6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am hyrwyddo'r Gymraeg yn Sir Fynwy? OAQ54522

Dwi'n gobeithio, gydag ystod o bartneriaid, i hyrwyddo'r Gymraeg yn sir Fynwy. Mae Llywodraeth Cymru weddi dyrannu buddsoddiad ychwanegol o dros £2.5 miliwn drwy gynlluniau cyfalaf addysg a gofal plant trwy gyfrwng y Gymraeg i ehangu'r ddarpariaeth yn yr awdurdod lleol.

Gan ddilyn trywydd tebyg i gwestiwn John Griffiths i raddau helaeth, Weinidog, un o'r heriau, rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno, wrth ddarparu addysg cyfrwng Cymraeg, yn enwedig yn yr awdurdodau gwledig mwy o faint, yw'r amser teithio o'r cartref i'r ysgol. Rwy'n falch fod Cyngor Sir Fynwy yn bwrw ymlaen â chynlluniau ar gyfer ail ysgol cyfrwng Cymraeg newydd yng ngogledd-ddwyrain neu ogledd y sir, a ddylai leihau amseroedd teithio i lawer o blant iau a sicrhau bod gan fwy o rieni fwy o ddewis mewn perthynas â sut y caiff eu plant eu haddysgu.

Fe sonioch am y cyfalaf sydd ar gael ar gyfer ysgolion—gwn fod Llywodraeth Cymru wedi addo swm mawr o arian ar gyfer yr ysgol newydd honno yn Sir Fynwy, ond ni chredaf fod yr un peth yn wir am refeniw. Felly, pan fydd awdurdod fel Sir Fynwy yn adeiladu mwy o ysgolion gan ddefnyddio arian cyfalaf, yn amlwg, mae'r arian sydd ganddynt yn cael ei wasgaru wedyn ar draws yr ardal. Felly, a allwch ddweud wrthym, o ran rheoli a rhedeg yr ysgolion hynny pan fyddant wedi agor, pa gefnogaeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i awdurdodau lleol i geisio cynnal lefelau dysgu Cymraeg? Oherwydd, yn amlwg, mae'n fwy nag ymdrech gychwynnol yn unig, mae'n ymwneud â sicrhau bod hynny'n gynaliadwy wedyn dros y misoedd a'r blynyddoedd i ddod. Rwy'n gofyn i chi, Weinidog, ond rwyf hefyd yn edrych ar y Gweinidog addysg, gan fod y ddau faes yn gysylltiedig.

Diolch yn fawr. Dwi'n meddwl ei fod e'n glir ein bod ni wedi gallu rhoi'r arian cyfalaf ychwanegol yna i mewn. Mae £2.5 miliwn wedi mynd mewn i gynyddu'r capasiti yn Ysgol Gymraeg y Ffin yn Caldicot. Beth sy'n glir yw, o ran refeniw, os na fydd y plant yma yn cael eu haddysg trwy gyfrwng y Saesneg, wedyn bydd yr arian yn cael ei wario ar y Gymraeg. Felly, o ran refeniw, dylai yna ddim bod gwahaniaeth o ran ble maen nhw a pha iaith maen nhw'n cael eu haddysg ynddi. Felly, mae fyny i'r llywodraeth leol gynllunio ar sail y ffaith eu bod nhw'n gwybod bod rhaid iddyn nhw symud ar hyd trywydd lle rŷn ni'n disgwyl bydd mwy o blant yn mynd i ysgolion Cymraeg, ac mae'n rhaid iddyn nhw gynllunio eu refeniw ar sail y cynllun yna.

Dwi eisiau hefyd gymryd mantais ar y ffaith bod y Gweinidog Addysg yn ei lle y prynhawn yma. Mi fyddwch chi'n ymwybodol, Weinidog, fod cyngor Blaenau Gwent wedi gwneud cais ar gyfer ysgol gynradd newydd Gymraeg yn Nhredegar. Nawr, dwi ddim yn becso os yw hi yn Nhredegar neu yn unrhyw gymuned arall tu mewn i'r sir, ond dwi yn ymwybodol bod rhaid i Blaenau Gwent ddelifro ar ei gynnig ei hun i greu ysgol Gymraeg yn y fwrdeistref. A oes modd i chi, Weinidog, sicrhau bod y cyngor lleol yn cadw at ei fwriad i sicrhau bod yna ysgol gynradd Gymraeg newydd ym Mlaenau Gwent, a bod y Llywodraeth yn glir yn ei huchelgais i alluogi pobl a phlant yn fy etholaeth i i dderbyn yr un math o addysg ag sydd ar gael i bobl ar draws y wlad?

Diolch yn fawr. Roedd y cyngor ym Mlaenau Gwent wedi bod yn glir eu bod nhw am weld ehangiad—eu bod nhw wedi arwyddo cytundeb i ddweud eu bod nhw eisiau gweld ehangiad yn narpariaeth y Gymraeg. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi 100 y cant o'r arian cyfalaf ar gyfer agor ysgol newydd, ond mae'n edrych yn debyg eu bod nhw'n ceisio symud yn ôl o'r sefyllfa yna. Dwi'n gwybod ac yn ymwybodol bod y Gweinidog Addysg eisoes wedi siarad â'r person sy'n gyfrifol am addysg ym Mlaenau Gwent. Nhw oedd wedi cytuno'r strategaeth, eu strategaeth nhw yw hi nawr, a byddwn ni fel Llywodraeth yn disgwyl iddyn nhw sicrhau eu bod nhw'n rhoi blaenoriaeth i hynny ac yn cyflawni'r hyn y dywedon nhw roedden nhw'n mynd i'w wneud.