys. Mae'r tymor ffliw hwn wedi gweld y cyfraddau uchaf o salwch ers 2010-11, ac fe wnaed hyn yn waeth gan y cyfnod oer a fu drwy'r DU gyfan yn gynnar ym mis Rhagfyr. Ymddengys fod cyfraddau ffliw wedi cyrraedd y brig, ond maen nhw'n parhau'n uchel a bydd y tymor ffliw yn parhau am nifer o wythnosau eto.

Fodd bynnag, mae rhannau o'n system wedi gwella er gwaethaf y pwysau diweddar. Rydym ni wedi gweld gostyngiad o 7 y cant mewn achosion o oedi wrth drosglwyddo gofal ym mis Rhagfyr, sy'n cadarnhau mai cyfanswm nifer yr achosion o oedi yn ystod 2017 oedd yr isaf ers dechrau ein cofnodion 12 mlynedd yn ôl. Mae amseroedd aros wedi sefydlogi o ran atgyfeirio i driniaeth a chael diagnosis, ac rydym ni'n disgwyl gwelliannau sylweddol wrth i fis Mawrth dynnu tua'i derfyn. Mae gan y byrddau iechyd broffiliau clir ar waith i gyflawni hyn. Fel y gwyddoch chi, rydym ni wedi darparu £50 miliwn yn ychwanegol i helpu byrddau iechyd i adeiladu ar y cynnydd a wnaed dros y ddwy flynedd diwethaf, i leihau, erbyn diwedd mis Mawrth, nifer y cleifion sy'n aros dros 36 wythnos, y rhai sy'n aros dros wyth wythnos i gael diagnosis a'r rhai sy'n aros dros 14 wythnos am wasanaethau therapi.

Rydym ni'n parhau i ddarparu bron i £43 miliwn i gefnogi ein gwasanaethau gofal sylfaenol drwy gyfrwng y gronfa gofal sylfaenol, ac mae ein cronfa gofal integredig £60 miliwn yn cael ei defnyddio i ddarparu gofal a chymorth yn agosach i gartref, i gadw pobl allan o'r ysbyty, ac i fynd i'r afael ag oedi wrth drosglwyddo gofal. Er enghraifft, mae model gofal ychwanegol Môn yn Ynys Môn yn darparu gofal yn y cartref ar gyfer cleifion oedrannus sydd â salwch acíwt. Mae'r gwasanaeth Byw yn Dda Gartref yng Nghwm Taf yn defnyddio tîm amlddisgyblaethol yn yr ysbytai i gynnal asesiadau a chomisiynu gwasanaethau cefnogi er mwyn atal pobl rhag mynd i'r ysbyty yn ddiangen, ac yn wir i helpu pobl i fynd yn ôl i'w cartrefi eu hunain yn y lle cyntaf.

Yn ddiweddar rydym ni wedi darparu £10 miliwn ychwanegol er mwyn cefnogi gwasanaethau rheng flaen i fynd ati ar unwaith i wella gofal. Mae Bwrdd Iechyd Lleol Cwm Taf wedi ymestyn oriau agor meddygfeydd teulu yn ystod penwythnosau er mwyn cefnogi gwasanaeth y tu allan i oriau, ac mae arwyddion cynnar bod hyn yn helpu cleifion i osgoi mynd i'r adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae Bwrdd Iechyd Hywel Dda wedi cynyddu faint o adnoddau sydd ar gael ar gyfer therapi, gweithwyr cymdeithasol a meddygon ymgynghorol er mwyn helpu gyda rhyddhau cleifion ar y penwythnosau, ac mae Bwrdd Iechyd Caerdydd a'r Fro wedi comisiynu rhagor o welyau adsefydlu er mwyn cefnogi cleifion gyda'u hanghenion gofal parhaus. Mae'r wybodaeth sydd gennym ni ar hyn o bryd yn dangos bod gan 69 y cant o gleifion sy'n cael eu trosglwyddo i'r uned lai o anghenion gofal o'r adeg y cawn nhw derbyn i'r adeg pan gawn nhw eu rhyddhau.

Mae gan y sector gofal cymdeithasol a staff y sector hwnnw ran yr un mor bwysig wrth ddarparu gofal ac wedi wynebu'r un pwysau sylweddol y gaeaf hwn. I gydnabod hynny, rwy'n falch o gadarnhau fy mod wedi darparu £10 miliwn ychwanegol i awdurdodau lleol fel y gallan nhw ymdrin â'u blaenoriaethau mwyaf uniongyrchol yn y maes hwn. Yn sgil trafodaethau gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a Chymdeithas Cyfarwyddwyr y Gwasanaethau Cymdeithasol yng Nghymru i nodi'r blaenoriaethau hynny, caiff yr arian ychwanegol hwn ei ddefnyddio i ddarparu pecynnau gofal cartref a gwasanaethau gofal a thrwsio i alluogi pobl i gael eu rhyddhau ynghynt o'r ysbyty a byw yn annibynnol gartref, ac ar gyfer gofal preswyl tymor byr a gofal llai dwys.

Er bod paratoi ar gyfer y gaeaf wedi arwain at system gadarnach yn ei chyfanrwydd, bu adegau lle bu pobl yn aros yn hirach na sy'n dderbyniol. Nododd y gwerthusiad cenedlaethol o gynllunio a darparu ar gyfer y gaeaf diwethaf bod angen canolbwyntio ar gynllunio ar gyfer mis Rhagfyr ac yn syth ar ôl y Nadolig. Felly, fe wnaeth byrddau iechyd gyflwyno mentrau y gaeaf hwn oedd yn canolbwyntio ar gydweithio a bod yn rhagweithiol drwy uwchgyfeirio cleifion er mwyn mynd i'r afael â'r pwysau hynny yn gyflym a gwella llif cleifion. Mae peth amrywiaeth rhwng y gwahanol rannau o Gymru, ond mae arwyddion cynnar yn awgrymu bod hyn wedi cynyddu gwydnwch, sy'n golygu bod mwy o gleifion yn cael eu hanfon gartref yn gynharach yn y dydd, mae wedi lleihau faint mae cleifion yn aros ar gyfartaledd, a fyddent fel arfer yn aros yn yr ysbyty mewn gwely am fwy nag wythnos, a bydd disgwyl i fyrddau iechyd a'u partneriaid werthuso eu gwaith a rhannu dysg ar draws Cymru.

Mae rhannau o'r system lle mae'r galw eithriadol wedi golygu, heb gynllunio camau gweithredu ychwanegol, y byddai'r pwysau wedi cynyddu nes bod yn argyfyngus. Rydym ni wedi darparu bron i £700,000 i Wasanaeth Ambiwlans Cymru i gynyddu nifer y clinigwyr yn eu canolfannau cyswllt i 30. Mae hyn wedi caniatáu i gleifion gael eu trin yn ddiogel dros y ffôn neu gael eu dargyfeirio i wasanaethau eraill, gan arwain at ostyngiad sylweddol mewn teithiau ambiwlans diangen i ysbytai. Ond gall pob un ohonom ni wneud ein rhan wrth gefnogi'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol. Mae angen inni wneud y dewisiadau cywir ar gyfer ein hunain, ond hefyd annog ein hetholwyr i ddewis y cyngor neu'r gwasanaeth priodol pan fyddan nhw'n sâl neu wedi'u hanafu.

Fe ddof i ben drwy ddweud nad yw'r gaeaf drosodd eto. Rwyf wedi gweld rhai pobl yn awgrymu bod y gaeaf yn gorffen ddiwedd mis Chwefror. Dylem ni atgoffa ein hunain, y llynedd—roedd mis Mawrth yn eithriadol o oer y llynedd. Felly, nid yw'r gaeaf yn dod i ben yn daclus ar ddiwedd mis Chwefror. Mae pwysau yn dal i fod yn ein system ar hyn o bryd, ac mae'n anochel y bydd mwy o ddyddiau anodd ar y gorwel. Byddwn yn parhau i weithio'n agos â'n staff, yn y gwasanaethau iechyd a gofal yn eu cyfanrwydd, i sicrhau'r canlyniadau gorau posib ar gyfer ein pobl drwy ddarparu'r gofal priodol ar yr adeg briodol ac yn y lle priodol.

Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad heddiw. Gallwn i ddim yn cytuno yn fwy â'ch paragraff agoriadol. Hoffwn i hefyd ychwanegu fy niolch a'm cydnabyddiaeth i'r gwaith caled y mae, nid yn unig staff y GIG yn ei wneud, ond hefyd bawb sy'n gweithio o fewn gwasanaethau cymdeithasol ac o fewn y sector gofal, i'n helpu i symud drwy'r hyn sydd yn draddodiadol yn amser anodd iawn, iawn o'r flwyddyn. Croesawaf y gwelliannau yr ydych chi'n cyfeirio atynt yn eich datganiad. Mae'r enghreifftiau cadarnhaol hynny yn ysgogol iawn. Fodd bynnag, nid yw'n fêl i gyd, ac rwy'n meddwl bod cwestiynau difrifol yn parhau dros y ffordd y cynlluniwyd gwasanaethau ar gyfer y gaeaf hwn. Buom yn aros tan yr haf am adolygiad o wrthsefyll pwysau'r gaeaf y llynedd, a oedd yn amlwg yn rhy hwyr, rwy'n meddwl, i ddysgu gwersi a datblygu cynlluniau cadarn, ac fe glywodd y pwyllgor iechyd a gofal cymdeithasol hyn yn gyson—tyst ar ôl tyst ar ôl tyst, yn cynrychioli sefydliadau, grwpiau a phractisau meddygon teulu ac ymgynghorwyr unigol ledled Cymru, yn dweud nad oedden nhw wedi ymwneud â phwysau'r gaeaf.

Pan fydd gennych chi 46 o ymgynghorwyr Damweiniau ac Achosion Brys sydd wedi ysgrifennu llythyr at y Prif Weinidog, yn dweud bod risgiau diogelwch yn annerbyniol, yna dylem ni fod yn feirniadol iawn ynghylch sut yr ydym ni'n ymdrin â'r gaeaf. Pan oedd gennych chi, yn ystod anterth y galw dros y gaeaf, yn Ysbyty Treforys yn Abertawe, gynorthwywyr personol, staff TG a rheolwyr yn cael eu galw i fynd ar drywydd canlyniadau sganio a meddyginiaeth hyd yn oed i helpu i leihau oedi, mae'n rhaid inni holi sut y gwnaethom ni y gaeaf hwn. Cawsom y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys yn dweud y bu rhai cleifion yng Nghymru yn aros mwy na 80 o oriau mewn adrannau achosion brys.

Felly, mae pedwar cwestiwn yr hoffwn i ofyn i chi, a'r cyntaf ynglŷn â defnyddio gwelyau. Flwyddyn ddiwethaf yn unig, cafwyd gostyngiad o 8 y cant mewn gwelyau adsefydlu, 6 y cant mewn seiciatreg, 6 y cant mewn llawdriniaeth gyffredinol a bron i 6 y cant mewn meddygaeth geriatrig. Dywedasoch chi fod byrddau iechyd wedi cael eu cefnogi i agor gwelyau ychwanegol y gaeaf hwn, ond mae'n amlwg na wnaeth fawr ddim i leddfu'r galw. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, tybed os gallech ddweud wrthym beth aeth o'i le â hynny—pam yr oedd gan Ysbyty Tywysog Philip ddefnydd gwelyau o 103 y cant dros y bythefnos honno o'r gaeaf, Llwynhelyg yn 98, Bronglais yn 100 y cant, Ysbyty Brenhinol Gwent yn 98, Ysbyty Nevill Hall yn 98. Maen nhw'n anhygoel o uchel, a hoffwn ddeall sut y mae'r £50 miliwn a roddwyd gennych yn gynharach y llynedd, £10 miliwn a roesoch chi yn ddiweddar ar gyfer gwasanaethau rheng flaen—ac rwy'n croesawu'r £10 miliwn yr ydych chi wedi'i gyhoeddi yn y datganiad hwn heddiw ar gyfer y sector gofal cymdeithasol—. Ond, wyddoch chi, nid yw'n cyrraedd lle mae ei angen. Mae defnydd gwelyau yn broblem fawr.

Fy ail bryder oedd ynghylch gofal y tu allan i oriau. Ymddengys fod natur 4-3-4 y bythefnos honno dros y Nadolig a'r flwyddyn newydd mewn gwirionedd wedi dal pobl ar y gamfa. Yn Aneurin Bevan, dim ond 20 o feddygon oedd gennym ar sifft pan y mae angen 20 arnom, mewn gwirionedd. Caerdydd a'r Fro—dim ond 92 awr meddygon teulu gafodd eu gweithio er bod angen 192. Gallwn fynd ymlaen ac ymlaen. Roedd gennym feddygon teulu yn methu â chyflenwi'r gwasanaeth tu allan i oriau, fel bod pobl wrth gwrs wedyn yn mynd i'r ysbytai ac yn rhoi'r pwysau ar ein gwasanaethau damweiniau ac achosion brys.

Gan droi at ddamweiniau ac achosion brys, dros y cyfnod hwnnw o bythefnos—nid wyf am eich diflasu ag ystadegau; maen nhw i gyd gen i yma—faint o gleifion oedd yn aros ymhell dros 12 awr? Ond, pan fyddwch chi'n meddwl bod Ysbyty Athrofaol Cymru wedi gallu cynllunio ar gyfer rownd derfynol Cwpan UEFA drwy ddweud wrth bob ward sengl, 'Mae'n rhaid ichi wagio dau wely er mwyn i ni allu rheoli unrhyw fewnlifiad allai fod gennym'—ni wnaeth y lefel honno o gynllunio manwl ddigwydd ar gyfer pwysau'r gaeaf. Os edrychwch chi ar Ysbyty Athrofaol Cymru, roedd ganddyn nhw bron i ddwy ward yn llawn o bobl yn aros am drosglwyddiad gofal i adael yr ysbyty, a chredaf fod yn rhaid bod hynny wedi ychwanegu yn aruthrol at y pwysau hwnnw.

Mae fy mhwynt olaf yn ymwneud â ffliw. Roedd y gyfradd ymgynghori â meddyg teulu ar gyfer ffliw ymhell uwchlaw'r trothwy epidemig symudol. Golyga hynny ein bod yn cyrraedd—neu wedi cyrraedd—pwynt argyfwng. Bu cynnydd enfawr mewn ffliw, a hoffwn ddeall, Ysgrifennydd y Cabinet, beth y gallwch chi ei wneud i wella'r niferoedd sy'n cael y brechiad rhag y ffliw. Pan fyddwn ni'n meddwl mai dim ond 51 y cant o staff y GIG gafodd frechiad rhag y ffliw, a dim ond 53 y cant o staff y GIG a oedd yn y rheng flaen a oedd wedi cael brechiad rhag y ffliw, yna gallwn weld mewn gwirionedd bod yn rhaid i ni wneud rhywbeth am hyn.

Yn olaf, ar y canllawiau NICE, y brechlyn eleni oedd y brechlyn trifalent £5, ac nid oedd hwnnw'n cynnwys ffliw B, sydd wedi achosi dros 50 y cant o dderbyniadau i'r ysbyty. Byddai'r brechlyn arall hwnnw wedi costio £8. Felly, hoffwn eich sylwadau ar pa un ag ydych chi o'r farn mai'r wers ar gyfer y dyfodol yw y dylem ni geisio cael brechlyn mwy cynhwysfawr ar gael er mwyn ei atal. Ffliw, yn enwedig yn yr ifanc a'r henoed, sy'n achosi cymaint o bwysau ar ein hadran ddamweiniau ac achosion brys. Mae llawer iawn mwy i'w ddweud am bwysau'r gaeaf, ac rwy'n cydnabod yr egin gwyrdd o lwyddiant a amlygwyd gennych. Sut i'w gwneud yn gyson a sut i'w defnyddio'n gyffredinol ar draws y GIG yw'r her yr ydych chi'n ei hwynebu, ond mae'n rhaid i chi fod yn fforensig wrth ddeall pam ac ym mha faes na wnaethom ni lwyddo eleni.

Diolch i chi am y cwestiynau a'r sylwadau, ac yn arbennig eich agoriad ac am gydnabod cyfraniad ein staff yn yr hyn sy'n dal i fod yr amser mwyaf anodd o'r flwyddyn.

