Eitem 5 ar yr agenda y prynhawn yma yw dadl ar adroddiad Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, 'Gwerthu Cymru i'r Byd', a galwaf ar Gadeirydd y pwyllgor hwnnw i wneud y cynnig—Russell George.

Cynnig NDM6879 Russell George

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn nodi adroddiad Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, 'Gwerthu Cymru i'r Byd', a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 27 Medi 2018.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn wneud y cynnig yn fy enw i.

Rydym yn byw wrth gwrs mewn cyfnod o newid mawr wrth i ni ddiffinio ein perthynas â gweddill Ewrop a chwilio am gysylltiadau newydd â marchnadoedd sy'n datblygu ac yn ehangu. Yn dilyn refferendwm Brexit yn 2016, cyhoeddodd y Prif Weinidog ei fod yn bwriadu rhoi blaenoriaeth i Lywodraeth Cymru a gwerthu Cymru i'r byd fel erioed o'r blaen. Felly, lansiwyd ymchwiliad gan Bwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau i archwilio'r modd y mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gwerthu Cymru i'r byd hyd yn hyn a sut y gellid gwerthu Cymru i'r byd. Rydym wedi canolbwyntio ar dri maes—masnach, twristiaeth a sgiliau—ac wedi gwneud 14 o argymhellion ar sail ein canfyddiadau. Nid wyf am drafod pob un o'r 14 argymhelliad heddiw, ond rwyf am dynnu sylw at rai ohonynt.

Roedd argymhelliad cyntaf y pwyllgor yn ceisio mynd i'r afael â'r diffyg atebolrwydd mewn perthynas â masnach ryngwladol a gweithredu Brexit. Ar hyn o bryd, rhennir y cyfrifoldebau hyn rhwng y Prif Weinidog, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid ac Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth. Mae yna berygl amlwg o syrthio rhwng dwy stôl wrth rannu cyfrifoldebau, neu dair stôl yn yr achos hwn. Felly, argymhellodd y pwyllgor y dylai'r Prif Weinidog, pwy bynnag y bydd, greu swydd benodol yn y Cabinet ar gyfer Brexit a masnach ryngwladol. Roeddwn yn falch fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn yr argymhelliad hwnnw. Mae'n amlwg mai cyfrifoldeb y Prif Weinidog newydd yw sicrhau bod y swydd honno ar gael.

Canfu ffocws y pwyllgor ar fasnach ryngwladol fod yna bryderon, er bod perfformiad allforio'n gryf, fod rhai busnesau bach a chanolig yn cael eu gwasgu allan o sioeau teithiol tramor gan fod y lleoedd a oedd ar gael gan Lywodraeth Cymru yn cael eu bachu mor gyflym. Felly, nid oedd yn glir sut y gallai busnesau bach a chanolig uchelgeisiol nad oeddent eisoes ar radar y Llywodraeth gymryd rhan. Gofynnai tystion, 'Sut y gallem fod yn sicr ein bod yn mynd â'r tîm gorau ar deithiau masnach byd-eang os oedd busnesau'n cael eu dewis ar sail y cyntaf i'r felin?' Credaf fod aelodau'r pwyllgor yn credu bod hwnnw'n gwestiwn teg.

Roedd y pwyllgor yn argymell bod Llywodraeth Cymru yn datblygu strategaeth twf allforio i baratoi cwmnïau ar gyfer marchnadoedd rhyngwladol a chynyddu nifer y cwmnïau sy'n allforio. Mae'r cynllun gweithredu economaidd yn blaenoriaethu cymorth i gwmnïau allforio, ond rwyf am dynnu sylw at yr angen i gyrraedd y busnesau sy'n methu sicrhau lle ar deithiau masnach byd-eang ar hyn o bryd.

Bu'r pwyllgor yn ystyried swyddfeydd tramor Llywodraeth Cymru. Nid oedd tystion yn gallu dangos yr effaith y mae swyddfeydd tramor wedi'i chael ar allforio. Yn wir, nid oedd tystion yn gallu diffinio'u rôl hyd yn oed. Mae lefel yr adnoddau a'r personél yn amrywio'n fawr o swyddfa i swyddfa, ac ymddengys bod diffyg cysylltiadau rhwng swyddfeydd ac awdurdodau lleol, a allai gefnogi ei gilydd, wrth gwrs, yn y maes gwaith hwn. Mae swyddfeydd pellach wedi'u hagor yn y 12 mis diwethaf ac mae rhagor yn yr arfaeth, er bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi dweud wrthym fod angen i bob swyddfa ddatblygu cynllun busnes bellach. Ond nid yw'r rheini'n cael eu rhannu â gweddill y byd yn gyffredinol, ac yn bwysicach, â rhanddeiliaid allweddol. Felly, buaswn yn dweud wrth Ysgrifennydd y Cabinet nad yw cyhoeddi manylion cyswllt eich swyddfeydd ar wefan yn ddigon. Os nad yw rhanddeiliaid yn ymwybodol o gylch gorchwyl y swyddfeydd a'r cymorth y gallent ei gael ganddynt, pam y byddent yn dod i gysylltiad? Bydd manteisio i'r eithaf ar y defnydd o'r swyddfeydd hyn yn gymorth i gynyddu'r gwerth am arian y gallant ei gyflawni, felly mae'n bwysig ein bod yn sicrhau eglurder ar hyn.

