Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Siân Gwenllian.

Diolch, Llywydd. Mae penaethiaid ar draws Cymru yn rhybuddio bod argyfwng cyllido yn wynebu ein hysgolion, ac y bydd gan hyn ganlyniadau pellgyrhaeddol—dosbarthiadau mwy, llai o athrawon, cyflwr adeiladau’n dirywio, lleihad mewn cefnogaeth i anghenion dysgu ychwanegol, toriadau i wasanaethau bugeiliol a lles. Dŷn ni’n colli cannoedd o’n hathrawon mwyaf profiadol ac arweinwyr canol o’n hysgolion yn sgil ymddeoliadau cynnar.

Mae ymchwiliad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi rhoi ffocws ar yr angen i gynyddu’r cwantwm sy’n cael ei wario ar addysg, ac mae o hefyd wedi dechrau trafod pa fesurau y gellid eu cymryd hyd yn oed o fewn y gyllideb bresennol i sicrhau bod mwy o arian yn cyrraedd yr ysgolion. Mae yna un undeb athrawon, gyda chefnogaeth y Torïaid, yn argymell symud tuag at system o ariannu ysgolion yn uniongyrchol, gan greu system debyg i’r academies yn Lloegr. Beth ydy eich barn chi am ariannu uniongyrchol?

Yn gyntaf, a gaf fi ddweud, gyda'r pwyllgor yn ystyried ehangu'r swm o arian sydd ar gael i mi, fy mod yn barod i weithio gydag unrhyw un yn y Siambr hon sydd o blaid cynyddu'r swm o arian sydd ar gael i'n hysgolion? Fel y dywedais yn fy ateb i Mohammad Asghar, nid wyf o dan unrhyw gamargraff mewn perthynas â'r heriau go iawn sy'n wynebu ein proffesiwn addysgu, a dyma sut y mae cyni'n edrych. Nid yw'n gysyniad haniaethol. Dyma yw cyni, blynyddoedd maith o gyfyngu ar wariant cyhoeddus—dyma realiti'r hyn y mae hynny'n ei olygu ar lawr gwlad.

Fel y dywedais yn gynharach, mewn rhai ffyrdd, nid wyf yn credu bod ariannu un fformiwla yn uniongyrchol yn mynd i'r afael ag amrywiaeth y ddarpariaeth addysgol sydd gennym yng Nghymru. Mae'n tanseilio'r gyfraith sydd gennym ar hyn o bryd, sy'n dweud mai cyfrifoldeb democrataidd ein hawdurdodau lleol i wneud penderfyniadau yw hyn, a byddai'n hynod o anodd ei gyflawni ar adeg o gyni parhaus. Efallai y byddai'n hawdd pe bai cyllidebau'n cynyddu ac y gallem gael terfyn isaf na fyddai unrhyw un yn cwympo oddi tano, ond o ystyried yr amgylchiadau ariannol heriol sy'n ein hwynebu, byddai'n anodd iawn gwneud hynny, ac mae meddwl ei bod mor syml â hynny—nid oes ond angen edrych ar yr anghytuno dros y ffin yn Lloegr i weld sut y mae ariannu ysgolion yn uniongyrchol wedi gweithio iddynt hwy.

Lywydd, efallai mewn ymateb i'r cwestiwn ynglŷn â beth arall y gallwn ei wneud, hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i gyhoeddi i'r Siambr, yn dilyn y datganiad a wnaed gan y Gweinidog cyllid yr wythnos diwethaf, y byddaf yn dyrannu £47.7 miliwn yn 2019-20 i ddiwallu'r pwysau ychwanegol a amcangyfrifir ar ysgolion a gynhelir a cholegau addysg bellach yng Nghymru yn sgil newidiadau i bensiynau athrawon, ac rwy'n gobeithio y caiff hyn ei groesawu ar draws y Siambr a chan ysgolion unigol.

Diolch yn fawr iawn, ac rwy’n falch iawn o glywed y cyhoeddiad diwethaf yna. Dwi’n gwybod bod fy nghydweithiwr yn San Steffan, Ben Lake, wedi bod yn mynd ar ôl y mater yma yn ddyfal hefyd, felly rwy’n ddiolchgar iawn o glywed hynny—bydd hynny’n newyddion da i’n hysgolion ni.