Byddaf yn dechrau â'ch pwyntiau terfynol ar y tymor ffliw. Ar y brechlyn, rydym ni bob amser yn gweithio gyda phartneriaid ar draws y DU wrth geisio archebu a chytuno ar y ffurf fwyaf priodol o frechlyn ar gyfer y rhywogaeth fwyaf tebygol. Gyda'r rhywogaethau gwahanol sy'n bodoli yn ystod y tymor ffliw bob blwyddyn, ceir bob amser elfen o geisio deall yr hyn y dylai hynny fod, ond rydym ni'n gwneud y dewisiadau hynny yn synhwyrol ac yn ofalus fel systemau gofal iechyd—nid oes gwahaniaeth penodol, fel petai, rhwng gwahanol genhedloedd. Ac mae'n dal yn wir mai'r brechlyn ffliw yw'r amddiffyniad mwyaf effeithiol sydd gan bobl rhag y ffliw cyn y tymor ffliw, ac, mewn gwirionedd, rhan o'm pryder, bob blwyddyn, yw bod rhywun yn dweud nad yw'r brechlyn ffliw yn effeithiol o gwbl.

Felly, mae angen i ni annog mwy o bobl i fanteisio ar y brechiad, sy'n mynd yn ôl at eich pwynt am annog mwy o fanteisio ar y brechiad ymhlith staff iechyd a gofal yn y rheng flaen, yn ogystal ag aelodau o'r cyhoedd sydd mewn perygl. Oherwydd fy mod i wedi cael cyflwr arennau yn flaenorol, rwyf i mewn grŵp risg fy hun, felly rwy'n cael y brechiad rhag y ffliw bob blwyddyn. Felly, nid wyf i'n cael rhywun yn rhoi nodwydd yn fy mraich mewn fferyllfa gymunedol dim ond er mwyn cael cyfle i dynnu fy llun; mae wir angen y pigiad arnaf i hefyd. Ac mae'n rhywbeth y gallwn ni ei wneud mewn swyddogaeth fach, gan ddangos rhywfaint o arweiniad. Ond, eleni, mewn gwirionedd, gwnaethom ni ddechrau gydag ymgyrch gafodd ei harwain gan y Gweinidog dros iechyd y cyhoedd ar y pryd. Rydym ni mewn gwirionedd wedi gweld cynnydd yn y niferoedd sy'n manteisio ar draws staff iechyd a gofal, felly edrychaf ymlaen at weld beth yw'r ffigurau terfynol, ac yna i weld pa welliannau eraill y mae angen i ni eu gwneud, oherwydd nid oes unrhyw gymryd arnom o gwbl bod ein sefyllfa o ran niferoedd staff yn arbennig yn ddigonol neu yr hoffem ni ddweud bod y sefyllfa wedi'i datrys, oherwydd yn sicr nid ydyw. Rwyf wedi gweld yn uniongyrchol yr achosion o gau wardiau a'r gostyngiad mewn capasiti y mae'r achosion o ffliw wedi'u golygu. Pan oeddwn i yn adran damweiniau ac achosion brys Ysbyty Maelor Wrecsam yn ddiweddar, roedden nhw'n cau un ardal oherwydd bod ganddyn nhw dri achos o ffliw wedi'u cadarnhau yno. Felly, mae'n effeithio ar allu gwirioneddol o fewn y gwasanaeth, ac mae effaith ganlyniadol i hynny drwy'r drws ffrynt a'r cefn hefyd.

Mae'n debyg bod hyn yn fy arwain at eich pwynt am drosglwyddiadau gofal, felly, hefyd. Oherwydd rhan o'r hyn y mae angen inni ei wneud yw meddwl am sut yr ydym ni mewn gwirionedd yn cael pobl allan o ran yr ysbyty o'r system pan nad oes angen iddyn nhw fod yno mwyach. Dyna pam fod y rhan ragweledol o'r modelau hynny o ofal yn cyfrif. Mae model Ynys Môn yn bwysig mewn gwirionedd, gan fod llawer o hynny yn ymwneud â chadw pobl yn eu cartrefi eu hunain, yn ogystal â'u cael nhw allan. Dyna pam ei bod yn beth da, yn y flwyddyn ddiwethaf, ein bod wedi cael record dda ar oedi wrth drosglwyddo gofal, ond mae llawer mwy i'w wneud eto. Ond dylai'r £10 miliwn a gyhoeddwyd gennyf heddiw i fynd i mewn i'r system gofal cymdeithasol ein helpu i gael pobl allan o system yr ysbyty ac i bwynt mwy addas i'w gofal ddigwydd, oherwydd rydym yn cydnabod, ar unrhyw adeg, rydym wedi cael 300 i 400 o bobl yn feddygol iach ar draws y system. Ac, mewn gwirionedd, pe gallech chi ryddhau'r bobl hynny i fynd yn ôl i'w cartrefi eu hunain, lle bydd angen cymorth arnyn nhw, yna mewn gwirionedd byddai gennym ni lawer mwy o gapasiti ar gyfer pobl sydd angen gwely ysbyty. Byddai'n lleihau amseroedd aros, byddai'n ffordd fwy priodol i ddarparu gofal, ac yn sicrhau urddas a phriodoldeb, ac rydym ni'n debygol o weld canlyniadau gwell hefyd. Felly, mae angen inni fod yn edrych ar fuddsoddi mewn gwahanol rannau o'n system ar bwyntiau mewn amser, a dyna hefyd pam y mae'r timau yr wyf i wedi sôn amdanynt—os hoffech chi, y timau adsefydlu cymunedol a'r timau adnoddau cymunedol—yn rhan bwysig iawn o hynny hefyd.

Ar y gwasanaeth tu allan i oriau, ceir darlun cymysg. Mae wedi bod yn fregus mewn gwahanol rannau o'r wlad ar bwyntiau gwahanol o amser, ac, unwaith eto, nid oes unrhyw bwynt mewn honni ei fod yn fater sydd wedi'i ddatrys. Credaf fod 111 yn dal i roi'r model gorau inni ar gyfer y dyfodol i helpu i ddatrys rhywfaint o'r her tu allan i oriau honno ledled y wlad, ac mae rhywbeth yno am hynny yn helpu i reoli ac ategu'r gwasanaeth y tu allan i oriau yn hytrach na'i ddisodli'n gyfan gwbl. Ac os edrychwch chi ar yr hyn a ddigwyddodd yn Abertawe, Castell-nedd Port Talbot ac, yn wir, Sir Gaerfyrddin, rydym ni wedi gweld gwelliant gwirioneddol yno hefyd. Felly, bydd mwy i ddod, a byddaf yn gwbl dryloyw â'r Siambr eto wrth i ni gael y gwerthuso hwnnw a'r cam ymlaen mewn 111 a'i gyflwyno ymhellach.

Ar eich pwynt am y gwerthusiad gaeaf ac, yn benodol, rwy'n meddwl, ynglŷn â nifer y gwelyau, wel, rydym ni wedi cyflwyno tua 400 o welyau ychwanegol ar draws ein system—felly, os hoffech chi, maint ysbyty cyffredinol dosbarth o faint arferol. Ac eto, rydym ni'n dal i gydnabod heriau gwirioneddol mewn capasiti ar draws y system gyfan. Felly, yn y gwerthusiad o'r gaeaf y byddwn ni'n ei wneud gyda'r Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys ac eraill, bydd angen inni edrych eto ar beth sydd wedi digwydd y gaeaf hwn, pa mor llwyddiannus y mae hwnnw wedi bod a heb fod ar adegau gwahanol mewn amser ac, rwy'n meddwl, yn lle mae angen inni gael capasiti ychwanegol ar draws ein system, boed hwnnw'n gapasiti ychwanegol yn rhan ysbyty y system gyda'r staff y mae angen inni eu cael i wneud hynny, neu p'un a, mewn gwirionedd, pe bai gennym ni welyau ychwanegol, byddem ni ond yn eu llenwi â mwy o bobl a ddim yn gwella llif ar draws ein system hefyd. Dyna lle mae angen inni feddwl am ddewisiadau buddsoddi deallus, naill ai i gadw pobl yn eu cartrefi eu hunain neu i'w cael nhw allan o'r ysbyty, ac rwy'n credu mai dyna'r pwynt cyntaf i fynd iddo. Mewn gwirionedd, dyna oedd y pwynt cyntaf o weithredu yn y llythyr gan yr ymgynghorwyr yn y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys, ynghylch buddsoddi mwy mewn gofal cymdeithasol. I'n helpu i wneud hynny, i arwain rhywfaint o'r consensws clinigol hwnnw, rydym wedi penodi Jo Mower fel Cyfarwyddwr Clinigol Cenedlaethol ar gyfer gofal heb ei drefnu. Mae Jo yn ymgynghorydd adran achosion brys yng Nghaerdydd, a rhan o'i swyddogaeth fydd rhywfaint o'r arweiniad hwnnw ac edrych ar systemau arweiniad cenedlaethol ac arferion lleol ledled y wlad. Credaf y bydd yn cael ei derbyn yn dda gan ei chymheiriaid mewn adrannau achosion brys ledled y wlad fel un rhan o'n hymateb i'r her system gyfan hon.