Os caf symud ymlaen at dwristiaeth, Cymru yw'r rhanbarth sy'n dibynnu fwyaf ar dwristiaeth yn y DU gyfan. Roedd strategaeth 'Partneriaeth ar gyfer Twf' 2013 yn cydnabod pwysigrwydd y diwydiant twristiaeth a'r angen i gydweithio gyda'r sector preifat a sefydliadau eraill i ddatblygu'r diwydiant ymhellach. Fel gyda'r teithiau masnach byd-eang y soniais amdanynt yn gynharach, mynegodd tystion bryderon fod rhai busnesau'n teimlo nad oeddent yn rhan o'r hyn a ystyrient yn deulu Croeso Cymru. Roedd busnesau'n teimlo eu bod yn cael eu hepgor o'r cyfleoedd marchnata a'u heithrio o'r brand. Felly, rwy'n falch fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi derbyn ein hargymhelliad i alluogi busnesau Cymru i gael mynediad at y brand hwnnw, a chroesawaf y gwaith a oedd wedi dechrau ar greu canolbwynt digidol o ganllawiau, adnoddau a deunyddiau i fusnesau a sefydliadau ledled Cymru eu defnyddio.

Roeddwn yn falch o glywed hefyd y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ystyried nifer o opsiynau partneriaeth gyda'r bwriad o helpu busnesau i ddatblygu cynhyrchion y gellir eu harchebu. Rydym yn gwybod bod cynhyrchion y gellir eu harchebu yn ddeniadol i ymwelwyr o wledydd tramor ac mai 5 y cant yn unig o ymweliadau a wneir gan ymwelwyr o wledydd tramor ond hwy sydd i gyfrif am 10 y cant o'r gwariant, felly mae'n bwysig ein bod yn gallu cystadlu yn y farchnad honno.

Yn olaf, rwyf am ailadrodd galwad y pwyllgor am ddatganoli'r doll teithwyr awyr i Gymru. Nid ni yw'r pwyllgor cyntaf na'r grŵp cyntaf o wleidyddion i alw am hyn, ac rwy'n tybio nad ni fydd yr olaf, ond mae wedi'i ddatganoli yn yr Alban a dylid ei ddatganoli yng Nghymru. Gwelaf fod y Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig wedi lansio ymchwiliad ar y mater hwn, ac wrth gwrs, edrychaf ymlaen at weld eu casgliadau.

Ddirprwy Lywydd, yn gyffredinol, mae ymchwiliad y pwyllgor wedi datgelu pocedi o arferion da ond mae'n rhaid iddynt gael eu cysoni'n well ar draws portffolios ac mae'n rhaid iddynt fod yn hygyrch i fusnesau os yw Cymru'n mynd i gyrraedd ei photensial yn y maes hwn. Edrychaf ymlaen at y ddadl y prynhawn yma.

Yn gyntaf—ac rwy'n siarad, nid fel aelod o'r pwyllgor, ond fel rhywun sydd â diddordeb brwd yn lle y cawn ein gosod fel cenedl—yn sicr, rydym yn croesawu'r adroddiad. Mae'n cynnwys cyngor gwerthfawr iawn ar gyfer y dyfodol, ac wrth gwrs, nid ydym yn gwybod yn iawn eto beth fydd cyd-destun Cymru. Ymddengys y bydd y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd, ond beth bynnag fydd yn digwydd y flwyddyn nesaf o ran ein cyfeiriad fel gwlad yn y dyfodol, bydd Cymru angen llais uwch nag erioed o'r blaen.

Mae Russell George, yn y cyflwyniad i'r adroddiad, yn dweud:

'Mae’n amlwg i’r Pwyllgor fod rhagor y gellir ei wneud i werthu Cymru i’r byd mewn ffordd strategol a chydgysylltiedig. Mae pocedi o arfer da y mae’n rhaid eu halinio’n well ar draws portffolios—a’u gwneud yn agored i ragor o fusnesau—os ydym am gyflawni ein potensial yn y maes hwn'.

Mewn llawer o ffyrdd, gallwn ei gweld fel stori'r Llywodraeth hon ar draws nifer o feysydd portffolio: diffyg meddwl strategol, dim digon o feddwl yn strategol, dim cymaint o weithio cydgysylltiedig ag yr hoffem ei weld, dim ond pocedi o arferion da yma ac acw. A chredaf fod argyfwng Brexit—ac nid yw'n air rhy gryf i'w ddefnyddio—yn golygu bod yna berygl y bydd llais Cymru'n cael ei golli, rwy'n credu, a'i foddi, ac mae'n rhaid i ni wneud yn well, rhaid i ni feddwl yn fwy strategol, ac mae arnaf ofn, dros y ddwy flynedd ers refferendwm Brexit, nad yw Llywodraeth Cymru wedi rhoi cynifer o gamau ar waith ag yr hoffwn—ag y byddem yn ei hoffi—gyda'r difrifoldeb y dylai fod wedi'i ddangos tuag at y mater hwn.

