3. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y ddarpariaeth gofal cymdeithasol yng Nghymru? OAQ53541

Mae 'Cymru Iachach' yn nodi ein gweledigaeth ar gyfer system iechyd a gofal cymdeithasol ddi-dor. Rydym wedi rhoi fframwaith cyfreithiol cryf ar waith i sicrhau hynny, gan gynnwys Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, a bydd dulliau newydd o gydweithio a datblygu staff yn helpu i wireddu'r weledigaeth honno.

A gaf fi ddiolch i chi am yr ymateb hwnnw? Credaf fod gofal cymdeithasol o ansawdd uchel yn wariant ataliol mewn gwirionedd am ei fod yn atal pobl rhag gorfod mynd i'r ysbyty yn y pen draw, ac mae hynny'n gallu digwydd os yw'r gofal cymdeithasol o ansawdd gwael neu os nad oes gofal cymdeithasol o gwbl. Beth yw bwriad Llywodraeth Cymru o ran darparu gofal cymdeithasol naill ai'n uniongyrchol gan awdurdodau lleol neu drwy gydweithfeydd gofal?

Diolch i Mike Hedges am y cwestiwn pwysig hwnnw. Rwyf wedi dechrau trafodaethau cychwynnol gyda llywodraeth leol, y trydydd sector a darparwyr y sector annibynnol ynglŷn â sut i wella sefydlogrwydd y ddarpariaeth gofal a chymorth yng Nghymru. Mae'r trafodaethau hyn ar gam cynnar iawn, ond byddaf yn parhau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ar y cynnydd. Ond os caf roi un enghraifft, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio gyda Chanolfan Gydweithredol Cymru ac maent yn paratoi adroddiad a fydd yn cynnwys argymhellion clir a'r camau nesaf ar gyfer parhau i ddatblygu a chryfhau rôl mentrau cydweithredol a chymdeithasol i ddarparu gofal cymdeithasol yng Nghymru. Dyna yw'r prosiect Cydweithredu i Ofalu.

Yma yng Nghymru rydym yn ffodus i gael llawer o oedolion sy'n barod i roi eu hamser yn anhunanol i ddarparu sefydlogrwydd a diogelwch i blant pan fyddant fwyaf o'i angen. Mae'r unigolion hyn yn cynnwys gofalwyr maeth preifat, sy'n gwneud trefniadau preifat gyda rhieni. Nawr, fel y byddwch yn ei wybod, mae gofalwyr maeth preifat a rhieni plant sydd wedi'u lleoli yn gorfod rhoi gwybod i'r adran gwasanaethau cymdeithasol am y trefniadau a wneir er mwyn hyrwyddo diogelwch a lles y plant hynny. Pa gamau y byddwch yn eu cymryd i sicrhau bod rhieni maeth preifat, yn dilyn Rheoliadau Plant (Trefniadau Preifat ar gyfer Maethu) (Cymru) 2006, yn gwybod bod yn rhaid iddynt hysbysu'r awdurdod lleol o leiaf chwe wythnos cyn unrhyw drefniadau arfaethedig ac y bydd yr awdurdod lleol perthnasol yn mynd ati wedyn i drefnu ymweliad gan arolygydd o fewn saith diwrnod gwaith ac yna, yn amlwg, yn llunio'r adroddiad mawr ei angen?

Wel, diolch i Janet Finch-Saunders am y cwestiwn hwnnw. Yn amlwg, mae angen cynnwys rhieni maeth preifat yn y rheoliadau hyn y mae newydd eu disgrifio, ond yn amlwg, mae'n bwysig iawn eu bod yn gwybod beth sy'n rhaid iddynt ei wneud. Felly, credaf ei bod yn ddyletswydd ar yr awdurdod lleol i sicrhau bod rhieni maeth preifat yn ymwybodol o'r hyn sydd angen iddynt ei wneud, a'u bod yn sicrhau bod y wybodaeth hon ar gael i'r cyhoedd, oherwydd mae'n bwysig dros ben bod rhieni maeth preifat yn cael eu rheoleiddio am y rhesymau y mae wedi'u rhoi.

Gweinidog, fyddech chi'n cytuno ei bod hi'n annerbyniol i ddweud wrth rywun bregus, oedrannus, ffaeledig a thlawd, ond eto rhywun sydd ddim yn cyrraedd y trothwy uchel i dderbyn gofal cyhoeddus wedi asesiad—fyddech chi'n cytuno ei bod hi'n annerbyniol i ddweud wrth rywun felly, 'Jest talwch am eich gofal yn breifat, neu ewch heb ddim'?

Rwy'n credu y byddai'n rhaid i mi gael mwy o fanylion am yr achos penodol hwn rydych yn ei ddisgrifio cyn gallu rhoi sylw arno. Yn amlwg, mae'n swnio'n ddigwyddiad anffodus iawn, ond buaswn yn ddiolchgar pe gallech roi manylion yr achos hwnnw i mi er mwyn i mi allu ymateb.