Felly, yr eitem nesaf yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth ar y cynllun gweithredu economaidd. Ken Skates.

Diolch, Llywydd. Pan lansiais y cynllun gweithredu economaidd, eglurais fy mod yn cyflwyno dull newydd o sicrhau buddsoddiad cyhoeddus gyda phwrpas cymdeithasol i gefnogi ein strategaeth genedlaethol 'Ffyniant i bawb' a'i phum maes blaenoriaeth, sef y blynyddoedd cynnar, iechyd meddwl, cyflogadwyedd a sgiliau, tai, a gofal cymdeithasol. Drwy'r cynllun, rydym ni'n adeiladu ar y cynnydd ardderchog a wnaed gennym. Gyda dros 37,000 o swyddi wedi eu cefnogi ledled Cymru gyfan yn y flwyddyn ddiwethaf a thros 190,000 yn y pum mlynedd diwethaf o Lywodraeth, mae gennym ni hanes llwyddiannus. Fodd bynnag, mae ein heconomi yn newid ac mae'n rhaid inni newid gydag ef i fod yn gynhwysol ac yn gystadleuol yn y dyfodol. Heddiw, rwy'n falch o gyhoeddi cam mawr ymlaen wrth gyflawni'r cynllun a'i weledigaeth gymhellol i gryfhau ein sylfeini economaidd, diogelu busnesau ar gyfer y dyfodol a grymuso rhanbarthau cynhyrchiol a phobl.

Ers lansio'r cynllun gweithredu economaidd bum mis yn ôl, fe'm calonogwyd gan y ffordd gadarnhaol y cafodd ei dderbyn. Rydym ni wedi teithio ar hyd a lled Cymru i siarad â busnesau, cyrff cynrychioliadol ac eraill am y cynllun a cheisio eu barn ynglŷn â sut yr ydym ni yn gweithredu ac yn cyflawni ei ymrwymiadau. Bu'r sgyrsiau hyn yn gyffrous, yn heriol ac, uwchlaw popeth, yn hynod ddiddorol ac addysgiadol. Bu'r hyn a glywsom yn amhrisiadwy o ran y ffordd ymlaen, ac rwy'n ddiolchgar iawn i bawb a roddodd o'u hamser i siarad â ni. Bu natur y sgyrsiau hynny mor amrywiol â'r cyfranogwyr, ond mae nifer o negeseuon cyffredin wedi dod i'r amlwg dro ar ôl tro. Yn gyntaf, mae datblygu economaidd yn seiliedig ar berthynas gref nid yn unig rhwng busnes a Llywodraeth, ond hefyd ag amrywiaeth o bartneriaid eraill hefyd—ein sefydliadau dysgu, undebau llafur, awdurdodau lleol, y trydydd sector, ac, wrth gwrs, bobl. Yr ail yw pwysigrwydd cymesuredd a hyblygrwydd wrth ymdrin ag anghenion busnesau amrywiol o feintiau, mathau a lleoliadau gwahanol ledled Cymru. Yn drydydd, mae gwneud gwahaniaeth yn ymwneud â mwy na dim ond newidiadau mewn polisi; mae'n ymwneud â diwylliannau, arferion a ffyrdd o weithio.

Rydym ni wedi defnyddio'r dysgu hwn i ddatblygu'r model gweithredu newydd yr wyf yn ei lansio heddiw. Drwy'r contract economaidd, byddwn yn datblygu perthynas newydd a chryfach â busnesau i sbarduno twf cynhwysol ac arferion busnes cyfrifol. Bydd busnesau sy'n ceisio ein cefnogaeth yn dechrau ar drafodaeth barhaus gyda ni—un sy'n symud o gydfodolaeth i gydweithio. Rydym yn disgwyl i fusnesau ymrwymo i dwf, gwaith teg, lleihau ôl troed carbon, iechyd, sgiliau a dysgu yn y gweithle. Dyma'r mathau o arferion sydd eisoes i'w gweld mewn nifer o fusnesau llwyddiannus a chyfrifol. Byddwch yn cydnabod y busnesau hynny sydd eisoes yn ymdrechu i fabwysiadu arferion cyflogaeth a busnes cyfrifol, a byddwn yn annog ac yn cefnogi eraill i fabwysiadu arferion tebyg. Mae a wnelo hyn ag ymgysylltu, cymhelliant a lledaenu arferion da—dull rhywbeth-am-rywbeth cyfatebol.

Os yw'r contract economaidd yn canolbwyntio ar yr hyn y mae busnesau yn ei wneud heddiw, yna ein galwadau i weithredu fydd yn paratoi busnesau ar gyfer yfory. Rydym ni eisiau gweithio gyda busnes i gyd-fuddsoddi yn y math o fuddsoddiad a fydd yn eu paratoi i wynebu'r dyfodol a chryfhau ein heconomi heddiw ac ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. O heddiw ymlaen, pum galwad i weithredu fydd y lens newydd y byddwn yn sianelu drwyddo ein cyllid busnes uniongyrchol.

Mae'r galwadau i weithredu yn herio'r Llywodraeth a busnesau i ystyried buddsoddi yn y dyfodol drwy'r cyfraniad y bydd yn ei wneud i arloesi ac entrepreneuriaeth, ymchwil a datblygu ac awtomeiddio, allforion a masnach, swyddi a sgiliau o ansawdd uchel, a datgarboneiddio. Dyma rai o'r heriau strategol allweddol sydd gennym i fynd i'r afael â nhw os ydym yn mynd i sicrhau twf nid yn unig heddiw, ond twf sy'n gydnaws â'r dyfodol er mwyn manteisio i'r eithaf yn y cyfleoedd sydd o'n blaenau. Gyda'i gilydd, mae'r contract economaidd a'r galwadau i weithredu yn sail i'n model gweithredu newydd sydd wedi'i dargedu at sicrhau buddsoddiad cyhoeddus gyda diben cymdeithasol—gan sbarduno cyfoeth a lles, twf cynhwysol heddiw, a pharatoi busnes a'r economi ar gyfer yfory.

O heddiw ymlaen, byddwn yn newid yn gwbl ddidrafferth i'r dull newydd hwn. Ymdrinnir â'r holl gynigion buddsoddi busnes newydd a gyflwynir ar gyfer cymorth ariannol uniongyrchol dan fy rheolaeth uniongyrchol i yn y modd newydd hwn, gyda'r hen ffordd o weithio ond yn berthnasol i brosiectau etifeddol i warantu parhad busnes a throsi esmwyth. Wrth inni weithredu'r dull newydd hwn, rwy'n benderfynol ein bod yn manteisio ar yr hyn a ddysgir ac yn defnyddio hyn i fireinio ac ysgogi gwelliant parhaus. Mae hyn yn rhan o'n ffordd newydd o weithio, ac felly byddaf yn parhau â'r sgwrs â busnesau i gael eu barn ynglŷn â sut y mae model gweithredu newydd yn gweithio yn ymarferol fel y gall barhau i esblygu a llywio ein dull gweithredu yn unol â hynny. Fy ngweledigaeth i, ac un y Cabinet, yw, dros amser, y byddwn yn ehangu cwmpas y dull newydd hwn ac yn cofleidio cymorth ariannol uniongyrchol i fusnesau ar draws yr holl Lywodraeth. Fodd bynnag, mae hwn yn newid sylweddol, ac rwyf am sicrhau ein bod yn ei weithredu'n dda ac yn defnyddio ein dysgu ar gyfer gweithredu pellach.

