Diolch. Trown yn awr at lefarwyr y pleidiau i holi'r Gweinidog. Y cyntaf y prynhawn yma yw llefarydd y Ceidwadwyr, Suzy Davies.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Os gallwch chi jest roi eiliad i fi—diolch.

Prynhawn da, Weinidog. Byddwn ni'n trafod agweddau mwy dadleuol ar y Gymraeg, siŵr o fod, yn y cwricwlwm newydd yn y cwestiynau yn ddiweddarach yn y ddadl y prynhawn yma, ac felly gadawaf hynny am y tro. Ond dwi am ofyn ichi am gyflwr eich gweledigaeth ar gyfer cyrraedd targed 2050, ac effaith y pandemig ar ddysgwyr y Gymraeg. Mae'r pandemig presennol wedi symud ffocws pobl o flaenoriaethau eraill. Fodd bynnag, nid yw'r gyllideb atodol wedi taro eich adran yn rhy galed, o bosib gan nad yw un y Gymraeg yn fawr yn y lle cyntaf, i fod yn deg. Felly, beth ydych chi wedi gorfod ei dorri, ac a yw'n effeithio fwyaf ar ddatblygu defnydd newydd o'r Gymraeg mewn lleoliadau addysg, busnes neu'r gymuned? Yn benodol, gyda mwy o deuluoedd yn gorfod goruchwylio dysgu eu plant gartref, sut mae toriadau'r gyllideb wedi effeithio ar y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, y Mudiad Meithrin, y canolfannau trochi iaith yng Ngwynedd, lle cyrhaeddwyd toriadau o £100,000 y flwyddyn yn barod, a chefnogaeth benodol i deuluoedd nad ydynt yn siarad Cymraeg ond sydd â phlant mewn addysg gyfrwng Cymraeg?

Diolch yn fawr, Suzy. Mae hwn yn rhywbeth rŷn ni'n ymwybodol iawn ohono—bod yna beryglon na fydd pobl yn cael y cyfle i ymarfer eu Cymraeg nhw, yn arbennig os oes plant gyda nhw mewn ysgolion Cymraeg, ac maen nhw wedi cael tri mis nawr heb gyfle i siarad. Wrth gwrs, mae e'n grêt i weld bod plant wedi mynd nôl yr wythnos yma, ac wrth gwrs rŷn ni wedi bod yn glir bod yna lot o adnoddau ar gael ar Hwb i alluogi rhieni i helpu eu plant nhw. Yn ogystal â hynny, rŷn ni wedi sicrhau bod yna feddalwedd ar gael—meddalwedd yn rhad ac am ddim—sy'n helpu pobl i sillafu'n gywir, yn helpu gyda gramadeg ac ati. Felly, rŷn ni'n gobeithio y bydd hwnna hefyd yn helpu pobl.

O ran cyllid, rŷn ni, wrth gwrs, fel pob adran arall, wedi gorfod gwneud toriadau yn ein cyllid ni. Un o'r llefydd lle rŷn ni wedi gorfod gwneud y toriadau hynny ydy yn y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol. Wrth gwrs, doedd hi ddim yn bosibl i'r ganolfan roi gwersi yn y modd arferol. Hynny yw, roedd hi'n amhosib i bobl fynd i ddosbarthiadau. Ond beth rŷn ni wedi gweld yw bod pobl yn ymgymryd â'r gwersi yna ar-lein. Ac, a dweud y gwir, mae mwy ohonyn nhw'n debygol o droi i fyny am eu dosbarthiadau nhw ar-lein nag oedden nhw i droi lan i'r dosbarthiadau. Felly, mae'n ddiddorol gweld a fydd yna newid. Ac, wrth gwrs, wrth bod yn rhaid ichi ddatblygu adnoddau ar gyfer gwneud pethau ar-lein, mae yna gyfle hefyd inni ailfeddwl y ffordd rŷn ni'n rhoi'r adnoddau hynny.

Gwnaethoch chi ofyn am y Mudiad Meithrin. Wrth gwrs, rŷn ni'n cadw llygaid arnyn nhw'n aml. Mae hynny'n fater, wrth gwrs, ar gyfer y Gweinidog Addysg. Ac mae'r canolfannau trochi—wrth gwrs, mae'n drueni eu bod nhw wedi bod mewn sefyllfa lle nad oedd y trochi yna'n gallu digwydd. Ond, wrth gwrs, gobeithiwn nawr, wrth inni symud ymlaen at fis Medi, y byddwn ni'n gallu ailystyried hynny a rhoi mesurau mewn lle i sicrhau bod yna gyfle i ailafael, yn arbennig i'r rheini sydd mewn sefyllfa lle maen nhw'n awyddus i gael addysg Gymraeg ond bod angen yr help ychwanegol arnyn nhw. 