Ac yn yr Alban, rwy'n credu, unwaith eto, rydym yn gweld Llywodraeth sy'n dangos beth y gellir ei wneud gyda gweledigaeth strategol. Ers blynyddoedd lawer, rwy'n credu bod y Llywodraeth ddatganoledig yno wedi gweithio'n galed i werthu brand unigryw yr Alban mewn busnes ac mewn twristiaeth ac ati ac wedi ceisio cymaint o ddylanwad ag y bo modd i'w gwlad, yn Ewrop, ac yn wir, mewn mannau eraill o gwmpas y byd, a hynny ar adeg pan ymddengys bod rhai'n ymdrechu, nid yn lleiaf Llywodraeth y DU, wrth gwrs, i ymyleiddio brand Cymru, a gwelwyd hynny ar ei fwyaf amlwg, wrth gwrs, yn Sioe Frenhinol Cymru, fel rwyf wedi'i grybwyll sawl gwaith, gyda chynnyrch Cymru yr haf hwn.

Nawr, prif argymhelliad yr adroddiad hwn, yr argymhelliad ar y brig, yw y dylid creu Gweinidog penodol i gyfuno cyfrifoldebau Brexit â materion allanol, gan gynnwys gwerthu Cymru i'r byd. Mewn gwirionedd, mae gan yr Alban Weinidog Ewrop a Materion Allanol o'r fath ar lefel Cabinet ers dechrau datganoli, rwy'n credu, o'r flwyddyn 2000 ymlaen. Cafodd ei ddiddymu, yna'i gyfuno â phortffolios eraill, cyn cael ei atgyfodi pan ddaeth yr SNP i rym yn 2007. Mae Ewrop a materion allanol yn rhan o swydd lefel Cabinet yn yr Alban, gydag is-Weinidog yn cynorthwyo. Wrth gwrs, mae ganddynt fwy o gapasiti o ran nifer yr Aelodau yno yn yr Alban. Ac nid wyf yn credu bod esgus dros beidio â chael un yn awr yng Nghymru mewn gwirionedd, o ystyried yr heriau a wynebwn, ac mae Plaid Cymru wedi bod yn galw am Weinidog i ymdrin â materion allanol ers peth amser—Gweinidog penodol, wrth gwrs. Mae'n rhan o gyfrifoldebau'r Prif Weinidog; credwn fod angen camu'n uwch, ac mae'r cyd-destun newidiol, rwy'n credu, yn cryfhau'r ddadl dros wneud hynny.

Nid ydym yn siŵr o ymateb y Llywodraeth i'r adroddiad a ydynt yn derbyn yr angen i greu swydd ar lefel weinidogol ar gyfer Brexit a masnach rhyngwladol neu a ydynt yn awgrymu ein bod yn aros gyda'r hyn sydd gennym ar hyn o bryd gyda'r Prif Weinidog a Gweinidogion eraill yn ymdrin â'r materion hynny. Efallai y byddai rhywfaint o eglurder ar y pwynt hwnnw'n ddefnyddiol yn awr mewn gwirionedd. Nid yw'r trefniant presennol, fodd bynnag, fel y noda'r adroddiad, yn gydgysylltiedig, nid yw'n ddigon penodol, nid yw'n ddigon strategol, a byddai Gweinidog ar wahân yn gallu sicrhau eglurder ac atebolrwydd go iawn, sy'n hollbwysig, wrth gwrs, o ran sut rydym yn ymdrin â'n materion allanol fel gwlad. Felly, dyna yw'r prif argymhelliad.

Hoffwn sôn am rôl swyddfeydd tramor hefyd. Roedd yr adroddiad yn glir yn ei gasgliadau fod yna ddiffyg cyfeiriad ac adnoddau ar gyfer y swyddogion hyn. Mae angen mwy o ffocws; bydd ymgysylltiad gwell â busnesau yng Nghymru ac mewn mannau eraill yn hollbwysig. Sylwaf, o ymateb y Llywodraeth, fod gofyn i'r swyddfeydd deilwra cynlluniau busnes penodol erbyn hyn yn seiliedig ar y cryfderau a'r cyfleoedd yn eu gwahanol farchnadoedd. Rydym yn croesawu hynny, ond mae cwestiwn yn codi o hyd ynglŷn ag adnoddau ac a ydym bellach yn credu eu bod yn gallu cyflawni'r angen am swyddogaeth ehangach yn y cyd-destun newydd hwnnw.

Prif neges yr adroddiad hwn, felly, yw bod yna ddiffyg meddwl strategol, a diffyg arweinyddiaeth, fel sy'n wir am gynifer o feysydd Llywodraeth. Tynnwyd sylw at y gwaith sydd angen ei wneud ar draws amrywiaeth o adrannau. Mae hwn, mewn sawl ffordd, yn ddechrau cyfnod newydd i Gymru; nid yw'n gyfnod y byddem wedi'i ddyfeisio ein hunain, ond rwy'n credu bod gennym gyfres o argymhellion yn yr adroddiad hwn a fydd, gobeithio, yn gallu gosod rhai sylfeini ar gychwyn y cyfnod newydd hwnnw yn hanes Cymru.