Rwy'n cydnabod y galwadau gan fusnesau ac eraill i wneud ein dull ni o weithio yn fwy llyfn ac effeithiol lle bynnag y bo modd. Un o'r meysydd lle rydym ni'n clywed y ple hwn uchaf yw mewn cysylltiad â'n cymorth ariannol. Nid oes unrhyw amheuaeth bod busnesau yn gwerthfawrogi'r cymorth ariannol a ddarperir gennym ni ac mae ganddo ran fawr yn helpu rhai busnesau i gyflawni eu dyheadau i gynnal eu hunain a thyfu. Fodd bynnag, weithiau, gall yr amrywiaeth o gynlluniau, rhaglenni a chronfeydd a gynigiwn ni fod yn ddryslyd a chymhleth. Rwy'n ymateb i'r pryderon hyn ac, yn rhan o'r model gweithredu newydd, rwyf wedi cyfuno nifer o gynlluniau presennol o fewn cronfa newydd, sef cronfa dyfodol yr economi. Rwyf eisiau i'r cymorth ariannol uniongyrchol a gynigiwn i fusnes fod yn glir, yn hawdd ei ddeall ac yn ymatebol. Bydd cronfa dyfodol yr economi yn gwneud cyfraniad pwysig yn hynny o beth.

Yn unol â'r agenda hon o symleiddio, rwy'n falch o gyhoeddi y sefydlir bwrdd cynghori gweinidogol cyffredinol newydd ochr yn ochr â phroses gyfochrog i symleiddio'r cyrff cynghori presennol pan fo'n bosibl ac ymarferol. Bydd y bwrdd cynghori gweinidogol newydd yn ategu trefniadau partneriaeth cymdeithasol presennol ac yn darparu mecanwaith allanol cryf ar gyfer herio a chynghori a chefnogi'r broses o roi'r cynllun gweithredu economaidd ar waith yn effeithiol. Rwy'n sefydlu'r bwrdd cynghori gweinidogol yn gyfrwng pontio er mwyn caniatáu amser i gynnal proses penodiadau cyhoeddus. Caiff ei gadeirio gan Syr Adrian Webb, a chyhoeddir rhestr lawn o'r Aelodau ar wefan Llywodraeth Cymru.

Nid yw gweithredu'r cynllun economaidd yn dod i ben gyda'r datganiad hwn heddiw. Mae gennym waith pwysig i'w wneud wrth weithredu agweddau allweddol eraill ar y cynllun—ein dull newydd o ddatblygu economaidd rhanbarthol a gweithgarwch trawslywodraethol ehangach. Y rhain fydd y meysydd y byddwn yn canolbwyntio arnynt yn ail gam gweithredu'r cynllun, ac, i helpu i ddatblygu hyn, rwyf yn sefydlu bwrdd cyflawni trawslywodraethol o uwch weision sifil a byddaf yn ei gadeirio .

Wrth i ni roi'r cynllun hwn ar waith, byddwn yn dysgu o'r arferion gorau yn rhyngwladol, ac mae hyn yn cynnwys cymryd y cam dewr o fod yn agored i gael ein herio yn adeiladol gan y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd a chan arbenigwyr rhyngwladol eraill yn y maes datblygu economaidd. Byddaf mewn sefyllfa i roi manylion pellach am y gwaith hwn yn y cam gweithredu nesaf.

Edrychaf ymlaen at ddiweddaru'r Aelodau ar y datblygiadau hyn yn ystod yr wythnosau a'r misoedd i ddod.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Diolch. Russell George.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n credu mai fy mhryder gwirioneddol yw bod busnesau ar hyd a lled y wlad, os ydynt yn gwrando ar hyn, yn crafu eu pennau ac yn meddwl, 'Am beth mae hyn i gyd?', ac mae hynny'n rhan o'r broblem i mi. Roedd yn aros am rywbeth diriaethol yn eich datganiad y prynhawn yma, Ysgrifennydd y Cabinet. Pan oeddech chi hanner ffordd drwy'r datganiad ac wedi dechrau sôn am y contract economaidd a'ch amcanion, meddyliais, 'Mae hynny'n wych; nawr rydych chi'n mynd i siarad am y manylion a sut mae gwneud hynny', ond ni soniwyd am hynny—yn sicr nid yn fy marn i. Wrth gwrs, dyma'r bedwaredd strategaeth economaidd i'w lansio ers datganoli, felly tybed a yw hyn yn arwydd o gefnu ar y ffordd y mae Llywodraeth Cymru ers tro byd wedi mynd i'r afael â pholisi economaidd yng Nghymru.

Nid yw'r hyn yr ydych chi wedi ei ddweud yn eich datganiad heddiw mewn gwirionedd yn cynnwys unrhyw beth y gallaf i anghytuno'n sylfaenol ag ef mewn egwyddor. Ond, i mi, does dim gwybodaeth newydd yma heddiw, ac, yn bwysicach i mi, nid oes unrhyw dargedau y gellir mewn gwirionedd dwyn y Llywodraeth i gyfrif yn eu cylch, a dyna ein gwaith yn y Siambr hon ac fel aelodau o'r Cynulliad—dwyn y Llywodraeth i gyfrif. Allwn ni ddim gwneud hynny oni bai bod gennym ni rai targedau pendant i roi llinyn mesur yn eich erbyn.

Nawr, rydych chi'n dweud, Ysgrifennydd y Cabinet, bod y cynllun gweithredu economaidd yn nodi agenda uchelgeisiol ar gyfer newid. Ond ni allaf weld unrhyw beth sy'n amlinellu unrhyw gynigion pendant o gwbl ynghylch cynyddu cynhyrchiant yn economi Cymru—digon o amcanion, ond dim cynigion pendant. Nawr, mewn cyfarfod o'r Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau ym mis Ionawr, fe wnaethoch chi ddweud bod gwaith ar y gweill i gyflawni'r cynllun gweithredu economaidd newydd hwn, a bod peth rhwystredigaeth gan yr Aelodau nad oedd dim rhagor o fanylion ar y pryd. Pan ofynnodd aelodau'r Pwyllgor i chi am hynny, a gofyn am fanylion, fe wnaethoch chi sôn sut mae trafodaethau ar y gweill rhwng Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid perthnasol a dywedasoch y byddai mwy o fanylion yn dilyn. Ond dri mis yn ddiweddarach, cyflwynais gwestiwn ysgrifenedig i chi yn eich holi am y cynnydd, ac fe wnaethoch chi ateb y buoch chi'n trafod ein dull gweithredu gyda busnesau a sefydliadau eraill ledled Cymru.

Wel, mae hynny yr un peth yn union ag y dywedasoch chi wrthym ni dri mis cyn hynny. Felly, ymddengys i mi mai ychydig iawn o gynnydd a wneir. Felly, a gaf i ofyn: pryd fyddwn ni o'r diwedd yn gweld rhywbeth ystyrlon yn digwydd o ran gweithredu'r cynllun? A allwch chi amlinellu pa fesurau fydd yna ar gyfer llwyddiant, oherwydd, cyn belled ag y gallaf i weld, mae yna strategaeth sy'n cynnwys 17,000 o eiriau teg, ond dim un targed?

