Symudwn ymlaen at eitem 6 ar yr agenda, sef dadl ar adroddiad y Pwyllgor Safonau Ymddygiad 01-18 i'r Cynulliad o dan Reol Sefydlog 22.9, a galwaf ar Gadeirydd dros dro y pwyllgor i wneud y cynnig—Paul Davies.

Cynnig NDM6710 Paul Davies

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn ystyried Adroddiad y Pwyllgor Safonau Ymddygiad—Adroddiad 01-18 gyda’r adroddiad gan Syr John Griffith Williams QC o dan baragraff 8.6 o’r weithdrefn ar gyfer ymdrin â chwynion erbyn Aelodau’r Cynulliad—a osodwyd gerbron y Cynulliad ar 18 Ebrill 2018 yn unol â Rheol Sefydlog 22.9.

2. Yn cymeradwyo'r argymhelliad yn yr adroddiad bod achos o dorri amodau wedi ei ganfod a phenderfynu y dylai'r Aelod, o dan Reol Sefydlog 22.10 (i) a (iii) gael ei geryddu a'i wahardd o drafodion y Cynulliad am y cyfnod o saith niwrnod calendr yn syth ar ôl derbyn y cynnig hwn.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd, ac fel Cadeirydd dros dro y Pwyllgor Safonau Ymddygiad, fe wnaf y cynnig yn ffurfiol.

Ystyriodd y pwyllgor yr adroddiad gan y comisiynydd safonau mewn perthynas â chŵyn a wnaed yn erbyn Michelle Brown, yr Aelod dros Ogledd Cymru, am ddwyn anfri ar y Cynulliad, sy'n torri'r cod ymddygiad. Nodir y ffeithiau sy'n ymwneud â'r gŵyn a'r rhesymau dros ei hargymell yn llawn yn adroddiad y pwyllgor.

Rhoddodd y Pwyllgor Safonau Ymddygiad ystyriaeth ofalus i adroddiad y comisiynydd, a manteisiodd yr Aelod dan sylw ar y cyfle a roddwyd iddi drwy'r weithdrefn gwyno i ddarparu tystiolaeth lafar i'r pwyllgor. Mae ein hadroddiad yn nodi barn y pwyllgor fod cosb yn briodol yn yr achos hwn. Dyma'r tro cyntaf i'r pwyllgor argymell cosb fel hon, ac nid oedd yn benderfyniad a wnaed gennym yn ysgafn. Wrth ddod i'r penderfyniad hwn, fe wnaethom ystyried yr holl amgylchiadau lliniarol ond serch hynny, daethom i'r casgliad fod y tramgwydd yn galw am gosb sylweddol.

O ystyried amgylchiadau'r achos hwn, mae'r Pwyllgor Safonau Ymddygiad hefyd yn dymuno atgoffa Aelodau'r Cynulliad fod y cod ymddygiad yn god 24/7, ac mae'n ddyletswydd ar bawb ohonom i lynu'n gaeth ato bob amser.

Ddirprwy Lywydd, buaswn felly'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig hwn.

Hoffwn ofyn i'r Aelodau ystyried un cwestiwn syml iawn: sut y gall Aelod o'r Cynulliad hwn y barnwyd ei bod yn hiliol gynrychioli pobl groendywyll yn ei rhanbarth hi yn ddiogel? A'r ateb yw na all wneud hynny, ac rwy'n credu bod hynny'n broblem. Nawr, mae arweinydd UKIP a'r Aelod UKIP ar y panel wedi derbyn bod eu Haelod yn hiliol, ac ni fydd unrhyw nifer o lythyrau'n dyfynnu geiriau pobl eraill a allai fod yn hiliol oresgyn hynny. Hiliaeth yw hiliaeth. Mae'n annerbyniol. Nid oes iddo unrhyw le yn y sefydliad hwn nac, yn wir, yn y wlad hon.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Mae'n ddrwg gennyf nad wyf yn gallu cymeradwyo'r cynnig gerbron y Cynulliad y prynhawn yma. Mae'n peri pryder i mi ar sawl lefel. Yn benodol, nid ydym yn glwb hunanddewisol yn y Cynulliad hwn gyda rhyddid llwyr i osod telerau aelodaeth arno. Rydym yn cael ein hawl i eistedd yma nid drwy gydsyniad ein cyfoedion—[Torri ar draws.] Byddwch mor garedig â gwrando ar yr hyn rwyf am ei ddweud cyn i chi ddechrau heclo. Rydym yn cael ein hawl i eistedd yma nid drwy gydsyniad ein cyfoedion, ond drwy bleidleisiau'r bobl, ac mae eithrio unrhyw Aelod yn ymyrraeth ddifrifol ar hawliau democrataidd y bobl sydd i'w cynrychioli gennym, gan amddifadu Gogledd Cymru, yn yr achos penodol hwn, o un o'i aelodau.