Rwy'n ddiolchgar am y cyfle i siarad o blaid yr adroddiad hwn ar werthu Cymru i'r byd. Mae'n faes hanfodol ar gyfer ffyniant ein gwlad ac yn un sy'n fwyfwy hanfodol wrth i ni wynebu ansicrwydd y byd ôl-Brexit. Mae rhoi sgiliau, hyder a chyfleoedd i fusnesau bach ymgysylltu, yn fy etholaeth yng Nghwm Cynon, a ledled Cymru, yn wirioneddol bwysig. Mae'r adroddiad hwn yn dangos yn glir beth arall sy'n rhaid i ni ei wneud er mwyn cael pethau'n iawn. Credaf fod yna chwe argymhelliad allweddol yn yr adroddiad, ac rwyf am ganolbwyntio ar y rhain.

Yn gyntaf, argymhelliad 2—nawr, mae hwn yn nodi pwysigrwydd strategaeth twf allforio sy'n paratoi cwmnïau ar gyfer marchnadoedd rhyngwladol ac yn cynyddu nifer y cwmnïau sy'n allforio. Rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn yr argymhelliad hwn, a thrwy wneud hynny, mae'n nodi'r hyn y mae'n ei wneud eisoes, megis blaenoriaethu allforio o fewn y cynllun gweithredu economaidd. Mae'n arbennig o braf gweld cyfeiriad at ein sector bwyd a diod. Mae nifer o gwmnïau yn fy etholaeth eisoes wedi elwa o gefnogaeth Llywodraeth Cymru i gymryd rhan mewn ffeiriau masnach o fri. Maent wedi dweud wrthyf pa mor werthfawr oedd hyn wrth iddynt adeiladu eu llwyddiant. Mae hynny'n cynnwys cwmnïau fel Distyllfa Penderyn a gydnabyddir yn rhyngwladol—ac a groesawodd y Prif Weinidog yr wythnos o'r blaen—yn ogystal â bragdy Grey Trees, Authentic Curry Co., a Welsh Hills Bakery, gyda'u cynnyrch di-glwten arbenigol. Rwy'n gobeithio y gallwn annog mwy o'n cwmnïau lleol i gymryd rhan yn y modd hwn, yn enwedig ar ôl Brexit.

Mae cynyddu cyfraniad busnesau hefyd yn allweddol i argymhelliad 6. Fodd bynnag, mae hyn yn ymwneud mwy â'u cael i gefnogi hunaniaeth brand Cymreig cryf. Rydym yn gwybod bod gan wledydd sy'n gwneud yn dda frand cryf y gellir ei adnabod. Ac rwy'n rhannu pryderon cyd-Aelodau eraill sydd eisoes wedi siarad nad yw ein brand Cymreig mor gryf ag y gallai fod. Nodaf o'n gwaith fel pwyllgor hefyd y dystiolaeth gan randdeiliaid fod angen amser i sefydlu hunaniaeth brand.

Credaf fod y gwaith y mae Croeso Cymru yn ei wneud gyda'i flynyddoedd thematig amrywiol yn gyffrous iawn, ond rwy'n meddwl tybed ai newid ffocws bob blwyddyn yw'r ffordd gywir o adeiladu hunaniaeth brand. Efallai fod angen inni feddwl am thema fwy hirdymor i adeiladu brand Cymreig go iawn a gydnabyddir yn fyd-eang. Edrychaf ymlaen at weld canlyniadau'r gwaith ar ddatblygu canolbwynt brand digidol ar gyfer busnesau a sefydliadau Cymru, ac edrychaf ymlaen at weld brand Cymru yn cael ei gynnwys ar yr holl arwyddion a labeli twristiaeth. Mae argymhellion 7 ac 8 yn gysylltiedig â hyn. Nawr, pan oeddem yn gwneud y gwaith hwn yn y pwyllgor, nid oeddwn yn hapus o gwbl ynghylch y diffyg adnoddau Cymreig ar dudalennau gwe VisitBritain, ac yn arbennig, y diffyg cynhyrchion y gellir eu harchebu. Rwyf wedi edrych eto y bore yma, ac mae'n dda gweld bod pethau'n gwella a bod wyth o atyniadau Cymreig y gellir eu harchebu yno erbyn hyn. Mae hynny'n fwy na Gogledd Iwerddon, ond yn dal i fod yn llai na'r Alban, ac yn gyfran fach iawn o'r 153 o atyniadau y gellir eu harchebu yn Lloegr, gan gynnwys Llundain.