Nawr, cyn belled ag yr wyf i'n deall hefyd, nid yw'r contract economaidd yn rhoi unrhyw fanylion ystyrlon ynghylch sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu cefnogi busnesau yn y dyfodol. Yr hyn a welaf i yw llawer o dâp coch a gwaith gweinyddol. Felly, yn hynny o beth, a gaf i ofyn ichi amlinellu pa atebion polisi syml, ymarferol ac ystyrlon sydd wedi'u cynnwys yn eich cynllun gweithredu economaidd i helpu i fynd i'r afael â'r argyfwng cynhyrchiant yng Nghymru, a fydd yn gwneud gwahaniaeth ymarferol i sut mae busnesau yn gweithredu o ddydd i ddydd ar hyd a lles Cymru ac, yn y pen draw, yn eu galluogi i godi cyflogau eu gweithlu, sydd, wrth gwrs, yn rhywbeth yr ydym ni i gyd eisiau ei weld? Felly, rwy'n edrych am atebion yn eich ateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Hefyd, sut mae ardaloedd menter a denu buddsoddiad uniongyrchol o dramor yn asio i'ch cynllun gweithredu? Nid oes unrhyw sôn o gwbl am hynny yn eich cynllun gweithredu nac yn eich datganiad y prynhawn yma.

Nawr, rwy'n amau bod hwn yn faes y byddwch yn cytuno â mi yn ei gylch. Rwy'n siŵr y byddech yn cytuno bod angen i economi Cymru newid i fod yn ddiwylliant buddsoddi sy'n cefnogi cwmnïau o Gymru ac yn sicrhau gwerth i drethdalwyr Cymru. Felly, sut mae eich strategaeth yn gwneud cynnydd tuag at y diwylliant buddsoddi hwnnw? Pa bwyslais sydd yna ar gefnogi ein busnesau bach a chanolig presennol? Os oes busnes bach a chanolig yn gwylio heddiw, yn gwrando ar hyn, helpwch nhw i ddeall sut mae hyn yn mynd i'w cefnogi. Pa fwriad sydd gan y Llywodraeth o ddefnyddio caffael cyhoeddus i gefnogi economi Cymru, oherwydd, yn ôl a ddeallaf i, nid yw'r cynllun gweithredu yn cynnwys unrhyw fesurau ymarferol i gynyddu faint o gymorth y mae cwmnïau yng Nghymru yn ei gael o wariant cyhoeddus yng Nghymru? Hefyd, sut y caiff strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth y DU ei hintegreiddio i'ch cynllun economaidd? A sut fyddwch chi'n rhoi sylw i'r anghydraddoldeb rhanbarthol sy'n bodoli mewn gwahanol rannau o Gymru?

O ran codi cyflogau, mae gweithgarwch allforio yn gwbl hanfodol, wrth gwrs, ar gyfer cynyddu twf a swyddi a chyflogau ledled Cymru. Pan holais chi am hyn mewn datganiad ysgrifenedig ychydig wythnosau yn ôl, soniasoch am gyhoeddi manylion ar eich gwefan a bod peth gwaith ymgysylltu wedi ei wneud drwy ClickShare a chysylltiadau fideo ar y cyfryngau cymdeithasol. Ond ydych chi'n gwbl fodlon, Ysgrifennydd y Cabinet, bod gweithredu economaidd yn gwneud y gwaith o hybu allforion Cymru yn y tymor hir?

Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, ar wahân, wrth gwrs, i fygythiad i gyflwyno treth newydd andwyol ar y diwydiant twristiaeth yng Nghymru, pa fesurau penodol a geir o fewn y cynllun gweithredu a gaiff eu cyflwyno gan Lywodraeth Cymru i gefnogi'r sector twristiaeth yng Nghymru yn y dyfodol? Beth all y sector twristiaeth ymfalchïo ynddo yn eich cynllun gweithredu y prynhawn yma? Felly, mae'n ddrwg gennyf ddweud, i mi, nid yw'r ddogfen yn cynnwys yr atebion ymarferol i fynd i'r afael â'r heriau economaidd sy'n ein hwynebu. 

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau? Dechreuaf drwy ddweud fy mod yn credu, efallai, bod camddealltwriaeth ynghylch beth yw diben cynllun gweithredu. Nid ydym yn mynd i orfodi unrhyw beth wrth fynd i'r afael â'r bwlch cynhyrchiant. Fel y dywedais yn fy natganiad, mae hyn yn ymwneud â sicrhau ein bod yn symud o sefyllfa pan fu'r Llywodraeth yn dweud beth i'w wneud i sefyll ochr yn ochr â busnesau a chyda sefydliadau dysgu i chwilio am atebion i broblemau a allai fod yn wahanol ar gyfer agweddau penodol ar yr economi, ond hefyd atebion a allai fod yn berthnasol i'r economi gyfan.

Nawr, mae'r Aelod yn gofyn, 'Am beth mae hyn i gyd?' Mae'n ymwneud â sicrhau ein bod yn sbarduno buddsoddiad gyda diben cymdeithasol, ein bod yn cymell twf cynhwysol, a'n bod yn paratoi'r economi ar gyfer y dyfodol. Er mwyn sbarduno twf cynhwysol, rydym wedi datblygu'r contract economaidd. Er mwyn gwella cynhyrchiant, mae gennym y galwadau i weithredu, ac mae pob un o'r galwadau hynny i weithredu yn adlewyrchu'r ffactorau sy'n cyfrannu at y ffaith bod ein cynhyrchiant ar ei hôl hi. Felly, drwy sicrhau y caiff arian gan Lywodraeth Cymru ond ei sianelu drwy'r galwadau hynny i weithredu, byddwn hefyd yn sianelu ein harian i'r meysydd hynny o weithgarwch y mae angen rhoi sylw iddyn nhw os ydym yn mynd i wella cynhyrchiant yr economi—er enghraifft, lledaenu arloesi, arweinyddiaeth cymharol wael. Bydd arweinyddiaeth cymharol wael hefyd yn cael sylw drwy weithredu a mabwysiadu'r contract economaidd, oherwydd mae gormod o bobl yn mynd i mewn i'r gweithle ac yn methu â chyfrannu mor llawn ag y gallent oherwydd eu bod yn teimlo dan ormod o straen neu'n rhy bryderus neu'n rhy isel, er enghraifft. Ymdrinnir â hynny drwy'r contract economaidd drwy wneud yn siŵr bod cyflogwyr yn ymrwymo i wella iechyd—ac yn enwedig iechyd meddwl—y gweithlu. Ymdrinnir â chodi cyflogau drwy roi pwyslais yn y contract economaidd ar waith teg a thrwy roi pwyslais yn y galwadau i weithredu ar swyddi a sgiliau o ansawdd uchel—sgiliau sy'n cyfrannu, fwy na thebyg, yn fwy nag unrhyw ffactor arall at wella cyfraddau cyflog a datblygiad yn y gweithle.

Yn awr, o ran—. Ac roeddwn yn falch iawn o glywed yr Aelod yn dweud nad oedd ganddo fawr ddim i anghytuno ag ef yn y cynllun gweithredu economaidd. O ran sut y gall gyd-fynd â strategaeth ddiwydiannol y DU, credaf—neu rwy'n gobeithio—y byddai'r Aelod yn cydnabod bod y pum galwad i weithredu mewn gwirionedd yn adlewyrchu'n dwt iawn, iawn alwad strategaeth ddiwydiannol y DU ar gyfer cronfa herio, ceisiadau ar gyfer arloesi, yn ei hanfod, am ffordd o wneud busnes sy'n cael gwared ar anghydraddoldeb rhanbarthol. Mae thema gyffredin yn y ddau gynllun ynglŷn ag anghydraddoldeb ledled y DU ac anghydraddoldeb ledled Cymru. Felly, bwriedir bod ein cynllun yn cydweddu â rhai o gyfleoedd y gronfa her—yr arian mawr a all ddod gan Lywodraeth y DU—gan sicrhau eu bod yn defnyddio ein cynllun fel y cyfrwng i hybu cydweithredu ymysg busnesau a rhwng busnesau a sefydliadau dysgu.