Nawr, mae gan bob senedd, wrth gwrs, reolau i wahardd Aelodau afreolus er mwyn cadw trefn yn ystod y trafodion, a heb hynny ni allwn weithredu'n iawn. Ond ychydig iawn o sefydliadau eraill ledled y byd sy'n ceisio gwahardd Aelodau am ddefnyddio geiriau annerbyniol y tu allan i'r Cynulliad perthnasol, heb sôn am sgwrs ffôn breifat, fel yn yr achos hwn, rhwng ffrindiau agos na fwriadwyd erioed iddi gael ei gwneud yn gyhoeddus. Ac yn yr achos hwn, mae'r sefyllfa yn waeth hyd yn oed—[Torri ar draws.] Wel, os nad ydynt yn gwrando, nid yw'r Aelodau'n mynd i allu gwneud penderfyniad rhesymegol ar hyn. Felly, gofynnaf iddynt yn garedig i roi—

A wnewch chi dderbyn ymyriad, felly?

—y cwrteisi—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

—o wrando ar yr hyn sydd gennyf i'w ddweud—

A ydych yn derbyn ymyriad?

—yn enwedig gan nad oes neb arall yn debygol o wneud y pwyntiau hyn.

Yn yr achos hwn, mae'r sefyllfa yn waeth byth oherwydd bod y sgwrs wedi'i chofnodi yn ddirgel gan rywun a oedd ar y pryd yn gyfaill personol agos, ond maes o law daeth yn bennaeth staff Michelle Brown a gafodd ei ddiswyddo wedi hynny am gamymddwyn, gan gynnwys torri cyfrinachedd, ac aeth ati'n faleisus i gyhoeddi'r recordiad fel gweithred o ddial.

Nawr, mewn byd lle mae technoleg gwyliadwriaeth ym mhobman, mae derbyn y math hwn o dystiolaeth mewn achos disgyblu yn creu peryglon amlwg yn ymwneud â thwyllo rhywun i wneud rhywbeth a rhagfarn, ac nid yn unig mewn perthynas â geiriau. Ni fyddai deunydd o'r fath yn dderbyniadwy yn gyffredinol fel tystiolaeth erlyn mewn llys barn, ac yn wir gallai fod yn torri hawliau o dan erthygl 8 o'r confensiwn Ewropeaidd ar hawliau dynol, yr hawl i breifatrwydd yn eich bywyd preifat, ac mae ACau yn haeddu'r un amddiffyniad yn fy marn i o dan ein rheolau gweithdrefnau yma ag y byddai'r gyfraith yn ei roi iddynt y tu allan.

Nid yw Tŷ'r Cyffredin yn honni unrhyw hawl i sensro sgyrsiau preifat ASau. Yn wir, nid yw hyd yn oed yn honni'r hawl i gosbi ASau am y sylwadau mwyaf ffiaidd a cywilyddus yn gyhoeddus, fel John McDonnell a oedd yn cellwair, mae'n debyg, am Esther McVey, pan ddywedodd, 'Pam nad ydym yn lynsio'r bastard?'—jôc oedd honno. Emma Dent Coad, yr AS Llafur dros Kensington, a ddisgrifiodd Shaun Bailey, aelod Ceidwadol du o Gynulliad Llundain fel 'bachgen geto symbolaidd' a 'gwehilyn sy'n sbwnjo' ac a aeth ati'n hapus braf i osod ar y rhyngrwyd—[Torri ar draws.]—ailgynllun o logo'r goeden Dorïaidd gyda rhywun du yn hongian oddi arni.

