6. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i leihau'r defnydd o wrthfiotigau mewn amaethyddiaeth? OAQ53093

Diolch. Mae rheoli ymwrthedd i gyffuriau yn flaenoriaeth yn fframwaith iechyd a lles anifeiliaid Cymru. Ledled y DU, mae'r defnydd o wrthfiotigau mewn anifeiliaid fferm wedi gostwng o 62 mg/kg yn 2013 i 37 mg/kg yn 2017. Cyflawnwyd hyn drwy fabwysiadu meddygaeth ataliol a chadw anifeiliaid mewn amodau sy'n hybu eu hiechyd.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Ac, wrth gwrs, mae lleihau'r defnydd o wrthfiotigau ar gyfer pobl ac anifeiliaid yn hanfodol os ydym ni'n mynd i amddiffyn ein hunain rhag y bygythiad o ymwrthedd i wrthfiotigau. Mae'r Gynghrair Defnydd Cyfrifol o Feddyginiaethau mewn Amaethyddiaeth wedi dweud yn ddiweddar eu bod yn pryderu a yw'r data sydd ar gael yn ddigonol, yn enwedig i ffermwyr llaeth, cig eidion a defaid. Yn wyneb y bygythiad sylweddol iawn y mae ymwrthedd i wrthfiotigau yn ei beri i iechyd cyhoeddus, beth yn fwy a all Llywodraeth Cymru ei wneud i sicrhau bod gennym ni'r data sydd ei angen arnom ni i gymell gwelliannau yn y maes hwn?

Diolch, Lynne Neagle, am y cwestiwn yna. Yn Llywodraeth Cymru, rydym ni yn ceisio mynd i'r afael â'r bygythiad y mae ymwrthedd i gyffuriau yn ei greu i'r amgylchedd, pobl ac anifeiliaid gyda'i gilydd mewn un modd. Ar hyn o bryd dim ond data lefel uchel ar gyfer DU ynglŷn â gwerthiannau gwrthfiotig sydd gennym ni, ac mae datblygu data sector-benodol ynglŷn â defnyddio gwrthfiotigau yng Nghymru yn sicr yn flaenoriaeth ar gyfer y cynllun pum mlynedd nesaf sy'n ymdrin ag ymwrthedd i gyffuriau. Rwy'n gwybod fod gennym ni ddau bartner cyflenwi milfeddygol yn gweithio yma yng Nghymru gyda'n ffermydd i arwain y ffordd o ran sefydlu grŵp i gydlynu'r gwaith y maen nhw'n ei wneud ar reolaeth ymwrthedd i gyffuriau. Rwy'n gwybod, am y tro cyntaf, eu bod nhw wedi cynhyrchu gwybodaeth ar ragnodi gwrthfiotigau ar gyfer anifeiliaid fferm yng Nghymru, ac maen nhw'n defnyddio hynny yn awr ar gyfer meincnodi a rhannu arfer gorau.

Ysgrifennydd y Cabinet, fel yr ydych chi newydd ei ddweud, mae angen defnyddio llai o wrthfiotig, heb rithyn o amheuaeth, ond mae ganddo hefyd swyddogaeth effeithiol, yn amlwg, wrth ofalu am iechyd a lles anifeiliaid. Mae angen cydbwysedd. Pa ymarferion y mae Cyswllt Ffermio yn arbennig wedi eu cynnal i hybu ymwybyddiaeth ynghylch y defnydd o wrthfiotigau yn y gymuned amaethyddol? Ac os na threfnwyd ymgyrch drwy'r rhwydwaith Cyswllt Ffermio, a fyddech chi'n ystyried cychwyn ymgyrch o'r fath, oherwydd rwyf wedi sylwi'n aml pan fo pobl yn sylweddoli beth yw'r effaith a beth y gallan nhw ei wneud, maen nhw'n fwy na pharod i gymryd rhan yn y broses honno, oherwydd bod mantais gyffredinol i bawb?

Ie, rwy'n cytuno'n llwyr â chi o ran y sylw olaf yna, ac yn sicr dyna fy mhrofiad i. Mae Cyswllt Ffermio wedi blaenoriaethu defnyddio gwrthfiotigau mewn anifeiliaid mewn modd cyfrifol ac, yn hollbwysig, sut i osgoi eu gorddefnyddio. Felly, cafwyd—nid wyf yn siŵr a yw'n ymgyrch benodol, rwy'n credu ei fod yn rhan o'u gwaith bob dydd. Ond yr hyn y maen nhw wedi ei wneud yw gweithio gyda phobl fel y gallan nhw atal yr angen am wrthfiotigau ymhellach yn y dyfodol drwy atal afiechyd yn y lle cyntaf. Rwy'n credu bod pawb yn cydnabod y byddai peidio â rheoli ymwrthedd i gyffuriau yn cael effaith sylweddol. Fe fydden nhw'n hynod o gostus, nid yn unig yn ariannol, ond hefyd o ran ein hiechyd byd-eang a'n lles amgylcheddol, er enghraifft.