O ran beth yw llwyddiant, o ystyried bod y pwyslais yn awr ar dwf cynhwysol, caiff llwyddiant ei fesur yn ôl sut yr ydym ni'n cynyddu cyfoeth o'i gydgrynhoi, yn sicr, ond hefyd sut y mae cynyddu lles, yn ogystal â lleihau'r anghydraddoldeb rhwng y ddau. Nawr, byddwn gam ar y blaen o'r sefyllfa y mae llawer o wledydd eraill yn ymgyrraedd ati o ran twf cynhwysol. Efallai y bydd yr Aelod wedi sylwi mai un o'r rhai a benodwyd i'r bwrdd cynghori gweinidogol yw cyfarwyddwr Purposeful Capital, sefydliad byd-eang sy'n edrych ar arferion gorau ac yn lledaenu arfer gorau o ran sbarduno twf cynhwysol. Dyma un enghraifft o sut yr hoffwn i her allanol fod yn sail i ddatblygu, gweithredu a gweithredu camau eraill o'r cynllun economaidd i sicrhau y byddwn yn cyflawni yn unol â'r hyn y tybiaf yw llwyddiant yn y dyfodol.

Ar gyfer busnesau bach a chanolig, ac ar gyfer mentrau bychain, bydd Busnes Cymru yn parhau i gynnig cyngor arbenigol. Bydd Busnes Cymru yn parhau i gydweithio'n agosach nag erioed o'r blaen â Gyrfa Cymru. Mae gennym ni bellach y nifer mwyaf erioed o fusnesau'n cael eu sefydlu, y nifer uchaf erioed o fentrau gweithredol, a bydd holl weithgarwch Busnes Cymru yn gydnaws â'r galwadau i weithredu a'r contract economaidd. Felly, bydd unrhyw fusnes bach a chanolig neu fusnes bychan nad yw'n gallu bodloni meini prawf y contract economaidd yn cael cymorth gan Busnes Cymru i ailymgeisio am gymorth ariannol uniongyrchol.

O ran biwrocratiaeth a gweinyddiaeth, gallaf warantu i'r Aelod ein bod yn symleiddio ein dull o weithredu drwy gronfa dyfodol yr economi, ac y bydd cyn lleied o fiwrocratiaeth â phosib o ran y broses ymgeisio ar gyfer y contract economaidd a fydd yn cynnwys un ddalen o gontract. Ni fydd yn feichus. Mae'r contract yn gwneud yn siŵr ein bod yn cynnal deialog barhaus ac adeiladol gyda busnesau fel nad ydych yn trosglwyddo arian, yn aros iddo gael ei wario, ac yna'n ei fonitro yn ystod y blynyddoedd wedyn, a'n bod mewn gwirionedd yn parhau i sgwrsio gyda busnesau am y ffordd orau i foderneiddio, y ffordd orau i fod yn fwy cynhyrchiol, y ffordd orau i fabwysiadu arferion gweithio teg. Rwy'n cydnabod bod hon yn ffordd wahanol iawn o ymdrin â datblygu economaidd ac, yn y cyfnodau yn y dyfodol, bydd newid mawr arall, a soniodd Russell George am anghydraddoldeb rhanbarthol. Wel, bydd cam nesaf ein gwaith yn cynnwys sefydlu ffyrdd newydd, gofodol o weithio yn seiliedig ar leoedd penodol a datblygu economaidd—rwyf eisoes wedi penodi prif swyddogion rhanbarthol i'r tri rhanbarth—a bydd hynny'n edrych ar sut y gallwn ni sicrhau bod yr awdurdodau lleol a rhanddeiliaid eraill ar draws y rhanbarthau yn cytuno ar y cynlluniau rhanbarthol, fel bod, yn nhri rhanbarth Cymru, yr holl bartneriaid, yn ysbryd y fenter Creu Sbarc, yn gweithio tuag at yr un nod.

Rydym bob amser yn croesawu unrhyw syniadau newydd mewn strategaeth economaidd a bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwybodol fy mod i fy hun yn ceisio ymgysylltu'n gadarnhaol gydag ef. Mae er lles pob un ohonom ni, yn wir, y cyflawnir y nodau lefel uchel sydd wrth wraidd unrhyw strategaeth economaidd. Ond, mae'n rhaid imi ddweud, os mai'r hyn a gawn yw ymestyniad parhaus o gyfres o ddatganiadau annelwig, bydd y brwdfrydedd cychwynnol hwnnw, bod newid patrwm gwirioneddol yn y ffordd o feddwl yma, yn mynd ar ddisberod yn fuan iawn, a'r hyn fyddai ar ôl yw ymdeimlad cynyddol mai cynllun segurdod economaidd yw hwn.  

A gaf i ofyn iddo—? Nid oedd fawr ddim manylion mewn gwirionedd yn y datganiad a ddarllenodd nac yn y datganiad i'r wasg. A oes unrhyw beth mwy na hynny? A oes mwy o fanylion yn y dogfennau ynghylch yr alwad i weithredu, ar y contract economaidd, ac ynglŷn â chronfa economi y dyfodol? Ac, os yw'r dogfennau hynny yn bodoli, pam nad ydyn nhw gyda ni, fel y gallwn ofyn cwestiynau mwy deallus ichi? Rwy'n credu bod ein Rheolau Sefydlog ein hunain, mewn gwirionedd, yn mynnu os yw datganiad yn cyfeirio at ddogfennau Llywodraeth yna rhaid eu darparu i'r holl Aelodau. Nawr, rwyf wedi gweld bod gan yr Aelodau Llafur, yn wir, ryw ddogfen sgleiniog ynglŷn â'r cynllun gweithredu economaidd, y gallai Ysgrifennydd y Cabinet o bosibl ei chodi. Wel, efallai y gall gadarnhau na roddwyd copi ymlaen llaw i'r Aelodau Llafur yng nghyfarfod y grŵp Llafur, oherwydd y byddai hynny, yn wir, yn gamddefnydd o adnoddau'r Llywodraeth. Mae angen i bawb ohonom fod yn rhan o ddatblygiad polisi'r Llywodraeth.

O ran manylion yr hyn a ddywedodd, y bwrdd cyflawni trawslywodraethol a grybwyllodd—a all esbonio i mi sut mae hynny'n wahanol i, neu a yw'n disodli, y bwrdd cyflawni a pherfformio strategol, a oedd, yn sicr hyd yn ddiweddar, yn cael ei gadeirio gan yr Ysgrifennydd Parhaol? A sut mae'n wahanol i'r uned gyflawni, uned gyflawni Prif Weinidog Cymru, a lansiwyd gyda ffanffer mawr yn 2011 ac yna a ddiflannodd, gydag ochenaid, yn 2016? Onid oes perygl ein bod ni wedi gwneud hyn i gyd o'r blaen? A ble mae'r ymdeimlad o frys, Ysgrifennydd y Cabinet, yn yr hyn yr ydych chi wedi'i ddweud heddiw a beth yr ydych wedi ei ddweud o'r blaen? Mae cyfleoedd gwych: y cyfraddau llog isaf mewn hanes, cynnydd enfawr—mae'n rhaid ichi ganmol Llywodraeth y DU—o ran ymchwil a datblygu, y buddsoddiad ymchwil a datblygu mwyaf a welsom ni erioed yn y DU, a'r holl bosibiliadau o ran technoleg, diwydiant 4.0. A ydym yn deall hynny, a ble mae'r brys o ran beth a ddywedodd? Ac, yn wir, ynglŷn â mesur hefyd, sut allwn ni gael yr her allweddol y cyfeiriodd ato o ran y bwrdd cynghori gweinidogol os nad ydym yn glir beth yr ydym ni yn ei fesur?