Mae'n ddarlun tebyg ar gyfer tripiau a theithiau a thocynnau ymweld hefyd. Ni allaf weld unrhyw gysylltiad uniongyrchol rhwng tudalen we VisitBritain a thudalen we Croeso Cymru. Felly, croesawaf y dystiolaeth a roddodd Ysgrifennydd y Cabinet i'r pwyllgor, a gwn fod hyn yn rhywbeth y dywedodd ei fod yn ymwybodol ohono a'i fod wedi cynnal trafodaethau yn ei gylch. Ac mae'n dda gweld y manylion ychwanegol a nodwyd yn ymateb Llywodraeth Cymru i'n hadroddiad, yn enwedig mewn perthynas â datblygu cynhyrchion y gellir eu harchebu a chryfhau partneriaethau. Mae'n amlwg fod angen gwneud mwy yn y maes hwn i roi chwarae teg i Gymru.

Hoffwn gefnogi argymhelliad 11 yn llawn hefyd, ar ddatganoli'r doll teithwyr awyr. Cyflwynodd yr Athro Annette Pritchard, arbenigwr ar dwristiaeth ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd, achos cryf iawn i ni yma, fel pwyllgor. Dywedodd wrthym fod methiant i ddatganoli'r doll teithwyr awyr wedi atal twristiaeth, twf economaidd, rhagolygon cyflogaeth a chyfraniadau refeniw. Yn ogystal, roedd yn amharu ar allu Maes Awyr Caerdydd i ehangu a gweithredu fel canolbwynt ar gyfer twristiaeth ryngwladol i Gymru. Yn wir, mae gwaith modelu a gyflwynwyd i Lywodraeth Cymru wedi amcangyfrif y gallai datganoli'r doll teithwyr awyr arwain at 658,000 o deithwyr ychwanegol yn defnyddio Maes Awyr Caerdydd bob blwyddyn erbyn 2025. Felly, rwy'n gobeithio y gallwn anfon neges gref y dylid datganoli'r doll teithwyr awyr, a chefnogi ateb cadarn Ysgrifennydd y Cabinet ar hyn.

Rwyf am gloi drwy ddweud ychydig eiriau am ein hargymhelliad cyntaf, sef yr un sy'n galw am bortffolio masnach ar lefel y Cabinet. Er fy mod yn cytuno â hyn, hoffwn ganmol y gwaith y mae Gweinidogion wedi'i wneud yn y maes hwn hyd yn hyn hefyd, yn enwedig yr arweiniad a ddangoswyd gan ein Prif Weinidog drwy gydol ei gyfnod yn y swydd. Mae'n bosibl y bydd Prif Weinidog yn y dyfodol yn cytuno â ni fod presenoldeb gweladwy sy'n canolbwyntio ar y maes hwn yn bwysig, ond ni ddylai hynny dynnu oddi ar yr ymroddiad y mae ein Prif Weinidog cyfredol a'i dîm wedi'i ddangos wrth werthu Cymru. Rwy'n falch o gymeradwyo'r adroddiad hwn heddiw.

Fel y nododd Cadeirydd y pwyllgor, roedd ein hymchwiliad yn canolbwyntio ar dri maes: masnach, twristiaeth, sgiliau a hyfforddiant. Rhaid cydnabod nad yw gwerthu gwlad fach fel Cymru ar y farchnad fyd-eang yn dasg hawdd. Yn anffodus, mae ein cymuned o Gymry alltud ledled y byd yn llawer llai nag un yr Alban neu Iwerddon. O ganlyniad, mae gwybodaeth gyffredinol y byd am Gymru yn llawer llai nag un y gwledydd hyn. Rydym yn llusgo ar ôl y gwledydd hyn, fel petai. Gwelwyd y diffyg gwybodaeth gyffredinol hwn am Gymru yn ein hymweliad diweddar â Brwsel, pan ddywedodd y diplomyddion a'r swyddogion o Ganada y cyfarfuom â hwy nad oedd ganddynt fawr o wybodaeth, os o gwbl, am Gymru tan yn ddiweddar.

Wrth gwrs, mae yna arwyddion fod Cymru'n dechrau cael sylw, yn enwedig yn sgil y digwyddiadau chwaraeon byd-eang rydym wedi llwyddo i'w denu—mae Cwpan Ryder a Chynghrair y Pencampwyr yn enghreifftiau da o hyn. Ond mae'n rhaid i ni ofyn: a ydynt yn cynnig gwaddol barhaol, neu a fydd y gwaddol hwnnw'n cael ei basio i'r lleoliad nesaf a fydd yn cynnal y digwyddiad? Mae Ysgrifennydd y Cabinet, Ken Skates, yn argyhoeddedig ein bod yn dechrau ymsefydlu yn y cyd-destun rhyngwladol drwy ddarlunio ein hunain fel parc antur twristiaeth Ewrop er enghraifft, ac rwy'n siŵr bod y math hwn o arbenigedd yn allweddol i sicrhau sylw byd-eang i Gymru.