Ond, i fynd yn ôl at yr ariannu uniongyrchol, jest i'w roi fo ar y record, mae Plaid Cymru yn barod i ystyried unrhyw gynigion a fyddai’n gwella canlyniadau addysgol ein plant. Dŷn ni ddim, fodd bynnag, o’r farn bod cyllido ysgolion yn uniongyrchol yn opsiwn y dylid ei ystyried yng Nghymru, a hynny am nifer o resymau. Dŷch chi wedi sôn am un mater ynglŷn â chael un swm o arian, ond mae yna fwy iddo fo na hynny. Mae angen cadw rheolaeth ddemocrataidd leol ar ariannu, ac mae’r gwasanaethau canolog sy'n cael eu darparu fel cefnogaeth yn hollbwysig—er enghraifft, ar gyfer plant mewn gofal a phlant efo anghenion ychwanegol. Mae peryg i'r plant mwyaf bregus gael eu hanghofio mewn system lle byddai'r ariannu'n mynd yn uniongyrchol. Un peth ydy cyllid uniongyrchol i ysgol drefol, fawr. Mae llawer iawn o'n hysgolion ni'n fach, maen nhw'n wledig, maen nhw mewn ardaloedd difreintiedig, ac maen nhw angen cefnogaeth ganolog. Felly, dwi'n falch iawn ein bod ni'n gytûn ar hynny a'ch bod chithau hefyd yn diystyru'r galwadau am gyllido ysgolion yn uniongyrchol. Ydych chi felly'n teimlo ei bod hi'n bryd i'r drafodaeth symud tuag at ganfod atebion llai niweidiol ar gyfer ariannu'n hysgolion ni'n fwy teg? Ai dyna lle ddylai'r ffocws fod rŵan?

Credaf fod yr Aelod yn gwneud pwynt da iawn: pwynt a wnaed, mewn gwirionedd, yn huawdl iawn gan Andrew R.T. Davies, nad yw yn ei sedd heddiw, wrth annerch yn y ddadl a gawsom yma'n ddiweddar ar y gyllideb ariannu ysgolion. Roedd yn cydnabod bod rhai gwasanaethau'n cael eu darparu a'u trefnu a'u cynllunio orau naill ai ar lefel awdurdod lleol neu ar lefel ranbarthol, gan mai dyna lle gallwn sicrhau'r math gorau o wasanaeth ar gyfer plant unigol.

Yr hyn sy'n gwbl glir i mi, yn niffyg ymrwymiad gan Lywodraeth San Steffan i ddod ag oes niweidiol cyni i ben, yw bod yn rhaid inni weithio ar y cyd i ddod o hyd i fwy o ffyrdd o osgoi dyblygu a chael mwy o arian i'r rheng flaen, ac rwy'n fwy na pharod i gyfarfod â'r Aelod, neu'n wir ag Aelodau eraill sydd â syniadau ynglŷn â sut y gellir cyflawni hynny, ac rwy'n parhau, fel y dywedais mewn ateb cynharach, i herio ein hawdurdodau lleol, consortia rhanbarthol ac eraill yn yr haen ganol i sicrhau nad ydynt yn dal gafael ar gyllidebau y gellid eu dirprwyo i ysgolion unigol.

I helpu'r drafodaeth, felly, gaf i awgrymu bod yna nifer o gwestiynau y gallwch chi a'r adran addysg yn y Llywodraeth fod yn eu gofyn? Oes yna ormod o haenau yn ein system addysg ni? Ydy'r rhain yn creu biwrocratiaeth diangen? Oes yna ormod o ddyblygu gwaith? Ac ydy hynny'n ddefnydd da o arian prin y pot addysg? Er enghraifft, oes yna ormod o gyrff yn cefnogi ysgolion? Oes angen tynhau'r system yn sylweddol? Cwestiwn arall i'w ofyn ydy: oes yna well ffordd i ariannu'r chweched dosbarth mewn ysgolion? Ac un arall i chi ei ystyried, os gwelwch yn dda: oes modd cyflymu'r broses o ddosbarthu arian allan o Lywodraeth Cymru ac osgoi cyhoeddiadau ariannol sy'n dod yn hwyr iawn yn y dydd? Dwi'n edrych ymlaen at gael trafodaeth adeiladol yn sgil yr ymchwiliad mae'r pwyllgor pwysig yma'n ei wneud ar hyn o bryd. 