A ydych yn derbyn ymyriadau? Nac ydych. Na, nid yw'r Aelod yn mynd i dderbyn ymyriadau.

Nid wyf yn meddwl byddai'n broffidiol, Madam Ddirprwy—bron imi ddweud 'Ddirprwy Lefarydd'—Ddirprwy Lywydd, i mi ildio ar y pwynt hwn.

Credaf fod yr hyn a ddywedodd Cadeirydd dros dro y pwyllgor yn fater difrifol: fod y cod ymddygiad yn berthnasol i'r Aelodau bob amser, yn eu bywydau cyhoeddus a'u bywydau preifat, ym mhob amgylchiad. Mae hyn, mi gredaf, yn ddatblygiad syfrdanol a sinistr fod y Cynulliad yn ceisio'r hawl i blismona bywydau preifat Aelodau'r Cynulliad, i'w sensro ac yn wir, yn y pen draw, i'w cosbi am ddwyn anfri ar y Cynulliad. Nid wyf yn credu bod anfri'n cael ei ddwyn ar y Cynulliad gan unrhyw beth y mae unrhyw un yn ei ddweud y tu allan i'r lle hwn. Mae gennym oll gyfrifoldeb dros ein geiriau a'n gweithredoedd mewn mannau eraill, ac nid wyf yn credu fy mod wedi fy llygru gan weithredoedd neu eiriau neb arall yn y Cynulliad hwn, a chredaf y dylai pawb arall goleddu'r un safbwynt cyffredinol. Wedi'r cyfan, mae beth sy'n dwyn anfri ar y Cynulliad yn rhywbeth sy'n rhaid ei ystyried yn oddrychol iawn.

Yn yr adroddiad, rwy'n gresynu at y ffaith nad oes unrhyw wrthateb manwl nac unrhyw wrthateb yn wir i'r dadleuon a gyflwynais ar ran Michelle Brown fel ei heiriolwr ar gyfer y pwyllgor. Rwy'n ddiolchgar fod y pwyllgor wedi caniatáu imi wneud hynny. Nid wyf yn ceisio amddiffyn y defnydd o'r gair 'coconyt'. Ymddengys ei fod mewn defnydd eang, ond dengys y ddogfen a ddosbarthais yn gynharach y nifer enfawr o enghreifftiau o ddefnydd sarhaus iawn o'r gair 'coconyt' gan aelodau neu gefnogwyr y Blaid Lafur. Nid wyf yn gwybod a oedd y grŵp Llafur, a wnaeth y gŵyn yn erbyn Michelle Brown, nid fel unigolion ond fel grŵp, wedi gwneud unrhyw gwynion am hiliaeth yn y Blaid Lafur, gwrth-Semitiaeth yn y Blaid Lafur, a'r pethau ffiaidd a chywilyddus sy'n cael eu dweud, nid mewn sgyrsiau preifat, ond yn gyhoeddus ac sy'n destun ymfalchïo—

A gaf fi ofyn i'r Aelod ddirwyn i ben os gwelwch yn dda?

—ymhlith aelodau eithaf uchel yn y blaid honno. Ie, mae'r gair 'coconyt'—

A wnewch chi ddirwyn i ben, os gwelwch yn dda?

—yn gallu bod yn ddifrïol a sarhaus—

A wnewch chi orffen yn awr?

Fe wnaf fi ddirwyn i ben, Ddirprwy Lywydd. Ond a yw'n fwy difrïol a sarhaus na Joyce Watson, er enghraifft, yn y Siambr hon yn disgrifio Aelodau UKIP fel cŵn cynddeiriog—

Rwyf wedi gofyn ichi ddirwyn i ben. Gwnewch hynny os gwelwch yn dda.