Yn olaf, dywedodd y Prif Weinidog yn gynharach fod adroddiad y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn adroddiad difrifol, ac y bydd cyfle i'r Llywodraeth ymateb yn llawn. Ond dywed fod y prosiect wedi creu

'argraff gref ar y Pwyllgor o adran'— ei adran ef—

'nad oedd ganddi reolaeth briodol dros ei busnes'.

A yw'r newidiadau a gyhoeddwyd gan Ysgrifennydd y Cabinet heddiw yn gyfaddefiad gonest fod hon yn adran nad yw'n gweithio fel y dylai, ac onid y cam cyntaf ar gyfer newid hynny yw cyfaddefiad o fethiant blaenorol?

Diolch. A gaf i sicrhau'r Aelod fod y newidiadau yn yr adran eisoes wedi digwydd cyn cyhoeddi'r adroddiad y cyfeiria ato? Ac mae newidiadau yn cynnwys ffordd newydd o weithio ar ddatblygu economaidd rhanbarthol. Fel y gwyr yr Aelod, gwnaed newidiadau ar lefel uwch hefyd. Mae gennym ni swyddogion newydd sy'n gyfrifol am fusnes a rhanbarthau sydd wedi bod yn gweithio'n ddiflino er mwyn cynhyrchu'r cynllun gweithredu, ac mae gennym ni swyddogion newydd yn gweithio ar y strategaeth hefyd. Felly, roedd y newidiadau hynny eisoes wedi digwydd.

Rwy'n credu ei bod hi'n werth cymryd cam yn ôl ac edrych ar ble'r ydym ni'n sefyll yn awr, gyda'r niferoedd mwyaf erioed mewn gwaith, y lefelau diweithdra isaf erioed—y gyfradd anweithgarwch ar ei hisaf erioed, neu'n agos at hynny, ac mae economi Cymru yn tyfu'n gyflymach nag unrhyw genedl arall yn y DU. Ond beth mae'r cynllun hwn yn ceisio ei wneud yw sicrhau, o sefyllfa gymharol gref heddiw o'i chymharu â'r 1980au a dechrau'r 1990au, ein bod yn achub y blaen ar rai o'n cystadleuwyr, yn hytrach na'u galluogi i gofleidio newid technolegol, i groesawu ffyrdd newydd o weithio, yn gyflymach na ni. Oherwydd, a dweud y gwir, os nad ydym ni'n newid, os nad ydym ni'n symud tuag at dwf cynhwysol, os nad ydym ni'n symud tuag at groesawu'r hyn a ddisgrifir yma fel galwadau i weithredu, byddwn yn cael ein gadael ar ôl gan economïau a gwledydd mwy deinamig a mwy ystwyth.

Does arnom ni ddim eisiau gweld hynny'n digwydd, a dyna pam rydym  wedi datblygu ffordd o weithio gyda'r galwadau i weithredu, gyda'r contract economaidd, bod—. Yn sicr, nid yw'n galluogi'r Llywodraeth i ddatgan beth yw'r atebion i gyd i bob anhawster a her y mae busnesau yn eu hwynebu. Yn hytrach, yr hyn y mae'n ein galluogi ni i'w wneud yw gwahodd busnesau i weithio gyda ni ar y cyd, ac â'i gilydd, a chyflwyno cyfleoedd ar y cyd i herio'r Llywodraeth i ddatrys y materion penodol sy'n eu dal yn ôl, sy'n eu hatal rhag mynd o'r da i'r gwych. Felly, nid wyf yn credu y dylai'r Aelodau o reidrwydd droi at y Llywodraeth ar gyfer yr holl atebion i bob un broblem busnes unigol sy'n bodoli ym mhob un rhan o Gymru. Mae hwn yn gynllun a luniwyd i alluogi a grymuso busnesau a rhanbarthau i weithio gyda'i gilydd er mwyn cyflwyno'r heriau sy'n eu hwynebu, ac i ni wedyn eu hariannu, i weithio gyda nhw, er mwyn gwneud yn siŵr bod gennym dwf economaidd cynaliadwy.

Mae'r manylion y cyfeiria'r Aelod atyn nhw mewn gwirionedd yn y daflen sgleiniog. Mae gennyf focs cyfan ohonyn nhw heddiw ac rwy'n hapus i'w dosbarthu i gymaint o'r Aelodau â phosib. Roeddwn yn credu bod yr Aelod wedi cymryd un y bore yma, ond os na, yna mae gennyf un yma iddo ar hyn o bryd. Yr hyn y mae'n ei gynnwys ar gyfer busnesau—mae'n cynnwys gwybodaeth am yr amrywiol fentrau sy'n rhan o'r cynllun gweithredu economaidd. Ond, fel y dywedais, rydym ni bellach yn symud ymlaen â'r ail gam gweithredu, sy'n cynnwys twf economaidd rhanbarthol, er mwyn cael yr ymwneud mwyaf posib gan y Llywodraeth, ar draws yr adrannau.

Rwy'n credu fy mod i eisoes wedi dweud yn y Siambr bod llawer o Weinidogion eisoes wedi croesawu egwyddorion y cytundeb economaidd. Ond, er mwyn sicrhau y cawn ni'r diddordeb mwyaf posib, rwyf wedi penderfynu cadeirio bwrdd trawslywodraeth o swyddogion. Bydd hwn yn gweithio ochr yn ochr â bwrdd perfformiad yr Ysgrifennydd Parhaol, a gynlluniwyd ar gyfer yr Ysgrifennydd Parhaol i sicrhau, ymhob agwedd ar 'Ffyniant i bawb', bod gweithgarwch trawslywodraeth yn digwydd. O ran y cynllun gweithredu economaidd, mae gweithredu hwnnw yn bwysig iawn i mi, a dyna pam rwyf eisiau cadeirio bwrdd trawslywodraeth, i sicrhau bod yr holl adrannau yn gweithio tuag at weithredu'r holl gydrannau yn llwyddiannus o fewn y cynllun.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am gyflwyno'r datganiad pwysig iawn hwn heddiw a'i ganmol am y gwaith y mae wedi ei wneud hyd yma ar y mater hwn? Hoffwn hefyd ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ddod i fy etholaeth i yr wythnos diwethaf i uwchgynhadledd swyddi a ffyniant, a gynhaliais yng nghanolfan chweched Glannau Dyfrdwy. Roedd yn gyfle gwych i drafod gyda'r gymuned fusnes leol ac eraill rai o'r materion a amlinellir yn y cynllun hwn. Ac mae hefyd yn wych gweld Airbus Beluga ar flaen y llyfryn.