Yr argymhelliad cyntaf yn ein hadroddiad yw y dylai'r Llywodraeth greu swydd benodol yn y Cabinet i gyfuno cyfrifoldebau masnach ryngwladol a gweithrediad polisi Brexit. Mae'r pwyllgor yn credu bod hwn yn ffactor allweddol ar gyfer dwyn ynghyd yr holl elfennau gwahanol wrth ddatblygu brand Cymru. Rwy'n siomedig nad yw'r Llywodraeth ond wedi derbyn ein pedwerydd argymhelliad mewn egwyddor, sef y dylai Ysgrifennydd y Cabinet gyhoeddi cylch gwaith manwl ar gyfer y swyddfeydd tramor a llunio adroddiad blynyddol ar y modd y mae pob swyddfa yn cyflawni'r cylch gwaith hwnnw. Mae'n rhaid gofyn: pa ffordd arall y gallwn graffu ar eu perfformiad a gwneud addasiadau a strategaethau i'w gwneud yn fwy effeithiol?

Rwyf am gloi drwy nodi bod gennym ym maner unigryw'r Ddraig Goch eicon marchnata parod sy'n llawer mwy adnabyddus na chroes Andreas yr Alban neu faner drilliw Iwerddon, neu groes San Siôr, os caf ddweud. Dylem ei hyrwyddo ar bopeth a gynhyrchwn a lle bynnag y byddwn yn ei arddangos. Mae cwmnïau'n talu miliynau i gael symbol mor adnabyddus; dylem fanteisio arno lle bynnag a phryd bynnag y gallwn.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth, Ken Skates.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddechrau drwy ddweud fy mod yn croesawu adroddiad y pwyllgor yn fawr iawn? Hoffwn ddiolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau heddiw a'u gwaith caled wrth lunio'r adroddiad a'i argymhellion. Rwy'n credu o ddifrif fod ymgysylltiad a chyflawniad rhyngwladol yn rhan hanfodol o'n hagenda i dyfu economi Cymru.

Nawr, gallai ein perthynas gyda'r Undeb Ewropeaidd fod yn newid, ond gyda dwy ran o dair o allforion Cymru yn mynd i'r farchnad Ewropeaidd ar hyn o bryd, byddwn yn gwneud popeth a allwn i gynnal perthynas gyda'r farchnad sengl Ewropeaidd sy'n caniatáu i gwmnïau gynnal mynediad rhydd a dilyffethair. Nawr, rydym wedi gweld cynnydd yng ngwerth allforion yn yr ychydig flynyddoedd diwethaf, ac mae angen i ni barhau'r momentwm cadarnhaol hwnnw. Bydd ein cefnogaeth barhaus i allforwyr Cymru yn helpu i gyflawni'r nod hwn, a thrwy sicrhau bod y cymorth hwn yn un o'n pum galwad i weithredu, byddwn yn helpu busnesau Cymru i gynnal allforion i'r UE, yn ogystal â meithrin marchnadoedd newydd yng Ngogledd America, y dwyrain canol a thu hwnt. Ac ar draws y Llywodraeth, ond yn enwedig gyda chymorth fy nghyfaill a fy nghyd-Aelod, Lesley Griffiths, rydym yn sicrhau bod gan gwmnïau—cwmnïau mawr, bach a microgwmnïau—fynediad at deithiau masnach, ac mae'n arbennig o amlwg mewn teithiau masnach sy'n ymwneud â bwyd a diod, sy'n cael mwyfwy o sylw oherwydd ansawdd uchel y cynnyrch a tharddiad cryf y nwyddau y gallwn eu hallforio dramor. 

Nawr, rwy'n falch o allu dweud ein bod yn dyrannu adnoddau o'r gronfa cydnerthedd busnes gwerth £7.5 miliwn a gymeradwywyd yn ddiweddar drwy gronfa bontio Ewrop i gefnogi ymgyrchoedd a gweithgareddau sy'n helpu cwmnïau i sefydlu'r gafael sydd ei angen arnynt mewn marchnadoedd newydd, ac sy'n ein paratoi, rwy'n credu, i allu cadw proffil rhyngwladol Cymru fel lleoliad ar gyfer buddsoddi yn gryf a chadarnhaol. Yn wir, mae ein swyddfeydd tramor yn hanfodol i'r agenda hon, ac maent yn amlweddog, ac yn ymdrin â busnes, diwylliant, addysg a thwristiaeth. Rydym eisoes wedi dechrau ar y gwaith o ehangu'r rhwydwaith hwn yn strategol, gan agor swyddfeydd newydd, yn ystod y misoedd diwethaf ac yn yr ychydig flynyddoedd diwethaf, mewn marchnadoedd allweddol, gan gynnwys Canada, Qatar, yr Almaen, a Ffrainc wrth gwrs. Dros amser, bydd y swyddfeydd hyn yn adeiladu ar y cysylltiadau cyfredol a sefydlwyd eisoes yn y gwledydd hynny a'u marchnadoedd ac yn sicrhau mwy byth o enillion i Gymru.

Nawr, mae ein perthynas â'n partneriaid yn Adran Fasnach Ryngwladol Llywodraeth y DU, a'r Swyddfa Dramor a Chymanwlad hefyd, yn sicrhau bod gan gwmnïau o Gymru fynediad at yr ystod lawn o gymorth i hyrwyddo eu nwyddau a'u gwasanaethau dramor, yn ogystal â hyrwyddo'r neges fod Cymru yn lle gwych i wneud busnes, yn lle gwych i ddysgu, ac yn lle ardderchog i fyw ynddo.