Diolch am yr ymateb yna. Roeddwn i'n falch hefyd i glywed bod rhai pobl yn defnyddio'r broses lockdown fel cyfle i drosi bwriad annelwig yn weithred wirioneddol. Rwy'n gobeithio hynny, ond—wel, mae'n bosib colli arferion yn haws na'u creu nhw, a dyna pam yr hoffwn i wybod beth fydd y cynlluniau nawr ar gyfer creu cyfleoedd mwy dilys i ddysgwyr ddefnyddio'u sgiliau newydd mewn ffordd ystyrlon? Mae'r safonau yn gwneud rhywfaint o'r gwaith hwnnw ichi, rwy'n gwybod hynny, ond a fydd eich cyllideb bresennol, ac yn y tymor hir, yn caniatáu ichi flaenoriaethu'r bobl a all ddechrau defnyddio'r sgiliau newydd yn y gweithle?

Gan fod hwn yn gyfrifoldeb trawslywodraethol, beth ydych chi wedi bod yn ei ddweud wrth eich cydweithwyr yn yr adrannau addysg a'r economi am dri pheth yn benodol, sef cefnogaeth newydd—a allwch chi gynnig lleoliadau gofal plant sy'n cynnig darpariaeth Cymraeg neu ddwyieithog i gyflogi staff sydd wedi bod yn dysgu Cymraeg, gan dderbyn, wrth gwrs, yr angen i allu cynnig profiad o safon i'r plant; cefnogaeth am gynllun gweithredu addysg bellach a phrentisiaethau cyfrwng Cymraeg gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol; a sut i sicrhau bod cyrsiau hyfforddiant addysg athrawon cychwynnol yn datblygu sgiliau iaith Gymraeg ar gyfer pob darpar athro neu athrawes, achos mae hyn yn her ddifrifol, yn enwedig—

Allwch chi ddod at ddiweddglo, os gwelwch yn dda?

Wrth gwrs. A sut i wneud hynny heb atal neb rhag dod i mewn i'r proffesiwn.

Roedd yna lot o gwestiynau yn fanna, Suzy, a dwi ddim yn meddwl y caf i gyfle i'w hateb nhw i gyd. Ond jest i godi rhai ohonyn nhw—wrth gwrs bydd angen inni ailystyried y ffordd rŷn ni'n rhoi cefnogaeth, a bydd yn rhaid inni ystyried sut ydyn ni'n gallu ailfeddwl rhoi cyfle i bobl siarad Cymraeg. Mae yna ffyrdd o wneud hynny ar-lein, a dwi'n gwybod bod yna lot o bethau arloesol yn cael eu gwneud gan y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol. 

O ran sgiliau a phwysigrwydd sgiliau Cymraeg—a dwi yn meddwl ei bod hi'n bwysig tanlinellu bod siarad Cymraeg yn sgìl ac mae hynny'n sicr yn rhywbeth sy'n cael ei gydnabod gan Lywodraeth Cymru, ac y bydd yn dod yn bwynt pwysig yn y dyfodol o ran staffio yn Llywodraeth Cymru. Ac rŷn ni'n gobeithio y bydd hynny'n arwain y ffordd i fudiadau eraill ar draws Cymru, lle bydd yna gydnabyddiaeth bod siarad Cymraeg fel sgìl yn rhywbeth sydd yn dod â rhywbeth ychwanegol i swydd. 

O ran gofal plant, dwi'n gwybod bod yna bobl yn gweithio ar hyn o bryd ar y broses o geisio cael gweithgareddau dros yr haf drwy gyfrwng y Gymraeg. Felly, mae gwaith yn cael ei wneud ar hynny ar hyn o bryd. Ac, wrth gwrs, o ran cyrsiau hyfforddiant, fe fyddwch chi'n ymwybodol nawr, Suzy, ei fod yn anghenraid nawr i bobl gael rhywfaint o ddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg, rhywfaint o wersi, os ydyn nhw eisiau bod yn athro. Felly, mae hwnna nawr yn rhan o'r cwricwlwm yna, os ydych chi eisiau hyfforddi i fod yn athro yng Nghymru. 

Suzy Davies.

Na, dyna oedd fy nghwestiynau i gyd gyda'i gilydd, Dirprwy Lywydd.

Iawn, diolch. Roedd hynny'n ddefnyddiol felly, diolch. Llefarydd Plaid Cymru, Siân Gwenllian.