Mae'r Aelod yn gwbl iawn i edrych i weld a oes dyblygu'n digwydd. Rwy'n teimlo'n rhwystredig wrth ddarllen deunydd gan y Gymdeithas Arweinwyr Ysgolion a Cholegau a thrafod rhai o'u pryderon gyda hwy, er enghraifft, ynghylch dyblygu rolau, swyddogaethau a gwariant gan y consortia rhanbarthol ac awdurdodau addysg lleol unigol. Wrth gwrs, caiff consortia rhanbarthol eu rhedeg gan gynghorau lleol—hwy yw'r rhanddeiliaid, maent yn dwyn y rheolwyr gyfarwyddwyr i gyfrif—ac felly mae'n peri cryn bryder y byddent, yn eu trefniant llywodraethu, yn darparu ar gyfer dyblygu gwariant ar draws eu hawdurdod lleol a'u consortia rhanbarthol eu hunain. Felly, hoffwn sicrhau'r Aelod ein bod yn herio awdurdodau addysg lleol a'r consortia rhanbarthol yn gyson mewn perthynas â materion sy'n ymwneud â dirprwyo.

Mae'r chweched dosbarth, unwaith eto o bosibl, yn faes heriol iawn o ran sut y gallwn barhau i ddarparu mynediad at addysg ôl-orfodol mewn ffordd sy'n bodloni ein Mesur Dysgu a Sgiliau (Cymru) 2009 ac yn bodloni dyheadau ein pobl ifanc, sy'n awyddus i gael dewis eang o gyrsiau i ddewis o'u plith, a sut y gallwn gadw pobl yng Nghymru. Fel Aelod Cynulliad etholaeth ar y ffin, mae'n peri cryn bryder i mi fod pobl yn dewis astudio cyrsiau ôl-16 dros y ffin. Mae angen inni fynd i'r afael â'r sefyllfa honno. Rwyf bob amser yn awyddus iawn i ni fel adran wneud popeth a allwn i sicrhau bod yr arian a ddarparwn i ysgolion yn eu cyrraedd mor gyflym ac mor effeithiol ac mor effeithlon â phosibl.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Suzy Davies. 

Diolch yn fawr, Lywydd. Weinidog, a gaf fi ddiolch yn fawr i chi am gadarnhau eich bod bellach wedi clywed gan y Gweinidog cyllid ynglŷn â ffigur a fydd yn cael ei basbortio i chi o gyllideb Llywodraeth y DU i dalu—ac rwy'n credu; rwy'n eich dyfynnu—y £47.7 miliwn hwnnw yn llawn? Mae'n talu costau'r codiad pensiwn yn llawn. Felly, mae'n braf clywed hynny. A allwch ddweud wrthyf pa gamau y byddwch yn eu cymryd i sicrhau y bydd pob ceiniog sy'n cyrraedd yr ysgolion yn cael ei gwario i dalu cost y codiad pensiwn?

O'r gorau. Gadewch imi ddweud yn gwbl glir: mae'r arian hwn yn ymwneud â phensiynau athrawon. £47.7 miliwn yw'r dyraniad, ac yn wir, fe'i dyrennir i gael gwared ar y pwysau ychwanegol a amcangyfrifir ar ysgolion a gynhelir a cholegau addysg bellach yng Nghymru. Ond gadewch imi ddweud yn gwbl glir: Llywodraeth Cymru sy'n cyflawni'r ymrwymiadau hyn yn llawn. Nid yw'r arian sydd wedi dod o San Steffan wedi talu'r bil am y newidiadau hyn, a Llywodraeth Cymru sy'n sicrhau bod y pwysau'n cael ei ddiwallu'n llawn. Mae'r arian yn cynnwys £42.1 miliwn ar gyfer ysgolion a gynhelir, gan gynnwys dosbarth chwech, a £5.6 miliwn ar gyfer colegau addysg bellach. Bydd y newidiadau i bensiynau athrawon yn cael eu rhoi ar waith o ddechrau'r flwyddyn academaidd newydd ym mis Medi. Felly, mae'r cyllid ar gyfer y cyfnod rhwng mis Medi 2019 a mis Mawrth 2020, a bydd swyddogion Llywodraeth Cymru yn cytuno gydag awdurdodau lleol penodol ar y logisteg benodol o ran dosbarthu grantiau i bob awdurdod dros yr ychydig wythnosau nesaf, a bydd hynny'n digwydd ar ffurf grant arbennig drwy'r awdurdodau addysg lleol y bydd yn rhaid iddynt ei wario at y diben hwn.