Mae brand Cymru bellach yn darparu sylfaen gadarn i'n gwaith yn hyrwyddo Cymru mewn ystod eang o farchnadoedd ar draws pob sianel a phob sector. Mae'n sail i fwy na £10 miliwn o wariant marchnata bob blwyddyn yn y sectorau twristiaeth a busnes. Fe'i defnyddir hefyd mewn digwyddiadau o fri, megis rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr UEFA, Cwpan Ryder a Ras Hwylio Volvo. Gellir ei weld mewn lleoliadau eiconig ledled Cymru, o'r maes awyr i'r stadia. Mae hefyd yn cael ei ddefnyddio i farchnata ein bwyd a'n diod, ac mae'n un o brif elfennau ein hymgyrchoedd recriwtio rhyngwladol i'r maes iechyd. Mae hefyd yn werth dweud, Ddirprwy Lywydd, ei bod yn ymgyrch brand sydd wedi ennill gwobrau ac sy'n cael ei chydnabod yn rhyngwladol. Mae'n cyflawni canlyniadau go iawn ar draws yr economi. Mae marchnata twristiaeth yn unig wedi sicrhau gwariant ychwanegol o tua £350 miliwn y flwyddyn i'r economi, ac mae'r gwariant hwn wedi dyblu ers 2013, ac mae'n cefnogi miloedd ar filoedd o swyddi gwerthfawr yng Nghymru. Nid yw ond yn un enghraifft o'r modd y mae codi ein proffil rhyngwladol a chael brand cyson, cryf ac ysgogol wedi bod o fudd i bobl Cymru, economi Cymru a Chymru fel gwlad.

Yn aml, nodir mai'r sector twristiaeth sy'n chwifio'r faner dros y wlad, ac rwy'n credu bod y blynyddoedd thematig wedi naddu cynnig llawer cryfach a chliriach a mwy unigryw i Gymru, ac mae pobl yn sylwi ar hyn. Mae Croeso Cymru wedi ennill llu o wobrau am ymgyrch y blynyddoedd thematig, ac nid oes amheuaeth ei fod yn un o'r ymarferion brandio ac ymgyrchu mwyaf llwyddiannus a welwyd yn y DU yn ddiweddar, ond ni allwn fodloni ar hyn, ac mae ein cynllun gweithredu economaidd yn nodi ymrwymiad Llywodraeth Cymru i adeiladu a chynnal partneriaethau Ewropeaidd mewn meysydd o ddiddordeb cyffredin. Aeth 77 y cant—rwy'n credu—o allforion bwyd a diod Cymru i'r UE yn 2017. Felly, mae'n hanfodol ein bod yn cynnal cysylltiadau cryf â'r rhanbarth pwysig hwn er gwaethaf Brexit. Byddwn hefyd yn parhau i ddatblygu ffyrdd newydd o adeiladu a chynnal partneriaethau Ewropeaidd drwy fuddsoddi mewn rhwydweithiau a chydweithrediad dwyochrog gyda gwledydd a rhanbarthau partner. O'r cymorth rydym eisoes yn ei roi i allforwyr yng Nghymru i'r gwaith a wnawn gyda'n rhwydwaith tramor ein hunain a'i bartneriaid, mae ein holl weithgarwch rhyngwladol yn dangos ymrwymiad Llywodraeth Cymru i'r agenda hollbwysig hon. Mae'r cysylltiadau rydym wedi'u meithrin yn Ewrop a thu hwnt wedi gwella yn sgil yr ymrwymiad diweddar i ehangu ein rhwydwaith tramor, gan sicrhau bod cynnig Cymru i fusnesau, twristiaid a myfyrwyr yn weladwy ac mor bellgyrhaeddol â phosibl. Ac ni fyddwn yn bodloni ar hyn, wrth inni barhau i helpu busnesau i archwilio marchnadoedd newydd, denu myfyrwyr ac ymwelwyr o dramor a chreu partneriaethau sy'n para er mwyn ateb heriau heddiw ac yfory.

Yn olaf, a gaf fi ddweud, gan gyfeirio'n benodol at argymhelliad 1, bob tro y mae Gweinidog yn teithio dramor, maent yn destun cais rhyddid gwybodaeth, ac o ganlyniad, cânt eu beirniadu'n aml oherwydd y costau sydd ynghlwm wrth hyrwyddo Cymru dramor. Felly, os gwelwch yn dda, os bydd y Prif Weinidog newydd yn creu rôl ar gyfer masnach ryngwladol a Brexit, fel rydych wedi'i argymell yn gryf, a wnewch chi gydnabod y bydd eu costau teithio a chynhaliaeth yn llawer uwch na rhai pobl eraill yn y Llywodraeth? Felly, os gwelwch yn dda, peidiwch â galw am hyn heddiw, a mynd ati i gondemnio unigolyn o'r fath oherwydd y gost o wneud y swydd yn iawn.    