Fe wnaf i gadw fy sylwadau yn eithaf byr. Nid wyf wedi bod yma mor hir â hynny, ond eisoes mae teimlad o 'groundhog' pan ddaw at drafod pwysau'r gaeaf. Nid oes unrhyw amheuaeth y bu rhai achosion rhyfeddol o bwysau cynyddol dros y gaeaf hwn, a hoffwn dalu teyrnged i aelodau syfrdanol o ymroddedig o staff ar draws ein gwasanaethau iechyd a gofal yng Nghymru sydd wedi ceisio ymdrin â'r sefyllfa sydd wedi eu hwynebu dros y misoedd diwethaf. Rydych chi'n hollol iawn eu bod yn parhau i'w wynebu tuag at ddiwedd y gaeaf. Ond cwestiynau sylfaenol: ydym ni'n credu y bydd gaeaf y flwyddyn nesaf? Credaf y bydd. Beth felly, gan dybio y bydd un, yw'r symudiadau sylfaenol y gallwn ni edrych am arwyddion ohonyn nhw gan y Llywodraeth hon a fydd yn rhoi'r GIG yng Nghymru mewn sefyllfa gryfach er mwyn ymdrin â'r pwysau hwnnw pan fydd yn dod yn anochel? Oherwydd mae yn dod.

Roeddwn i yn Ysbyty Gwynedd rhyw 10 diwrnod yn ôl, yn cael y cipolwg diweddaraf ar y sefyllfa yno: bron i 100 y cant o'r gwelyau yn cael eu defnyddio, os nad oedd yn 100 y cant. Rwy'n credu y diwrnod yr oeddwn i yno eu bod yn disgwyl 50 o gleifion i mewn. Roedd 54 o gleifion mewn gwelyau yn Ysbyty Gwynedd nad oedd angen iddyn nhw fod yno. Gallwch chi weld lle mae'r broblem. Bob yn ail a thrydydd diwrnod rwy'n clywed straeon am gleifion sy'n cael llawdriniaeth ddewisol wedi'i chanslo. Dyma beth sy'n digwydd. Mae hyn yn peri gofid difesur i'r cleifion hynny a'u teuluoedd, ac mae'n achosi oedi i driniaeth a fydd yn cael effaith na all neb ei dirnad ar eu hadferiad o'r salwch y maen nhw'n ei wynebu—[torri ar draws.] Rwy'n fwy na pharod i dderbyn ymyriad—

Na.

—ond gan mai datganiad yw hwn, rwy'n siŵr y gallwch chi wneud eich pwynt yn y cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet yn ddiweddarach.

Felly eto: pryd ydym ni'n mynd i weld y newid sylfaenol hwnnw tuag system iechyd a gofal cynaliadwy yng Nghymru all ymdrin â gaeaf 2018-19, a gaeaf 2019-20 a thu hwnt? Dyna'r cyfan y mae cleifion Cymru yn gofyn amdano.

Diolch i chi am y cwestiynau a'r sylwadau. Unwaith eto, rwy'n ddiolchgar, fel yr wyf i'n siŵr y mae'r staff, am y deyrnged a dalwyd unwaith eto gan lefarydd Plaid Cymru i'r modd y mae staff yn ymateb i bwysau a galw eithriadol ar adegau yr ydym ni'n eu cydnabod o fewn y system.

Gan droi at eich cwestiynau, y gaeaf hwn, fel y gaeaf diwethaf a'r gaeaf cynt, rydym yn gweld iechyd a gofal cymdeithasol yn dod at ei gilydd i gynllunio ar gyfer y gaeaf. Felly, nid yw hyn yn ymarfer o reolaeth y Llywodraeth ganolog. Rydym ni'n helpu i gynnal y cylch gyda phobl yn dod at ei gilydd, ac maen nhw'n ystyried ac yn cynllunio gyda'i gilydd yn eu hamgylchiadau lleol. Mewn gwirionedd bu hynny'n ddefnyddiol, gyda gofal cymdeithasol ac iechyd yn cydnabod eu bod wir angen ei gilydd. Efallai fod hynny'n swnio yn amlwg, dweud hynny yn uchel, ond nid yw cael gwahanol rannau o'r gwasanaethau cyhoeddus yn cymryd amser i ffwrdd ac yn cynllunio gyda'i gilydd bob amser yn beth syml a hawdd i'w wneud. Mae'n gyson â'n cyfeiriad polisi ac yn wir gyda'r hyn a ddywedodd yr arolwg seneddol, ac mewn gwirionedd mae rhywbeth ynghylch parhau i wneud mwy ac i wneud yn well gyda'r cyd-gynllunio hwnnw ar draws ein system.

Mae'n her i system, oherwydd eich pwynt am gleifion sy'n iach yn feddygol, a'r ffaith eu bod yn dal yn aml mewn gwely ysbyty pan fyddan nhw'n gwybod bod mwy yn dod i mewn—wel, mae hynny'n ymwneud ag iechyd a gofal cymdeithasol gyda'i gilydd. Bydd angen i rai o'r bobl hynny fod mewn rhan wahanol o'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol ar gyfer rhan nesaf eu gofal a'u triniaeth. Gellid cefnogi rhai ohonyn nhw yn eu cartref eu hunain, boed hynny mewn cartref preswyl neu gartref nyrsio, neu, os mynnwch chi, gartref preifat traddodiadol, ond byddan nhw angen gofal cymdeithasol a chymorth i gyrraedd yno. Dyna pam, yn fy natganiad, y nodais rai o'r pethau sy'n digwydd eisoes, a'r pethau y gallem ni ymdrin â nhw, a byddem ni'n dymuno cael nid yn unig ysgogiadau polisi, ond cymhellion ymarferol i wneud hynny hefyd. Mae'r gronfa gofal integredig yn un o'r rheini, ond credwn y bydd angen inni wneud mwy.

Nid dim ond barn y Llywodraeth yw hon, wrth gwrs, ond dyna hefyd farn yr arolwg seneddol. Pan oedden nhw'n galw am system ofal ddi-dor, maen nhw'n edrych fwy a mwy ar enghreifftiau o beth sy'n llwyddiannus ac yn ein hannog ni fel gwleidyddion yn y Llywodraeth a thu hwnt i edrych ar sut yr ydym ni wir yn helpu gofal iechyd a gofal cymdeithasol i adeiladu ar sail fwy cyson. Oherwydd yr ydym ni bob amser yn gwybod y bydd gaeaf bob tro, bob blwyddyn. Gwyddom y gall amrywio o ran maint a'r pwysau, ond bydd pwysau ychwanegol bob amser, oherwydd ar wahân i unrhyw beth arall gallwn ddisgwyl y flwyddyn nesaf y bydd hyd yn oed mwy o bobl dros 85 oed yn dod i'n hysbytai. Gwyddom fod hwnnw'n realiti y byddwn ni'n ei wynebu. Mae'n ymwneud â pha mor gyflym y gall ein system symud i ddal i fyny gyda her y galw a welwn a pha mor gyflym y gallwn ni mewn gwirionedd symud y tu allan i'r ysbyty, yn hollbwysig, i reoli rhywfaint ar y galw hwnnw.