Prynhawn da. Mae effaith economaidd y pandemig ar y diwydiant creadigol cyfrwng Cymraeg wedi bod yn anferthol, efo nifer o'r diwydiannau creadigol yn dibynnu ar ddod â pobl at ei gilydd. Rhain oedd y sectorau cyntaf i gau lawr, ac mae'n debyg maen nhw fydd ymhlith y rhai olaf i allu dychwelyd i lefel o weithgaredd sy'n fasnachol hyfyw. Mae o'n sector sylweddol iawn yma yn y gogledd, efo 14,000 o bobl yn gweithio i'r sector—sector cyfrwng Cymraeg a chyfrwng Saesneg, wrth gwrs—ond ar hyn o bryd does yna ddim arwydd bod yna gymorth pellach yn dod o San Steffan. Felly, pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael efo'r Dirprwy Weinidog dros ddiwylliant am gymorth i'r sector creadigol cyfrwng Cymraeg, o gofio bod y Dirprwy Weinidog wedi dweud yr wythnos diwethaf ei fod o yn fodlon meddwl am ail-asesu'r cymorth sydd ar gael i'r celfyddydau? 

Dwi'n meddwl os ydych chi'n edrych ar beth mae cyngor y celfyddydau wedi ei wneud o ran eu cyllid nhw, maen nhw wedi ailstrwythuro'r cyllid, wedi deall bod yna greisis o ran y diwydiant, ac wedi sicrhau bod yna fodd i bobl ymgeisio ar gyfer arian trwy'r broses maen nhw wedi setio i fyny, a dwi'n ddiolchgar iawn bod Dafydd Elis-Thomas wedi arwain yn y gwaith yna. Ac, wrth gwrs, mae yna gyfle tu fewn i hynny i bobl sydd yn gweithio'n greadigol trwy gyfrwng y Gymraeg i gael access i'r arian yna. Dyw hynna ddim yn ddigon. Rŷn ni'n ymwybodol iawn bod yna greisis ymysg y celfyddydau ar hyn o bryd.

Ein gobaith, wrth gwrs, yw y bydd Llywodraeth San Steffan yn dod lan â phecyn newydd o arian, ac, os bydd hynny'n digwydd, fe fyddem ni'n obeithiol iawn y byddem ni'n gallu rhoi siâr sydd yn briodol i Gymru i geisio rhoi rhywbeth o'r newydd fydd yn sicrhau bod yna rywfaint o gymorth i'r sector. Mae'r sector yma wedi tyfu yn aruthrol dros y 10 mlynedd diwethaf yma. Mae tua 50,000 o bobl nawr ar draws Cymru yn gweithio yn y sector yma, ac felly fe fyddai hi'n druenus os byddem ni'n colli'r cyfle yma i adeiladu ar yr hyn oedd eisoes mewn lle. Ond, wrth gwrs, mae hi'n ergyd ar hyn o bryd, ac mae lot o swyddi yn y maes yma yn swyddi sydd ddim yn llawn amser; dŷn nhw ddim yn rhai lle mae pobl yn gallu dibynnu ar gyflog yn aml. Felly, wrth gwrs, rŷm ni'n ymwybodol iawn o hyn, ond yn gobeithio ac yn gwthio Llywodraeth Prydain i sicrhau y byddan nhw yn derbyn y sefyllfa yna, ac wedyn efallai yn rhoi arian i ni. 

Wel, dwi'n falch iawn eich bod chi'n cydnabod ei bod hi yn argyfwng gwirioneddol ar y sector penodol yma a bod y sector cyfrwng Cymraeg yn rhan annatod ohono fo hefyd, ac y byddwch chi'n ymdrechu yn ddi-flino i wneud yn siŵr bod y sector yma yn cael cefnogaeth, boed yr arian yn dod o San Steffan ai peidio. Dwi'n credu bod angen buddsoddi yn y sector yma yn uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru os nad yw'r Torïaid yn San Steffan yn gweld y sector yn ddigon pwysig iddyn nhw fod yn ei gefnogi'n ariannol. 

Mae darlledu cyhoeddus wedi bod yn bwysig iawn yn ystod y cyfnod cloi yma, onid ydy, efo niferoedd mawr yn troi at S4C ar gyfer cael arlwy drwy gyfrwng y Gymraeg, ac mae ganddo fo rôl arbennig ar gyfer cefnogi a chyfleu'r iaith Gymraeg i blant, wrth gwrs, â chanran fawr o blant mewn addysg cyfrwng Cymraeg yn dod o gartrefi lle dydy'r Gymraeg ddim yn cael ei siarad, ac yn troi yn eu miloedd at Cyw ac Ysgol Cyw ar S4C, ac, ers y cloi, mae gwylwyr teledu plant S4C wedi codi 182 y cant.

Mae yna le i ddatblygu ymhellach, ac yn enwedig i ddatblygu'r dimensiwn digidol addysgol, a chyfle i wneud hynny drwy gryfhau'r bartneriaeth rhwng Hwb ac S4C Clic. Felly, wnewch chi ymrwymo i symud y gwaith yma yn ei flaen cyn gynted â phosib—y gwaith partneriaeth yma rhwng Hwb ac S4C Clic?