Diolch. Mae hwnnw'n ateb defnyddiol iawn, Weinidog. Rydych newydd gadarnhau y bydd yr arian hwn wedi'i glustnodi ac y bydd yn mynd i'r ysgolion, ac os na fydd hynny'n digwydd, yna, yn amlwg, byddwn yn eich dwyn chi, yn ogystal ag awdurdodau lleol, i gyfrif am hynny. Efallai y gallwch egluro inni ar ryw bwynt beth yw'r gwahaniaeth rhwng yr arian a gawsoch gan Lywodraeth y DU a'r hyn rydych yn barod i'w roi i dalu cyfanswm y gost er mwyn gweld a allwn gael rhyw fath o synnwyr ynglŷn â maint eich ymrwymiad.

Fel Siân Gwenllian, ni chredaf fy mod erioed wedi clywed gan gynifer o athrawon ynglŷn â chyllid craidd ag a wnaf ar hyn o bryd, a gallwn drafod rôl Llundain yn hyn o beth, ond mae athrawon yn ymwybodol o'r ffaith bod y gyllideb addysg wedi cynyddu eleni, ac mae ganddynt gwestiynau i chi ac arweinwyr cynghorau ynglŷn ag a yw cyllid grant canolog y Llywodraeth, a dargedir at yr anghenion amrywiol hynny a grybwyllwyd gennych ychydig yn gynharach—a yw hynny'n dechrau rhoi rhyw fath o gerdyn dod-allan-o'r-carchar-am-ddim i awdurdodau lleol mewn perthynas â darparu cyllidebau craidd i ysgolion. Ac yn benodol—dyma'r hyn a glywaf—mae'r cynnydd calonogol iawn yn y grant datblygu disgyblion—ac nid yw hyn yn ymosodiad ar y grant datblygu disgyblion mewn unrhyw ffordd—yn golygu bod ysgolion mewn ardaloedd mwy cefnog yn colli staff tra bod ysgolion mewn ardaloedd mwy difreintiedig yn gallu eu cadw, gan fod y grant datblygu disgyblion yn targedu anghenion plant tlotach, yn amlwg, ond gan gynnal cadernid strwythur yr ysgol a'i staffio hefyd, a darparu peth budd cysylltiedig wrth gwrs i ddisgyblion nad ydynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy'n ddigon teg o'm rhan i, rhaid cyfaddef.

Nid yw'r hyblygrwydd hwnnw ar gael i ysgolion heb lawer o gymhwysedd i gael y grant datblygu disgyblion, a bellach, yn fy marn i, ceir risg o greu carfan o blant a phobl ifanc o dan anfantais addysgol, ac nid oes arnoch eisiau hynny—rwy'n gwbl sicr ynglŷn â hynny. Felly, clywais eich sylwadau mewn ymateb i Hefin David yn gynharach, pan sonioch chi am y fformiwla ariannu, felly nid wyf yn sôn am hynny. Ond a ydych yn agored i ailystyried y cydbwysedd o ran sut y caiff ysgolion eu hariannu rhwng Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol ac yn gyffredinol, ac unwaith eto, mewn ffordd na chaiff ei hystyried yn ymosodiad ar y grant datblygu disgyblion, oherwydd yn sicr, nid dyna yw fy mwriad?