Hoffwn ymateb yn uniongyrchol i'r pwynt a wnaethoch chi am driniaethau dewisol. Mae hyn yn rhywbeth sy'n ymwneud â'r gwrthgyferbyniad rhwng y system yma ac ar draws ein ffin. Yn Lloegr, cyhoeddwyd gwaharddiad ar driniaethau dewisol i helpu i ymdopi drwy'r gaeaf. Felly, gwaharddiad llwyr drwy Loegr. Wnaethom ni ddim gwneud hynny yng Nghymru. Yn anffodus rydym ni wedi gweld tarfu ar ofal rhai pobl, ond credaf o hyd, er bod pobl yn teimlo'n rhwystredig, os ydynt yn cael eu triniaeth ddewisol wedi'i chanslo neu ei gohirio, mae'r rhan fwyaf o bobl yn deall bod hynny'n digwydd oherwydd bod argyfwng yn y system lle mae rhywun sydd angen gofal mwy brys.

Serch hynny, mae 22,000 o bobl wedi cael eu triniaethau dewisol drwy fis Rhagfyr. Mae cryn dipyn o weithgarwch yn digwydd. Yr hyn y mae angen i ni allu ei wneud ar draws ein system gyfan, wrth gydbwyso derbyniadau dewisol a brys, yw meddwl am ba mor gyflym y gallwn ni gael y bobl hynny sydd wedi cael triniaethau dewisol wedi'i gohirio yn ôl i gael y driniaeth honno, yr ydym ni'n deall sydd ei hangen arnynt.

Mae'n rhan o'r her o redeg system ddeinamig a dealltwriaeth, er ein bod wedi lleihau nifer y derbyniadau dewisol i ymdopi â'r gaeaf, ar adegau o bwysau eithafol, bydd angen i'r system wneud dewisiadau, a hynny'n aml yn ymwneud â gohirio triniaethau dewisol oherwydd yr argyfwng sydd wrth y drws. Gwn beth yr hoffwn pe bai hynny'n fi neu'n aelod o'm teulu. Gwn sut fyddwn i'n teimlo hefyd os mai fy nhriniaeth ddewisol i fyddai'n cael ei gohirio. Felly, mae angen i fod yn synhwyrol ac aeddfed am ein system ac i feddwl am sut yr ydym ni'n gwella hynny eto, os yn bosibl, ar gyfer y flwyddyn i ddod. Dyna'n sicr ein disgwyliad yn y Llywodraeth.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad heddiw, a gaf i ymuno ag eraill wrth ddiolch am ymroddiad ac ymrwymiad ein holl staff y GIG a gofal ledled Cymru? Rwy'n siŵr fy mod i'n siarad dros bob aelod yn y Siambr hon wrth roi'r diolch hwnnw, oherwydd maen nhw wedi rhoi gwasanaeth y tu hwnt i'r hyn y bydden nhw'n ei wneud fel arfer beth bynnag, a bob amser yn gwneud hynny, ac nid ydynt ond yn ei wneud yn ystod pwysau'r gaeaf, maen nhw'n gwneud hynny drwy gydol y flwyddyn. Hoffwn atgoffa'r Aelodau yn y Siambr bod fy ngwraig yn aelod o'r GIG ac felly yn y gwasanaethau rheng flaen, felly rwyf am gofnodi hynny? Gaf i hefyd groesawu buddsoddiad mewn gofal cymdeithasol i wella'r pecynnau gofal sydd ar gael i gael pobl allan o'r ysbyty? Oherwydd ein bod i gyd yn cytuno bod hynny'n un o'r problemau—pobl ddim yn mynd allan drwy'r system yn ddigon cyflym i sicrhau bod gwelyau ar gael wrth i bobl dod i mewn i'r rheng flaen. Mae'n hollbwysig ein bod yn ymdrin â hynny.

Fodd bynnag, mae gennym ni'r problemau hynny yn y rheng flaen o hyd. Yn eich datganiad, nodoch chi bod 65 y cant o'r targed galwadau coch yn cael eu bodloni. Rwy'n gwerthfawrogi hynny, ond y realiti yw bod hynny'n un o bob tri nad ydynt yn cael y targed galwadau coch mewn amser. Felly, mae angen inni ymdrin â hynny oherwydd wedyn maen nhw'n effeithio ar y galwadau oren, sy'n cael eu hoedi. Mae llawer o etholwyr wedi cysylltu â mi yn ddiweddar am aros 14 i 15 awr am ambiwlans ac yn clywed, 'Peidiwch â symud y claf os yw wedi cael codwm', a chlaf oedrannus sy'n agored i niwed sydd wedi cael codwm yn eistedd ar y llawr yn aros am ambiwlans. Mae'r alwad oren honno yn dod yn alwad goch yr hiraf y maen nhw'n aros. Felly, mae angen i ni ymdrin â hynny.

Rwy'n gwerthfawrogi'r heriau o fuddsoddi yn y gwasanaeth ambiwlans, ond mae angen inni wneud yn siŵr bod yr ambiwlansys hynny'n cyrraedd yno ar amser ac yn cael y cleifion i'r ysbyty ar amser, fel nad yw'r galwadau oren yn dod yn rhai coch ac nad yw claf yn aros yn yr ysbyty am gyfnod hwy na'r hyn sy'n angenrheidiol. Mewn un achos, cefais glaf fu raid aros yn yr ysbyty am ddau neu dri diwrnod tra'r oedd yn sefydlogi cyn y gallai gael llawdriniaeth ar y glun yr oedd wedi'i thorri. Felly, mae'n bwysig ein bod yn rhoi sylw i'r materion hynny. Felly, rwy'n gofyn cwestiwn ynglŷn â sut yr ydych chi'n mynd i sicrhau bod y broses honno'n digwydd yn gyflym fel nad ydym yn cael mwy o alwadau oren yn dod yn goch a chleifion yn aros am yr oriau hynny.

Gaf i hefyd dynnu sylw at—soniasoch yn gynharach mewn ateb fod y system 111 ym Mhrifysgol Abertawe Bro Morgannwg yn cael ei threialu. Mae'n gweithio mewn gwirionedd, cyfeiriwyd hi atom ni yr wythnos diwethaf mewn cyfarfod briffio a gefais, ac mae'n cynnig llawer o ddewisiadau i gleifion ac i'r perthnasau sy'n ffonio'r gwasanaeth 111 a chael atebion gwahanol ac efallai felly na fydd angen ambiwlans ond maent yn cael gwell gwasanaeth. Ond yn y sefyllfaoedd pan y mae angen ambiwlans arnoch chi, gaf i amlygu'r pwynt hwn? Ffoniais y pencadlys ambiwlans yr wythnos diwethaf, eisiau cael gafael ar rywun i gael ambiwlans i glaf. Cefais rif a dywedwyd wrthyf—roedd hyn ar ôl oriau—'Ffoniwch y ganolfan gyswllt.' Deirgwaith y gwnes i ffonio'r pencadlys a gwirio'r rhif hwnnw, oherwydd daeth yr ateb yn ôl bum gwaith, 'nid adnabyddir y rhif hwn'.  Nid yw hynny'n dderbyniol. Mae angen inni ymdrin â hynny, fel pan fydd rhywun angen cael gafael arnyn nhw, y gallan nhw gael gafael arnynt. Felly, gawn ni fynd i'r afael â hynny?

Soniodd Rhun ap Iorwerth am driniaethau dewisol, ac rwy'n gwerthfawrogi beth oedd eich sylwadau ar y triniaethau dewisol hynny, ac rwy'n deall y daw argyfyngau i mewn ac mae'r argyfyngau hynny yn cael blaenoriaeth. Rwy'n deall hynny. Ond mae llawer o gleifion yn cael eu canslo. Allwch chi roi imi efallai—? Rwy'n hapus i wneud hynny yn ysgrifenedig, mewn llythyr, ond faint a ohiriwyd? Sawl un a ganslwyd dros y cyfnod yr ydym ni'n sôn amdano, nid dim ond mis Rhagfyr, ond o ddechrau'r gaeaf—mis Tachwedd ddywedwn ni—efallai hyd at ddiwedd Chwefror bellach, a gweld faint o gleifion—? Oherwydd y mae hynny'n cael effaith ganlyniadol hefyd, ac mae'n bwysig inni roi sylw i effaith ganlyniadol y triniaethau dewisol hynny yn cael eu gohirio a'u hoedi, oherwydd, unwaith eto, rydym ni wedi gweld sefyllfaoedd yn yr haf sydd felly yn golygu y cawn bwysau yn yr haf.