Rwyf eisiau canolbwyntio rhan o'm hamser ar yr adran o'r cynllun sy'n ymwneud â'r galwadau i weithredu, yn enwedig o ran awtomatiaeth a digideiddio. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwybod y cyfeiriais yn ddiweddar at y ffaith bod Alun a Glannau Dyfrdwy wedi cael ei hadnabod fel yr ardal gyda'r ganran uchaf o swyddi mewn perygl o awtomeiddio, gyda 36 y cant. Mae effaith awtomatiaeth ar waith yn fwyaf amlwg ym maes gweithgynhyrchu, ond yn effeithio'n gynyddol ar swyddi gwasanaethau coler wen traddodiadol. Tybed a allai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud ychydig mwy am rai o'r cynlluniau i ymdrin ag awtomatiaeth a rhai o'r buddsoddiadau y gallai'r Llywodraeth eu gwneud  i ymdrin â heriau a chyfleoedd awtomatiaeth—pethau fel buddsoddi mewn datblygiad proffesiynol a sgiliau, ond hefyd rai syniadau mwy radical, hirdymor a datblygiadau, efallai, fel incwm sylfaenol cyffredinol, gan ddefnyddio ein pwerau treth yn y dyfodol ac edrych ar fath o warant swyddi gan y Llywodraeth.

Ynglŷn â digideiddio, tybed a allai Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu sut mae'n gweithio gydag arweinydd y tŷ, y gymuned fusnes a'r Adran Ddigidol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon yn Llywodraeth y DU i archwilio'r cysyniad o ganolfannau gigabeit; er enghraifft, gallai sir y Fflint a Wrecsam ddod ynghyd i fod yn ganolfan gigabeit, yn gweithio'n agos gyda dinasoedd y ffin fel Caer. Drwy gynllunio a defnyddio'r math hwn o seilwaith ffibr cyflawn sy'n paratoi ar gyfer y dyfodol, gallem helpu i ddod â manteision cysylltedd lled band a chyflymder gigabeit diderfyn i gymunedau cyfan.

Yn olaf, os oes gennyf ddigon o amser, hoffwn gyfeirio'n fyr at ddatblygu economaidd rhanbarthol. Bydd yn gwybod, ag yntau'n gyd-aelod o'r gogledd, fod pobl weithiau yn teimlo'n ynysig, ac weithiau ceir teimlad o raniad rhwng y gogledd a'r de—rwy'n siŵr y gellid dweud yr un peth am lawer o rannau eraill ledled Cymru. Mae gennym ni ddatblygiadau gwych eisoes yn digwydd yn y gogledd, fel y sefydliad ymchwil gweithgynhyrchu uwch yn fy ardal i fy hun. Ond a yw'n cytuno â mi bod y cynllun gweithredu economaidd yn gyfle gwirioneddol i wireddu potensial y gogledd hyd yn oed ymhellach gan gofleidio'r cydweithio rhanbarthol effeithiol, ond hefyd gan ddefnyddio'r dulliau, fel yr amlinellir yn y cynllun gweithredu hwn, i weithio gyda'n cymdogion yng ngogledd-orllewin Lloegr? Diolch.

A gaf i ddiolch Jack Sargeant am ei gyfraniad? Roedd hi'n bleser gallu ymuno ag ef yn ei uwchgynhadledd ffyniant a swyddi diweddar ac yn lansiad y sefydliad ymchwil a gweithgynhyrchu uwch, lle torrwyd y dywarchen, ac a fydd yn sefydliad ymchwil o'r radd flaenaf gan gyfrannu tua £4 biliwn mewn gwerth ychwanegol crynswth i'r economi rhanbarthol.

Rwy'n gwybod fod hwn yn gynllun penodol y bu Aelodau eraill yn awyddus i ddysgu mwy yn ei gylch—rwy'n gwybod bod Steffan Lewis wedi sôn amdano beth amser yn ôl yn y Siambr. Mae'n enghraifft wych o sut y mae Llywodraeth Cymru wedi gallu ymateb i alwadau'r ardal fenter leol. Mae hyn, efallai, yn enghraifft o'r gwaith da a all ddod o weithgarwch yr ardaloedd menter, y cyfeiriwyd ato gan Russell George. Heb fwrdd ardal menter Glannau Dyfrdwy, ni fyddai'r prosiect hwn yn y sefyllfa y mae ynddi heddiw—mae'n debyg na fyddem ni wedi ei ystyried. Roedd hwn yn brosiect pwrpasol penodol a gyflwynwyd gan Fwrdd a oedd yn gweithredu mewn ffordd ddeinamig a gwybodus iawn.

Roeddwn hefyd yn falch, ar yr un diwrnod, o lansio Canolfan Menter Wrecsam—canolfan a gefnogir gennym ni, Lywodraeth Cymru, a fydd yn creu 100 o fusnesau newydd ac y disgwylir iddo greu 260 o swyddi newydd. Mae'n deg dweud na fydd llawer o'r busnesau hynny yn datblygu i fod yn arwyddocaol o ran maint, ac efallai y bydd rhai methiannau—byddem yn disgwyl hynny. Fodd bynnag, dim ond un neu ddau o'r busnesau sy'n cael eu creu yn y ganolfan sydd angen bod fel y Moneypenny neu'r Chetwood Financial newydd er mwyn cyfiawnhau nid yn unig ein cyfraniad ariannol, ond hefyd ychwanegu'n sylweddol at y gyfradd gyflogaeth yn ardal Wrecsam. Mae'r rhain yn ddwy enghraifft dda iawn o sut y mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio arian yn strategol a doeth er mwyn sbarduno diwydiannau yfory. Mae'r materion penodol hynny yn cydymffurfio'n berffaith â'r contract economaidd a'r galwadau i weithredu, gyda phwyslais clir ar ymchwil a datblygu, sgiliau, entrepreneuriaeth a chroesawu technoleg ddigidol newydd.

Yr wythnos hon, rydym wedi gweld yr Ŵyl Ddigidol yn cael ei chynnal yng Nghanolfan Mileniwm Cymru. Mae hynny'n ddigwyddiad penodol sy'n tyfu o flwyddyn i flwyddyn. Fe'i hadwaenir bellach nid yn unig fel gŵyl ddigidol i Gymru ond fel gŵyl ryngwladol sydd yn digwydd yng Nghymru, cystal yw safon y bobl sy'n dod yno o bedwar ban byd. Rwy'n credu bod presenoldeb gŵyl o'r fath yng Nghymru yn flynyddol yn amlygu sut mae'r sector technoleg sy'n ymddangos yng Nghymru yn parhau i fynd o nerth i nerth, yn aml gyda chymorth uniongyrchol drwy Busnes Cymru neu drwy ein rheolwyr datblygu busnes.

Rwy'n credu hefyd bod enghraifft wych arall o sut yr ydym ni'n buddsoddi yn niwydiannau yfory—cofleidio awtomatiaeth a chroesawu deallusrwydd artiffisial—i'w gweld yn y buddsoddiad yr ydym yn ei wneud ym menter y Cymoedd Technoleg, gyda £25 miliwn dros y tair blynedd nesaf a £100 miliwn dros y degawd nesaf, wedi'i gynllunio i ddenu busnesau ac i dyfu a sefydlu busnesau hollol newydd yng Nghymru yn seiliedig ar dechnoleg ac ar dechnoleg ddigidol sy'n datblygu. Wedi ei chynnwys yn y rhanbarth penodol hwnnw, yn y maes hwn o weithgarwch, fydd canolfan menter nid annhebyg i'r un a agorais yn Wrecsam.