Diolch. Wel, yn sicr, dwi'n meddwl bod S4C wedi bod yn help aruthrol, yn arbennig i'r rheini sy'n dod o gartrefi di-Gymraeg, gan roi cyfle iddyn nhw wrando ar y Gymraeg, yn arbennig y plant ifanc hynny sydd yn cael cymaint o foddhad o wylio Cyw. Ac yn sicr, fel rhiant, dwi'n gwybod roedd hwnna yn ffordd i fi gael saib bach o bryd i'w gilydd pan oeddwn i'n gofalu am blant. 

Ond jest i ddweud, o ran y dimensiwn digidol, rŷn ni'n ymwybodol iawn o bwysigrwydd Hwb, ac yn ceisio gweld sut y gallwn ni gysylltu yr hyn sy'n digwydd ar Hwb â'r adnodd digidol sydd ar gael trwy S4C. Rŷn ni eisoes wedi siarad gyda S4C ynglŷn â'r cwricwlwm newydd i weld pa adnoddau sydd ar gael iddyn nhw. Wrth gwrs, mae archif hir a hen gyda nhw efallai fyddai'n gallu cael ei addasu ar gyfer y cwricwlwm newydd. Felly, mae'r trafodaethau yna wedi bod yn mynd ymlaen eisoes, ac, yn sicr, bydd y rheini yn datblygu yn y dyfodol. 

Dwi'n siŵr y bydd rhieni di-Gymraeg yn benodol yn gwerthfawrogi gweld y datblygiadau yna. Rydym ni'n gwybod bod yna bryder, onid oes, nad ydyn nhw yn gallu cefnogi'u plant yn llawn yn ystod y cyfnod yma. Felly, i fynd â'r drafodaeth yna yn bellach, pa sgyrsiau ydych chi wedi'u cael efo'r Gweinidog Addysg ynglŷn â hyn, ynglŷn â'r pryderon penodol sydd yna ynghylch y sector cyfrwng Cymraeg, ac ydych chi'n teimlo bod angen strategaeth benodol ar gyfer addysg cyfrwng Cymraeg, efo canllawiau a hyfforddiant pwrpasol ar gyfer y gweithlu ar fedru defnyddio platfformau rhithiol yn llawn? Mae'n hanfodol, onid ydy, o ran caffael a defnydd iaith, i gael rhyngweithio uniongyrchol rhwng athro a disgybl—hyd yn oed yn bwysicach, efallai, pan ydym ni'n sôn am ddysgu iaith. A hefyd dwi'n credu bod angen i rieni wybod pa adnoddau sydd ar gael iddyn nhw a lle i fynd i chwilio amdanyn nhw. Felly, a fedrwch chi ymrwymo i hyrwyddo yr adnoddau hynny a'r gefnogaeth sydd ar gael ar gyfer y rhieni rheini sydd am gefnogi eu disgyblion, eu plant nhw, yn ystod yr wythnosau a'r misoedd nesaf?

Wrth gwrs, dwi yn cwrdd â'r Gweinidog Addysg yn aml i drafod materion sy'n ymwneud ag addysg a'r Gymraeg, a dwi'n gwybod ei bod hi'n ymwybodol iawn o bwysigrwydd sicrhau bod yna gyfle gan blant i ymarfer eu Cymraeg nhw yn ystod y cyfnod anodd yma. Ond jest i ddweud bod canllawiau eisoes wedi mynd—nid yn unig o'r Llywodraeth, ond rŷn ni wedi gofyn i brifathrawon i ddosbarthu yr adnoddau hynny i'r plant tu fewn yr ysgolion yna. Dwi yn gwybod, er enghraifft, fy mod i fel rhiant wedi cael gwybodaeth trwy'r ysgol ynglŷn â pha adnoddau sydd ar gael, felly mae'n dda i wybod bod y system yna yn gweithio, ac felly bod y cyfarwyddyd rŷn ni'n ei roi wedi cyrraedd y rhieni, ac felly dwi yn obeithiol y bydd hynny yn datblygu. Ond jest i ddweud, wrth gwrs, dwi'n meddwl y bydd angen i'r athrawon i gyd ailystyried sut maen nhw yn dysgu yn rhithiol, ac i weld pa adnoddau sydd ar gael iddyn nhw. Ac, wrth gwrs, mae'n rhaid inni ystyried hwnna yn Gymraeg ac yn Saesneg hefyd. 

Diolch. Trown at y cwestiynau ar y papur trefn, a bydd cwestiynau 3, 4 a 5 i gyd yn cael eu hateb gan y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth. Felly, cwestiwn 3—Mark Isherwood.