A allwch chi hefyd ddweud wrthyf am y buddsoddiad yn y system gofal sylfaenol—? Rwy'n croesawu hynny, yn ei groesawu'n llwyr, yn enwedig gan ein bod yn deall yr anawsterau o ran meddygon teulu'n cael eu recriwtio i gyflenwi sesiynau y tu allan i oriau, a dyna un o'r problemau sydd gennym, felly mae'r gwasanaeth cymunedol ehangach yn bwysig. Ond a allwch chi ddweud wrthyf faint o arian gafodd ei roi mewn gwirionedd i nyrsys ardal, oherwydd mae nyrsys ardal yn wynebu heriau difrifol iawn, ac a ydych chi yn benodol wedi'i neilltuo rhywfaint o'r arian hwnnw ar gyfer nyrsys ardal? Os na, a fyddwch chi'n edrych ar sut y mae cyllid ar gyfer nyrsys ardal yn cael ei gymhwyso ar draws y byrddau iechyd i sicrhau eu bod yn gallu cyflawni eu dyletswyddau yn y gymuned, sy'n cymryd y pwysau oddi ar feddygon teulu, sydd wedyn yn cymryd y pwysau oddi ar adrannau damweiniau ac achosion brys, felly mae canlyniad gwirioneddol—?

A byddaf yn ei gadael ar hynny, oherwydd gallaf weld y Dirprwy Lywydd yn dweud wrthyf i eistedd i lawr.

Diolch. Roeddwn yn meddwl am y gair yr oeddwn yn mynd i'w ddefnyddio i ddweud yn gwrtais, 'A allech chi ddirwyn i ben?', ond diolch yn fawr iawn . Ysgrifennydd y Cabinet.

Diolch. A diolch ichi, David Rees, am y gyfres o gwestiynau, ac rydych chi'n iawn i dynnu sylw nid yn unig at allu proffesiynol ac ymrwymiad ein staff, ond at y ffaith bod y gwasanaeth yn rhedeg ar ewyllys da'r aelodau hynny o staff hefyd.

Rwyf am i geisio ymdrin â'ch pwynt olaf ynghylch materion teleffoni a gohiriadau triniaethau dewisol a chyllidebau nyrsys ardal hefyd. Credaf ei bod yn well, o ystyried eich bod wedi gofyn imi am wybodaeth am ohiriadau dewisol o fis Tachwedd hyd at fis Chwefror, fy mod yn ysgrifennu atoch chi ar ddiwedd cyfnod mis Chwefror. Mae gennyf nifer o alluoedd, ond nid yw bod yn feistrolgar o ran canfyddiad allsynhwyraidd yn un ohonyn nhw. Ni allaf ragweld y dyfodol yn y modd hwnnw, felly byddaf yn ysgrifennu atoch chi rywbryd ym mis Mawrth pan fydd y ffigurau ar gael.

Mae'n werth nodi, fodd bynnag, oherwydd fy mod wedi ateb cwestiwn ysgrifenedig gan Angela Burns ar hyn yn ddiweddar, o'r gohiriadau ym mis Rhagfyr ar gyfer triniaethau dewisol, fod dros eu hanner wedi eu gohirio gan y claf, ac felly ceir her yno am weithio ar draws y system gyfan er mwyn ceisio gwneud i'r system gyfan weithio'n well. Nid oes a wnelo hynny â beio pobl sydd wedi gohirio; mewn gwirionedd mae'n ymwneud â sut yr ydym yn trefnu ein system gyfan yn well.

O ran eich pwynt arall am becynnau gofal i helpu pobl allan o'r ysbyty, dyna'n union pam yr ydym wedi ceisio helpu i gyfeirio'r £10 miliwn gyda chyngor a chymorth Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a chyfarwyddwyr gwasanaethau cymdeithasol, unwaith eto yn edrych arni fel system gyfan. Credaf ei fod yn dod yn ôl at eich pwynt am amseroedd aros hir am ambiwlans, oherwydd mai'r peth hawdd a syml i'w ddweud, wrth gwrs, yw dydw i ddim eisiau, ac nid oes unrhyw berson yn yr ystafell hon eisiau i bobl aros yn rhy hir am ambiwlans, p'un a yw'n alwad goch, oren neu hyd yn oed yn alwad wyrdd. Yr her wedyn yw beth a wnawn ynghylch deall y materion sydd wrth wraidd rhai o'r amseroedd aros ambiwlans hir hynny, ac nid yw hynny ond yn bosibl i'w weld os ydym ni'n edrych ar y system gyfan. Ar gyfer yr ambiwlansys hynny sy'n cael eu hoedi y tu allan i adran achosion brys tra eu bod yn aros i gael eu rhyddhau, er bod risg yn y gymuned sy'n dal i orfod cael ei rheoli, ceir gwahaniaethau ac amrywiadau mewn arferion ar draws y wlad am pa mor gyflym y mae hynny'n digwydd, ond nid dim ond hynny—mae'n ymwneud â chydnabod bod her wrth y drws ffrynt, ond hefyd wedyn i lifo drwy'r ysbyty fel bod gweddill y system ysbytai yn gweld y drws ffrynt fel eu her nhw yn ogystal, ac nid yn unig yn fater ar gyfer yr adran achosion brys ei hun. Fel gyda'r pecyn gofal, mae problem yn codi ynghylch lleihau'r ôl-groniad i gael pobl allan o'r ysbyty pan maen nhw'n ddigon iach yn feddygol, felly i roi iddynt y gefnogaeth y byddan nhw ei hangen i wneud hynny. Rhaid i hynny fod yn her y mae iechyd a gofal cymdeithasol yn ei chydnabod y maen nhw'n berchen arni ar y cyd ar gyfer y dinesydd unigol hwnnw.

Mae hefyd yn edrych ar y defnydd o ofal iechyd lleol yn ogystal â sut yr ydym ni'n helpu pobl i wneud y dewisiadau cywir a sut yr ydym ni'n eu cefnogi i wneud hynny, a sut hefyd yr ydym ni'n ymdrin â rhywfaint o'r defnydd o'r gwasanaeth ambiwlans ei hun. Bu gwaith arloesol mewn gwirionedd gan Gaerdydd a'r Fro am y bobl hynny sy'n camddefnyddio'r gwasanaeth yn rheolaidd, ond mae rhywfaint o hynny yn ymwneud â deall pa iechyd a gofal sydd eu hangen arnyn nhw hyd yn oed os nad yw'n ambiwlans brys. Mae hynny ynddo'i hun yn rhyddhau llawer o gapasiti ychwanegol ar gyfer ein criwiau ambiwlans.

Felly, mae a wnelo pob un o'r pwyntiau hynny â chydnabod eto beth y gallem ni ac y dylem ni ei wneud ym mhob rhan ohonyn nhw i geisio ymdrin â'r amseroedd aros hirach hynny, ac nid dim ond dweud, 'Dyma'r broblem gydag Ymddiriedolaeth gwasanaethau ambiwlans Cymru ei hun', ond sut fel system gyfan y gwelwn y cyfleoedd i wella.

Diolch ichi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet, a hoffwn hefyd gofnodi fy niolch i'r holl staff ymroddedig am y ffordd y maen nhw wedi trin pwysau'r gaeaf hwn.

Mae'r gwanwyn rownd y gornel, ond mae ein GIG yn parhau i fod yn nyfnderoedd argyfwng gaeaf, gyda llawer o ganslo llawdriniaethau, ac felly ni allwn symud ymlaen. Dylwn aralleirio hynny, oherwydd bod y term 'pwysau gaeaf' yn rhoi'r argraff bod y pwysau sydd ar y GIG yn ystod y gaeaf yn unigryw; yn anffodus, dydyn nhw ddim. Mae ein GIG yn wynebu cynnydd yn y galw gydol y flwyddyn, yn aml yn cael ei wneud yn waeth gan yr ôl-groniad a grëwyd o ganlyniad i ymdrin â phwysau gaeaf. Yr unig beth sy'n wahanol am fisoedd y gaeaf yw'r cynnydd mewn afiechydon anadlol ac efallai gynnydd sydyn mewn baglu a chwympo oherwydd eira a rhew.