Wel, mae'r Aelod—. Rwy'n derbyn nad yw'r Aelod yn ymosod ar egwyddor y grant datblygu disgyblion. Ddoe yn unig, atebodd y Prif Weinidog gyfres o gwestiynau ynglŷn ag effaith tlodi ar gyfleoedd bywyd unigolion yn yr amgylchiadau hynny. Ac nid yw'r £400 miliwn a mwy a wariwyd ar y grant datblygu disgyblion ers ei gyflwyno yn y Cynulliad diwethaf ond yn un ymdrech gan y Llywodraeth i geisio sicrhau chwarae teg yn hyn o beth. Ond gadewch imi ddweud yn gwbl glir: nid honno yw'r unig ffynhonnell o gyllid a ddaw gan Lywodraeth Cymru i ysgolion unigol. Hefyd, mae gennym y grant gwella ysgolion, y grant gwella addysg. Mae gennym grant penodol ar gyfer mynd i'r afael â rhai o'r heriau logistaidd a'r heriau addysgu mewn perthynas ag addysgu yn ein hysgolion bach a gwledig. Mae gennym gynlluniau peilot rheolwyr busnes, mae gennym y grant maint dosbarthiadau, mae gennym yr arian ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol, mae gennym yr adnoddau dysgu proffesiynol sydd wedi'u hanfon i ysgolion. Felly, ceir llu o ffynonellau cyllid canolog sy'n cyrraedd ysgolion, ond fel y dywedais, Suzy, rwy'n ymwybodol o'r heriau, yr heriau gwirioneddol, sy'n wynebu ein cymunedau ysgol a'n harweinwyr sy'n gweithio'n anhygoel o galed. Ond ni chredaf mai ailddosbarthu'r grant datblygu disgyblion yw'r ffordd orau o ddatrys y problemau hynny o reidrwydd.

Unwaith eto, diolch am eich ateb. Wel, yn amlwg, rwy'n gobeithio bod gennych chi, fel minnau, ddiddordeb yng nghyfleoedd bywyd disgyblion o bob cefndir, ac ar hyn o bryd, ymddengys mai'r rheini yn yr ardaloedd mwy cefnog sy'n ysgwyddo'r baich o ran y ffordd y mae awdurdodau lleol yn gwneud penderfyniadau ynglŷn â sut y maent yn dosbarthu arian—cyllid craidd. Mae'n ddigon hawdd siarad am rai o'r grantiau eraill a grybwylloch, ond wrth gwrs, cafwyd toriadau i'r grant gwella addysg, fel y clywsom, yng Ngwynedd, sydd wedi arwain at blant nad ydynt yn siarad Cymraeg fel iaith gyntaf yn methu cael mynediad at y gwersi sydd eu hangen arnynt i'w helpu i gael mynediad at addysg cyfrwng Cymraeg yn y sir honno.

Nawr, unwaith eto, ar fater canlyniadau anfwriadol i syniad da, mae athrawon ac awdurdodau lleol yn bryderus iawn bellach ynglŷn â sut y gallant dalu cost cydymffurfio â'r Ddeddf anghenion dysgu ychwanegol a'r cod, gyda chwestiynau difrifol iawn yn cael eu gofyn ynglŷn â'r cymorth a gynigir ar hyn o bryd i ddisgyblion mewn perthynas â gweithredu gan yr ysgol, yn arbennig. Dywedwyd wrthyf gan athro y gall gymryd hyd at 20 awr o amser gweinyddol i gefnogi plentyn, heb sôn am yr amser yn yr ystafell ddosbarth, a bod hyn yn arwain at oblygiadau staffio ar adeg pan fo rhai ysgolion yn gorfod diswyddo staff, mewn rhai achosion, pan fo nifer y disgyblion sydd ag anghenion addysgol arbennig yn codi eisoes a chyllid anghenion addysgol arbennig gan gynghorau yn lleihau. Nawr, mae pryderon wedi bod o'r cychwyn ynglŷn â'r ffordd y cafodd y ddeddfwriaeth hon ei chostio—rwy'n siŵr eich bod yn cofio'r cyfnod anodd hwnnw. Tybed a wnewch chi ymrwymo i adolygu nid yn unig faint mae'n ei gostio i weithredu'r Ddeddf a thrwy'r cod, ond i sicrhau na ellir dargyfeirio unrhyw arian ychwanegol y llwyddwch i gael hyd iddo maes o law er mwyn lleddfu pwysau arall y mae'r cynghorau'n honni eu bod yn ei wynebu.