Roedd gennyf ddiddordeb arbennig i ddysgu am y cynnig ar gyfer canolfannau gigabeit yn y gogledd. Credaf y gallai hwn fod yn brosiect y dylai bwrdd y fargen twf ei ystyried yn y gogledd, nid yn lleiaf oherwydd byddai'n asio gyda rhai o'r rhaglenni sy'n cael eu hystyried yn union dros y ffin, a bu cyfeiriad clir iawn y dylai unrhyw fargen twf yn y gogledd asio gyda'r fargen twf ym mhartneriaeth menter leol swydd Gaer a Warrington er mwyn elwa ar gydweithio a chydweithredu, ac i osgoi unrhyw gystadlu diangen.

O ran datblygu economaidd rhanbarthol, rwy'n gwybod bod yr Aelod yn awyddus iawn i sicrhau bod y gogledd yn cael ei chyfran deg. Bydd ail gam y cynllun gweithredu yn ymwneud â datblygu economaidd rhanbarthol a datblygu cynlluniau economaidd rhanbarthol, a gynlluniwyd i rymuso rhanbarthau Cymru ac i sicrhau bod awdurdodau lleol, Llywodraeth Cymru, busnesau a rhanddeiliaid eraill i gyd yn buddsoddi yn y meysydd o arbenigedd sy'n bodoli ar hyn o bryd, ac mewn meysydd o weithgarwch economaidd a fydd yn barod ar gyfer y dyfodol. 

Mae'n braf gweld bod gan Lywodraeth Cymru bellach syniad clir ynghylch ei swyddogaeth yn cefnogi'r gymuned fusnes yng Nghymru, yn enwedig o ran buddsoddi. Ymddengys erbyn hyn fod gennym fframwaith ar gyfer cyflawni amcanion y Llywodraeth. Mae hyn yn rhan hanfodol o roi'r hwb hwnnw i ffyniant y mae angen dybryd amdano ymysg bobl Cymru, yn enwedig y rhai yn y sector sgiliau is. Mae'r contract economaidd newydd i'w groesawu hefyd. Rydym yn arbennig o hoff o amcan Ysgrifennydd y Cabinet i sicrhau, gyda phob contract, fod pawb yn cael rhywbeth yn gyfnewid am rywbeth arall, ac mae hynny'n cynnwys deialog barhaus gyda busnesau. Rydym i gyd yn cydnabod yr her sylweddol sy'n wynebu Cymru gyda'r swm cymharol fychan o arian y mae cwmnïau yn ei fuddsoddi mewn ymchwil a datblygu. Felly, roedd yn braf gweld yr ymdrinnir â'r pwynt hwn yn y contract ariannol a fyddai'n sicrhau bod cwmnïau yn gwella cynhyrchiant, uwchsgilio gweithluoedd ac yn buddsoddi mewn ymchwil a datblygu.

Gan droi at fuddsoddiad y Llywodraeth yn y sector busnes, bûm yn galw ers tro ar y Llywodraeth i'w gwneud hi'n haws i fusnesau buddsoddi, ac mae'n rhaid dweud mai dyma oedd un o'r materion allweddol a grybwyllwyd yn eich ymgynghoriadau gyda'r sector busnes. Mae gennyf rai pryderon y teimlwch mai'r ffordd orau i ymdrin â'r materion hyn yw, ynghyd â chydgrynhoi rhywfaint o arian dan gronfa dyfodol yr economi, creu bwrdd cynghori arall eto. A yw hyn yn cyflwyno haen arall o fiwrocratiaeth? Nid oes unrhyw amheuaeth y dylai galwadau i weithredu roi pwyslais sylweddol iawn ar roi cymorth ariannol i'r busnesau hynny sy'n ymwneud â datblygu'r nodau a amlinellwyd gan y Llywodraeth mewn datganiadau eraill ynglŷn â pholisi economaidd. Ond mae sawl math o fusnes na fydd efallai, oherwydd natur y busnes, yn gallu cydymffurfio â'r meini prawf a nodir dan y galwadau i weithredu. A ddylid eithrio'r rhain o'r buddsoddiad yn gyfan gwbl yn sgil rhoi'r cynllun gweithredu hwn ar waith?

Rydym yn cydnabod y gwaith sylweddol a wnaeth Llywodraeth Cymru gyda'r diwydiant wrth ddatblygu'r strategaeth economaidd newydd hon ac yn croesawu'r broses adeiladol hon, yn enwedig gan yr ymddengys bod gan y sector busnes ran lawn yn hynny. Gobeithio y bydd y broses ymgynghori hon yn parhau er mwyn helpu i hwyluso'r nodau a amlinellwyd gan Lywodraeth Cymru. Er ein bod, fel y dywedwyd, yn croesawu llawer o'r cynigion hyn, mae'n rhaid imi gytuno â dau o fy nghyd-Aelodau Cynulliad Russell George ac Adam Price. Nodwn, fodd bynnag, nad oes unrhyw dargedau wedi'u diffinio'n eglur ac eithrio'r nod datganedig o weld cynhyrchiant a gwerth ychwanegol crynswth y pen yn cynyddu i 90 y cant o gyfartaledd y DU erbyn 2030. Rydym yn annog y Llywodraeth i roi mwy o eglurhad ynghylch amserlenni a thargedau, fel y gall y Siambr graffu ar gyflawni'r targedau hynny. Wedi'r cyfan, mae'r gallu i fesur yn allweddol ar gyfer sbarduno camau unioni i ddod â chynlluniau yn ôl ar y trywydd iawn.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gyfraniad ac am groesawu'r datganiad heddiw yn hael? Rwy'n falch iawn, yn arbennig, o'i gydnabyddiaeth o'r buddsoddiad cyhoeddus sydd â diben cymdeithasol iddo ac sydd wrth wraidd y cynllun gweithredu economaidd. Roedd eglurder a symlrwydd wrth fuddsoddi yn rhywbeth y galwodd llawer iawn o grwpiau rhanddeiliaid busnes amdano. Rwy'n falch ein bod wedi ymateb drwy sefydlu cronfa dyfodol yr economi, ac y bydd Busnes Cymru yn gweithio'n fwy agos gyda Gyrfa Cymru, fel y bydd gennym ni ddull llawer cliriach a symlach o lawer o roi nid yn unig cymorth ariannol ond hefyd cyngor gan fusnesau.

Dylwn sicrhau'r Aelodau na fydd gan y bwrdd cynghori gweinidogol swyddogaeth wrth benderfynu ar geisiadau am arian. Ni fydd unrhyw fiwrocratiaeth ychwanegol yn gysylltiedig â sefydlu'r bwrdd cynghori gweinidogol o ran unrhyw geisiadau a gyflwynir gan fusnesau ar gyfer cronfa dyfodol yr economi, neu unrhyw gronfa arall yn hynny o beth. Swyddogaeth y bwrdd cynghori gweinidogol yw ein herio a'n cynghori wrth inni weithredu rhannau eraill y cynllun ymhellach ac wrth inni brofi ei effaith.