Hyd yma, mae gaeaf 2017-18 wedi bod yn llawer mwy mwyn na 2010-11 ac mae cyfraddau ffliw wedi bod yn is, felly pam, ar ôl cymaint o gynllunio a buddsoddi, y mae'r GIG yn ei chael yn fwy anodd eleni? Ar y cam hwn yn 2010-11, roedd ymgynghoriadau ar gyfer afiechydon tebyg i'r ffliw bron dwbl beth ydyn nhw heddiw ac roedd 86 y cant o gleifion a oedd yn cyrraedd adrannau damweiniau ac achosion brys yn cael eu rhyddhau o fewn y targed pedair awr. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi'n credu bod y ffaith bod gennym 2,000 yn fwy o welyau a chyfraddau meddiannaeth is na 85 y cant yn galluogi'r GIG i ymdopi'n well bryd hynny?

A hefyd, Ysgrifennydd y Cabinet, er bod cyfraddau ymgynghori ar gyfer afiechydon tebyg i'r ffliw yn llawer is nag yn 2010-11, maen nhw'n dal yn llawer uwch na'r cyfartaledd tymhorol. Felly, ydych chi'n cytuno bod y penderfyniad i gynnig y brechlyn trifalent rhatach, nad yw'n ein hamddiffyn rhag y rhywogaeth B mwyaf cyffredin, y ffactor sy'n cyfrannu fwyaf at y cynnydd sydyn mewn achosion o'r ffliw ac a fyddwch chi bellach yn dewis y brechlyn 'quadravalent' ychydig yn ddrutach, sy'n amddiffyn rhag B-Yamagata, neu ffliw Japan, y rhywogaeth B mwyaf cyffredin y gaeaf hwn?

Mae'n amlwg na allwn ni fforddio parhau i ymdrin â phwysau tymhorol yn yr un modd. Ac er ein bod yn edrych ymlaen at eich gweledigaeth ar gyfer dyfodol ein GIG, mae'r gaeaf hwn yn ei gwneud yn gwbl glir: mae arnom angen newidiadau radical yn awr.

Felly, Ysgrifennydd y Cabinet mae ein GIG angen cyfeirio gwell ar gyfer cleifion, ac er bod yr ymgyrch Dewis Doeth yn gam i'r cyfeiriad cywir, nid yw'n cael yr effaith gyflawn a ddymunir o hyd. Felly, pa gynlluniau sydd gennych chi i ehangu'r gwasanaeth 111 i gwmpasu Cymru gyfan ac i weithredu fel porth i wasanaethau, cyfeirio cleifion at yr adnodd mwyaf priodol, boed yn fferyllfa, tîm gofal sylfaenol neu adran damweiniau ac achosion brys?

Roeddwn i hefyd yn bryderus o glywed drwy gyfarfod bod y rhai hynny sy'n hyfforddi i fod yn feddygon teulu—dim ond 30 y cant i 40 y cant sydd wedi datgan eu bod yn barod i weithio y tu allan i oriau. Mae hyn yn bryder mawr i mi ac i bobl eraill.

Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, sut ydych chi'n bwriadu atgyfnerthu adnoddau'r GIG fel nad ydym ni'n cael yr union sgwrs hon ymhen tri mis, chwe mis, ac unwaith eto ar yr adeg hon y flwyddyn nesaf? Diolch yn fawr iawn.

Diolch ichi am y sylwadau a'r cwestiynau. Hoffwn pe byddai'r gwanwyn ar ddod mewn gwirionedd, ond, fel y dywedais yn gynharach, ni all fod unrhyw sicrwydd bod y gaeaf yn dod i ben yn daclus ar ddydd Gŵyl Dewi.

Byddwn i'n dweud bod y gaeaf mewn gwirionedd yn wahanol. A dydw i ddim yn meddwl ei bod yn gywir i ddweud bod y pwysau drwy gydol y flwyddyn ac nad yw'n ddim gwahanol yn y gaeaf dim ond bod gennym ychydig mwy o salwch anadlol. Wrth fynd o amgylch adrannau achosion brys ar draws y wlad, mae wedi bod yn thema gyson iawn a ategir mewn ffeithiau a ffigurau ar y nifer o rai 85 oed yn ein hadrannau achosion brys mewn ysbytai a gwelyau ysbyty, ac felly y mae hi, yn y gaeaf, rydym ni'n gweld nifer fwy o bobl sâl iawn, fregus iawn a phobl llawer hŷn yn aml. A dyna beth sy'n creu pwysau, oherwydd mae'r niferoedd yn mynd i lawr ond mewn gwirionedd mae'r her a'r galw am gapasiti ysbytai ar gyfer pobl sâl iawn y mae angen iddyn nhw fod mewn gwely ysbyty yn mynd i fyny. A bydd mwy o'r bobl hynny'n treulio mwy o amser yn ein hunedau damweiniau ac achosion brys ac yn ein gwelyau mewn ysbytai, a dyna beth sy'n creu llawer o'r pwysau, ac yn wir y pwysau ym maes gofal iechyd lleol. Dyna pam y cyhoeddais ymlacio'r fframwaith ansawdd a chanlyniadau hefyd. Unwaith eto, mae llawer o'n sgwrs fel arall yn ymwneud ag ambiwlans ac ysbytai yn y pen draw.

O ran nifer y gwelyau a ffliw, credaf fy mod wedi ymdrin â'r pwyntiau hynny wrth ateb y set gyntaf o gwestiynau gan Angela Burns. Byddwn wrth gwrs yn gwrando ar dystiolaeth gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, tystiolaeth eu gwyliadwriaeth ar y cylchrediad o ffliw, y math a beth y dylid ei wneud ar gyfer y flwyddyn nesaf.

O ran 111, eto mewn ymateb i gwestiwn Angela Burns, nodais y byddem ni'n cael rhywbeth ar gyflwyno cenedlaethol ar gyfer 111 dros y blynyddoedd nesaf. Ac ar fferylliaeth, rwy'n falch eich bod wedi crybwyll nifer o bethau y gallem ni eu gwneud mewn ffordd wahanol gyda Dewis Doeth—Dewis Fferyllfa yn un rhan o hynny. Y tro diwethaf y rhoddais y wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau, roedd gan 60 y cant o fferyllfeydd yn y wlad y system Dewis Fferyllfa; bellach mae'n 66 y cant o fferyllfeydd cymunedol sydd â mynediad at Dewis Fferyllfa. Dyna stori lwyddiant go iawn, ac rydym ni'n treialu cyflwyno mynediad pellach at gofnod y meddygon teulu mewn fferyllfeydd cymunedol—byddwn yn gwybod mwy am hynny ar ddiwedd mis Mawrth—i wneud dewis gwahanol. Ac yn hynny o beth, rydym ar y blaen i Loegr a'r Alban mewn cael y mynediad gwell ar gyfer ein fferyllfeydd cymunedol mewn gwirionedd. Felly, rydym ni'n buddsoddi mewn gwahanol rannau o'n system i roi cyfleoedd i bobl gael cyngor a chymorth ym mhob cymuned, yn haws o lawer.

Diolch. Yn olaf, Jenny Rathbone.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Roeddwn i eisiau rhoi teyrnged arbennig i Gadeirydd Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Caerdydd a'r Fro, Maria Battle, y digwyddais ei gweld ar goridorau Ysbyty Athrofaol Cymru yn ystod yr wythnos cyn y Nadolig. Roedd hi'n amlwg yn mynd o gwmpas, bob dydd o'r wythnos, i sicrhau bod pob aelod o'i staff yn cael eu trin yn briodol, ac yn ymdrin â materion penodol wrth iddyn nhw godi. Dyna beth yw arweiniad gwirioneddol. Felly, ymunaf â phawb arall wrth ddweud pa mor ddiolchgar yr ydym fod gennym nyrsys, meddygon a staff ategol ymroddedig o'r fath sydd, gyda'i gilydd, yn darparu'r glud i ddarparu'r math o ofal sydd ei angen ar bobl sy'n agored iawn i niwed.