Diolch am eich cwestiwn, Suzy Davies. A gaf fi ddweud nad yw fy nealltwriaeth o'r sefyllfa yng Ngwynedd o ran yr uned drochi yn cyfateb i'r hyn a ddisgrifiwyd gan yr Aelod? Mae trafodaethau'n mynd rhagddynt yng nghyngor sir Gwynedd, rhwng gweithrediaeth y cyngor, ac yn wir, fy swyddogion ynghylch dyfodol y gwasanaethau hynny, gan gydnabod rôl bwysig yr unedau trochi mewn perthynas â phlant sydd efallai wedi symud i'r ardal neu sydd am gael y sgiliau hynny, ac mae'r cyngor yn ystyried dyfodol y gwasanaethau hynny'n weithredol. Felly, nid yw'r sefyllfa'n cyfateb i'r hyn ddisgrifiwyd gan yr Aelod yn y Siambr.

O ran cofio'r cyfnod anodd, wel, nid yw yn ei sedd, ond Alun Davies oedd y Gweinidog a oedd yn gyfrifol am hynt y rhan fwyaf o'r ddeddfwriaeth honno, a chredaf ei fod yn cofio hynny'n dda iawn. Rydych yn llygad eich lle, mae'r Llywodraeth wedi ymrwymo £20 miliwn i gefnogi'r broses o roi ein hagenda i weddnewid ADY ar waith, gan weithio'n galed iawn i sicrhau y caiff ei rhoi ar waith yn llwyddiannus, ac yn amlwg, y bwriad a nodwyd ar gyfer y ddeddfwriaeth honno yw bod anghenion pob plentyn, ni waeth beth fo'u hanghenion dysgu ychwanegol, yn cael eu diwallu'n llawn.

Llefarydd UKIP, Michelle Brown. 

Diolch, Lywydd. O ran eich cyhoeddiad cynharach ynglŷn â'r cyllid i dalu am y newidiadau pensiwn, credaf y bydd ysgolion ledled Cymru yn rhoi ochenaid o ryddhad mewn perthynas â hynny, felly rwy'n croesawu eich cyhoeddiad.

Y llynedd, dangosodd adolygiad nad yw dirwyo rhieni am dynnu plant o'r ysgol yn ystod y tymor yng Nghymru wedi cael unrhyw effaith ar gyfraddau absenoldeb yn gyffredinol. A yw'n iawn y dylai rhieni gael eu dirwyo am dynnu eu plant o'r ysgol am wythnos i fynd â hwy ar wyliau?

Yn gyntaf, nid ysgolion yn unig sy'n rhoi ochenaid o ryddhad; rwyf innau'n rhoi ochenaid o ryddhad am fod y Gweinidog cyllid wedi darparu'r adnoddau hyn. Ac rwyf ar fai, rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog cyllid yn fwy na pharod i roi nodyn i Suzy Davies yn amlinellu'r adnoddau y bu'n rhaid i Lywodraeth Cymru ddod o hyd iddynt er mwyn gwneud yn siŵr fod modd gwneud y cyhoeddiad hwn heddiw.