Rwyf ar fy mrawddeg neu ddwy olaf.

Wel, na, nid brawddeg neu ddwy. Un os gwelwch yn dda.

A yw'n waeth na Leanne Wood yn fy nisgrifio i fel rhywun sy'n gwadu'r Holocost a hynny ar gam—yr enllib mwyaf gwrthun yn fy erbyn? Mae'n ymddangos i mi fod dicter y grŵp Llafur yn oddrychol iawn, ac ar y seiliau hynny buaswn yn annog y Cynulliad i beidio â chymeradwyo'r cynnig hwn.

Aelod Cynulliad: Gwarthus.

Aelod Cynulliad: Cwbl warthus.

Mae gan bawb ohonom hawl i'n barn.

Cymeraf bwynt o drefn ar ôl y ddadl. Ni allaf gymryd pwynt o drefn yn ystod y ddadl. Neil McEvoy.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n siarad yma heddiw fel rhywun sydd wedi ymdrin â hiliaeth yn y rheng flaen, wrth dyfu fyny a hyd heddiw. Caf fy marnu. Cefais fy marnu oherwydd y ffordd rwy'n edrych, oherwydd fy mam, fy nhad, fy neiniau a fy nheidiau, fy nghyfansoddiad ethnig. Mae'n gas gennyf hiliaeth. Mae'n atgas i mi. Heddiw, rydym yma i wneud penderfyniad i daflu Aelod o'r Cynulliad hwn allan, Aelod a etholwyd yn ddemocrataidd. Gwnaeth Michelle Brown sylw hiliol yn breifat. Roedd hi'n siarad yn breifat ar y ffôn heb wybod ei bod yn cael ei recordio, yn cael sgwrs gyda pherson a oedd yn hoffi'r hyn a ddywedodd ddigon iddo benderfynu gweithio iddi. Nid wyf yn meddwl ei bod yn iawn i mi, fel cynrychiolydd o Ganol De Cymru, bleidleisio dros wahardd Aelod Cynulliad dros Ogledd Cymru. Mae gennym drefn ar gyfer penderfynu pwy a ddylai a phwy na ddylai fod yn Aelod Cynulliad, a'r enw arno yw etholiad.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

Iawn. Diolch yn fawr iawn. A ydych chi, felly, yn awgrymu ei bod hi ond yn euog am ei bod hi wedi cael ei dal?

Rwy'n mynd i fod yn bwyllog yn yr hyn rwy'n ei ddweud, oherwydd rwyf wedi bod yn dyst i ymddygiad hiliol yn y Siambr hon ac rwyf wedi gohebu gyda'r Llywydd ar adegau. Cefais fy mrawychu gan beth o'r ymddygiad a welais yn yr ystafell hon. Felly, gadewch i ni roi'r gorau i'r nodi rhinweddau am eiliad fach. Efallai yr hoffech ohebu gyda'r Llywydd a gweld beth y buom yn siarad amdano'n breifat.

Nawr, cafodd Michelle Brown ei dal. Cafodd ei recordio, fel y dywedodd fy nghyd-Aelod ar draws y Siambr, ac mewn gwirionedd mae'n fater o 'Os oes un ohonoch chi erioed wedi pechu, taflwch chi'r garreg gyntaf' oherwydd gallaf ddychmygu, pe bai pawb o gwmpas y Siambr hon wedi'u recordio'n breifat gallaf ddychmygu'n union beth a allai gael ei ddatgelu. Rwy'n siarad fel rhywun tywyll fy nghroen sydd wedi bod drwy hiliaeth—. Rwyf wedi ymdrin â hiliaeth ar hyd fy oes. Ar hyd fy oes. Yr hyn rwy'n ei ddweud yma yw bod gennym wleidydd wedi'i ethol yn ddemocrataidd; y ffordd o ymdrin â'r bobl hyn yw yn y blwch pleidleisio, ac rwy'n credu hynny'n gryf iawn. Rwy'n gwrthod nodi rhinweddau. Os edrychwn ar y sgandal go iawn yn yr adeilad hwn—[Torri ar draws.]