Diolch. A gaf fi alw yn awr ar Russell George i ymateb i'r ddadl?

Diolch i chi, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i'r Aelodau am gymryd rhan yn y ddadl hon yn y Siambr y prynhawn yma? Hoffwn ddiolch hefyd, wrth gwrs, i'r nifer o dystion a gymerodd ran yn ein hadroddiad—ac maent yn cael eu crybwyll yn fanwl yn yr adroddiad—a chynrychiolwyr busnesau o Gymru a'r DU, busnesau Ewropeaidd a busnesau rhyngwladol, a'r sefydliadau diwylliannol ac addysgol y cyfarfuom â hwy ym Mrwsel yn ogystal.

Yn ei gyfraniad, soniodd David Rowlands am ein hymweliad â Brwsel. Onid yw'n teimlo fel pe bai amser maith wedi mynd heibio ers yr ymweliad hwnnw, David? Ond fe gofiai rai o'r sgyrsiau a gawsom, ac rwyf fi'n cofio'r sgwrs a gawsom gyda swyddogion Llywodraeth Canada, a ddywedodd wrthym nad oeddent wedi cael llawer o gysylltiad â Chymru cyn hynny. Felly, credaf fod yna rôl yma i Lywodraeth Cymru—ond nid i Lywodraeth Cymru'n unig. Credaf ei bod yn rôl i bob un ohonom, fel Cynulliad, yn ein pwyllgorau amrywiol yn ogystal. Credaf fod cyfrifoldeb ar bawb ohonom i werthu Cymru i'r byd, nid y Llywodraeth yn unig.

Clywaf alwad Ysgrifennydd y Cabinet, os bydd y swydd honno'n cael ei chreu, na ddylem fod yn feirniadol os bydd yr Ysgrifennydd Cabinet neu'r swydd honno'n creu costau pan fyddant yn teithio o amgylch y byd. Rwy'n derbyn hynny, ac rwy'n eich sicrhau na fyddaf yn gwneud hynny. Credaf ei bod yn gywir inni graffu ar yr hyn a gyflawnir yn ystod yr ymweliadau hynny, ond rwy'n derbyn yr hyn y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn ei ddweud, ac rwy'n ymrwymo yma heddiw na fyddaf yn gwneud hynny. 

Mewn rhannau eraill o'r ddadl, yn briodol iawn, nododd Rhun ap Iorwerth ac eraill ein galwad am y swydd newydd honno yn y Cabinet—y llais cryf hwnnw, y dull meddwl cydgysylltiedig roedd ei angen ar draws y Llywodraeth mewn perthynas â Brexit a materion rhyngwladol. Rydym ni fel pwyllgor yn teimlo y gellir cyflawni hynny drwy gael yr adran honno—y swydd honno yn y Cabinet—yn benodol ar gyfer materion rhyngwladol. Mae'r Llywodraeth wedi derbyn ein hargymhelliad, ond yn amlwg cyfrifoldeb y Prif Weinidog nesaf ydyw, pwy bynnag y bo. Ond, yn yr ymateb i'n hadroddiad, rwy'n derbyn bod y Llywodraeth wedi nodi nad yw deddfwriaeth ond yn caniatáu hyn a hyn o swyddi o fewn y Llywodraeth. Rydym yn derbyn hynny, ond wrth gwrs, fel pwyllgor credwn fod hon yn flaenoriaeth yn hynny o beth.

Cyfeiriodd Vikki Howells at frandio, rhywbeth y buom yn ei drafod, mewn perthynas â'r ffaith bod y thema'n newid bob blwyddyn, a'r cwestiwn ynglŷn ag a yw hynny'n frandio da. Rwy'n cofio'n glir Ysgrifennydd y Cabinet yn amddiffyn y thema flynyddol honno. Ond wrth gwrs, mae ochr arall i'r ddadl honno hefyd—ei bod yn bosibl nad yw themâu blynyddol yn dda ar gyfer brandio. Felly, rwy'n siŵr y bydd y drafodaeth honno'n parhau hefyd. Rwy'n rhannu siom David Rowlands nad yw'r Llywodraeth ond wedi derbyn argymhelliad 4 mewn egwyddor.

Wrth gwrs, edrychodd yr adroddiad ar ein tri maes sy'n hanfodol i'n heconomi yma yng Nghymru. Ond nid yw'r gwaith yn aros yn llonydd. Mae Cymru'n newid, ac ers gwneud y gwaith hwnnw fel pwyllgor, rydym hefyd wedi gwneud gwaith ar y pedwerydd chwyldro diwydiannol. Ac o'n gwaith yn y maes hwnnw, mae'n amlwg na allwn sefyll yn llonydd ac y bydd ein gwaith yn y maes hwn yn newid yn gyson hefyd.

A gaf fi ddiolch i'r Aelodau am gymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma, ac a gaf fi ddiolch i'r Llywodraeth am dderbyn bron bob un o'n hargymhellion?

Diolch. Y cynnig yw nodi adroddiad y pwyllgor. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Felly, derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.