Un o'r darnau cyntaf o waith y bydd y bwrdd cynghori gweinidogol yn ei wneud fydd cynnal adolygiad o effaith y contract economaidd. Mae'n gwbl hanfodol ein bod yn gallu dangos bod y contract yn wir yn arwain at welliannau o ran ansawdd gwaith ac arferion gwaith, ei fod yn arwain at gyfradd gyflymach o ddatgarboneiddio yn y gweithle, a'i fod yn cyfrannu at dwf—naill ai yn uniongyrchol i un o'r busnesau dan sylw neu yn y gadwyn gyflenwi. Ac rydym ni wedi ymgysylltu'n llawn gyda'r gymuned fusnes—mae'r Aelod yn gywir—yn ystod y broses o lunio'r cynllun a chynllunio sut i'w weithredu. Gallaf sicrhau aelodau bod unrhyw fusnes sy'n methu â chydymffurfio gyda'r contract economaidd—er na fyddant efallai yn gallu gwneud cais am gymorth ariannol uniongyrchol yn yr achos hwnnw, yr hyn a roddir iddyn nhw yw cymorth a chyngor er mwyn gwella eu dulliau gweithio fel y gallan nhw ymgeisio rywbryd eto. 

Rwy'n gwybod bod nifer fawr o bobl eisiau siarad, felly byddaf yn gryno. Mae tua 20 y cant o'r bobl sy'n gweithio yn fy etholaeth i yn ennill llai na'r cyflog byw gwirioneddol, a hefyd, mae cyfran sylweddol ohonynt ar gontractau dim oriau. Mae hynny'n broblem enfawr o ran lles eu plant, oherwydd os nad yw pobl yn gwybod pryd maen nhw'n gweithio ni allant wneud trefniadau gofal plant addas os nad oes ganddyn nhw'r arian i dalu amdano. Felly, tybed a allai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud ychydig mwy ynglŷn â sut yr ydych chi'n mynd i'r afael â'r mater o waith teg ac yn arbennig swyddogaeth y bwrdd gwaith teg—sut y byddant mewn gwirionedd yn dylanwadu ar yr agenda hon ac yn lleihau'r agwedd ffwrdd â hi tuag at ein holl weithluoedd?

A gaf i ddiolch i Jenny Rathbone a chydnabod anhawster cyflogau bychain a hefyd gontractau dim oriau ar gyfer y boblogaeth sy'n gweithio yn ei hetholaeth a thrwy Gymru gyfan? Bydd y bwrdd gwaith teg yn dod yn gomisiwn gwaith teg, a bydd yn gyfrifol am gyflwyno argymhellion a diffiniad clir o waith teg erbyn gwanwyn 2019. Yn y cyfamser, rydym wedi mabwysiadu diffiniad o waith teg y cytunwyd arno gan bartneriaid cymdeithasol. Bydd yn berthnasol i'r contract economaidd hyd nes bydd y comisiwn gwaith teg yn cyflwyno diffiniad clir. Ond mae'n amlwg y bydd y cyflog byw gwirioneddol, contractau dim oriau, yr hawl i gael eich clywed, yr hawl i gymryd rhan—bydd y rhain oll yn ffactorau y bydd y comisiwn yn eu hystyried yn ofalus iawn ac edrychwn ymlaen at fabwysiadu'r diffiniad newydd hwnnw pan gaiff ei gyflwyno yng ngwanwyn 2019.

A gaf i ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet pam nad yw'r cysyniad o'r effaith lluosydd drwy'r gadwyn gyflenwi mor sylfaenol nad ystyriwyd ef i fod yn bumed colofn diben cymdeithasol?

Wel, mae effeithiau lluosydd wedi'u cynnwys yn y cynllun gweithredu—

Nid yn golofn. 

Mae'n un rhan o'r contract economaidd, yn sicrhau nad ydym yn gweld twf mewn busnes yn ei hawl ei hun, ond mewn gwirionedd yn edrych y tu hwnt i hynny ar y gadwyn gyflenwi, a'r effaith y gall busnes ei chael ar y gymuned fusnes ehangach mewn unrhyw ardal neu yn y sector cyfan.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Pleser oedd cael ymuno â chi ddoe yn Pinkspiration yn Abercynon ar gyfer lansiad y contract economaidd. Rwy'n siŵr, fel fi, y gwnaed argraff arnoch chi gan y ffordd y mae Pinkspiration yn cefnogi menywod yn y byd busnes drwy fentora a hefyd eu cefnogi i ymhél â meysydd gwaith lle na fuont yn gwneud hynny yn draddodiadol, megis adeiladu. Er enghraifft, fe'm trawyd gan y ffaith bod 50 y cant o'r gweithwyr ar eu safleoedd adeiladu yn ddynion, a bod 50 y cant yn fenywod. Sut mae modd cynnwys y math hwn o ddatblygiad yn y contract, ac ym mha ffordd y caiff ei ddefnyddio i annog cyfranogiad menywod yn benodol yn yr economi?

Yn ail, rwy'n awyddus i gael rhagor o wybodaeth am sefyllfa cwmnïau llai o faint nad ydyn nhw efallai yn uniongyrchol yn manteisio ar gontractau neu gymorth Llywodraeth Cymru, ond sydd o bosibl yn rhan o gadwyn gyflenwi ehangach. Sut gaiff profiadau'r busnesau hyn eu hymgorffori yn y contract, a hefyd sut fydd Llywodraeth Cymru yn sicrhau y cânt eu cefnogi i sicrhau'r manteision mwyaf yn eu tro i'w gweithluoedd?

A gaf i ddiolch i Vikki Howells am ei chwestiynau a dweud pa mor hyfryd oedd gallu ymuno â hi yn ei hetholaeth yn Pinkspiration, a roddodd syniad clir iawn o'r hyn a olygir wrth fod yn gyflogwr teg, yn gyflogwr sy'n gwerthfawrogi gweithlu amrywiol, ac sy'n gwerthfawrogi gwaith teg ac egwyddorion gwaith teg? Bwriad y cynllun yw ysgogi newid ymddygiadol a diwylliannol o fewn busnes, ac yn achos rhai cwmnïau, rydym eisoes wedi gweld hynny'n cael ei gyflawni. Mae Pinkspiration yn enghraifft wych o gwmni sy'n cydymffurfio eisoes yn amlwg iawn â meini prawf y contract economaidd. Mae angen anogaeth ar eraill. Mae'r cynllun hwn yn rhoi'r anogaeth honno. Mae'n ei rhoi ar ffurf adnodd ariannol sylweddol pe byddent yn gofyn am gymorth gan Lywodraeth Cymru.

Ni fydd y newid ymddygiadol a diwylliannol sydd ei angen, serch hynny, yn digwydd dros nos. Bydd angen inni weld gwaith pellach yn cael ei wneud o ran cydweithio ledled y gymuned fusnes i ysbrydoli a dylanwadu ar y math o newid sy'n ofynnol gennym, gan fod cyflogaeth gynhwysol yn rhywbeth sydd wedi bod yn her mewn sawl rhan o Gymru, ar gyfer llawer o gymunedau, ac ar gyfer llawer o bobl. Ddoe, fe wnes i gyfarfod â Daniel Biddle sydd yn un a oroesodd y bomio ar 7/7. Bydd Daniel yn rhoi cyngor i mi ar gyflogaeth gynhwysol, a'r hyn yr oedd ef yn gallu tynnu sylw ato oedd yr heriau niferus sy'n wynebu pobl anabl wrth geisio cael gwaith ac aros wedyn ym myd cyflogaeth. I greu newid diwylliannol ac ymddygiadol, bydd yn ofynnol i arweinwyr mewn busnes ysbrydoli arweinwyr eraill mewn busnes i newid eu harferion. Mae hyn yn rhywbeth yr wyf yn arbennig o awyddus i'w weld yn digwydd drwy'r galwadau i weithredu a'r contract economaidd.

Diolch yn fawr iawn ichi, Ysgrifennydd y Cabinet.