Cyfartaledd oed pobl yn Ysbyty Athrofaol Cymru yw 85. Felly, mae'n amlwg yn gymhleth iawn, iawn pan fydd rhywun yn cael eu derbyn am fater meddygol i'w cael adref unwaith eto, gan ail-fyw eu bywydau annibynnol, ar ôl digwyddiad meddygol. Felly, rwy'n falch iawn o ddarllen am y gwelyau adsefydlu ychwanegol y mae Caerdydd a'r Fro wedi'u trefnu, oherwydd mae hynny'n sicrhau bod pobl yn cael eu galluogi i fynd yn ôl adref a bwrw ymlaen â gweddill eu bywydau yn briodol.

Mae gennyf ddiddordeb mawr yn yr hyn yr oeddech chi'n sôn amdano am Cwm Taf wedi ymestyn oriau meddygon teulu ar y penwythnos, ac mae tystiolaeth yn dod i'r amlwg bod hyn mewn gwirionedd yn lleihau'r galw ar adrannau damweiniau ac achosion brys, oherwydd mae hynny'n awgrymu i mi fod bobl yn amhriodol yn mynd i adrannau damweiniau ac achosion brys dim ond gan nad ydyn nhw'n gallu aros i weld eu meddyg teulu yn y gymuned.

Mae'n debyg mai'r ddau beth arall yr oeddwn i eisiau sôn amdanyn nhw yw'r pwysigrwydd o gael cyfleusterau arlwyo 24 awr ar gyfer pobl yr ydym ni'n disgwyl iddyn nhw weithio 24 awr—rydym ni am sicrhau bod pobl yn cael bwyd poeth pan maen nhw'n gweithio drwy'r nos; a hefyd ein bod yn briodol yn edrych ar y canllaw tywydd er mwyn sicrhau ein bod yn gwybod pan fydd cynnydd sydyn yn y galw. Tybed a wnewch chi ddweud p'un a yw hynny'n digwydd yn ein byrddau iechyd i gyd.

Diolch ichi am hynny. Mewn gwirionedd, ar eich pwynt olaf, mae'n rhywbeth y mae'r gwasanaeth yn bendant yn ei ystyried, oherwydd ar ôl cyfnod oer, gallwch chi ddisgwyl o tua pump i saith diwrnod wedi hynny, y byddwch yn gweld mewnlifiad o gleifion o ganlyniad i'r cyfnod oer hwnnw. Mae hynny'n rhan o'r gwaethygu ychwanegol ar y pwysau ym mis Ionawr, oherwydd cyfnod oer mis Rhagfyr. Ond, yn yr un modd, mae rhai cyfnodau oer eraill a gawsom drwy weddill y gaeaf hwn wedi gweld llif ychwanegol yn ein hadrannau achosion brys. Mae'n sicr yn rhan o ble yr ydym ni, ac mae cael digon o hyblygrwydd yn ein gallu i gynllunio ar gyfer capasiti o ran staff a nifer y gwelyau yn rhan o'n her go iawn mewn rheoli a rhedeg y gwasanaeth.

Rwy'n derbyn eich pwynt chi ynghylch bwyd poeth, ac fe ddof yn ôl atoch chi ar y pwynt penodol hwnnw, oherwydd rwy'n cydnabod y pwynt yr ydych chi'n ei wneud am staff. Mae hynny'n wir am eich sylwadau agoriadol sydd i'w croesawu'n fawr  am Maria Battle. Credaf fod holl gadeiryddion y byrddau iechyd yn cymryd o ddifrif y fraint y maen nhw'n ei theimlo am gael gwneud y gwaith hwn o fewn y gwasanaeth iechyd gwladol a chydnabod, yn ogystal â herio arweinyddiaeth y bwrdd iechyd i gael strategaeth a llwyddiant ar gyfer y dyfodol, mewn gwirionedd, eu bod yn dymuno bod yno i gefnogi staff. A byddwch chi'n gweld llawer o gadeiryddion ac is-gadeiryddion sy'n manteisio ar y cyfle i fynd o amgylch a rhyngweithio gyda'r staff. Mae bron bob amser yn cael ei groesawu gan bobl sydd fel arall efallai heb wybod pwy yw cadeirydd y bwrdd iechyd, ac eithrio efallai am ddarlun mewn mynedfa y maen nhw efallai wedi rhoi'r gorau i edrych arno beth amser yn ôl. Felly, mae'n enghraifft dda iawn o'r ymrwymiad ar draws y system gofal iechyd.

Hoffwn ymdrin â'ch pwynt olaf am dderbyniadau a chydnabod oed. Fe ddown yn ôl at yr her hon o beth y mae hynny'n ei olygu ar gyfer ein system, oherwydd os ydych chi'n derbyn rhywun am fod ganddyn nhw un peth penodol sydd wedi mynd o'i le gyda nhw sy'n achosi iddyn nhw gael eu derbyn, rydych chi'n aml yn canfod bod ganddyn nhw heriau gofal iechyd eraill hefyd. Y perygl yw os ydych chi'n dweud, 'Byddaf bellach yn trin yr holl bethau hynny tra eich bod mewn ysbyty', o bosibl rydych chi'n cadw'r person hwnnw yno am gyfnod hirach yn y pen draw. Mae rhywbeth, wedyn, am yr hyn y mae hynny'n ei wneud i'r person hwnnw, oherwydd os ydyn nhw wedi bod yn rheoli'r heriau eraill yn gymharol llwyddiannus, ac maen nhw yn hapus i ymdrin â'r risg honno yn eu cartref eu hunain, mae rhywbeth am ba mor dadol y gall ein system fod o bosibl, lle'r ydym yn dweud wrth bobl, 'Ni chewch chi reoli'r risg hon yn eich cartref eich hun', yn hytrach na, 'Sut ydym ni'n eich helpu ac yn eich cefnogi chi i reoli'r risg hon yn eich cartref eich hun, yr ydych chi wedi'i wneud yn llwyddiannus hyd yn hyn?' Nid yw hynny'n golygu na ddylai pobl sydd â chyflyrau heb gael diagnosis ohonyn nhw y gellid ac y dylid eu helpu gyda nhw gael hynny, ond mae'n dal i fod yn ymwneud â sgwrs gyda'r person hwnnw, ac mae hwnnw yn mynd i wraidd cael perthynas fwy cyfartal rhwng y darparwr gofal iechyd a'r dinesydd. Beth yw'r her? Beth yw'r broblem? A sut allwn ni siarad am hyn a chytuno ar ffordd ymlaen? Ynddo'i hun, byddai hynny'n helpu i ryddhau rhywfaint o amser a chapasiti, gan fod ysbyty yn lle gwych i fod ynddo os ydych chi'n sâl iawn ac mae angen gwasanaeth arnoch chi ac angen rhywfaint o ofal brys, yn arbennig. Ond, mewn gwirionedd, yn arbennig pan fyddwch chi'n hŷn, os ydych chi yno ac rydych chi'n cael eich oedi ac ni allwch chi fynd allan, mae'n dechrau achosi her wahanol i chi gyda diffyg symudedd a'r potensial ar gyfer risgiau eraill hefyd o fod yn system yr ysbyty. Felly, mae er budd pawb i gael y llif gwell hwnnw allan o'n system os nad oes angen iddyn nhw fod yno mwyach, a sut yr ydym yn helpu a chefnogi pobl i gael cymaint o ofal â phosibl yn eu cartrefi eu hunain.

Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet.

Yr eitemau nesaf ar ein hagenda y prynhawn yma yw Rheoleiddio ac Arolygu Rheoliadau Ddeddf Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 (Diwygiadau Canlyniadol) 2018, yn ogystal â Rheoliadau Gofal Cymdeithasol Cymru (Pennu Gweithwyr Gofal Cymdeithasol)(Cofrestru)(Diwygio) 2018. Yn unol â Rheol Sefydlog 12.24, rwy'n cynnig bod y ddau gynnig canlynol o dan eitemau 5 a 6 yn cael eu grwpio ar gyfer y ddadl. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Da iawn.