Parhewch â'ch cyfraniad, os gwelwch yn dda.

Buaswn yn gwerthfawrogi'n fawr pe gallech ddangos digon o barch ataf i wrando ar beth sydd gennyf i'w ddweud. A wnewch chi ddangos y cwrteisi hwnnw i mi heddiw?

Rhywbeth i'w ennill yw parch.

Parhewch. Rwyf yn y Gadair, ac rwyf wedi rhoi caniatâd i chi barhau. Felly, parhewch os gwelwch yn dda, mae eich amser yn brin.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Rydych chi'n rhoi parch i dderbyn parch.

Nawr, heb fod yn hir yn ôl, roedd Aelodau Llafur ar y meinciau yma'n pleidleisio i gadw eu hymddygiad—ymddygiad y Llywodraeth ei hun—yn gyfrinach ac i mi, dyna'r sgandal go iawn. Roedd yr hyn a wnaeth Michelle Brown yn warthus yn breifat. Y ffordd o ymdrin â'r bobl hynny yw yn y blwch pleidleisio, ac rwy'n credu hynny'n gryf iawn.

Diolch. A gawn ni alw yn awr ar Gadeirydd dros dro y pwyllgor i ymateb i'r ddadl? Paul Davies.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Nodaf gyfraniadau'r Aelodau yn y ddadl hon y prynhawn yma. Nodaf yn arbennig gyfraniad yr Aelod dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru, a hoffwn ei atgoffa bod yr adroddiad hwn wedi'i gytuno'n unfrydol gan grŵp trawsbleidiol o Aelodau'r Cynulliad, gan gynnwys Aelod o'i blaid ei hun. Buaswn hefyd yn atgoffa'r Aelodau y dylid glynu wrth god ymddygiad Aelodau'r Cynulliad 24 awr y dydd, ac mae'n berthnasol yn ein bywydau preifat a'n bywydau cyhoeddus. Ddirprwy Lywydd, mae adroddiad y pwyllgor yn gwbl glir, ac mae'n nodi barn y pwyllgor fod cosb yn briodol yn yr achos hwn. Felly, buaswn yn annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig hwn.

Diolch. Y cynnig yw derbyn y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Diolch. Penderfynodd y Pwyllgor Busnes y cynhelir unrhyw bleidlais angenrheidiol ar y cynnig hwn ar unwaith, felly oni bai bod tri Aelod yn dymuno i'r gloch gael ei chanu, symudaf yn syth at y bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid y cynnig 38, roedd 1 yn ymatal, a 3 yn erbyn. Felly, derbyniwyd y cynnig. Diolch.

NDM6710 - Cynnig i gymeradwyo'r argymhelliad yn Adroddiad 01-18 y Pwyllgor Safonau Ymddygiad: O blaid: 38, Yn erbyn: 3, Ymatal: 1

Derbyniwyd y cynnig

Pwynt o drefn, Joyce Watson.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Rwyf am godi pwynt o drefn fod gennyf hawl o fewn y Siambr hon i gael fy mharchu fel Aelod unigol o'r Siambr hon heb gael fy nadrithio gan gelwyddau gan Aelod arall, yn fy nghyhuddo o bethau y mae'n amlwg nad wyf wedi'u gwneud na'u dweud.

Mewn dadl ar gymorth y llynedd, cawsom ein disgrifio gennych fel cŵn cynddeiriog.

Diolch. Clywsom hynny, mae wedi'i gofnodi. Diolch.

Eitem 7—

A gaf fi bwynt o drefn? Pwynt o drefn o dan Reol Sefydlog 13.9. Clywais gyhuddiad a wnaed ychydig funudau yn ôl fod yna ymddygiad hiliol wedi digwydd yn y Siambr hon. Nawr, ni wyddom at bwy y targedir hynny, ond mae'n pardduo pob un ohonom. A allem gael dyfarniad gan y Llywydd ar hynny, os gwelwch yn dda?

Iawn. Os caniatewch i mi edrych ar y cofnod, fe ddychwelaf at hyn rywdro eto. Diolch.