Mewn perthynas â dirwyo rhieni, mae dirwyo rhieni—. O ran presenoldeb yn yr ysgol, gadewch i mi ddweud yn gwbl glir mai presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol yw'r peth pwysicaf y gall rhiant ei wneud i hybu canlyniadau addysgol eu plant, a dylai rhieni wneud pob ymdrech yn eu gallu, oni bai fod plentyn yn sâl neu lle ceir amgylchiadau y tu hwnt i'w rheolaeth, i sicrhau bod plant yn yr ysgol. Rydym yn gadael i benaethiaid unigol benderfynu defnyddio absenoldebau awdurdodedig, ond bydd gan awdurdodau lleol bŵer, a byddant yn parhau i fod â phŵer, i ddirwyo rhieni os ydynt yn credu bod honno'n ffordd effeithiol o ymdrin ag absenoldeb o'r ysgol, a buaswn yn disgwyl i awdurdodau lleol, wrth ddefnyddio pwerau o'r fath, fod wedi gweithio am gyfnod hir o amser gyda'r teulu hwnnw i sicrhau bod presenoldeb yn yr ysgol yn flaenoriaeth.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Rydych yn awyddus i ychwanegu diwrnod hyfforddiant mewn swydd ychwanegol at galendr ysgol Cymru. Nid yw'n ymddangos yn deg y gall y wladwriaeth amddifadu plentyn o bump neu chwe diwrnod o ysgol, ond os yw rhiant yn ei wneud er mwyn mynd â hwy ar wyliau na allent ei fforddio fel arall o bosibl, maent yn wynebu dirwy. Os yw ysgolion am gael diwrnodau HMS, oni fyddai'n gwneud synnwyr fod pob ysgol yn cymryd y diwrnodau HMS mewn blociau o bum neu chwe diwrnod? Drwy ymgynghori â'r rhieni, gallai pob ysgol benderfynu ym mha wythnos y dylent gynnal y diwrnodau HMS. Fel hynny, gallai teuluoedd ddefnyddio'r amser hwnnw i fynd ar wyliau y tu allan i gyfnodau brig gwyliau ysgol, ac efallai y bydd rhieni yn teimlo'n llai rhwystredig ynghylch annhegwch presennol y system.

Wel, bydd yr Aelod yn ymwybodol ein bod yn ymgynghori ar hyn o bryd mewn perthynas â diwrnod HMS ychwanegol. Rydym yn gwneud hynny gan mai'r hyn y mae rhieni yn awyddus i'w gael yn anad dim yn fy marn i yw sicrwydd llwyr fod ein proffesiwn addysgu yn barod ar gyfer gweithredu ein cwricwlwm newydd. Ond mae'r ymgynghoriad hefyd yn gyfle inni ymchwilio i weld a oes posibilrwydd y gallwn sicrhau mwy o gysondeb o ran sut y bydd ysgolion unigol yn defnyddio eu diwrnodau HMS. Ni chredaf fod newid diwrnodau HMS yn ateb i'r broblem real iawn y mae rhai teuluoedd yn ei hwynebu yn sgil arferion cwmnïau gwyliau sy'n codi eu prisiau'n sylweddol yn ystod gwyliau ysgol—mewn rhai achosion bron yn dyblu pris gwyliau, yn dibynnu ar ba bryd y bydd gwyliau ysgol.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Ni ellir gwadu bod athrawon yn brysur iawn yn ystod y tymor, ac o bosibl yn teimlo dan fwy o bwysau oherwydd y pwysau ar wariant ar addysg, ond mae gwasgaru diwrnodau HMS drwy gydol y flwyddyn, gan orfodi llawer o rieni i ddefnyddio hyd at wythnos neu fwy o'u gwyliau blynyddol mewn ffordd sy'n gwbl ddiwerth i'r teulu yn y bôn, yn gwneud i rai teuluoedd sy'n gweithio deimlo nad yw'r system addysg yn malio am yr effaith a gaiff y diwrnodau hyn arnynt. Mae'n bosibl na fydd gan rai rhieni sy'n gweithio fwy na phedair wythnos o wyliau y flwyddyn os ydynt yn gweithio amser llawn. Maent hwy, fel finnau, yn meddwl tybed pam fod hyfforddiant athrawon yn digwydd yn ystod y tymor, pan fo athrawon yn cael gwerth tri mis o wyliau bob blwyddyn.

A gaf fi ddweud—? Mae hyfforddiant athrawon, mewn ysgolion da, yn digwydd bob dydd o'r wythnos, gan fod athrawon da yn gwybod y bydd y gwersi y maent yn eu rhoi yfory yn well na'r gwersi y maent yn eu rhoi heddiw. Rydym yn ymgynghori ar ddiwrnod HMS ychwanegol, gan y gwn, o siarad â'r rhieni rwy'n cyfarfod â hwy, mai'r hyn y maent yn awyddus i'w wneud yw sicrhau bod eu plant yn cael system addysg o'r radd flaenaf, ac mae arnom angen i'n proffesiwn fod yn barod ar gyfer diwygiadau ein cwricwlwm newydd.